Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • Buildinghow
    HoloBIM Structural

  • Περιβάλλον

    Περιβάλλον

    1507 ειδήσεις in this category

    1. Περιβάλλον

      Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην ανάπτυξη επικίνδυνων υπερ-μικροβιών

      Engineer

      Η κλιματική αλλαγή και η μικροβιακή αντοχή είναι δύο από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια υγεία, σύμφωνα με νέα έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον.
      Η έκθεση εστιάζει στον κίνδυνο δημιουργίας υπερ-μικροβίων, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων, που εντείνουν το φαινόμενο της μικροβιακής αντοχής. 
      Η μικροβιακή αντοχή (AMR) είναι η κατάσταση κατά την οποία ιοί και μικρόβια (όπως βακτήρια και μύκητες) αναπτύσσουν αντοχή στις αντιμικροβιακές ουσίες, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ή και καθόλου ευάλωτα στα φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπισή τους.
      Τα ανθεκτικά μικρόβια δεν καταστρέφονται από τα αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα να επιβιώνουν, να πολλαπλασιάζονται ελεύθερα, μεταδίδοντας την αντοχή στις επόμενες γενιές μικροβίων, με αποτέλεσμα να επικρατούν και να αναπτύσσονται στις χλωρίδες ανθρώπων και ζώων, όπως εξηγεί ο ΕΟΔΥ.
      «Η ανάπτυξη και η εξάπλωση της AMR σημαίνει ότι τα αντιμικροβιακά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και τη θεραπεία λοιμώξεων σε ανθρώπους, ζώα και φυτά μπορεί να καταστούν αναποτελεσματικά, με τη σύγχρονη ιατρική να μην είναι πλέον σε θέση να θεραπεύσει ακόμη και ήπιες λοιμώξεις», αναφέρει το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ.
      Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην ανάπτυξη επικίνδυνων υπερ-μικροβιών-1

      Πηγή Unsplash
      Εκατομμύρια νεκροί κάθε χρόνο
      Σύμφωνα με την έκθεση, το 2019 περίπου πέντε εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως συνδέθηκαν με τη μικροβιακή αντοχή, και ο ετήσιος απολογισμός αναμένεται να έχει αυξηθεί στα 10 εκατομμύρια μέχρι το 2050, εάν δεν ληφθούν μέτρα.
      Αντιμικροβιακές ουσίες χρησιμοποιούνται σε φάρμακα, προϊόντα καθαρισμού και φυτοφάρμακα για να σκοτώνουν μικροοργανισμούς και να αποτρέπουν την εξάπλωση μικροβίων μεταξύ ανθρώπων, ζώων και καλλιεργειών.
      Η ανθεκτικότητα στα φάρμακα μπορεί να προκύψει και φυσικά, μέσω της εξέλιξης, αλλά οι ειδικοί λένε πως η υπερβολική χορήγηση αντιμικροβιακών ουσιών σε ανθρώπους και ζώα και η χρήση τέτοιων ουσιών στην παραγωγή τροφίμων, επιταχύνει τη μικροβιακή αντοχή.
      Οι μικροοργανισμοί που επιβιώνουν είναι ισχυρότεροι και μπορούν να μεταδώσουν τα ανθεκτικά στα φάρμακα γονίδιά, σε μικρόβια που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ σε αντιμικροβιακά φάρμακα.
      Το κλίμα αλλάζει. Μαζί με αυτό και οι ρυθμοί εξάπλωσης
      Μέχρι στιγμής, η προσοχή έχει επικεντρωθεί στην υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, αλλά οι ειδικοί επισημαίνουν τα ολοένα και περισσότερα στοιχεία, που αποδεικνύουν ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και διεύρυνση της μικροβιακής αντοχής.
      «Η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση, οι αλλαγές στα καιρικά μοτίβα, οι συχνότερες βροχοπτώσεις, οι πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις και αστικές περιοχές – όλα αυτά διευκολύνουν την εξάπλωση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Και είμαι βέβαιος ότι αυτό το φαινόμενο θα ενταθεί σε βάθος χρόνου, αν δεν λάβουμε δραστικά μέτρα για να το περιορίσουμε», δήλωσε ο Δρ. Σκοτ Ρόμπερτς, ειδικός στις λοιμώδεις νόσους στην Ιατρική Σχολή του Γέιλ.
      Η κλιματική κρίση επιδεινώνει την αντιμικροβιακή αντοχή με διάφορους τρόπους. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες αυξάνουν τόσο τον ρυθμό ανάπτυξης βακτηρίων όσο και τον ρυθμό εξάπλωσης γονιδίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά μεταξύ μικροοργανισμών.
      Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει στην ανάπτυξη επικίνδυνων υπερ-μικροβιών-2

      Πηγή Unsplash
      Οι ακραίες συνθήκες, και ιδίως η υπερθέρμανση, επιταχύνουν τον ρυθμό εξέλιξης της μικροβιακής αντοχής. Έτσι, περιορίζοντας την άνοδο της θερμοκρασίας και τη σφοδρότητα των φαινομένων, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης μιας νέας περίπτωσης ανθεκτικότητας σε φάρμακα, εξήγησε ο Δρ Ντέιβιντ Γκράχαμ, καθηγητής μηχανικής οικοσυστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ και ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης του ΟΗΕ.
      Οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι σοβαρές πλημμύρες (ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής) επίσης μπορούν να οδηγήσουν σε συνθήκες υπερπληθυσμού, κακής υγιεινής και αυξημένης ρύπανσης, οι οποίες είναι γνωστό ότι αυξάνουν τα ποσοστά μόλυνσης και τη μικροβιακή αντοχή. Η ανθρωπογενής ρύπανση, τα βαρέα μέταλλα και άλλοι ρύποι στο νερό δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας από τα μικρόβια.
      «Οι ίδιοι παράγοντες που προκαλούν περιβαλλοντική υποβάθμιση επιδεινώνουν το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής. Οι επιπτώσεις της θα μπορούσαν να καταστρέψουν τα συστήματα υγείας και (σ.σ τις «αλυσίδες») διατροφής μας», προειδοποίησε στη συνέντευξη τύπου η Ίνγκερ Άντερσεν, εκτελεστική διευθύντρια του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον.
      Πιο δύσκολη η αντιμετώπιση ασθενειών
      Η περιβαλλοντική πίεση δημιουργεί σταδιακά μικροοργανισμούς που ευδοκιμούν στο ανθρώπινο σώμα, κάτι που είναι ασυνήθιστο για ορισμένα είδη.
      Ένας διακεκριμένος ειδικός μυκητολογίας υποστηρίζει ότι ο λόγος που η θερμοκρασία του σώματος είναι 37 βαθμοί Κελσίου, είναι επειδή αυτή είναι η θερμοκρασία στην οποία οι μύκητες δεν μπορούν να αναπτυχθούν τόσο καλά. «Τώρα βλέπουμε το Candida auris και μερικά από τα νέα μικρόβια που έχουν εμφανιστεί, να αναπτύσσονται πραγματικά αρκετά καλά – ακόμη και σε θερμοκρασίες 37 βαθμών Κελσίου στο ανθρώπινο σώμα», παρατηρεί ο Ρόμπερτς, υποστηρίζοντας πως η κλιματική αλλαγή αποτελεί το υπόβαθρο για μία «φυσική επιλογή» οργανισμών που θα μπορούν να προσαρμοστούν σε θερμότερα περιβάλλοντα, αυξάνοντας την πιθανότητα να μολύνουν ανθρώπους. 
      Τέτοιες ευκαιριακές λοιμώξεις απειλούν όχι μόνο μεμονωμένους ασθενείς αλλά ολόκληρες ιατρικές μεθόδους και πρακτικές, όπως οι αντικαταστάσεις αρθρώσεων, οι μεταμοσχεύσεις οργάνων και η χημειοθεραπεία – διαδικασίες στις οποίες οι ασθενείς διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο μόλυνσης και για τις οποίες απαιτούνται αποτελεσματικά αντιβιοτικά.
      Οι ανθεκτικές στα φάρμακα λοιμώξεις μπορούν να καταστήσουν τη θεραπεία δύσκολη, ακόμα και αδύνατη. Ο Ρόμπερτς λέει ότι η προσφυγή σε θεραπείες που αποτελούν την «τελευταία επιλογή» των γιατρών, δεν είναι το καλύτερο σενάριο για έναν ασθενή: «υπάρχουν λόγοι που δεν τις χρησιμοποιούμε εκ των προτέρων», όπως η τοξικότητα τους και ο κίνδυνος να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια οργάνων, εξηγεί ο Ρόμπερτς. 
      «Όταν κάποιος έχει μολυνθεί από ένα ανθεκτικό στα φάρμακα βακτήριο ή μύκητα και πρέπει πραγματικά να βασιστούμε σε ένα από αυτά τα φάρμακα τελευταίας γραμμής, η θεραπεία είναι συνήθως πρόκληση (…) Σπάνια ξεμένουμε από επιλογές, και σε αυτή την περίπτωση, δεν υπάρχει πραγματικά τίποτα που μπορούμε να κάνουμε. Ευτυχώς, αυτές οι περιπτώσεις παραμένουν αρκετά σπάνιες, αλλά είμαι βέβαιος ότι με το εντεινόμενο πρόβλημα της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά, θα αυξηθούν σε συχνότητα με την πάροδο του χρόνου».
      Περισσότερα...

        0

    2. Περιβάλλον

      Η σύνδεση του νυχτερινού φωτισμού με το «Τοπικό Εγχώριο Προϊόν» στην Ελλάδα

      Engineer

      Όσοι έχουμε βρεθεί σε νυχτερινή πτήση έχουμε απολαύσει το θέαμα που προσφέρει η επιφάνεια της Γης, όταν τα νυχτερινά φώτα αναδεικνύουν μοτίβα που παραπέμπουν σε έργα τέχνης. Εκτός όμως από το εντυπωσιακό θέαμα, τα νυχτερινά φώτα αποτελούν μια πολύτιμη πηγή πληροφορίας για τις δραστηριότητες του ανθρώπου και την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον.
      Στο πλαίσιο της εξερεύνησης αυτού του πεδίου, η NASA καταγράφει συστηματικά τον νυχτερινό φωτισμό του πλανήτη μας. Τα τελευταία 10 χρόνια πολύ βελτιωμένες καταγραφές παρέχονται από τον αισθητήρα VIIRS της αποστολής SUOMI.
      «Στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο σκεφτήκαμε να ερευνήσουμε τι έχουν να μας πουν τα νυχτερινά φώτα για την πατρίδα μας» λέει στην «Κ» η Αλεξάνδρα Γκεμιτζή, καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, η οποία ηγήθηκε μιας ενδιαφέρουσας έρευνας στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Αντιρρυπαντικής Τεχνολογίας Ατμοσφαιρικών Ρύπων.
      «Τοπικό Εγχώριο Προϊόν»
      «Κάθε χρονική και χωρική μεταβολή στον φωτισμό μιας περιοχής μας λέει και μια διαφορετική ιστορία» σημειώνει και προσθέτει ότι πρόσφατες δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά δείχνουν ξεκάθαρη σύνδεση του νυχτερινού φωτισμού με το «Τοπικό Εγχώριο Προϊόν» (Regional Domestic Product).
      Στην ουσία, οι καταγραφές των νυχτερινών φώτων είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο αφού μπορούν να αναδείξουν περιοχές όπου η ανάπτυξη επιφέρει επιπτώσεις σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, να οριοθετήσουν πόλεις και οικισμούς και να χαρτογραφήσουν τις ανθρωπογενείς εκπομπές CO2. Επιπλέον, οι καταγραφές μπορούν να εκτιμήσουν τις μεταβολές στους απομακρυσμένους πληθυσμούς, να εντοπίσουν περιοχές υπό συνθήκες φτώχειας, να εκτιμήσουν την αστάθεια του ηλεκτρικού δικτύου αλλά και να καθορίσουν τις επιπτώσεις διαφόρων παγκόσμιων κρίσεων (όπως η πανδημία COVID). O υπερ-φωτισμός μιας περιοχής συνδέεται με δραστηριότητες που διαταράσσουν τις λειτουργίες των οικοσυστημάτων.
      Η ερευνητική ομάδα του Δημοκρίτειου επεξεργάστηκε τις δορυφορικές καταγραφές Visible Infrared Imaging Radiometer Suite (VIIRS), τα πλέον αξιόπιστα δεδομένα για νυχτερινό φωτισμό, για κάθε δήμο της Ελλάδας. Η εργασία κατέληξε σε μια χρονοσειρά για τα τελευταία 10 χρόνια, για κάθε περιοχή της χώρας μας.
      Αφού από τα δεδομένα αφαιρέθηκαν ακραίες τιμές που συνδέονται με φωτιές (π.χ. περιοχή Εβρου τον Αύγουστο του 2023), για κάθε χρονοσειρά η ομάδα υπολόγισε τη διάμεσο τιμή (ως δείκτη του μέσου φωτισμού του κάθε δήμου) και ανέλυσε την τάση (αν αυξάνεται ή μειώνεται ο φωτισμός και κατά πόσο) αλλά και την εποχικότητα (αν έχουμε μεγάλες διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων περιόδων του έτους).
      Το μοτίβο της Μυκόνου
      Στους χάρτες που παραχώρησε η ομάδα στην «Κ» μπορεί κάποιος να εντοπίσει τις περιοχές όπου η ένταση, η εποχικότητα ή η χρονική τάση έχουν συγκεκριμένα μοτίβα.
      Τα αστικά κέντρα της χώρας μας, όπου ο νυχτερινός φωτισμός έχει πολύ μεγαλύτερη ένταση σε σχέση με την ύπαιθρο, διακρίνονται εύκολα. Ξεχωρίζουν όπως είναι αναμενόμενο η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Λάρισα, η Πάτρα, το Ηράκλειο, τα Γιάννενα.
      Σύμφωνα με την κ. Γκεμιτζή, στην Ελλάδα μπορούμε να διακρίνουμε κάποια χαρακτηριστικά μοτίβα νυχτερινού φωτισμού, όπως αυτό των περιοχών με έντονη τουριστική δραστηριότητα.

