Πάνω από το 1/3 των αποβλήτων που θάβονται σε ΧΥΤΑ θα μπορούσαν να κομποστοποιηθούν

Στην Ελλάδα το 85% των αποβλήτων καταλήγει είτε σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ) είτε σε ανεξέλεγκτες χωματερές, για τις οποίες η χώρα πληρώνει ακόμη υπέρογκα πρόστιμα. Η διάθεση στους ΧΥΤΑ, σύμφωνα με τις διαταγές της Ε.Ε., αποτελεί τον τελευταίο αποδεκτό τρόπο διαχείρισης αποβλήτων καθώς επιβαρύνει το περιβάλλον και δεν γίνεται διαχωρισμός ή ανακύκλωση των αποβλήτων. Επιπλέον, αποτελεί μια ασύμφορη οικονομικά επιλογή, καθώς η επιβάρυνση για τους παραγωγούς αποβλήτων είναι 40 ευρώ/tn αποβλήτου (Ν.4508/2017) και υπάρχει πρόβλεψη για αύξηση έως τα 60 ευρώ/tn αποβλήτου.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου το 37% των σκουπιδιών που αποστέλλονται σε υπερφορτωμένους χώρους υγειονομικής ταφής είναι οργανικό υλικό. Αυτό το σημαντικό ποσοστό θα μπορούσε εύκολα να ανακυκλωθεί με φυσικούς τρόπους, όπως η κομποστοποίηση, και να επαναχρησιμοποιηθεί, ώστε να μη βλάψει το περιβάλλον, αλλά αντιθέτως να το ωφελήσει.

Μια κακή και πολυετής πρακτική είναι μεγάλες ποσότητες αποβλήτων να πετάγονται σε ανεξέλεγκτους χώρους στην ύπαιθρο ανάμεσα σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις με αποτέλεσμα να συντελείται περιβαλλοντική υποβάθμιση.

H Greenagenda.gr, στην προσπάθειά της να αναδείξει μια διαχρονική ανοιχτή πληγή, θέτει μερικά καίρια ερωτήματα. Τι γίνεται με τη διαδικασία της διαχείρισης των ακατάλληλων ποσοτήτων που είναι αδιάθετες για υγειονομικούς λόγους και λόγω της μη καταβολής των δασμών στα Τελωνεία; Υπάρχει πιστοποιητικό διαχείρισής τους; Γιατί καταλήγουν στους ΧΥΤΑ;

Ο ρόλος των κρατικών υπηρεσιών, για παράδειγμα των Τελωνειακών Αρχών και των Κεντρικών Αγορών όπου δικαιούνται καθημερινά τεράστιες ποσότητες φρούτων και λαχανικών, κρίνεται κομβικός, καθώς καθίστανται υπεύθυνες για την παρακολούθηση και την τήρηση της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας από τους παραγωγούς αποβλήτων. Οι δηλώσεις των παραγωγών αποβλήτων γίνονται σε ετήσια βάση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (Η.Μ.Α.).

Ως υπόχρεοι εγγραφής και συμπλήρωσης του Η.Μ.Α. ορίζονται:

