Το μεγάλο έγκλημα στο Μαύρο Βουνό

Παρά την τελευταία απόφαση-σταθμό της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία αποφάνθηκε ότι η μελέτη για την επιλογή της περιοχής της χωματερής βασίζεται σε βιβλιογραφικά στοιχεία και παρά την Πράξη Βεβαίωσης της Παράβασης από τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, οι οποίοι επιβεβαιώνουν ότι η περιοχή του Γραμματικού είναι ακατάλληλη για τη χωροθέτηση ΧΥΤΑ, τα έργα συνεχίζονται κανονικά.

Οι κάτοικοι της περιοχής με αγωνία περιμένουν να παρέμβει εισαγγελέας, ωστόσο «αυτό το έργο δεν τολμάει να το αγγίξει κανείς», υποστηρίζουν οι ίδιοι.

Οδοιπορικό στο «Μαύρο Βουνό» του Γραμματικού. Το αποκαλούν πια «Βουνό ΧΥΤΑ». Μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν δάσος, τώρα είναι εργοτάξιο. Πίσω από τη ράχη του βουνού ανατέλλει το «μεγάλο έγκλημα». Ετσι αποκαλούν οι ντόπιοι τη χωματερή που δημιουργείται με σκοπό να υποδεχτεί τα σκουπίδια της Ανατολικής Αττικής, σε μικρή ακτίνα από τη λίμνη του Μαραθώνα, τις κατασκηνώσεις «Αθιτάκη», το σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο του Ραμνούντα, τον Ευβοϊκό Κόλπο και το χωριό του Γραμματικού.

Ανάβαση στο βουνό, μέσα στο σύννεφο σκόνης που σήκωσε στο πέρασμά του το τελευταίο φορτηγό. Μόλις καταπέσει, το παρμπρίζ του αυτοκινήτου γίνεται κάδρο στο έργο της άνοιξης: η χαμηλή βλάστηση και τα δέντρα που με πείσμα ξαναφυτρώνουν στην καμένη -επί σειρά ετών- γη του Γραμματικού. Μέχρι να ξεκινήσουν τα έργα για τη χωματερή εδώ υπήρχαν μόνο μικρά δρομάκια που εξυπηρετούσαν ντόπιους βοσκούς και αγρότες που ήθελαν να πάνε στο χωράφι τους. Σε κάποια σημεία οι λακκούβες μοιάζουν με τάφροι. «Λόγω ακτιβισμού τις ανοίξαμε», λέει ένας κάτοικος θυμίζοντας τα γεγονότα του 2009 -είχαν σκαφτεί για να μην μπορούν να περάσουν τα ΜΑΤ και τα βαριά μηχανήματα. Η χάραξη των πυλών που οδηγούν στη χωματερή έγινε, σύμφωνα με τους κατοίκους, «στο πόδι».

«Το βλέπεις εκείνο το σπίτι; Από εκεί προβλέπεται να περάσει ο δρόμος. Δεν είχε ενημερώσει το ΥΠΕΚΑ την Πολεοδομία ότι απαγορεύεται να βγάλει καινούργιες άδειες και ο άνθρωπος έβγαλε οικοδομική άδεια στον υποτιθέμενο δρόμο», ισχυρίζεται κάτοικος της περιοχής.

Καθώς πλησιάζουμε στη χωματερή, το τοπίο αλλάζει βίαια. Το βουνό, σκαμμένο, θυμίζει νταμάρι. Σ' αυτή την πλευρά του βουνού «ευδοκιμούν» οι σιδεριές, οι γερανοί και οι σκαλωσιές ύψους δεκάδων μέτρων που ξεφυτρώνουν από την πλαγιά. Μηχανήματα εκσκαφής εργάζονται πυρετωδώς για τη διάνοιξη των οδών από όπου θα περάσουν τα απορριμματοφόρα. Θα καταλήξουν σε ένα τμήμα του βουνού, με θέα τον Ευβοϊκό Κόλπο, μια ανάσα από τη θάλασσα στην πλαγιά που τώρα είναι καλυμμένη με μαύρη πλαστική γεωμεμβράνη, από την οποία θα περνούν τα μολυσμένα σταγονίδια των σκουπιδιών. Τι κι αν οι μηχανικοί που στο παρελθόν έχουν επιβλέψει την τοποθέτηση παρόμοιας μεμβράνης γνωρίζουν ότι «οι μεμβράνες δεν είναι σίγουρο ότι θα στεγανοποιήσουν το χώρο», ότι «ο χρόνος ζωής τους είναι περιορισμένος» και ότι «συνεχίζουν να μολύνουν το περιβάλλον ακόμα και 50 έτη μετά τη διακοπή της λειτουργίας τους». Σύμφωνα με μετρήσεις που πραγματοποίησε το κλιμάκιο του Πανεπιστημίου Αθηνών με επικεφαλής τον δρα Α. Κεπελερτζή, καθηγητή στο τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, στην περιοχή γύρω από κάθε χωματερή η μόλυνση εκτείνεται σε απόσταση 15 χλμ. Σε βάθος 20, 50, 70 και 100 μέτρων ανιχνεύθηκε κάδμιο, αρσενικό, κυάνιο, μόλυβδος και ψευδάργυρος.