      H Μύκονος εξαπλασίασε τον νυχτερινό της φωτισμό μέσα σε μία δεκαετία | Shutterstock Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρονική εξέλιξη του νυχτερινού φωτισμού της Μυκόνου την τελευταία δεκαετία. Στην ουσία η Μύκονος μέσα σε μια δεκαετία εξαπλασίασε τον νυχτερινό φωτισμό της. Ομως εκτός από την αύξηση της φωτεινότητας στη συγκεκριμένη περιοχή παρατηρείται και μια διαρκώς αυξανόμενη εποχικότητα, δηλαδή αύξηση των κορυφών του γραφήματος τους καλοκαιρινούς μήνες (με μια μικρή εξαίρεση το καλοκαίρι του 2020 που συνδέεται με την περίοδο COVID). «Αυτή η παρατήρηση, σε συνδυασμό με την έντονη εποχικότητα για μια μικρή περιοχή όπως ένα νησί στο μέγεθος της Μυκόνου, δημιουργεί μια πρώτη εντύπωση μη βιώσιμης ανάπτυξης η οποία θα πρέπει να επανεξεταστεί» σημειώνει η κ. Γκεμιτζή.
      Σ’ ένα άλλο διάγραμμα αποτυπώνεται η χρονοσειρά του μέσου νυχτερινού φωτισμού όλης της Ελλάδας. Σύμφωνα με την κ. Γκεμιτζή, η χώρα μας ακολουθεί μια αυξητική πορεία του μέσου νυχτερινού φωτισμού της, η οποία είναι ιδιαίτερα εμφανής μετά το 2017. Σε μια δεκαετία ο νυχτερινός φωτισμός στη χώρα μας αυξήθηκε κατά περίπου 60%. «Από το 2014 μέχρι το 2017 παρατηρούμε μια ήπια πορεία με κάποιες αναμενόμενες εξάρσεις τις Πρωτοχρονιές. Από το 2017 και μετά αρχίζει μια σταδιακή, έντονη άνοδος» σημειώνει η καθηγήτρια. 
      Η ίδια τονίζει πως η αύξηση αυτή δεν συνδέεται με αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού, δεδομένου ότι η απογραφή του 2021 έδειξε ότι ο πληθυσμός της χώρας μας μειώθηκε κατά 3,1% το διάστημα 2011 – 2021. Η αύξηση αυτή πιθανώς συνδέεται με την ανάπτυξη που εμφανίζει η χώρα μας από το 2017 και μετά, μια περίοδο που ακολουθεί την παρατεταμένη περίοδο οικονομικής κρίσης. 

      Μέσος νυχτερινός φωτισμός στη Μύκονο κατά την περίοδο 2014 – 2024.

      Μέσος νυχτερινός φωτισμός στη χώρα μας κατά την περίοδο 2014 – 2024.
      Γιατί αυξάνεται ο νυχτερινός φωτισμός στις περιοχές Natura;
      Μια άλλη παράμετρος που χρήζει διερεύνησης, σύμφωνα με τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, είναι κατά πόσον τηρείται η εφαρμογή της περιβαλλοντικής προστασίας των περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000. 

      Μέσος νυχτερινός φωτισμός των περιοχών Natura 2000 στη χώρα μας κατά την περίοδο 2014 – 2024.
      Από τη σύγκριση των παραπάνω γραφημάτων προκύπτουν τα εξής:
      1) Ο μέσος νυχτερινός φωτισμός των περιοχών Natura 2000 είναι μικρότερος σε σχέση με τον μέσο όρο της Ελλάδας.
      2) Ο ρυθμός, ωστόσο, της αύξησης του νυχτερινού φωτισμού σε αυτές τις περιοχές είναι υπερδιπλάσιος σε σχέση με τον μέσο όρο της Ελλάδας, κάτι που είναι ανησυχητικό, ως προς την ένταση των δραστηριοτήτων του ανθρώπου στις συγκεκριμένες περιοχές.
      «Αναρωτιόμαστε λοιπόν: υπάρχει αύξηση υποδομών εκεί; Πρόκειται για φωτισμένα μονοπάτια με στόχο να αυξηθεί η επισκεψιμότητα; Ή πρόκειται για ανεξέλεγκτη δόμηση και καταπάτηση; Πρέπει οι αρμόδιοι να διερευνήσουν το θέμα» υπογραμμίζει η κ. Γκεμιτζή.

      Οι δήμοι με τον πιο έντονο νυχτερινό φωτισμό
      Για να μπορέσει να επισημάνει όλες τις περιοχές με αυξημένη ένταση ή/και χρονική τάση ή/και εποχικότητα η ομάδα ανέλυσε τις χρονοσειρές όλων των δήμων της Ελλάδας.
      Στην παρακάτω εικόνα αποτυπώνονται οι δήμοι με τη μεγαλύτερη ένταση νυχτερινού φωτισμού, που όπως αναμένεται είναι αυτοί που φιλοξενούν τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα.
      Μέσος νυχτερινός φωτισμός στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2014 – 2024.
      Το εντυπωσιακό, σύμφωνα με την κ. Γκεμιτζή, είναι πως αρκετά ακόμα νησιά εκτός από τη Μύκονο, όπως η Σαντορίνη, η Ρόδος, η Κέρκυρα, η Λευκάδα, η Ζάκυνθος αλλά και αρκετοί δήμοι στη Βόρεια Κρήτη, έχουν υψηλότερο μέσο νυχτερινό φωτισμό από τον μέσο όρο της χώρας μας, κάτι που παραπέμπει στη συγκέντρωση πολλών υποδομών που αφορούν κυρίως στον τουρισμό, όπως και στην πιθανή αύξηση της δόμησης.
      Αντίστοιχα, η μεγάλη εποχικότητα που εμφανίζουν οι Δήμοι Ζαγορίου, η Φλώρινα, αλλά και περιοχές πλησίον της Λίμνης Πλαστήρα, συνδέεται με τον χειμερινό τουρισμό.
      Μέσος νυχτερινός φωτισμός ανά δήμο στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2014 – 2024.
      Εποχικότητα νυχτερινού φωτισμού στους δήμους της Ελλάδας κατά την περίοδο 2014 – 2024.
      Ετήσια μεταβολή νυχτερινού φωτισμού στους δήμους της Ελλάδας κατά την περίοδο 2014 – 2024.
      Τέλος, η ομάδα προσπάθησε να ομογενοποιήσει (να φέρει σε συγκρίσιμη κλίμακα) τους τρεις δείκτες για να υπολογίσει έναν συνολικό δείκτη ως μέσο όρο των τριών προαναφερθέντων. Ο συνολικός δείκτης αναδεικνύει τις περιοχές της χώρας μας όπου το μοτίβο του νυχτερινού φωτισμού παρέχει ενδείξεις εντατικοποίησης των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. 
      Συνδυασμένος δείκτης της έντασης, εποχικότητας και της χρονικής τάσης του νυχτερινού φωτισμού στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2014 – 2024.
      Το σύνολο σχεδόν των Κυκλάδων, η Ρόδος και η Κως, τα Ιόνια Νησιά, η Κασσάνδρα και η Σιθωνία στη Χαλκιδική, η Θάσος (η οποία μεταμορφώνεται τα τελευταία χρόνια σε hot spot βαλκανικού τουρισμού) αλλά και η περιοχή της Αλεξανδρούπολης (που αναπτύσσεται αλματωδώς τόσο από τουριστικής όσο και από οικονομικής άποψης), εμφανίζουν σημαντικά αυξημένους δείκτες νυχτερινού φωτισμού.
      «Κάτι τέτοιο θα πρέπει να τύχει της ιδιαίτερης προσοχής, ιδιαίτερα των υπευθύνων για τη χάραξη των χωροταξικών πολιτικών της χώρας μας, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη δεν υλοποιείται σε βάρος των ευαίσθητων οικοσυστημάτων και του πολύτιμου πολιτισμικού κεφαλαίου της χώρας μας» καταλήγει η κ. Γκεμιτζή τονίζοντας όμως παράλληλα, ακόμα και με αυτή την αύξηση, οι υπερ-φωτισμένες περιοχές της Ελλάδας δεν δίνουν την εικόνα του Λονδίνου ή της Ιταλίας. Παρά τη διαρκή αύξηση που στέλνει προειδοποιητικά σήματα για διάφορες περιοχές της Ελλάδας, η χώρα μας παραμένει μια μη εντατικά φωτισμένη περιοχή.
      Ο μέσος νυχτερινός φωτισμός στην Ευρώπη (2014-2024) |Η διαφορά της Ελλάδας με τη Βόρεια Ιταλία είναι εμφανής | The Earth observation Group (EOG), Payne Institute for Public Policy, Colorado School of Mines *Οι φοιτητές στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης και το συνεργαζόμενο προσωπικό του εργαστηρίου που υπογράφουν την έρευνα είναι οι: Μιχάλης Κοϊμτζίδης, Γεώργιος Φαλαλάκης, Σταύρος Σταθόπουλος, Οδυσσέας Κοψιδάς, Κωνσταντίνος Κουρτίδης.
      Περισσότερα...

        0

    3. Περιβάλλον

      «Θυσιάστηκαν» περίπου 500.000 δέντρα για την κατασκευή του giga-εργοστασίου της Tesla κοντά στο Βερολίνο

