Οι έξι (6) κατηγορίες έργων για την αναδάσωση των καμένων στη Βόρεια Εύβοια

Το μεγαλύτερο μέρος των καμένων δασών χαλεπίου Πεύκης στη Βόρεια Εύβοια αναμένεται να αποκατασταθεί φυσικά, τα μεν πεύκα με σπόρους τα δε πλατύφυλλα είδη (φυλλοβόλα και αείφυλλα) με παραβλάστηση, σύμφωνα με τη μελέτη Αναδάσωσης της Βόρειας Εύβοιας, η οποία εκπονείται από το Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επιστημονικά υπεύθυνη την καθηγήτρια Θέκλα Κ. Τσιτσώνη.

«Παρά τη δυνατότητα φυσικής αποκατάστασης, εντούτοις ένα σημαντικό κομμάτι θα χρειαστεί αναδάσωση, όπως συστάδες που έχουν ξανακαεί και δεν υπάρχουν ώριμοι σπόροι ή εκτάσεις με κλίσεις >50% ή εκτάσεις με τουριστικό ή αναψυχικό ενδιαφέρον. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σημαντικό πρόβλημα αποκατάστασης δασικών οικοσυστημάτων μετά την πυρκαγιά δημιουργείται στη μαύρη Πεύκη και στην Ελάτη, είδη που δεν είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές, λόγω της ζώνης εξάπλωσής τους», λέει στη Greenagenda.gr η κ. Τσιτσώνη.

Στο πλαίσιο του Προγράμματος Ανασυγκρότησης της Βόρειας Εύβοιας, με επικεφαλής τον Σταύρο Μπένο, πρόεδρο του Σωματείου «Διάζωμα», ολοκληρώθηκε και κατατέθηκε προς υλοποίηση το Στρατηγικό Σχέδιο (Masterplan), το οποίο περιλαμβάνει 71 έργα και δράσεις. Για το έργο «Το Νέο Δάσος στο κέντρο της ζωής, της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης της Βόρειας Εύβοιας», η επιστημονικά υπεύθυνη της ομάδας του Τμήματος Δασολογίας του ΑΠΘ, κ. Τσιτσώνη, κατέθεσε προς υλοποίηση το Τεχνικό Δελτίο Προτεινόμενου Έργου/Δράσης «Αναδάσωση – Α.Π.Θ. – Αρθρωτή κυλιόμενη δράση με την παρακάτω διαδοχή: Σπόροι, Φυτώρια/Φυτάρια, Αναδάσωση, Φυσική Αναγέννηση/Συνεχής παρακολούθηση, Νερό, Απορρόφηση CO2».

Η δράση «Αναδάσωση - ΑΠΘ» εξειδικεύεται σε έξι κατηγορίες έργων (Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ), τα οποία αφορούν:

Α. Συλλογή δασικού αναπαραγωγικού υλικού,

Β. Παραγωγή φυταρίων στο φυτώριο για την αναδάσωση,

Γ. Παρακολούθηση της φυσικής αναγέννησης του Νέου Δάσους,

Δ. Αναδάσωση – Βιώσιμη Διαχείριση - Βιώσιμος Καθαρισμός,

Ε. Έργα αποκατάστασης υγρασίας εδάφους (Νερό)

και τέλος

ΣΤ. Υπολογισμό παρακολούθησης CO2 και αποθήκευσης άνθρακα

Σκοπός του έργου Α για το νέο δάσος είναι η συλλογή του καταλληλότερου πολλαπλασιαστικού υλικού από την ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Εύβοιας με στόχο την παραγωγή άριστου φυτευτικού υλικού με τοπικά ενδημικά χαρακτηριστικά για τις ανάγκες του Έργου Β και τελικά προς χρήση στις αναδασωτικές εργασίες του Έργου Δ που προβλέπεται να υλοποιηθούν σε καμένες εκτάσεις του νησιού σύμφωνα και με τις προβλέψεις της μελέτης Αναδάσωσης Βόρειας Εύβοιας. Για την υλοποίηση των αναδασώσεων των εκτάσεων, οι οποίες προβλέπονται στο σχετικό Έργο Δ, θα πρέπει να επισημανθούν οι άριστοι φαινότυποι για τα είδη ενδιαφέροντος ήτοι: χαλέπιος Πεύκη, μαύρη Πεύκη και Ελάτη.