Κάθε οργανισμός ή επιχείρηση, οι εγκαταστάσεις των οποίων παράγουν απόβλητα ή πραγματοποιούν εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων, εφόσον εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κεφαλαίου Α΄ του Ν. 4014/2011 (Άρ. 209). Οι οργανισμοί ή επιχειρήσεις του προηγούμενου εδαφίου εγγράφουν ηλεκτρονικά και καταχωρούν τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις τους.
Κάθε οργανισμός ή επιχείρηση συμπεριλαμβανομένων των ΟΤΑ που συλλέγει ή μεταφέρει απόβλητα και έχει την υποχρέωση να διαθέτει προς τούτο άδεια συλλογής και μεταφοράς αποβλήτων, σύμφωνα με το άρθρο 36, παράγραφος 4 του Ν. 4042/2012 (Άρ. 24). Οι οργανισμοί ή επιχειρήσεις εγγράφουν ηλεκτρονικά και καταχωρούν τις αντίστοιχες δραστηριότητες τους
Κάθε Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α' Βαθμού για τα δημοτικά απόβλητα που παράγει και διαχειρίζεται. Με την έναρξη της υποχρεωτικής λειτουργίας του ΗΜΑ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 8 της ΚΥΑ, υποβάλλονται ηλεκτρονικά οι ετήσιες Εκθέσεις Αποβλήτων κάθε έτους, μέχρι το τέλος Μαρτίου του επόμενου έτους και καταργείται η υποβολή των σχετικών εντύπων (ειδικά για το πρώτο έτος θα υποβληθούν οι ετήσιες εκθέσεις για τα έτη 2015 και 2016 έως 31/3/2017). Σημειώνεται πως η μη εγγραφή και καταγραφή των επιχειρήσεων, ενδέχεται να είναι αιτία μη ισχύος των υφιστάμενων αδειοδοτήσεων. Η έντυπη αποστολή των απολογιστικών εκθέσεων άλλωστε, ήταν υφιστάμενη υποχρέωση και όρος των σχετικών αδειών.
Η μη συμμόρφωση με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας επιφέρει κυρώσεις, όπως αυτές ορίζονται στο Άρ.44 του Ν.4042/2012 («Συνέπειες μη συμμόρφωσης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία») και αναφέρεται στην επιβολή χρηματικών προστίμων.

Η επιλογή διάθεσης των παραγόμενων αποβλήτων στους ΧΥΤΑ καθίσταται πλέον ασύμφορη οικονομικά, καθώς με το Άρ.39 του Ν.4042/2012 ορίζεται η έναρξη του ειδικού τέλους ταφής (35 ευρώ/τόνο και ετήσια αύξηση κατά 5 ευρώ/τόνο έως του ποσού των 60 ευρώ/τόνο) από την 1η Ιανουαρίου 2019.

«Στόχος μας είναι να διαχειριζόμαστε εμείς μόνοι μας τα οργανικά απορρίμματα. Δεν έχουμε τις απαιτούμενες υποδομές για τη διαχείρισή τους, για αυτό και καταλήγουν στον πράσινο κάδο», εξήγησε ο πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης (ΚΑΘ), Δημήτρης Χαμπίδης. Σύμφωνα με τον ίδιο, «αυτό το διάστημα η ΚΑΘ βρίσκεται στη διαδικασία της διερεύνησης καθώς και των συζητήσεων με ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στη σύννομη διαχείριση οργανικών υπολειμμάτων μέσω της κομποστοποίησης και εξετάζονται οι προϋποθέσεις για πιθανές συνεργασίες».

Στη Βόρεια Ελλάδα είναι ελάχιστες οι εταιρείες που διαχειρίζονται πιστοποιημένα και σύννομα στερεά οργανικά απόβλητα. Τα απόβλητα που παράγονται από τις βιομηχανίες τροφίμων, ελαιοτριβεία, εκκοκκιστήρια, βιομηχανίες οινοποιίας και ζυθοποιίας, καθώς και τα οργανικά υπολείμματα των καλλιεργειών και φυτικών οργανικών υπολειμμάτων μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ, θα μπορούσαν να εκτρέπονται και να μην καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, ώστε, μέσω της ορθολογικής διαχείρισης και της επεξεργασίας αποβλήτων, να αυξηθεί το ποσοστό κομποστοποίησης. Συνεπώς προκύπτει ότι τα βιοαπόβλητα που παράγονται στη λαχαναγορά ή τα κατασχεμένα/προς καταστροφή στο τελωνείο μπορούν να αξιοποιούνται περιβαλλοντικά και όχι να καταλήγουν σε ΧΥΤΑ.

Ο Κωνσταντίνος Γιουτίκας, Αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας επισήμανε: «Ήδη έχουμε ενημερώσει την Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης και άλλους φορείς ότι πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο διαχείρισής των αποβλήτων τους. Στην Περιφέρεια υπάρχει αδειοδοτημένη μονάδα διαχείρισης οργανικών αποβλήτων. Άμεσα θα μπουν τα πράγματα σε μια σειρά, αυτή είναι και η δική μας επιδίωξη», είπε ο κ. Γιουτίκας.