      tetris

      Η κατασκευή ενός giga-εργοστασίου της Tesla κοντά στο Βερολίνο είχε ως αποτέλεσμα την εκρίζωση περίπου μισού εκατομμυρίου δέντρων, σύμφωνα με στοιχεία δορυφορικής ανάλυσης. 
      Ειδικότερα, σύμφωνα με περιβαλλοντική εταιρεία πληροφοριών Kayrros, δορυφορικές εικόνες κατέγραψαν την αποψίλωση 329 εκταρίων δασικής γης, την περίοδο από τον Μάρτιο 2020 έως και τον Μάιο 2023, έκταση που αντιστοιχεί σε περίπου 500.000 δέντρα. 
      Η κατασκευή του γερμανικού εργοστασίου παραμένει εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, έχοντας προκαλέσει πλήθος διαμαρτυριών και αναζωπυρώνοντας τη δημόσια συζήτηση για τα πραγματικά οφέλη της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης. 
      Τον Μάρτιο, μια ομάδα ακτιβιστών έβαλε φωτιά σε πυλώνα ηλεκτροδότησης και σταμάτησε την παραγωγή του εργοστασίου για λίγες ημέρες. Εδώ και μήνες, ακτιβιστές για το κλίμα πραγματοποιούν διαδηλώσεις κατά της σχεδιαζόμενης επέκτασης του μέγα-εργοστασίου, καταλαμβάνοντας δεντρόσπιτα σε κοντινή κατασκήνωση και επιχειρώντας να εισβάλουν στην περιοχή. 
      Δεντρόσπιτα που έστησαν προ μηνών ακτιβιστές κοντά στο giga-factory της Tesla για ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο Gruenheide κοντά στο Βερολίνο – Φωτ.: AP Photo/Ebrahim Noroozi
      Σημειώνεται πως τον Ιούλιο, το υπουργείο Περιβάλλοντος του κρατιδίου του Βραδεμβούργου ενέκρινε σχέδιο επέκτασης των εγκαταστάσεων για τον διπλασιασμό της παραγωγής σε ένα εκατομμύριο οχήματα ετησίως. 
      Δεκάδες περιβαλλοντικά συμβάντα –μεταξύ αυτών διαρροές καυσίμων, βαφών και αλουμινίου– έχουν καταγραφεί στο σημείο, με την Tesla να απορρίπτει την πιθανότητα περιβαλλοντικής ζημιάς και να γνωστοποιεί πως, όπου κρίνεται απαραίτητο, εφαρμόζονται διορθωτικά μέτρα. 
      Από την πλευρά του ο Ελον Μασκ, ο ιδιοκτήτης της Tesla, επέκρινε την τοπική αστυνομία για το ότι δεν μπορεί να ελέγξει τους «αριστερούς διαδηλωτές». 
      «Το εργοστάσιο της Tesla στη Γερμανία έχει οδηγήσει στην εκρίζωση αρκετών δέντρων. Βέβαια, αυτό πρέπει να τεθεί σε μια προοπτική σε σχέση με το όφελος από την αντικατάσταση των αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης με ηλεκτρικά οχήματα» τονίζει ο Αντουάν Χαλφ, επικεφαλής αναλυτής της Kayrros.  Το βορειοανατολικό τμήμα του εργοταξίου κατασκευής του νέου εργοστασίου τον Νοέμβριο του 2021 – Φωτ.: AP Photo/Michael Sohn
      Σύμφωνα με τον ίδιο, τα κομμένα δέντρα αντιστοιχούν σε περίπου 13.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, τις ετήσιες εκπομπές δηλαδή 2.800 αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης στις ΗΠΑ. «Οπότε, αυτό είναι ένα τμήμα του αριθμού των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που παράγει και πωλεί η Tesla κάθε τρίμηνο», είπε. «Πάντα υπάρχει αντιστάθμισμα, οπότε πρέπει να γνωρίζουμε ποιοι είναι οι όροι του». 
      Σημειώνεται πως η εταιρεία Kayrros καταγράφει την αποψίλωση των δασών χρησιμοποιώντας εικόνες από τον δορυφόρο Sentinel-2, οι οποίες έχουν ανάλυση 10 μέτρων και είναι διαθέσιμες στο κοινό. Τα δεδομένα αυτά ελέγχονται ως προς την ποιότητα από ειδικούς σε θέματα τηλεπισκόπησης.
      Πηγή: Guardian 
      Περισσότερα...

        2

    4. Περιβάλλον

      Πώς η «υπόγεια κλιματική αλλαγή» επηρεάζει το κλίμα

      GTnews

      Ένα φαινόμενο, αποκαλούμενο «υπεδάφια κλιματική αλλαγή» προκαλεί την αργή βύθιση της γης κάτω από το κέντρο του Σικάγο, σύμφωνα με τους ερευνητές. 
      Τα κτήρια δεν διατρέχουν άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης και το φαινόμενο δεν απειλεί την ανθρώπινη ζωή, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, ωστόσο η αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τα πόδια των κατοίκων θα μπορούσε να δημιούργησε προκλήσεις για τη ανθεκτικότητα των δομών, υποστηρίζει η μελέτη. 
      «Η υπόγεια κλιματική αλλαγή είναι ένας σιωπηλός κίνδυνος» προειδοποιεί ο Αλεσάνδρο Ρότα Λόρια, μηχανικός και επικεφαλής της έρευνας. «Το έδαφος παραμορφώνεται ως αποτέλεσμα της θερμοκρασιακής διακύμανσης και δεν υπάρχει δομή ή υποδομή σχεδιασμένη να αντέχει τέτοιες διακυμάνσεις» εξηγεί ο ίδιος. 
      Η υπεδάφια κλιματική αλλαγή, συχνά αποκαλούμενη και «υποεπιφανειακές θερμικές νησίδες», προκαλείται από την έκλυση θερμότητας στο έδαφος από ανθρωπογενείς δομές, όπως κτήρια και δίκτυα υπόγειας συγκοινωνίας. Διαφέρει από την κλιματική αλλαγή στην ατμόσφαιρα που προέρχεται από τα αέρια θερμοκηπίου κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων. 
      Καθώς η θερμοκρασία εδάφους αυξάνεται, το αργιλώδες έδαφος του Σικάγο συστέλλεται, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ρωγμές στα θεμέλια των κτιρίων, ακόμη και σε στρέβλωση ή κλίση των κατασκευών.
      «Παντού γύρω μας υπάρχουν πηγές θερμότητας. Είναι πράγματα που οι άνθρωποι δεν βλέπουν, οπότε είναι σαν να μην υπάρχουν» λέει ο Ρότα Λόρια. 
      Και δεν κινδυνεύουν μόνο τα θεμέλια των κτηρίων από την υπεδάφια άνοδο της θερμοκρασίας. Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως η υπόγεια κλιματική αλλαγή συνδέεται με αλλαγές στην ανάπτυξη των φυτών και τη θερμική ρύπανση των υπόγειων υδάτων. 
      Περισσότερα...

        0

    5. Περιβάλλον

      Ευρώπη: Επισήμως η ταχύτερα θερμαινόμενη ήπειρος στον κόσμο

      Engineer

      Η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα σε όλον τον πλανήτη και επηρεάζεται σημαντικά από την κλιματική κρίση, σύμφωνα με την έκθεση State of Europe’s Climate 2022, η οποία είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας μεταξύ του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) και της Υπηρεσίας Copernicus Climate Change Service.
      Σύμφωνα με την έκθεση, η Ευρώπη θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, ενώ το 2022 βρέθηκε περίπου 2,3 °C πάνω από τον προβιομηχανικό (1850-1900) μέσο όρο. Το ίδιο έτος, η Ευρώπη ήταν αντιμέτωπη με ακραία ζέστη, ξηρασία και πυρκαγιές, ενώ οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας έφτασαν σε νέα υψηλά επίπεδα, συνοδευόμενες από θαλάσσια κύματα καύσωνα, ενώ το λιώσιμο των παγετώνων ήταν πρωτοφανές.
      Το καλοκαίρι του 2022 (από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο) καταγράφηκε νέο ρεκόρ καύσωνα. Με βάση πληροφορίες της βάσης δεδομένων έκτακτων συμβάντων, οι μετεωρολογικοί, υδρολογικοί και κλιματικοί κίνδυνοι στην Ευρώπη το 2022 είχαν αποτέλεσμα 16.365 θανάτους, ενώ επηρεάστηκε άμεσα η υγεία 156.000 ατόμων. Περίπου το 67% των συμβάντων σχετίζονταν με πλημμύρες και καταιγίδες, ενώ πολύ πιο σοβαρά, όσον αφορά τη θνησιμότητα, ήταν τα κύματα καύσωνα, τα οποία φέρεται να οδήγησαν σε περισσότερους από 16.000 επιπλέον θανάτους.  
      Δολοφονικοί οι καύσωνες του 2022
      «Το ρεκόρ καύσωνα που βίωσαν οι Ευρωπαίοι το 2022 ήταν ένας από τους κύριους παράγοντες της αύξησης των θανάτων που σχετίζονται με τον καιρό στην Ευρώπη. Δυστυχώς, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ένα μεμονωμένο περιστατικό ή μια ιδιομορφία του κλίματος. Η τρέχουσα κατανόηση για το κλιματικό σύστημα και την εξέλιξή του μας πληροφορεί ότι αυτού του είδους τα γεγονότα αποτελούν μέρος ενός μοτίβου που θα κάνει τις ακραίες συνθήκες θερμικής καταπόνησης πιο συχνές και πιο έντονες σε ολόκληρη την περιοχή», δήλωσε ο Δρ Κάρλο Μπουοντέμπο, διευθυντής της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής του Copernicus, κατά την παρουσίαση της έκθεσης στο Δουβλίνο.
      Σημειώνεται ότι πέρυσι αρκετές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ.
      Η μέση ετήσια θερμοκρασία του 2022 για την Ευρώπη ήταν μεταξύ της δεύτερης και της τέταρτης υψηλότερης που έχουν καταγραφεί ποτέ, δηλαδή περίπου 0,79 °C πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020. Από την άλλη, οι βροχοπτώσεις ήταν κάτω από τον όρο σε μεγάλο μέρος της περιοχής το 2022, ενώ ήταν το τέταρτο συνεχόμενο ξηρό έτος στην Ιβηρική Χερσόνησο και το τρίτο συνεχόμενο ξηρό έτος στις ορεινές περιοχές των Αλπεων και των Πυρηναίων.
      Η Ευρώπη ξεπερνά όλες τις περιοχές του WMO (Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Σταθμός) στην αύξηση της θερμοκρασίας με ρυθμό διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου από το 1980. Γράφημα: WMO Οι Αλπεις έχουν πληγεί περισσότερο από το λιώσιμο των πάγων
      Σύμφωνα με την έκθεση, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης οι παγετώνες της Ευρώπης χάνουν γρήγορα τον όγκο τους, με τις Αλπεις να έχουν πληγεί περισσότερο.
      Ειδικότερα, από το 1997 έως το 2022 οι παγετώνες στην Ευρώπη έχασαν όγκο πάγου περίπου 880 κυβικά χιλιοστόμετρα.
      Επίσης, πέρυσι, οι παγετώνες στις ευρωπαϊκές Αλπεις γνώρισαν νέο ρεκόρ απώλειας μάζας σε μόνο ένα έτος, που προκλήθηκε, αφενός, από τις πολύ χαμηλές ποσότητες χιονιού το χειμώνα, αφετέρου από το πολύ θερμό καλοκαίρι, αλλά και από την απόθεση σκόνης από τη Σαχάρα. Επίσης, τα τελευταία 25 χρόνια το λιώσιμο των πάγων στην Γροιλανδία έχει συμβάλει κατά περίπου 14,9 χιλιοστά στην παγκόσμια μέση άνοδο της στάθμης της θάλασσας. 
        Εκτός των παραπάνω, οι μέσες επιφανειακές θερμοκρασίες της θάλασσας σε ολόκληρη την περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού ήταν οι θερμότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ, ενώ μεγάλα τμήματα των θαλασσών της περιοχής επηρεάστηκαν από ισχυρούς και ακραίους καύσωνες. Από την άλλη, οι ρυθμοί θέρμανσης της επιφάνειας των ωκεανών, ιδίως στην ανατολική Μεσόγειο, τη Βαλτική, τη Μαύρη Θάλασσα και τη νότια Αρκτική ήταν υπερτριπλάσιοι από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
      To 2022 η Γροιλανδία γνώρισε το μεγαλύτερο λιώσιμο παγετώνων του Σεπτεμβρίου εδώ και είκοσι χρόνια. Γράφημα: WMO Η Νότια Ευρώπη αντιμέτωπη με ακραίες θερμοκρασίες 
      Την ίδια ώρα, οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες διατάραξαν τη λειτουργία της πυρηνικής ενέργειας παγκοσμίως, χωρίς όμως να αποτελούν τον βασικό παράγοντας αστάθειας.
      Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Σταθμός κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη Νότια Ευρώπη, επισημαίνοντας πως τα σενάρια επιδείνωσης του κλίματος δείχνουν πως το συγκεκριμένο τμήμα της Ευρώπης θα μπορούσε να έρθει αντιμέτωπο με τις μεγαλύτερες παγκόσμιες ποσοστιαίες αυξήσεις ακραίων θερμοκρασιών άνω των 40 °C. «Το αποτέλεσμα αυτό, ιδίως για τις πιθανές τοποθεσίες πυρηνικών εργοστασίων στη νότια Ευρώπη, υπογραμμίζει την ανάγκη θέσπισης διατάξεων προσαρμογής που συνδέονται με αυστηρές αναθεωρήσεις ασφαλείας, εάν αποφασιστεί η συνέχιση της λειτουργίας των εργοστασίων», διευκρινίζει ο WMO.
      Οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις των τριών κύριων αερίων του θερμοκηπίου (CO2, CH₄ και N₂O) έφτασαν σε νέα υψηλά επίπεδα ρεκόρ το 2021 και τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο δείχνουν ότι τα επίπεδα συνέχισαν να αυξάνονται το 2022. Γράφημα: WMO   Μόνη ελπίδα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 
      Ωστόσο, εν μέσω κλιματικών κρίσεων και προκλήσεων, οι ειδικοί βρίσκουν μια χαραμάδα ελπίδας στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, καθώς ξεπέρασαν τα ορυκτά καύσιμα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για πρώτη φορά το 2022. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια αντιπροσώπευαν το 22,3% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε., ξεπερνώντας τα ορυκτά καύσιμα (20%) και την ενέργεια από άνθρακα (16%). Τα παραπάνω είναι ένα πρώτο καλό βήμα για το περιβάλλον, δεδομένου πως η αυξημένη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
      Στην έκθεση τονίζεται επίσης πως υπάρχει ιδιαίτερα υψηλό δυναμικό αιολικής ενέργειας στο Αιγαίο πέλαγος και στις ακτές της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. «Η υδροηλεκτρική ενέργεια συνδέεται άμεσα με την τοπογραφία της Ευρώπης», αναφέρεται στην έκθεση και υπενθυμίζεται πως η Ε.Ε. έχει δεσμευτεί να αυξήσει την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε τουλάχιστον 42,5% της συνολικής κατανάλωσης έως το 2030.
       
