Οι εκρήξεις των ηφαιστείων δημιούργησαν θερμά διαλύματα πλούσια σε διοξείδιο του πυριτίου που εισέδυσαν και διαπότισαν τα πετρώματα στα οποία βρίσκονταν ήδη οι κορμοί των δέντρων και έτσι άρχισε η διαδικασία της απολίθωσης, δηλαδή η αντικατάσταση μόριο προς μόριο, της οργανικής φυτικής ύλης από ανόργανα υλικά του περιβάλλοντος.
Στην περίπτωση του απολιθωμένου δάσους της ευρύτερης περιοχής Φυλακτού, η απολίθωση είναι τέλεια. Διατηρούνται σε άριστη κατάσταση τα εξωτερικά μορφολογικά γνωρίσματα των κορμών των δέντρων, όπως οι αυξητικοί δακτύλιοι, ο φλοιός καθώς επίσης και η εσωτερική δομή του ξύλου από την μικροσκοπική μελέτη της οποίας προσδιορίζεται το γένος και το είδος του απολιθωμένου δέντρου. Τα φυσικά γεωλογικά μνημεία της περιοχής μπορούν να θεωρηθούν από εξαιρετικά έως μοναδικά σε παγκόσμια κλίμακα. Οι ενδείξεις για ευρήματα χλωρίδας και πανίδας που χρονολογούνται από 25 έως 40 εκατομμύρια χρόνια πριν, καθιστούν το όλο εγχείρημα μοναδικό, ενώ η πιστοποίηση, η συντήρηση και η αξιοποίησή είναι επιβεβλημένη.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Παλαιοβοτανικής – Παλαιοντολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελο Βελιτζέλο, το δάσος στο Φυλακτό είναι κατά τι αρχαιότερο από το περίφημο απολιθωμένο δάσος της Λέσβου και είναι καθαρά τροπικό.
Πλέον, με εγκεκριμένη χρηματοδότηση ύψους 1.942.240 ευρώ από το πρόγραμμα του Πράσινου Ταμείου «Φυσικό Περιβάλλον και Κλιματική Ουδετερότητα 2024», ο Δήμος Σουφλίου προχωρά στην προστασία, διαχείριση και ανάδειξη της σημαντικής γεωλογικής κληρονομιάς που διαθέτει με τη δημιουργία Γεωπάρκου στο Απολιθωμένο Δάσος Φυλακτού.
Όπως σημειώνει σε σχετική ανακοίνωσή της η δημοτική Αρχή, έχοντας ως στόχο την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής κατέθεσε στοιχειοθετημένη πρόταση αξιοποίησης του Απολιθωμένου Δάσους του Φυλακτού, η οποία συμπεριλήφθηκε και στο masterplan της Ειδικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης του νομού Έβρου.
Η ανάδειξη του Απολιθωμένου Δάσους Φυλακτού και η δημιουργία του Γεωπάρκου θέτει τις βάσεις για περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, αφού σε συνδυασμό με τα ευρήματα των απολιθωμάτων στην Λευκίμη, το Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς, τη μακρόχρονη παράδοση και δραστηριότητα της παραγωγής μεταξιού στο νομό Έβρου, την αρχιτεκτονική και τα μεγαλιθικά μνημεία στις γύρω ορεινές περιοχές, αλλά και την πληθώρα των μοναδικών αγροτικών προϊόντων που παράγονται στη θρακική γη δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες προκειμένου αυτή η ακριτική γωνιά της Ελλάδας να αποτελέσει πόλο έλξης επισκεπτών, αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Δήμος Σουφλίου.