Στο μικροσκόπιο η διάβρωση των εδαφών στο Θεσσαλικό κάμπο

Στη μελέτη του φαινομένου της διάβρωσης και των δυνατών μεθόδων μείωσής της και στην επαλήθευση υπαρχόντων προτύπων καθώς και την ανάπτυξη νέων για τη απορροή του νερού και τη διάβρωση, στοχεύει συγκεκριμένη δράση του έργου «ΘΑΛΗΣ-Φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή βιομάζας» που υλοποιείται από το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας, του Τμήματος Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε συνεργασία με Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και το Τμήμα Μηχανικής Βιοσυστημάτων του ΤΕΙ Θεσσαλίας, με συντονιστή τον Θεοφάνη Γέμτο, καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Γι” αυτόν τον σκοπό, όπως αναφέρει σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Παναγιώτης Βύρλας, επίκουρος καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας, στο Τμήμα Μηχανικής Βιοσυστημάτων, εγκαταστάθηκε πειραματικός αγρός στο αγρόκτημα του ΤΕΙ Θεσσαλίας στη Λάρισα, σε αγρό με κλίση τουλάχιστον 5%, με μεταχειρίσεις τη συμβατική κατεργασία και την ακαλλιέργεια με δύο κατευθύνσεις κατεργασίας του εδάφους (κατά τις ισοϋψείς και τις κλίσεις) και με χρήση ή όχι καλλιεργειών φυτοκάλυψης (μίγμα σιτηρού και ψυχανθούς) για συνεχή κάλυψη του εδάφους.

Τα πειραματικά τεμάχια έχουν μήκος 22m και πλάτος 6m και μετρώνται οι απορροές με χρήση μετρητών ροής στο κάτω άκρο του κάθε πειραματικού τεμαχίου, η απώλεια εδάφους (κυρίως αργίλου και ιλύος) τόσο σε πραγματικά συμβάντα όσο και σε με τεχνητή βροχή (με χρήση εξομοιωτή βροχής).

Ειδικότερα, σύμφωνα με τον ίδιο, θα δοκιμαστούν διάφορες καλλιέργειες που θεωρούνται ότι καλύπτουν τις προδιαγραφές των ενεργειακών φυτών, σε αμειψισπορές που θα διατηρούν το έδαφος καλυμμένο για προστασία από τη διάβρωση, ενώ παράλληλα θα χρησιμοποιηθούν μέθοδοι ακαλλιέργειας που συμβάλλουν ουσιαστικά στη μείωση της διάβρωσης.

Η διάβρωση, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βύρλας, είναι το φυσικό φαινόμενο, κατά το οποίο το επιφανειακό υλικό, κυρίως η άργιλος, μεταφέρεται από υψηλότερα σε χαμηλότερα σημεία με τη δράση της ροής νερού ή του αέρα. Η διάβρωση του εδάφους έχει ως συνέπεια την απώλεια της επιφανειακής γόνιμης στοιβάδας και την αποκάλυψη ενός λιγότερου παραγωγικού υπεδάφους το οποίο έχει μειωμένη ικανότητα να συγκρατεί και να ανακυκλώνει τα θρεπτικά στοιχεία καθώς και να απορροφά, αποθηκεύει και διευκολύνει την κυκλοφορία του νερού και του αέρα.

Σε παγκόσμια κλίμακα, η διάβρωση αποτελεί την κυριότερη αιτία υποβάθμισης των εδαφών. Οι παράγοντες που προκαλούν διάβρωση είναι το νερό είτε της βροχής είτε της άρδευσης, ο άνεμος και πολλές φορές ο ίδιος ο άνθρωπος, όταν χρησιμοποιεί ακατάλληλες τεχνικές κατεργασίας προκαλώντας την καθοδική μετακίνηση μεγάλων ποσοτήτων γόνιμου εδάφους. Έξι συνολικά διαδικασίες, σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή, έχουν σήμερα αναγνωρισθεί και κατονομασθεί ως υπεύθυνες για την υποβάθμιση των εδαφών.

Είναι η συμπίεση, η διάβρωση από το νερό και τον άνεμο, η απώλεια της οργανικής ουσίας, η μείωση της βιοποικιλότητας, η αλάτωση και η ρύπανση. Οι πρώτες τέσσερις από τις παραπάνω διαδικασίες, τονίζει, είναι στενά συνδεδεμένες με τη μηχανική κατεργασία του εδάφους και κυρίως με τη συμβατική.

Οι απώλειες ανέρχονται στα 150-300 εκατομμύρια τόνους γόνιμου εδάφους ετησίως, μέσω του οποίου χάνονται περίπου 1,5 εκατομμύρια τόνοι χούμου, 150.000 τόνοι ολικού αζώτου, 300.000 τόνοι ολικού φωσφόρου και 540.000 τόνοι καλίου, την στιγμή που για την λίπανση των καλλιεργειών χρησιμοποιούνται ετησίως περίπου 420.000 τόνοι Ν, 190.000 τόνοι P2O5 και 70.000 τόνοι K2O. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι η μισή ποσότητα των χρησιμοποιούμενων λιπασμάτων χάνεται με τη διάβρωση. Μαζί με τα λιπάσματα, μεταφέρονται και σημαντικές ποσότητες φυτοφαρμάκων τα οποία πολλές φορές καταλήγουν σε επιφανειακά και υπόγεια ύδατα προκαλώντας σοβαρά προβλήματα μόλυνσης και ευτροφισμού.

Μια καλλιέργεια, προσθέτει, για να αναπτυχθεί ως ενεργειακή πρέπει να έχει μια σειρά από χαρακτηριστικά, όπως να έχει υψηλές αποδόσεις, να μπορεί να παράγει με μικρές κατά το δυνατόν εισροές, να εξοικονομεί ενέργεια και άλλες πρώτες ύλες, να έχει θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, να κάνει αποδοτική τη χρήση του νερού, να μειώνει τις αρνητικές επιπτώσεις της γεωργίας στο περιβάλλον, όπως τη διάβρωση του εδάφους, να βελτιώνει το γονιμότητά του, κ.ά.

Πηγή: http://web.tee.gr/%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%B9%CE%BF-%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CE%B2%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%B4%CE%B1%CF%86/