      Περισσότερα...

        0

    6. Περιβάλλον

      Η Καταλωνία αντιμέτωπη με τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων δεκαετίων

      GTnews

      Ο ταμιευτήρας Sau, 100 χιλιόμετρα από τη Βαρκελώνη, τροφοδοτεί με νερό εδώ και μισό αιώνα τόσο την πρωτεύουσα της Καταλωνίας όσο και άλλες πόλεις της. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες έχει γίνει το «πρόσωπο» της χειρότερης ξηρασίας που έχει πλήξει την περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες. 
      Η στάθμη των υδάτων έχει υποχωρήσει σε τέτοιο βαθμό που πλέον είναι ορατή η εκκλησία του Sant Romà de Sau του 11ου αιώνα, η οποία παραμένει κάτω από την επιφάνεια του νερού από τη στιγμή δημιουργίας της τεχνητής λίμνης, το 1962. 
      Το σημείο αυτό της Καταλωνίας δεν έχει δει βροχόπτωση διαρκείας εδώ και 2,5 χρόνια. Στις αρχές Μαρτίου, η στάθμη του νερού είχε μειωθεί στο 8% της χωρητικότητάς της, από 55% έναν χρόνο νωρίτερα. 

      Η εκκλησία του Sant Romà de Sau στον ταμιευτήρα νερού του Sau στην Καταλωνία έχει αποκαλυφθεί πλήρως λόγω της δραματικής πτώσης της στάθμης των υδάτων – Πηγή: ΑΡ

      «Δεν το έχω δει ποτέ τόσο άδειο», αναφέρει ο Αγκουστίν Τόρεντ, ένας 70χρονος που ζει στην περιοχή όλη του ζωή. «Είναι θλιβερό όταν έχεις δει γεμάτο τον ταμιευτήρα. Ομως, έτσι έχουν τα πράγματα. Είναι η κλιματική αλλαγή. Και όποιος λέει πως δεν υπάρχει, τι μπορείς να του πεις…», προσθέτει ο ίδιος. 
      Παρότι η κατάσταση στην Καταλωνία είναι εξαιρετικά ανησυχητική, το μεγαλύτερο μέρος της χώρας είναι αντιμέτωπο με ανάλογες προκλήσεις, ιδίως στα νότια και τα ανατολικά. 

      Η χωρητικότητα της τεχνητής λίμνης Sau που υδροδοτεί τη Βαρκελώνη και άλλες πόλεις της Καταλωνίας έχει πέσει κάτω του 10% – Πηγή: ΑΡ

      Στα μέσα Μαρτίου, οι ταμιευτήρες του Γουαδαλκιβίρ, στη λεκάνη της Ανδαλουσίας, είχαν μέση πληρότητα το 26% της χωρητικότητάς τους, ενώ οι αντίστοιχες στη νοτιοανατολική λεκάνη της Σεγούρα βρίσκονταν στο 36%. 
      Στην Ευρώπη, περιοχές όπως η Καταλωνία, που βρίσκεται στις ακτές της Μεσογείου, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες, σύμφωνα με τον Μιγκέλ Μανσανάρες, μετεωρολόγο που μελετά τα ακραία καιρικά φαινόμενα στη Γηραιά Ηπειρο. 
      «Η περιοχή της Μεσογείου είναι μία από τις πιο ευαίσθητες περιοχές ως προς την κλιματική αλλαγή. Η Μεσόγειος είναι μια κλειστή θάλασσα, που δημιουργεί το δικό της ατμοσφαιρικό περιβάλλον», εξηγεί ο ίδιος, υποστηρίζοντας ότι χώρες όπως η Ελλάδα, η Γαλλία και η Ιταλία, αλλά και κάποιες των Βαλκανίων, βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο. 

      Η θέα του ποταμού Ter, κοντά στη δεξαμενή Sau, που στερεύει σταδιακά – Πηγή: ΑΡ
      Ωστόσο, πέραν της κλιματικής αλλαγής, υπάρχουν και άλλοι ανθρωπογενείς παράγοντες που επιδεινώνουν την ξηρασία, μεταξύ των οποίων η αύξηση του πληθυσμού σε 5,5 εκατομμύρια στην περίπτωση της Καταλωνίας, αλλά και η εκτεταμένη χρήση νερού -για την ακρίβεια το 80% της συνολικής χρήσης- για γεωργικούς σκοπούς, διευκρινίζει ο Μανσανάρες. 
      «Πρόκειται για εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση. Η ξηρασία αυτή στην Καταλωνία είναι ένας μαραθώνιος. Είμαστε σε επιφυλακή, όχι μόνο για δύο χρόνια περίπου, αλλά για τρία ή τέσσερα χρόνια», λέει ο Σάμουελ Ρέγιες της Υπηρεσίας Υδροδότησης Καταλονίας. 


      Περισσότερα...

        0

    7. Περιβάλλον

      Οι "γερασμένες" ανεμογεννήτριες είναι η νέα τάση αστικού εξοπλισμού

      GTnews

      Ο κύκλος ζωής των πρώτων ανεμογεννητριών που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1990 ολοκληρώνεται και οι εταιρείες έχουν να διαχειριστούν αφενός τη συνέχεια λειτουργίας των πιο αποδοτικών αιολικών πάρκων που ως πρώτα «έπιασαν» τις καλύτερες θέσεις από άποψη αιολικού δυναμικού και δικτύων και αφετέρου τον τεράστιο σε όγκο προς απόσυρση εξοπλισμό.
      Ως προς το πρώτο, τη συνέχιση της λειτουργίας των πάρκων, η λύση είναι απλή: το «repowering», η αντικατάσταση δηλαδή των παλαιών ανεμογεννητριών με νέα τεχνολογία μεγαλύτερης απόδοσης που ακολουθείται εδώ και μια δεκαετία από τις πιο ώριμες αγορές της Ευρώπης και για πρώτη φορά εφαρμόστηκε και στην Ελλάδα από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες, τη θυγατρική της ΔΕΗ που ως γενική διεύθυνση της μητρικής εταιρείας εγκατέστησε το 1992 τις πρώτες ανεμογεννήτριες στα ελληνικά νησιά.
      Ως προς το δεύτερο, τη διαχείριση των παλιών ανεμογεννητριών που αποσύρονται, η μεγάλη πρόκληση σε όλη την Ευρώπη είναι τα πτερύγια. Σήμερα το 85%-90% της μάζας των ανεμογεννητριών ανακυκλώνεται με αποδοτικό τρόπο, με τα πτερύγια να αποτελούν την εξαίρεση εξαιτίας των συνθετικών υλικών που περιέχουν. Η WindEurope αναμένει ότι περίπου 25.000 τόνοι λεπίδων θα φτάνουν στο τέλος της λειτουργικής τους ζωής ετησίως έως το 2025, ενώ ο ετήσιος όγκος παροπλισμού θα μπορούσε να διπλασιαστεί στους 52.000 τόνους έως το 2030.
      Η χρήση των πτερυγίων των ανεμογεννητριών για την κατασκευή ειδών αστικού εξοπλισμού αποτελούν μέρος της διαχείρισης των παροπλισμένων αιολικών πάρκων της Ευρώπης που συμπληρώνει το «repowering». Παγκάκια, ζαρντινιέρες, στέγαστρα, γραφεία, παιδικές χαρές, στάσεις λεωφορείων, info kiosk, σκελετοί ποδηλάτων με υλικό τα πτερύγια των γερασμένων ανεμογεννητριών, είναι η νέα τάση αστικού εξοπλισμού διά χειρός… ευρωπαϊκής αιολικής βιομηχανίας, που ακολουθεί κατά πόδας και η ελληνική.
      Στο Ρότερνταμ τα παιδιά παίζουν σε παιδικές χαρές από πτερύγια ανεμογεννητριών και στις πλατείες πολλών ευρωπαϊκών πόλεων πληθαίνουν τα πτερύγια-παγκάκια.
      Στην Ελλάδα, τα γραφεία της EΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας) κοσμούν γραφεία και άλλα έπιπλα από πτερύγια των πρώτων αιολικών πάρκων που εγκατέστησε η ΔΕΗ στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και έκλεισαν τον κύκλο ζωής τους. Πτερύγια τοποθετήθηκαν τις ημέρες των Χριστουγέννων στο Παιδικό Χωριό του Δήμου Τρικκαίων, ενώ ένα πτερύγιο αποτελεί τη βάση του γραφείου του διευθύνοντος συμβούλου της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, Κωνσταντίνου Μαύρου, της 100% θυγατρικής της ΔΕΗ που ολοκλήρωσε τον πρώτο κύκλο «repowering» στην Ελλάδα. Στο προσεχές μέλλον, μάλιστα, στην Ελλάδα θα δούμε πολλά είδη αστικού εξοπλισμού από ανεμογεννήτριες διά χειρός… ΕΛΕΤΑΕΝ. Όπως αποκαλύπτει στην «Κ» ο γενικός διευθυντής της EΛΕΤΑΕΝ Παναγιώτης Παπασταματίου, ο φορέας έχει έρθει ήδη σε επαφή με εργοστάσια και είναι σε συνεργασία με την Ιντρακάτ και τη Vestas για την παραγωγή ειδών αστικού εξοπλισμού από πτερύγια ανεμογεννητριών που θα διαθέσουν σε δήμους και άλλους φορείς.
      Είναι προφανές ωστόσο ότι η επαναχρησιμοποίηση των πτερυγίων σε αυτόν τον τομέα δεν μπορεί να καλύψει τον τεράστιο όγκο των πτερυγίων που αποσύρονται και αυτών που θα ακολουθήσουν. Ένα μέρος των πτερυγίων που αποξήλωσε η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, όπως τονίζει στην «Κ» ο διευθυντής Λειτουργίας και Διαχείρισης Παραγωγής των έργων ΑΠΕ της ΔΕΗ Ανανεώσιμες και μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΕΤΑΕΝ, Άγγελος Κασίμης, καταλήγει στην τσιμεντοβιομηχανία όπου αναμειγνύεται με το καύσιμο που καίνε για τη λειτουργία τους. «Τα πτερύγια τα παραλαμβάνουν πιστοποιημένες εταιρείες –η μεγαλύτερη βρίσκεται στη Ριτσώνα–, τα θρυμματίζουν και τα κάνουν ένα είδος πούδρας που διοχετεύεται δωρεάν στη βιομηχανία για καύση», τονίζει. Η αιολική βιομηχανία στοχεύει στην 100% ανακύκλωση των ανεμογεννητριών και στο πλαίσιο αυτό οι κατασκευάστριες εταιρείες, όπως τονίζει ο κ. Παπασταματίου, έχουν σχεδιάσει την ανάπτυξη νέων τεχνικών για την ανακύκλωση των υφιστάμενων πτερυγίων, αλλά και την ανάπτυξη νέων υλικών ώστε τα νέα πτερύγια να είναι πλήρως ανακυκλώσιμα με εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο. Το πρώτο ερευνητικό πρόγραμμα το αναπτύσσει η Vestas και το δεύτερο η Siemens Gamesa.
      Στην Ευρώπη, αν και η νομοθεσία επιτρέπει την ταφή μη τοξικών αποβλήτων, καμία εταιρεία δεν κάνει χρήση και δεν υπάρχουν «νεκροταφεία» ανεμογεννητριών σαν κι αυτά που βλέπουμε μέσω Διαδικτύου στις ΗΠΑ, διατείνονται οι εκπρόσωποι του κλάδου. Και όσον αφορά την αμφισβήτηση από μια μερίδα της κοινωνίας περί της «πράσινης ταυτότητας» των αιολικών πάρκων, εξαιτίας της μη δυνατότητας ανακύκλωσης των πτερυγίων, απαντούν: «Υπάρχει ένα πρόβλημα αξίας αλλά είναι άδικο να λέμε ότι αλλάζει την πράσινη ταυτότητα των αιολικών». Επικαλούνται τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βιομηχανίας των Συνθετικών Υλικών (EuCIA), σύμφωνα με τις οποίες «μέχρι το 2025 ο αιολικός κλάδος –παρά την ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη που αναμένεται να γνωρίσει τα επόμενα χρόνια– θα είναι υπεύθυνος για το 10% των συνθετικών αποβλήτων παγκοσμίως. Το μεγαλύτερο ποσοστό συνθετικών υλικών θα προέρχεται από τον κτιριακό τομέα και από τις ηλεκτρονικές και ηλεκτρολογικές συσκευές».
      Δημόσια παγκάκια στο Ρότερνταμ. Το 85%-90% της μάζας των ανεμογεννητριών ανακυκλώνεται με αποδοτικό τρόπο στην Ευρώπη. Το στάδιο της αποξήλωσης του παλαιού εξοπλισμού είναι σε πολλές περιπτώσεις το ίδιο δύσκολο με την ανέγερσή του. Μια δεύτερη ζωή για τα παλιά πτερύγια των αιολικών πάρκων, που μετατρέπονται ακόμα και σε έπιπλα γραφείων.
      Πολύπλοκη και δύσκολη η αποξήλωση και η αντικατάστασή τους στα νησιά
      Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες πραγματοποίησε το πρώτο Repowering στην Ελλάδα αντικαθιστώντας 106 ανεμογεννήτριες με 22 νέας τεχνολογίας σε 10 αιολικά πάρκα που είχε εγκαταστήσει τη δεκαετία του ’90 στα Ψαρά, στη Χίο, στην Ικαρία, στη Λέσβο, στην Κάρπαθο, στη Λήμνο, στην Εύβοια και στην Κρήτη. 
      Ο διευθυντής Λειτουργίας και Διαχείρισης Παραγωγής των έργων ΑΠΕ της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, Άγγελος Κασίμης, το περιγράφει στην «Κ» ως μια μεγάλη πρόκληση, μια εξίσου πολύπλοκη και απαιτητική διαδικασία αντίστοιχη της ανέγερσης ενός αιολικού πάρκου. «Αποτέλεσε ένα αχαρτογράφητο πεδίο, το οποίο αντιμετωπίστηκε μεθοδικά και πλέον αποτελεί για εμάς μια πρότυπη διαδικασία», τονίζει, περιγράφοντας σειρά προκλήσεων που χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν για τη διαχείριση του αποξηλωθέντος εξοπλισμού καθώς τα περισσότερα πάρκα ήταν διάσπαρτα σε μικρά νησιά. «Δεν υπήρχαν σε όλα τα νησιά κατάλληλες πιστοποιημένες μονάδες για την ανακύκλωση των υλικών και αναγκαζόμασταν να τα μεταφέρουμε σε άλλα νησιά ή στο ηπειρωτικό σύστημα. Αυτό θέλει έναν προγραμματισμό που εξαρτάται και από τις καιρικές συνθήκες, τα δρομολόγια και τη διαθεσιμότητα των πλοίων, τη δυνατότητα να ναυλώσεις ο ίδιος ένα ιδιωτικό πλοίο», τονίζει επισημαίνοντας και τις ελλείψεις κατάλληλων συνεργείων, αφού οι ανάγκες αυτών των έργων απαιτούν τεχνογνωσία. Η διαδικασία του Repowering ξεκινάει ελέγχοντας αρχικά την προσβασιμότητα, αφού στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 1990 πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει στην οδοποιία, εξηγεί ο κ. Κασίμης. Ακολουθεί το στάδιο της αποξήλωσης, της απομάκρυνσης δηλαδή του παλαιού εξοπλισμού, ξεκινώντας από τα εμφανή κομμάτια, οτιδήποτε βρίσκεται πάνω από το θεμέλιο (πυλώνας, πτερύγια, εναέριο δίκτυο κ.λπ.) και μετέπειτα των αφανών υποδομών, δηλαδή οι βάσεις, τα πιθανά υπόγεια φρεάτια και τέλος η επαναφορά του τοπίου στην προηγούμενη κατάσταση, όπως προβλέπει η νομοθεσία.
      Από εκεί και μετά ξεκινάει το πιο δύσκολο μέρος της μεταφοράς των υλικών στις εγκαταστάσεις πιστοποιημένων εταιρειών για τη διαχείρισή τους, που δεν υπήρχαν στα μικρά νησιά. Οι εταιρείες που αναλαμβάνουν τη διαχείριση έχουν τρεις επιλογές, σύμφωνα με τον κ. Κασίμη: Η πρώτη είναι να τις διαθέσουν στη δευτερογενή αγορά, όπου υπάρχει ζήτηση από χώρες που το θεσμικό τους πλαίσιο επιτρέπει την εγκατάσταση παλαιών ανεμογεννητριών. Η δεύτερη είναι να αφαιρέσουν κομμάτια (κιβώτιο, γεννήτρια, άξονα κ.λπ.) και να τα διαθέσουν ως ανταλλακτικά για παρόμοιους τύπους ανεμογεννητριών. Η τρίτη επιλογή διαχείρισης αφορά τα πτερύγια, τα οποία πιστοποιημένες εταιρείες τα θρυμματίζουν και τα κάνουν ένα είδος πούδρας που διοχετεύεται για καύση στις τσιμεντοβιομηχανίες.
      Περισσότερα...

