Τα βασικά συμπεράσματα της πρόσφατης έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή και η συμβολή των δορυφορικών παρατηρήσεων

Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή προκαλεί επικίνδυνη και εκτεταμένη αναστάτωση στη φύση, επηρεάζοντας τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) για την κατάσταση του κλίματος που δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα.

Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ για να μείνει και ορισμένες από τις επιπτώσεις της είναι πλέον αναπόφευκτες και καλεί για φιλόδοξη, ταχεία δράση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ταυτόχρονα με τις γρήγορες, βαθιές περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Η έκθεση, στη σύνταξη της οποίας συμμετέχουν περισσότεροι από 270 ειδικοί για το κλίμα, είναι η δεύτερη έκδοση της τελευταίας αξιολόγησης του κλίματος από τη Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή και αναφέρεται στις επιπτώσεις, την προσαρμογή και την τρωτοτητα στην κλιματική αλλαγή. Η πρώτη έκδοση, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Αύγουστο, αξιολογεί τη φυσική κατάσταση του κλίματος και η τρίτη που έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλιο θα επικεντρωθεί στην αξιολόγηση των επιλογών της ανθρωπότητας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβάνοντας τρόπους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Σύμφωνα με την έκθεση, εκτιμάται ότι 3,3 έως 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές που θεωρούνται «πολύ ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή». Ωστόσο, αυτές οι επιπτώσεις είναι άνισα κατανεμημένες και όσοι κινδυνεύουν περισσότερο συχνά αποκόπτονται από πόρους που μπορούν να τους βοηθήσουν να προσαρμοστούν ή να μετριάσουν τον κίνδυνο.

Η έκθεση χρησιμοποιεί στοιχεία από περισσότερες από 34.000 επιστημονικές πηγές και δείχνει πώς οι ακραίες καταιγίδες, οι ξηρασίες, οι πλημμύρες, οι καύσωνες και οι πυρκαγιές προκαλούν προβλήματα στην παραγωγή τροφίμων, την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια προκαλώντας ζημιές στις πόλεις, τις υποδομές και την ανθρώπινη υγεία.

Βασικά Συμπεράσματα:

• Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη προκαλέσει «σημαντικές βλάβες και ολοένα και πιο μη αναστρέψιμες απώλειες, σε χερσαία, γλυκά ύδατα και παράκτια και ανοιχτά θαλάσσια οικοσυστήματα των ωκεανών».
• Τα αυξανόμενα καιρικά και κλιματικά ακραία φαινόμενα «έχουν εκθέσει εκατομμύρια ανθρώπους σε οξεία επισιτιστική ανασφάλεια και μείωσαν την ασφάλεια του νερού», με τις πιο σημαντικές επιπτώσεις σε περιοχές της Αφρικής, της Ασίας, της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής και της Αρκτικής.
• Περίπου το 50 έως 75% του παγκόσμιου πληθυσμού θα μπορούσε να εκτεθεί σε περιόδους «απειλητικών για τη ζωή κλιματικών συνθηκών» λόγω υπερβολικής ζέστης και υγρασίας έως το 2100.
• Η κλιματική αλλαγή «θα ασκήσει ολοένα και μεγαλύτερη πίεση στην παραγωγή και την πρόσβαση τροφίμων, ειδικά σε ευάλωτες περιοχές, υπονομεύοντας την επισιτιστική ασφάλεια και τη διατροφή».
• Η έκθεση κάνει κάλεσμα για φιλόδοξη, ταχεία δράση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και για γρήγορες, βαθιές περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Δορυφορική υποστήριξη

Οι δορυφορικές παρατηρήσεις και δεδομένα προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος- ESA και άλλων διαστημικών οργανισμών, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της τεκμηριωμένης αξιολόγησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε χερσαία, γλυκά νερά, ωκεανούς, παράκτια, ορεινά και πολικά συστήματα.

Η έκθεση χρησιμοποιεί συστηματικές δορυφορικές παρατηρήσεις ως ζωτικής σημασίας στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων πολλών μακροπρόθεσμων συνόλων δεδομένων βασικών πτυχών του κλίματος (φυσικές παράμετροι για το κλίμα γνωστές ως Essential Climate Variables), που δημιουργούνται μέσω των κορυφαίων ερευνητικών ομάδων της Ευρώπης οι οποίες εργάζονται στα πλαίσια προγραμμάτων όπως της πρωτοβουλίας κλιματικής αλλαγής (Climate Change Initiative) τoυ ESA. 

 Ενδεικτικά συμπεράσματα της πρόσφατης έκθεσης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την κλιματική αλλαγή που βασίζονται σε δορυφορικά δεδομένα προγραμμάτων του ESA :

• Τα δεδομένα κάλυψης γης του ESA προειδοποιούν ότι η απώλεια βιοποικιλότητας αναμένεται να επηρεάσει μεγαλύτερο αριθμό περιοχών , με περίπου το ένα τρίτο της γης να κινδυνεύει με απώλεια άνω του 50% των ειδών που κατοικούν επί του παρόντος σε αυτά τα οικοσυστήματα. Επίσης, σύμφωνα με την έκθεση, οι απώλειες των ειδών προβλέπεται να είναι χειρότερες στη Νότια Αμερική, στη νότια Αφρική, στο μεγαλύτερο μέρος της Αυστραλίας και στα βόρεια μεγάλα γεωγραφικά πλάτη.
• Η έκθεση επισημαίνει μια σαφή εικόνα της ανθρώπινης αλλοίωσης του παγκόσμιου κύκλου του νερού και της κρυόσφαιρας, που ήδη επηρεάζουν το κλιματικό σύστημα, τη γεωργία, τη διαθεσιμότητα νερού και τους υδρολογικούς κινδύνους και είναι ανιχνεύσιμα από δορυφόρους.
• Οι αλλαγές στη βροχόπτωση, στην εξατμισοδιαπνοή και στην αύξηση της θερμοκρασίας αντανακλώνται και σε αλλαγή στην υγρασία του εδάφους παγκοσμίως. Οι περιφερειακές αλλαγές ποικίλλουν, με αυξήσεις και μειώσεις 20% ή περισσότερο σε ορισμένες περιοχές μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του 1970 και των μέσων της δεκαετίας του 2010.
• Οι δορυφόροι έχουν καταγράψει ανεκτίμητες αποδείξεις της μεταβαλλόμενης κρυόσφαιρας. Το πρόγραμμα Climate Change Initiative Snow του ESA δείχνει απώλειες μάζας χιονιού στη Βόρεια Αμερική 4.600.000.000 τόνων ετησίως από το αρχείο παρατήρησης, το οποίο εκτείνεται από το 1980 έως το 2018.
• Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης τις κοινωνικές επιπτώσεις της μείωσης της απορροής των παγετώνων στην άρδευση, την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και τον τουρισμό, καθώς και τις επιπτώσεις στην κατανομή των ειδών. Το έργο Climate Change Glaciers της ESA, το οποίο χαρτογραφεί την αλλαγή της μάζας των παγετώνων σε παγκόσμια κλίμακα, αναφέρεται ως απόδειξη της επιταχυνόμενης απώλειας μάζας παγετώνων σε σχέση με το αρχείο παρατήρησης, δείχνοντας ότι οι σημερινοί ρυθμοί τήξης των παγετώνων συμβάλλουν στο 25-30% της παγκόσμιας αύξησης της στάθμης της θάλασσας.

Πηγή: Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος- ESA (European Space Agency), Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)