Για την κάλυψη των αναγκών σε αναδασωτικό φυτευτικό υλικό υπολογίστηκε με βάση:

• την έκταση αναδάσωσης με κάθε είδος
• το χλωρό βάρος των κώνων,
• τον αριθμό των σπόρων σε κάθε κώνο,
• τη φυτρωτικότητα και
• ένα περιθώριο ασφαλείας της τάξης του 20%
• το συνολικό βάρος του προς συλλογή υλικού το οποίο ανέρχεται σε 3.500 kg κώνων και για τα τρία είδη από τα οποία τελικά αναμένεται να παραχθούν προς χειρισμό και φύτευση σε δημόσια φυτώρια 1.800.000 σπόροι Ελάτης, 1.000.000 σπόροι μαύρης Πεύκης και 275.000 σπόροι χαλεπίου Πεύκης.

Σκοπός του έργου Β είναι η οργάνωση, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της παραγωγής φυτευτικού υλικού για την αναδάσωση της Βόρειας Εύβοιας. Το Έργο Β εκκινεί από τη στιγμή που οι επιλεγμένοι, ταυτοποιημένοι και συσκευασμένοι σπόροι του Έργου Α αποστέλλονται σε δημόσια φυτώρια για παραγωγή φυταρίων και εκτείνεται μέχρι την ολοκλήρωση κατασκευής του τοπικού Σταθμού Προσωρινής Μεταστάθμευσης και Προσαρμογής Φυτευτικού Υλικού σε περιοχή της Εύβοιας για τις ανάγκες αναδάσωσης. Σκοπός του Έργου Β είναι η οργάνωση των συνοδών εργασιών που απαιτούνται για την άριστη οργάνωση υλοποίησης της επέμβασης αναδάσωσης του Έργου Δ. Η αναδάσωση αναμένεται να είναι εκτενής καταλαμβάνοντας εκτάσεις μεγαλύτερες των 15.000 στρεμμάτων, αλλά ταυτόχρονα θα εκτείνεται σε μεγάλο αριθμό θέσεων με διαφορετικό καθεστώς εμπλέκοντας όχι μόνο δημόσιες δασικές εκτάσεις αλλά και σημαντικές ιδιωτικές.

Το Έργο Β ως συνέχεια του Έργου Α αναμένεται να καλύψει τις δράσεις παραγωγής του φυτευτικού υλικού που θα απαιτηθεί για την αναδάσωση εκτάσεων στη Βόρεια Εύβοια καθώς επίσης και την παραγωγή πιστοποιημένου και γενετικά ελεγμένου φυτευτικού υλικού με συγκεκριμένα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να φυτευτεί σε επιλεγμένες θέσεις εντός δημοσίων εκτάσεων στο πεδίο ώστε να παρακολουθούνται στο μέλλον για να λειτουργήσουν ως σποροπαραγωγές συστάδες τόσο για επιστημονικούς όσο και για λειτουργικούς σκοπούς.

Επίσης, ο Σταθμός Μεταστάθμευσης και Προσαρμογής Φυτευτικού Υλικού αποτελεί ένα ακόμη καινοτόμο στοιχείο του Έργου του Νέου Δάσους. Η δημιουργία του Σταθμού θα εξασφαλίσει με πιστοποιημένο τρόπο την ασφάλεια αποθήκευσης και προσαρμογής (conditioning) που πιθανότατα θα χρειαστεί το φυτευτικό υλικό λόγω της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών καθώς και εξαιτίας της ανάγκης «σκλήρυνσης» προ της φύτευσης στο πεδίο. «Η δράση αυτή εξασφαλίζει ότι το υγιές φυτευτικό υλικό φτάνει από το φυτώριο στον χώρο φύτευσης χωρίς να υποστεί υπερβολικό στρες εξαιτίας ακατάλληλων συνθηκών αποθήκευσης και χειρισμού έως την ημέρα της φύτευσης. Οι αναδασώσεις αποτελούν πλέον προτεραιότητα και έχουν υψηλό κόστος το οποίο θα πρέπει να δαπανάται με εξασφάλιση της επίτευξης στόχων της κλιματικής αλλαγής ή και παραγωγικών προτεραιοτήτων», υπογραμμίζει η κ. Τσιτσώνη.