        0

    8. Περιβάλλον

      Οι κοινοτικές Οδηγίες «μπούσουλας» για το νέο ΕΣΔΑ

      Engineer

      Η δέσμευση της χώρας ότι θα οδηγεί σε ταφή λιγότερο από 10% των αστικών απορριμμάτων της μέχρι το τέλος της δεκαετίας είναι ίσως η μεγαλύτερη «έκπληξη» του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων. Χαρακτηριστικό του νέου σχεδιασμού είναι η προσήλωση στους στόχους που θέτουν οι κοινοτικές Οδηγίες και η αποφυγή ανατροπών σε σχέση με τον υφιστάμενο σχεδιασμό, καθώς θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοδότηση έργων – στα περισσότερα το τρέχον ΕΣΠΑ είναι η τελευταία ευκαιρία. Ως προς το «φλέγον» θέμα της καύσης των απορριμμάτων, ο νέος σχεδιασμός την επιτρέπει πιο ξεκάθαρα από τον προηγούμενο, αλλά στη θέση που η πυραμίδα της κοινοτικής νομοθεσίας υποδεικνύει, δηλαδή κάτω από την ανακύκλωση και πάνω από την ταφή.
      Το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) αναμένεται να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση μέσα στον Ιούλιο. Ο υφιστάμενος σχεδιασμός εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 και προέβλεπε την αναθεώρησή του το 2020. Σε επίπεδο φιλοσοφίας, ο νέος σχεδιασμός έχει δύο βασικές διαφορές από τον υφιστάμενο. Κατά πρώτον, ο νέος σχεδιασμός ακολουθεί τις υποχρεώσεις της χώρας βάσει των τελευταίων κοινοτικών Οδηγιών (ακόμα κι αυτών που πρόκειται να ενσωματωθούν μέσα στο καλοκαίρι). Κατά δεύτερον, αφαιρεί το «πολιτικό πρόσημο» που είχε προσπαθήσει να δώσει στο ΕΣΔΑ η προηγούμενη κυβέρνηση.
      Η μόνη «έκπληξη» του νέου εθνικού σχεδίου είναι ο στόχος να οδηγείται σε ταφή λιγότερο από το 10% των απορριμμάτων (σήμερα πάνω από 80%) έως το 2030, έναντι 2035 των κοινοτικών Οδηγιών. Να σημειωθεί ότι η κοινοτική νομοθεσία δίνει το δικαίωμα στα κράτη-μέλη δύο χρόνια πριν από τη λήξη της προθεσμίας αυτής να ζητήσουν την παράτασή της κατά πέντε έτη, όχι μόνο αιτιολογώντας την αναγκαιότητα της παρέκκλισης, αλλά κυρίως καταθέτοντας σχέδιο δράσης που να αποδεικνύει ότι ο κοινοτικός στόχος θα επιτευχθεί μέσα στο διάστημα της παράτασης.
      Ως προς τους υπόλοιπους στόχους, το νέο Εθνικό Σχέδιο ακολουθεί εκείνους της κοινοτικής νομοθεσίας. Ως προς τους γενικούς στόχους, προβλέπει την ανακύκλωση του 55% του συνόλου των αστικών αποβλήτων έως το 2025 και του 60% έως το 2030 – μάλιστα δεν κάνει χρήση της δυνατότητας που δίνει η κοινοτική νομοθεσία για παρέκκλιση (ο παλαιός στόχος ήταν 50% για τα 4 ρεύματα ανακύκλωσης έως το 2020, σήμερα βρισκόμαστε κάτω από το 20%). Στην ανακύκλωση συσκευασιών προβλέπει την ανακύκλωση του 60% κατά βάρος έως το 2025 και το 70% έως το 2030. Ενα ενδιαφέρον σημείο, που έρχεται με την ενσωμάτωση των νέων Οδηγιών, είναι η δημιουργία έως το 2025 δύο νέων ρευμάτων ανακύκλωσης: για κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα (ρούχα, υφάσματα κ.λπ.) και για τα επικίνδυνα οικιακά απόβλητα (όπως συσκευασίες από αεροζόλ, από μπογιές, κ.ά.). Η δημιουργία των δύο ρευμάτων προβλέπεται και στον υφιστάμενο σχεδιασμό, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει τίποτα.
      Ως προς την καύση (ενεργειακή αξιοποίηση) απορριμμάτων στον υφιστάμενο σχεδιασμό η ανάκτηση ενέργειας από δευτερογενή στερεά καύσιμα επιτρέπεται, αλλά «δεν ενδείκνυται».
      Αυτά βέβαια στη θεωρία, καθώς η παραγωγή RDF από το εργοστάσιο της Φυλής και η καύση του σε τσιμεντοβιομηχανία στον Βόλο συνεχίστηκε κανονικά, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος υπέγραψε εθελοντική συμφωνία με την τσιμεντοβιομηχανία τον Ιούλιο του 2019 για τη χρήση «δευτερογενών καυσίμων».
      Στο νέο ΕΣΔΑ οι αναφορές αυτές έχουν παραλειφθεί, ωστόσο η κάθε μορφής ενεργειακή αξιοποίηση βρίσκεται σχεδόν στη βάση της ιεραρχίας της διαχείρισης αποβλήτων (πρόληψη παραγωγής, ανάκτηση- επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ενεργειακή αξιοποίηση, ταφή), όπως ορίζουν οι κοινοτικές Οδηγίες.
      Περισσότερα...