Δίπλα στην είσοδο του ΧΥΤΑ βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγίας, περιτριγυρισμένο από τα μνήματα των 121 θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας του «Ηλιος». Περιττό να μιλάει κάποιος για σεβασμό των νεκρών, τη στιγμή που οι παραβάσεις οι οποίες έχουν γίνει, θα γίνουν μελλοντικά απειλή για ένα ολόκληρο οικοσύστημα. Μία από αυτές της παραβάσεις φάνηκε κατά την επίσκεψή μας στο σημείο, και αφορά στο μεγάλο υδατορέμα Σουλνάρθι το οποίο περνάει από το κεντρικό κύτταρο της χωματερής, αν και η μελέτη το τοποθετεί 300 μέτρα πιο μακριά. Αυτό το ρέμα θα μολύνει τις πηγές υδροδότησης, τη Λίμνη του Μαραθώνα, τον Ευβοϊκό, ενώ τα θαλάσσια ρεύματα θα τα μεταφέρουν από τους Αγ. Αποστόλους Καλάμου μέχρι τη Ραφήνα και όπου τα θαλάσσια ρεύματα πηγαίνουν, ρυπαίνοντας τη θάλασσα και τις παραλίες -με συνέπεια και τη μόλυνση των θαλάσσιων περιοχών.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Κοινότητας Γραμματικού Γιώργο Κοροβέση, «με την τελευταία βροχή μεταφέρθηκαν στη θάλασσα σωλήνες, σακούλες και εργαλεία. Με κάθε βροχή φεύγει η μεμβράνη που είναι στερεωμένη με λάστιχα αυτοκινήτων. Ολα κατέληξαν από κάτω στη θάλασσα και στην παραλία της Φώκιας», τονίζει ο ίδιος. Οι παραλίες αυτές το καλοκαίρι γεμίζουν κόσμο. Μια ματιά στο χάρτη της περιοχής και συνειδητοποιείς πως πρόκειται να μολυνθούν τα νερά που όλη η Αττική κάνει μπάνιο. Επιπλέον η κατασκευή της μονάδας επεξεργασίας υγρών αποβλήτων βρίσκεται σε άλλη θέση από την προβλεπόμενη στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου. «Εκτός όλων, κινδυνεύει η πολιτιστική μας κληρονομιά», τονίζει ο πρόεδρος της Κοινότητας Γραμματικού. Στον απέναντι λόφο βρίσκεται ο Ραμνούντας. Απέχει από τη χωματερή περίπου 3,5 χλμ., ωστόσο τα αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται στον 6ο αιώνα π.Χ. «βρίσκονται σε ολόκληρη την περιοχή».

«Το οικολογικό κόστος δεν υπολογίζεται με νούμερα. Είναι τεράστιο», λέει από το Λονδίνο όπου εργάζεται ο Κυριάκος Γκίκας, μέλος της Επιτροπής Αγώνα κατά των ΧΥΤΑ, από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με το ζήτημα, πριν από 9,5 χρόνια. Με πρωτοβουλία του ίδιου ξεκίνησε η καταγγελία στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή (είναι φορέας σαν το δικό μας Συνήγορο του Πολίτη) και η συνέχεια δόθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αναφορων. «Το περιβαλλοντικό σκάνδαλο είναι τεράστιο, η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα θα είναι ανυπολόγιστη. Με τα τοξικά στον Ευβοϊκό η αλιεία θα είναι απαγορευτική», τονίζει ο ίδιος. Επειτα από έρευνα που έκανε ο ίδιος για τους αγρότες της περιοχής, διαπίστωσε ότι «περίπου 1.450 οικογένειες ζουν από τον κάμπο του Μαραθώνα. Φαντάσου να προσπαθούν να πουλήσουν τα προϊόντα τους -δεν θα τα αγοράζει κανείς. Θα γίνει ο Μαραθώνας, ο Ασωπός της Αθήνας. Επιπλέον οι αέριοι ρύποι θα διαχέονται στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Αν οι άνεμοι είναι νότιοι, θα μολύνει τον Βαρνάβα και το Καπανδρίτι, αν είναι βόρειοι θα μολύνει όλο το λεκανοπέδιο».

«Από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι γνωστές οι γαλαρίες του Γραμματικού. Οι υπόγειες στοές και τα πηγάδια. Η μόλυνση θα είναι βαθιά και εκτεταμένη. Θα έρθει η στιγμή που δεν θα μπορούμε να φάμε, να πιούμε και να αναπνεύσουμε», λέει η Κατερίνα Λιούτα, επίσης μέλος της Επιτροπής. Μετακόμισε από την Αθήνα στο Γραμματικό το 2008. «Είχα άγνοια. Δεν με ενδιέφερε ποτέ η χωματερή. Εμαθα τι συμβαίνει όταν ήρθαν τα μηχανήματα του εργολάβου μαζί με τα ΜΑΤ κάτω από το σπίτι μου. Δεν πρόκειται για ένα πρόβλημα του Δήμου Μαραθώνα, αλλά της Αθήνας και της Εύβοιας», ισχυρίζεται η ίδια και συνεχίζει: «Ο εισαγγελέας δεν έχει παρέμβει. Το έργο συνεχίζεται με κυβερνητική εντολή. Από ό,τι φαίνεται, κανείς δεν μπορεί να τα βάλει με τον Μπόμπολα».