Σκοπός του έργου Γ είναι η παρακολούθηση της φυσικής αναγέννησης σε συνδυασμό με την πρόοδο της εφαρμογής αναδάσωσης (Έργο Δ) του Νέου Δάσους. Η παρακολούθηση καθίσταται αναγκαία ως κρίκος μιας αλυσίδας αξίας η οποία περιλαμβάνει την ex ante και την ex post αξιολόγηση της επιτυχίας των ενεργειών που προβλέπονται στο συγκεκριμένο τεχνικό δελτίο και την πρόταση υλοποίησης διορθωτικών ενεργειών σε περίπτωση που υπάρχουν αδυναμίες και κενά τόσο στην πρόοδο της αναγέννησης όσο και στην υλοποίηση της αναδάσωσης. Επιπλέον ως δεύτερος στόχος είναι η διαχρονική άντληση στοιχείων και δεδομένων για τον εμπλουτισμό της παρακολούθησης συγκράτησης CO2 του έργου ΣΤ.

Σκοπός του έργου Δ είναι η ανασύσταση του δασικού περιβάλλοντος σε καμένες εκτάσεις της Βόρειας Εύβοιας με την υλοποίηση αναδασώσεων στο μέτρο που αυτό είναι απαραίτητο για την αποκατάσταση εκτάσεων οι οποίες παρουσιάζουν δυσκολίες στη διαδικασία φυσικής αναγέννησης. Προβλέπεται να υλοποιηθεί αναδάσωση κυρίως με Μαύρη Πεύκη και Ελάτη.» Το έργο Δ αποτελεί τον κόσμο των δράσεων του παρόντος Τεχνικού Δελτίου και συνδέεται άρρηκτα με το σύνολο των υπολοίπων έργων» επισημαίνει η κ. Τσιτσώνη.

Επιπλέον, το έργο Δ δημιουργεί την πρώτη ολοκληρωμένη παρέμβαση για την προστασία των αγροτικών και αγροδασικών οικισμών στην Ελλάδα με την διενέργεια παρεμβάσεων σε περιαστικές εκτάσεις για την προστασία από πυρκαγιά. Οι επεμβάσεις αυτές (Φωτοδότες) σκοπό έχουν να εξασφαλίσουν τη βιώσιμη διαβίωση και προστασία των κατοίκων δημιουργώντας παράλληλα ένα πλαίσιο επεμβάσεων το οποίο, κατά την κ. Τσιτσώνη, να μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Οι Φωτοδότες θα εφαρμοστούν σε τουλάχιστον 2 οικισμούς της περιοχής και αποτελούν μια πολύ απαιτητική δράση καθώς θα εμπλέξουν πέραν της δασικής υπηρεσίας και υπηρεσίες της περιφερειακής διοίκησης σε όλα τα επίπεδα αλλά και τους ιδιώτες κατόχους εκτάσεων πέριξ των οικισμών εφαρμογής.

Σκοπός του έργου Ε είναι η παραγωγή και ολοκλήρωση έργων διακράτησης ύδατος από αρτεσιανές επιφανειακές ή όμβριες πηγές με σκοπό την αποθήκευση και χρήση τους για την βελτίωση των συνθηκών επιβίωσης των αναδασώσεων αλλά και για την μελλοντική αντιπυρική προστασία του νέου δάσους που θα ιδρυθεί στη Βόρεια Εύβοια.

Και, τέλος, σκοπός του έργου ΣΤ είναι η δυναμική παρακολούθηση της συγκράτησης άνθρακα τόσο από τις περιοχές εφαρμογής αναδασώσεων όσο και από τις περιοχές με φυσική αναγέννηση. Για την επίτευξη του σκοπού μια διαδραστική ηλεκτρονική πλατφόρμα πληροφόρησης θα λειτουργήσει ώστε να καταστεί δυνατή η αξιοποίηση των στοιχείων, που αυτή θα παρέχει σε πραγματικό χρόνο, τόσο από το κράτος και την εκπαιδευτική κοινότητα όσο και από τους πολίτες.

«Με τη χρήση των δεδομένων και την εφαρμογή εξισώσεων υπολογισμού δέσμευσης CO2 το δυναμικό αυτό παράθυρο θα αποδίδει κάθε στιγμή αποτελέσματα συνολικά αλλά και επί μέρους για την καμένη περιοχή», υπογραμμίζει η καθηγήτρια του ΑΠΘ.

Η χρηματοδότηση υλοποίησης του Τεχνικού Δελτίου Προτεινόμενου Έργου/Δράσης «Αναδάσωση – ΑΠΘ» θα γίνει από το Ταμείο Ανάκαμψης ΠΑΑ 2021-2027.