        0

    9. Περιβάλλον

      Η επιστροφή της κυκλοφορίας οδήγησε σε αύξηση την ατμοσφαιρική ρύπανση

      Engineer

      Απότομη επιστροφή της κυκλοφορίας στους δρόμους την τελευταία εβδομάδα δείχνουν τα στοιχεία για την ατμοσφαιρική ρύπανση στην πρωτεύουσα. Τις τελευταίες ημέρες, το δελτίο τιμών της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που εκδίδει το υπουργείο Περιβάλλοντος δείχνει απότομη αύξηση στις τιμές του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) και των αιωρούμενων μικροσωματιδίων (ΑΣ10). Είναι το τέλος μιας δίμηνης... ανάπαυλας (από τους ρύπους) για όλες τις μεγάλες ελληνικές πόλεις, όπως επιβεβαιώνουν στοιχεία από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος.
      Τις τελευταίες ημέρες, λοιπόν, οι τιμές των δύο βασικών ρύπων που συνδέονται με τη ρύπανση από τα αυτοκίνητα έχουν πάρει την ανιούσα. Αρκετές ημέρες και σε αρκετούς σταθμούς οι τιμές του ΝΟ2 ξεπέρασαν τα 150 μg/m3, ενώ τα ΑΣ10 κυμάνθηκαν μεταξύ 20-50 μg/m3. Παρότι δεν υπάρχουν ακόμα συνολικά στοιχεία, είναι πλέον προφανές ότι η εικόνα έχει αλλάξει.
      Μία εβδομάδα νωρίτερα η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (που έχει δημιουργήσει ειδική πλατφόρμα με στοιχεία για την ατμοσφαιρική ρύπανση και τον κορωνοϊό), η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα και σε αρκετές ελληνικές πόλεις εξακολουθούσε να κυμαίνεται σε πρωτόγνωρα χαμηλά επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα:
      – Στην Αθήνα η μέση τιμή του ΝΟ2 όλη την προηγούμενη εβδομάδα ήταν 29,6 μg/m3. Δύο εβδομάδες νωρίτερα, την εβδομάδα 20-26 Απριλίου η μέση τιμή ήταν 19,8 μg/m3, την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου 20,9 μg/m3, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου στα 43 μg/m3.
      – Στη Θεσσαλονίκη, η μέση τιμή του διοξειδίου του αζώτου ήταν την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου στα 12,5 μg/m3, στις 20-26 Απριλίου στα 13,7 μg/m3, την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου στα 17 μg/m3, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου στα 21,7 μg/m3.
      – Στην Πάτρα, η μέση τιμή του διοξειδίου του αζώτου ήταν την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου στα 14,8 μg/m3, στις 20-26 Απριλίου στα 13,9 μg/m3, την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου στα 14,6 μg/m3, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου στα 28,8 μg/m3.
      Χαμηλές, αλλά όχι «εξαφανισμένες» ήταν οι τιμές των αιωρούμενων μικροσωματιδίων το τελευταίο δίμηνο. Οι τιμές τους είχαν ως εξής στις τέσσερις πόλεις που αναμεταδίδουν στοιχεία στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος.
      – Στην Αθήνα την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου (4-10) η μέση τιμή των ΑΣ10 ήταν 16 μg/m3. Ολο τον Απρίλιο κυμάνθηκαν (κατά μέσον όρο πάντα) μεταξύ 20 και 23,6 μg/m3, ενώ την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου (2-8 Μαρτίου) ξεκίνησαν από 33,1 μg/m3 και έπεσαν στο τέλος του μήνα (23-29 Μαρτίου) στα 16,6 μg/m3.
      – Στη Θεσσαλονίκη, την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου η μέση τιμή των ΑΣ10 ήταν 27,1 μg/m3. Ολο τον Απρίλιο κυμάνθηκαν μεταξύ 26,8 και 34,2μg/m3, ενώ την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου (2-8 Μαρτίου) ξεκίνησαν από 41,2 μg/m3 και έπεσαν στο τέλος του μήνα (23-29 Μαρτίου) στα 25,2 μg/m3.
      – Στην Πάτρα την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου η μέση τιμή των ΑΣ10 ήταν 17,9 μg/m3. Ολο τον Απρίλιο κυμάνθηκαν μεταξύ 17,4 και 22,8 μg/m3, ενώ την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου (2-8 Μαρτίου) ξεκίνησαν από 25,7 μg/m3 και έπεσαν στο τέλος του μήνα (23-29 Μαρτίου) στα 20,4 μg/m3.
      – Στη Λάρισα την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου η μέση τιμή των ΑΣ10 ήταν 18,6 μg/m3. Ολο τον Απρίλιο κυμάνθηκαν μεταξύ 19,1 και 25,9 μg/m3, ενώ την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου (2-8 Μαρτίου) ξεκίνησαν από 30 μg/m3 και έπεσαν στο τέλος του μήνα (23-29 Μαρτίου) στα 17,6 μg/m3.
      Στην Ευρώπη
      «Τα στοιχεία από τις ευρωπαϊκές πόλεις δείνουν πώς οι συγκεντρώσεις ΝΟ2 –ενός ρύπου που σχετίζεται κυρίως με την κίνηση οχημάτων– έπεσαν σε πολλές πόλεις όπου επιβλήθηκαν μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας. Παρότι η ταυτόχρονη μείωση στις συγκεντρώσεις των μικροσωματιδίων αναμενόταν, δεν είναι αντίστοιχη με εκείνη του ΝΟ2. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι τα αιωρούμενα μικροσωματίδια προέρχονται όχι μόνο από το κυκλοφοριακό, αλλά και από διάφορες άλλες πηγές, όπως η οικιακή θέρμανση και οι βιομηχανικές δραστηριότητες. Επίσης, ένα σημαντικό μέρος των αιωρούμενων μικροσωματιδίων δημιουργείται στην ατμόσφαιρα από την αλληλόδραση με άλλους αέριους ρύπους, όπως την αμμωνία, που προέρχεται αυτή την περίοδο από τη χρήση γεωργικών λιπασμάτων. Αλλοι παράγοντες, όπως οι καιρικές συνθήκες, μπορεί να έχουν συμβάλει σημαντικά στη μείωση που βλέπουμε σε συγκεντρώσεις ρύπων. Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί δεν έχουν όλες οι περιοχές την ίδια πτώση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης», αναφέρει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος.
      Να σημειωθεί ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος είναι συνδεδεμένος με ένα δίκτυο 3.000 σταθμών μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση, λαμβάνοντας σε πραγματικό χρόνο μετρήσεις. Τονίζεται ότι τα στοιχεία για την πτώση της ρύπανσης στην Αθήνα αντιστοιχούν με τα κυκλοφοριακά στοιχεία του Κέντρου Διαχείρισης Κυκλοφορίας της Περιφέρειας Αττικής. Ειδικά από την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής των περιορισμών, στα μέσα Απριλίου, η κυκλοφορία έπεσε κατά 52,8% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο διάστημα και παρέμεινε έτσι με μικρές αυξομειώσεις μέχρι που από τα μέσα Απριλίου άρχισε μια μικρή σταδιακή αύξηση της κίνησης.
      Για παράδειγμα, στη λεωφόρο Κηφισού την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου η μέση κυκλοφορία ήταν 5.335 οχήματα ανά ώρα (λίγο υψηλότερη από το αντίστοιχο διάστημα του 2019), έπεσε στις 2.558 οχήματα/ώρα στις 23-29 Μαρτίου και αυξήθηκε έως τις 2.836 οχήματα ανά ώρα έως τη δεύτερη εβδομάδα του Απριλίου.
      Ενα ενδιαφέρον στοιχείο
      Μια ενδιαφέρουσα πτυχή, πάντως, που αναφέρθηκε την τελευταία εβδομάδα στις τακτικές ενημερώσεις της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας είναι ότι η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κάνει ισχυρότερη την ηλιακή ακτινοβολία που φθάνει στο έδαφος.
      «Είναι απόλυτα φυσιολογικό», εξηγεί στην «Κ» ο Βαγγέλης Γερασόπουλος, διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. «Η ατμοσφαιρική ρύπανση απορροφά ή αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία. Γι’ αυτό και σε αυτή την ιδιαίτερη περίοδο που ζούμε, έχει ανοίξει η συζήτηση σε επιστημονικό επίπεδο σχετικά με το κατά πόσον η μείωση συγκεκριμένων ρύπων, όπως τα αιωρούμενα μικροσωματίδια, τελικά συντείνουν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Πάντως, το ενθαρρυντικό είναι ότι, όπως αναφέρουν πρόσφατες επιστημονικές ανακοινώσεις ξένων πανεπιστημίων, όσο πιο έντονη είναι η ηλιακή ακτινοβολία τόσο πιο εύκολα εξοντώνεται ο κορωνοϊός».
      Περισσότερα...

        1

    10. Περιβάλλον

      Σε κρίσιμο σημείο η σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον και την φύση

      Engineer

      Η πανδημία του κορωνοϊού έχει συγκλονίσει όλο τον πλανήτη και ειδικά τις περισσότερο βιομηχανοποιημένες και ανεπτυγμένες οικονομικά περιοχές του, θέτοντας για πρώτη ίσως φορά τόσο καθολικά κρίσιμα ερωτήματα για τη σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση.
      Γιατί δεν πρόκειται βεβαίως για «εκδίκηση της φύσης» (η φύση δεν εκδικείται, αντιδρά), αλλά για μια συγχρονισμένη εκδήλωση υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, με υπόβαθρο τη βαθιά περιβαλλοντική κρίση που σφραγίζει την εποχή μας.
      Μια κρίση που οφείλεται στον κυρίαρχο τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης, που αντιμετωπίζει ληστρικά το περιβάλλον (και τον άνθρωπο). Ολα αυτά που τον «παλιό καιρό», δηλαδή πριν… από μερικές εβδομάδες, αντιμετωπίζονταν ως business as usual. Το ερώτημα που υπάρχει σήμερα είναι εάν το σοκ της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, που τράβηξε χειρόφρενο στις ισχυρότερες οικονομίες, θα οδηγήσει σε μια αναστροφή πορείας ή απλώς, μετά την αντιμετώπιση –αργά ή γρήγορα– της ασθένειας, το σύστημα θα τραβήξει αχαλίνωτο για την επόμενη πανδημία.

      Η διεθνής επέλαση της COVID-19 αποκαλύπτει πολλαπλά περιβαλλοντικά ρήγματα, που οφείλουμε να δούμε με άλλο μάτι. Το 75% των νέων αναδυόμενων λοιμωδών νόσων προέρχεται από τα ζώα, αλλά δεν φταίνε αυτά.
      Η βιομηχανική κτηνοτροφία, που περιορίζει όλο και περισσότερο την άγρια φύση, σε συνδυασμό με τη μετανάστευση ζώων λόγω κλιματικής αλλαγής, αυξάνει τις πιθανότητες να έρθουν σε επαφή οι άνθρωποι με ζώα φορείς και έτσι να μολυνθούν. Η καταστροφή οικοτόπων και η αποψίλωση των δασών για βοσκοτόπια και καλλιέργεια σόγιας για ζωοτροφή ευνοούν την εμφάνιση ζωονόσων.
      Δεν είναι αποκομμένα επεισόδια, αλλά τμήματα μιας συνολικής παραγωγικής αλυσίδας. Σε ένα κόσμο που το σάλιο μιας νυχτερίδας στην Κίνα ή ενός χιμπαντζή στην κεντρική Αφρική μπορεί να ξεσηκώσει μια υγειονομική θύελλα στη Νέα Υόρκη ή στη Λομβαρδία, απαιτείται συνολική ματιά κι όχι αποσπασματικές κινήσεις και ανήμπορες εθνικιστικές περιχαρακώσεις.
      Δεν είναι μόνο οι μολυσματικές ασθένειες· ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί πως το 23% των θανάτων παγκοσμίως έχει περιβαλλοντικά αίτια. Τα δύο τρίτα των καρκίνων προέρχονται από περιβαλλοντικές τοξίνες, σημειώνει το Wired.
      Επιβαρυντικοί παράγοντες
      Αλλά και οι βαριές συνέπειες της COVID-19 φαίνονται πως συνδέονται με μία σειρά από άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και η κακή διατροφή (ένας παράγοντας είναι και η παχυσαρκία), πέρα από την υποβάθμιση των συστημάτων υγείας και του επιπέδου ζωής στις πόλεις.
      «Ευθύνεται η αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού από τη συνολική δηλητηρίαση από τεχνητές χημικές ουσίες, ενδοκρινικούς διαταράκτες και τοξίνες», λέει στην «Κ» η Πολυξένη Νικολοπούλου-Σταμάτη, καθηγήτρια της Ιατρικής Αθηνών.
      «Λόγω των μέτρων για την πανδημία, η φύση πήρε μια ανάσα. Είδαμε ξανά ψάρια στα κανάλια της Βενετίας, δελφίνια στον Θερμαϊκό και πλήθος κόσμου να βγαίνει βόλτα με τα πόδια ή με ποδήλατα στις πόλεις. Είδαμε τη ζωή αλλιώς, αλλά δυστυχώς η ανθρωπότητα έχει κοντή μνήμη. Υπάρχει ο κίνδυνος να γυρίσουμε σε ό,τι κάναμε», τονίζει στην «Κ» η Λία Πατσαβούδη, καθηγήτρια Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Υπάρχει όμως και άλλη επιλογή. 
      Η ρύπανση του αέρα αυξάνει τη θνητότητα ασθενών με COVID-19
      Η πορεία εξάπλωσης της πανδημίας αλλά και τα πλήγματα που επιφέρει στη δημόσια υγεία δεν πρέπει να εξετάζονται μόνο από ιατρικής-υγειονομικής σκοπιάς, ο παράγων περιβάλλον παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Αίσθηση για παράδειγμα προκάλεσαν πρόσφατες επιστημονικές ανακοινώσεις που συσχέτιζαν την αυξημένη θνητότητα από τον κορωνοϊό με τα υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Μελέτη του πανεπιστημίου Χάρβαρντ σε 3.000 κομητείες των ΗΠΑ κατέγραψε πως άνοδος κατά μόλις 1 μg/m3 στις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων μικροσωματιδίων PM2.5 συνδέεται με αύξηση 15% στη θνητότητα από COVID-19!
      «Παρότι δεν είναι απόλυτα αποκρυπτογραφημένη η τοξικότητα των σωματιδίων PM2.5, είναι γνωστό ότι στην επιφάνειά τους προσκολλώνται άλλα μόρια όπως μικρόβια, ιοί, βαρέα μέταλλα, βακτήρια, μύκητες, DNA, αρχέγονοι προκαρυωτικοί οργανισμοί και ακάρεα», σημειώνει στην «Κ» η κ. Νικολοπούλου-Σταμάτη. «Αν και δεν είναι δυνατόν να διατυπωθεί με απόλυτη βεβαιότητα, εντούτοις υπάρχουν σοβαρές μελέτες που αξιολογούν συγκεκριμένα ευρήματα τα οποία επιτρέπουν την επιστημονική διαπίστωση ότι η χρόνια ατμοσφαιρική ρύπανση ενεργεί ως ενισχυτικός παράγοντας σε περιπτώσεις επιδημιών. Και είναι απολύτως εύλογο ότι αυτό συμβαίνει γιατί ίσως τα αιωρούμενα σωματίδια συμπεριφέρονται τόσο ως ένα πιθανό όχημα που ενισχύει τη μεταφορά και εξάπλωση του ιού αλλά και ως ένας χρόνιος παράγοντας ερεθισμού του αναπνευστικού συστήματος, που φθείρει το ανοσοποιητικό σύστημα και θα μπορούσε να κάνει τον πληθυσμό πιο ευάλωτο στις επιπτώσεις της επιδημίας», συμπληρώνει.
      «Δεν είναι μόνο ο αέρας»
      Το πόσο ευάλωτος είναι ο πληθυσμός λόγω της πολύπλευρης ρύπανσης, υπογραμμίζει και ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ. «Οπωσδήποτε η έκθεση σε ατμόσφαιρα με υψηλές συγκεντρώσεις ρύπων υποσκάπτει τον ανθρώπινο οργανισμό. Και δεν είναι μόνο ο αέρας που αναπνέουμε, αλλά και η έκθεση σε χημικά. Για παράδειγμα, στο αίμα σχεδόν όλου του πληθυσμού στην Ευρώπη και στην Ελλάδα ανιχνεύονται –και από το δικό μας το εργαστήριο– οι συνθετικές χημικές ενώσεις PFAS, που χρησιμοποιούνται σε μία σειρά οικιακών και βιομηχανικών προϊόντων, από τα μαγειρικά σκεύη τεφλόν, σε πολλές συσκευασίες τροφίμων μέχρι αδιάβροχα ρούχα. Οι ενώσεις αυτές διασπώνται πολύ δύσκολα και δεν απομακρύνονται. Μαζί με άλλα μη βιοαποδομήσιμα στοιχεία συσσωρεύονται στον ανθρώπινο οργανισμό. Γι’ αυτό πρέπει να βλέπουμε συνολικά το εκθεσίωμα, δηλαδή τη συνολική διαχρονική έκθεση του ανθρώπου σε παρόμοιες ουσίες», εξηγεί ο κ. Σαρηγιάννης.
      Μπορεί η ατμόσφαιρα των μεγάλων πόλεων να καθάρισε σε σημαντικό βαθμό λόγω της μη κυκλοφορίας οχημάτων, αλλά ποια θα είναι η επόμενη μέρα; «Η εμπειρία έδειξε τη σημασία της αρχής της προφύλαξης, δηλαδή της έγκαιρης λήψης μέτρων για να αποτρέψουμε μια καταστροφή, όχι για να τρέχουμε από πίσω της», τονίζει η κ. Νικολοπούλου-Σταμάτη.
      «Δυστυχώς, λείπει σε ευρωπαϊκό τουλάχιστον επίπεδο ένα κέντρο πρόβλεψης περιβαλλοντικών προβλημάτων και πιθανών ακραίων φαινομένων, όπως για παράδειγμα έχουμε για τον καιρό. Είναι φανερό πως σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθυστερήσαμε πολύ στο να αντιληφθούμε τη σφοδρότητα του κύματος του COVID-19. Θα μπορούσε να συγκροτηθεί άμεσα ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο, που θα συντονίζει ιδρύματα από διάφορες χώρες, θα συνενώσει γνώσεις και υπολογιστική ισχύ, δεν χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα ακόμα ινστιτούτο», προτείνει ο κ. Σαρηγιάννης.
      Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο και το πρόβλημα των πόλεων. Η Γουχάν, που εμφανίστηκε ο κορωνοϊός, δεν ήταν μια καθυστερημένη περιοχή. Απεναντίας, ήταν μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη πόλη, με έμφαση στις νέες τεχνολογίες και πληθυσμό άνω των 11 εκατομμυρίων, ίσως η πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της κεντρικής Κίνας. Ο ιός φάνηκε να διαδίδεται πιο εύκολα σε πόλεις με πυκνή δόμηση, χωρίς μεγάλα ανοίγματα με ελεύθερους χώρους και πράσινο. Ο σχεδιασμός του μέλλοντος δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη αυτούς τους παράγοντες, παραδίνοντας τις πόλεις στους ανθρώπους και όχι στην κυριαρχία του ρυπογόνου στόλου των Ι.Χ. αυτοκινήτων. Απαραίτητο είναι ένα πυκνό, καλοσχεδιασμένο και «πράσινο» δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς.
      Δεν είναι τυχαίο πως η κορύφωση του πρώτου κύματος της πανδημίας σημαδεύτηκε οικονομικά από την κατακρήμνιση του πετρελαίου. «Ας σημειωθεί κι αυτό ως μια εικόνα της εποχής που φεύγει, της ανάγκης να περάσουμε σε άλλες μορφές ενέργειας, τόσο για πιο καθαρό αέρα στις πόλεις μας όσο και για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», τονίζει ο κ. Σαρηγιάννης. 
      Αποψιλώνοντας τα δάση οι ιοί «κάνουν πάρτι»

      Τεράστιες εκτάσεις παρθένων δασών καταστρέφονται κάθε χρόνο σε Ινδονησία (φωτ.), Βόρνεο και αλλού προκειμένου να δημιουργηθούν μονοκαλλιέργειες ελαιοφοινίκων για την παραγωγή φοινικέλαιου. EPA / HOTLI SIMANJUNTAK
      Η τρέχουσα πανδημία δεν είναι άσχετη με την κλιματική κρίση. «Η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη μας σε συνδυασμό με την όλο και πιο συχνή εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων, προβλέπεται να προκαλέσει αλλαγές στην εποχικότητα, στη γεωγραφία και στην ένταση της εκδήλωσης λοιμωδών νοσημάτων. Οι πλημμύρες και η διαχείριση των υδάτων που προέρχονται από αυτές μπορούν να διευκολύνουν τη μεταφορά και την εξάπλωση μολυσματικών παραγόντων, ενώ η αύξηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας επηρεάζουν την ανάπτυξη, την επιβίωση και τη διάδοση όχι μόνο των παθογόνων αλλά και των φορέων τους. Ετσι, η εξάπλωση εντόμων, λ.χ. τα κουνούπια, που αποτελούν φορείς σοβαρών νόσων όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός θα μετατοπιστεί προς περιοχές του πλανήτη που σήμερα είναι ψυχρότερες. Ο ιός του Δυτικού Νείλου, για παράδειγμα, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο δυτικό ημισφαίριο, στη Νέα Υόρκη, έπειτα από μία παρατεταμένη περίοδο υψηλών θερμοκρασιών, ακολουθούμενη από έντονες βροχοπτώσεις το 1999», σημειώνει στην «Κ» η κ. Πατσαβούδη.
      Μία σειρά από παράγοντες αλληλεπιδρούν και κοινωνικο-οικονομικές παρεμβάσεις επηρεάζουν πολλές πλευρές. Για παράδειγμα, η εκτεταμένη αποψίλωση και καταστροφή δασών και οικοτόπων, η ισοπέδωση τεράστιων εκτάσεων για να δημιουργηθούν βοσκοτόπια ή για να καλλιεργηθούν κτηνοτροφικά φυτά (όπως η σόγια) έχουν αρνητικές επιδράσεις και στην ισορροπία του κλίματος (αφού καταστρέφουν τους πράσινους πνεύμονες του πλανήτη), στην υγεία των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, αλλά και στην υγεία των ανθρώπινων κοινωνιών, καθώς «στριμώχνουν» την άγρια ζωή, φτάνουν πολύ κοντά της και διευκολύνουν το πέρασμα των λοιμωδών ζωονόσων στον άνθρωπο.
      Στην κινεζική επαρχία Χουμπέι, όπου βρίσκεται και η πόλη Γουχάν όπου πρωτοεμφανίστηκε ο κορωνοϊός, είχε κατασκευαστεί τη δεκαετία του ’90 το γιγαντιαίο υδροηλεκτρικό φράγμα των Τριών Φαραγγιών, που υποχρέωσε σε μετακίνηση 1,3 εκατ. ανθρώπους, προκαλώντας ανάλογες καταστροφές και μετακινήσεις στα είδη της άγριας ζωής. Το πώς έφτασε ο κορωνοϊός στη Γουχάν δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένο, αλλά σίγουρα πριν από αυτό οι επιχειρήσεις τροφίμων έφτασαν πολύ βαθιά μέσα στα δάση. «Στην Κίνα, αλλά και παγκοσμίως, τα τρόφιμα “άγριας φύσης” γίνονται όλο και περισσότερο ένας κανονικός οικονομικός τομέας. Καθώς η βιομηχανική παραγωγή κρέατος –χοιρινά, πουλερικά, κ.λπ.–επεκτείνεται στα παρθένα δάση, πιέζει τους επενδυτές “άγριας φύσης” να πάνε πιο βαθιά στο δάσος, αυξάνοντας έτσι την αλληλεπίδραση με νέα παθογόνα, συνεπώς και τη διάδοσή τους», σημειώνει ο Ρομπ Ουάλας, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα.
      Δεν πρόκειται για αποκλειστικά κινεζικό φαινόμενο, όπως το παρουσιάζει ο  Ντόναλντ Τραμπ. «Ροκανίζοντας σιγά σιγά τα δάση της βορειοανατολικής Αμερικής, η αστική ανάπτυξη διώχνει ζώα, τα οποία συμβάλλουν στη ρύθμιση του πληθυσμού των τσιμπουριών. Αποτέλεσμα: οι μεταδοτικές ασθένειες που φέρουν τα τσιμπούρια εξαπλώνονται πολύ ευκολότερα. Μεταξύ αυτών, η ασθένεια Lyme, η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1975. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών, εντοπίστηκαν επτά νέοι παθογόνοι μικροοργανισμοί που μεταφέρονται από τα τσιμπούρια», έγραψε η δημοσιογράφος Σόνια Σαχ στο The Nation.
      Συνήθως, όπως τονίζει ο κ. Ουάλας, η μεταφορά των παθογόνων δεν γίνεται απευθείας από το άγριο ζώο στον άνθρωπο, αλλά μέσω ζώων της βιομηχανοποιημένης κτηνοτροφίας. «Η εκτροφή γενετικών μονοκαλλιεργειών οικόσιτων ζώων, σε συνθήκες συνωστισμού, καταργεί οποιαδήποτε “αντιπυρική ζώνη” ανοσίας», δημιουργώντας συνθήκες όπου οι ιοί κάνουν πάρτι», σημειώνει ο εξελικτικός βιολόγος, υπογραμμίζοντας τις μεγάλες ευθύνες των πολυεθνικών διατροφής. Ολα αυτά καθιστούν επιτακτική την ανάγκη ενός άλλου μοντέλου διατροφής, που θα σέβεται τη φύση και τις δυνατότητές της, θα στηρίζεται στην ποικιλία και όχι στην υπερκατανάλωση κρέατος και μάλιστα βοδινού και θα στηρίζει τους παραγωγούς της γης, πρώτα και κύρια σε τοπικό επίπεδο. 
      Περισσότερα...

        0

    11. Περιβάλλον

      Περιβαλλοντικό τέλος σε πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης

      Engineer

      Την επιβολή τέλους –αναλόγου αυτού της πλαστικής σακούλας– στα πλαστικά ποτήρια καφέ μιας χρήσης και τη δημιουργία συστήματος επιστροφής πλαστικών μπουκαλιών στους χώρους αγοράς τους εξετάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος. Ολα αυτά στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την ενσωμάτωση της νέας οδηγίας για τη μείωση των επιπτώσεων των πλαστικών στο περιβάλλον, στην οποία βιομηχανία, φορείς και οργανώσεις καλούνται να τοποθετηθούν σε ορισμένες προτάσεις του υπουργείου, αλλά και να συνεισφέρουν με ιδέες.
      Η Γενική Γραμματεία Περιβάλλοντος πραγματοποίησε πριν από λίγες ημέρες σε ηλεκτρονική πλατφόρμα διαβούλευση με συγκεκριμένους οικονομικούς, επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς, ενόψει της κατάρτισης του τελικού κειμένου που θα δοθεί σε ανοιχτή δημόσια διαβούλευση. Σε αυτό το στάδιο, το υπουργείο Περιβάλλοντος έθεσε υπόψη των ενδιαφερομένων διάφορες προτάσεις για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας. Για παράδειγμα, με δεδομένο ότι η οδηγία ζητάει να ληφθούν μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης των πλαστικών ποτηριών και των πλαστικών περιεκτών μιας χρήσης, το υπουργείο διερευνά το ενδεχόμενο θέσπισης περιβαλλοντικού τέλους στο σημείο πώλησης, αντίστοιχου με την πλαστική σακούλα. Μία άλλη πρόταση αφορά τη δημιουργία ενός συστήματος εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες ποτών, δηλαδή την επιστροφή τους στο κατάστημα που αγοράστηκαν με επιστροφή κάποιου χρηματικού ποσού (σύμφωνα με την οδηγία, για τις πλαστικές φιάλες ποτών χωρητικότητας έως 3 λίτρων, η χωριστή συλλογή θα πρέπει να ανέλθει σε 77% κατά βάρος για το έτος 2025 και 90% για το έτος 2029). Να σημειωθεί ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν εδώ και πολλά χρόνια τέτοια συστήματα, ενώ παλαιότερα στη χώρα μας αυτό ίσχυε για τα γυάλινα μπουκάλια αναψυκτικών και ορισμένων δημοφιλών ποτών (λ.χ. μπίρα).
      Για ορισμένες ειδικές κατηγορίες πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, οι προτάσεις εξειδικεύονται. Για παράδειγμα, προτείνεται η ενσωμάτωση στα συστήματα της ανακύκλωσης όχι μόνο των συσκευασιών, αλλά και του περιεχομένου για υγρά μαντιλάκια και μπαλόνια (που περιγράφονται σαφώς στην οδηγία), ενώ για τις γόπες των αποτσίγαρων (που περιέχουν μικροπλαστικά) η καπνοβιομηχανία ερωτάται με ποιον τρόπο μπορούν να δημιουργηθούν συστήματα συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας και καθαρισμού του περιβάλλοντος.
      Επίσης, το υπουργείο διερευνά πώς επηρεάζονται συγκεκριμένοι κλάδοι από την εφαρμογή της οδηγίας (π.χ. αύξηση κόστους παραγωγής, τροποποίηση παραγωγικής διαδικασίας) και με ποιον τρόπο ο κάθε κλάδος ή φορέας σκοπεύει να προσαρμοστεί (όπως η τροποποίηση της παραγωγικής διαδικασίας για την παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων, η σύναψη εθελοντικών συμφωνιών, η διεξαγωγή δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης). Ζητάει επίσης απόψεις όλων για τη θέσπιση κινήτρων, όπως φορολογικές απαλλαγές, μείωση ανταποδοτικών τελών και τελών παρεπιδημούντων σε ΟΤΑ, εισφορές σε συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης ανάλογα με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του προϊόντος, χρήση πράσινων κριτηρίων στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, δημόσιες δωρεάν παροχές (π.χ. δημόσιες βρύσες πόσιμου νερού). Τέλος, ζητάει από τους συμμετέχοντες να αποτιμήσουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες για ενίσχυση υφιστάμενων εταιρειών για την προσαρμογή στις απαιτήσεις της οδηγίας ή τη δημιουργία νέων παραγωγικών επενδύσεων, π.χ. για την παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων. 
      Περισσότερα...

        0

    12. Περιβάλλον

      Το μέλλον για τις περιοχές Natura και τους 36 φορείς διαχείρισης

      Engineer

      Ολα ξεκίνησαν για τους λάθος λόγους, όπως συνήθως. Στα μέσα του 2000 το (τότε) υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ ίδρυσε τον πρώτο φορέα για τη διαχείριση προστατευόμενης περιοχής στη Ζάκυνθο, λίγο μετά την παραπομπή της χώρας στο Ευρωδικαστήριο για την αδυναμία ή/και απροθυμία της πολιτείας να προστατεύσει τις περιοχές ωοτοκίας της καρέτα καρέτα. Ακολούθησαν το 2002 ο φορέας για την περιοχή Σχινιά-Μαραθώνα, μετά τη δικαστική διαμάχη για τη χωροθέτηση του ολυμπιακού κωπηλατοδρομίου και άλλοι 25 φορείς. Ακριβώς είκοσι χρόνια μετά, οι (36 πλέον) φορείς διαχείρισης πρόκειται να καταργηθούν, μέσα από μια συνολική αναμόρφωση του συστήματος.
      Δύο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας δομής, όπως περιγράφονται στο σχέδιο νόμου που έδωσε σε διαβούλευση το υπουργείο Περιβάλλοντος. Κατ’ αρχάς, δημιουργείται μια νέα κεντρική δομή, ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), που υπάγεται απευθείας στο υπουργείο. Ο Οργανισμός αυτός αναλαμβάνει σε κεντρικό επίπεδο την επιστημονική και διοικητική υποστήριξη του συστήματος προστατευόμενων περιοχών, εκπονεί και παρακολουθεί την εθνική πολιτική και τα σχέδια δράσης. Ο Οργανισμός χωρίζεται σε δύο τομείς (βόρειου και νότιου τομέα) και σε 24 μονάδες διαχείρισης, στις οποίες θα συγχωνευθούν οι σημερινοί 36 φορείς διαχείρισης.

      Οι μονάδες θα ασχολούνται με το επιστημονικό έργο και με την ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών. Η κάθε μονάδα θα συνεπικουρείται από μία ή περισσότερες τοπικές επιτροπές συμβουλευτικού χαρακτήρα, στην οποία θα συμμετέχουν επιστήμονες και εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης, περιβαλλοντικών οργανώσεων και παραγωγικών φορέων.
      Οσον αφορά τους πόρους για τη χρηματοδότηση του νέου συστήματος (που ήταν και ένα από τα βασικά ζητούμενα την τελευταία εικοσαετία) θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ έσοδα μπορούν να προέλθουν από ευρωπαϊκά προγράμματα, από ήπιες εμπορικές δραστηριότητες (λ.χ. πώληση τουριστικών ειδών), από ποσοστό των εισπράξεων από τις άδειες θήρας, από εισιτήριο όπου υπάρχει (λ.χ. Σαμαριά).
      Ως προς το προστατευόμενο αντικείμενο, οι περιοχές Natura θα χωρίζονται σε τέσσερις ζώνες κλιμακούμενης προστασίας (από τον πυρήνα έως την περιφερειακή ζώνη), σε καθεμία από τις οποίες αντιστοιχούνται συγκεκριμένες χρήσεις γης. Το υπουργείο απέσυρε την Τετάρτη την πρόβλεψη περί εξορυκτικών δραστηριοτήτων στους πυρήνες, ωστόσο τη διατήρησε σε όλες τις υπόλοιπες ζώνες, παράλληλα με άλλες ασύμβατες χρήσεις.
      Πώς αποτιμάται λοιπόν η πρόταση του υπουργείου από ανθρώπους που τα τελευταία χρόνια παρακολουθούν ή εμπλέκονται στη διαχείριση των περιοχών αυτών; «Εχω επιφυλάξεις ως προς ορισμένα σημεία», λέει στην «Κ» η Ιφιγένεια Καγκάλου, καθηγήτρια Οικολογίας Υδάτινων Οικοσυστημάτων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος του φορέα της λίμνης Κάρλας τα τελευταία 10 χρόνια. «Υπήρχαν πολλές δυσλειτουργίες στο σύστημα. Οι φορείς ακροβατούσαμε ανάμεσα στον ρόλο μιας περιβαλλοντικής οργάνωσης και ενός κρατικού φορέα. Επιπλέον, επί δύο δεκαετίες δεν είχαν δοθεί τα απαραίτητα εργαλεία στους φορείς για να ασκήσουν το έργο τους, υπήρξε ολιγωρία. Η δημιουργία ενός κεντρικού φορέα έχει κάποια πλεονεκτήματα, όπως το ότι θα λυθεί το χρηματοδοτικό πρόβλημα και θα υπάρξει οργανωτική και διοικητική υποστήριξη. Εχω όμως επιφυλάξεις για την αυτοτέλεια και την ευελιξία των νέων “μονάδων” σε σχέση με τους φορείς διαχείρισης. Για παράδειγμα, αν θα είναι σε θέση να γνωμοδοτήσουν αρνητικά σε ένα έργο, ή θα υποκύπτουν στις πιέσεις των ανωτέρων τους. Νομίζω ότι η κατάργηση των φορέων αποφασίστηκε πρόχειρα».
      «Επί της αρχής δεν είναι προβληματικό», εκτιμά η Θεοδότα Νάντσου, υπεύθυνη περιβαλλοντικής πολιτικής στην οργάνωση WWF. «Οι φορείς είχαν όντως μεγάλο διοικητικό φόρτο, επομένως η κεντρική διαχείριση είναι καλή ώστε οι μονάδες να ασχολούνται μόνο με το επιστημονικό έργο. Πρέπει, ωστόσο, να δούμε πώς θα στελεχωθεί και θα λειτουργήσει ο ΟΦΥΠΕΚΑ. Οσον αφορά τις χρήσεις γης, επί της αρχής είναι καλό να υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα, ώστε να μην επιλέγει ο καθένας ό,τι θέλει. Υπάρχουν όμως λάθη: για παράδειγμα το δάσος είναι μια οικολογική κάλυψη και όχι χρήση γης, που να επιτρέπεται ή όχι και, κυρίως, να αλλάζει. Για πρώτη φορά επιτρέπονται κτίρια σε πυρήνες προστατευόμενων περιοχών. Επίσης, σε όλες τις ζώνες πλην του πυρήνα επιτρέπονται μεταλλευτικές δραστηριότητες και εξορύξεις υδρογονανθράκων –από τι πρέπει να προστατευθεί μια Natura, αν όχι από βιομηχανικές εγκαταστάσεις υψηλής επικινδυνότητας; Το πρόβλημα που δημιουργείται τελικά είναι πολλαπλό, γιατί επιδεινώνονται και η νομοθεσία και η περιβαλλοντική προστασία».
      Οι χρήσεις γης
      «Κατά τη γνώμη μου είναι μια σοβαρή μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία», εκτιμά ο Παναγιώτης Δημόπουλος, καθηγητής Βοτανικής και Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών. «Η ύπαρξη ενός κεντρικού οργανισμού με επιτελικό ρόλο ήταν απαραίτητη, ώστε οι νέες μονάδες να μπορούν να επιβλέψουν την εφαρμογή των διαχειριστικών σχεδίων, που είναι και ο ρόλος τους. Τα διοικητικά συμβούλια των φορέων συχνά αναπαρήγαγαν ένα κομματικό σύστημα – έχω κι εγώ διατελέσει πρόεδρος φορέα στην Πίνδο και γνωρίζω, μπλέκαμε τη διοίκηση με τη διαχείριση. Εχω όμως επιφυλάξεις για τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης, ορισμένες από τις οποίες είναι ασύμβατες με τον χαρακτήρα των προστατευόμενων περιοχών. Νομίζω ότι στον πυρήνα και στην πρώτη ζώνη των προστατευόμενων περιοχών πρέπει να είμαστε πολύ πιο αυστηροί. Ειδικά για τις ΑΠΕ, νομίζω ότι πρέπει να ελέγχονται σοβαρά οι εναλλακτικές και να συνεκτιμάται η επίδραση στη βιοποικιλότητα, όχι απλά να πηγαίνουμε στην “εύκολη λύση” που είναι οι κορυφογραμμές. Οχι όποιος υποβάλει αίτηση για αιολικό πάρκο σε Natura να θεωρείται δεδομένο ότι θα τη λάβει».
      Περισσότερα...

        0

    13. Περιβάλλον

      Κακή παραμένει η διαχείριση αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) στην χώρα

      Engineer

      Για τους επιθεωρητές περιβάλλοντος δεν ήταν η πρώτη (ούτε η τελευταία) φορά που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο περιστατικό. Σε δύο οικόπεδα στο Κορωπί ανακαλύφθηκαν πριν από λίγες ημέρες δύο λόφοι από μπάζα και άλλα υλικά. Με τη βοήθεια της αστυνομίας, γρήγορα αποκαλύφθηκε τι είχε συμβεί: δύο ιδιοκτήτες φορτηγών, που είχαν συστήσει εταιρεία μεταφοράς αποβλήτων από εκσκαφές και κατεδαφίσεις, παραλάμβαναν τα υλικά που προέκυπταν από εργασίες ανακατασκευής κτιρίων σε μια μεγάλη μονάδα στη Βάρη και αντί να τα οδηγήσουν σε μια αδειοδοτημένη επιχείρηση, τα ξεφόρτωναν σε χωράφια που τους ανήκαν.
      Και αν στην προκειμένη περίπτωση χρειάστηκε η συνδρομή των επιθεωρητών και της αστυνομίας για να εντοπιστούν οι υπαίτιοι, σε πάρα πολλές περιπτώσεις... δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς, αφού υπεύθυνος είναι ένας δημόσιος φορέας. Ο Συνήγορος του Πολίτη δέχεται κάθε έτος δεκάδες τέτοιες καταγγελίες, για δήμους, για οργανισμούς λιμένων, για Περιφέρειες, που υπέδειξαν στον εργολάβο ενός έργου πού να ξεφορτωθεί (παράνομα) τα μπάζα και τα χώματα ή απλώς αδιαφόρησαν για την τύχη τους.

      Η διαχείριση των μπάζων (ή αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων ή ΑΕΚΚ, όπως περιγράφονται στη νομοθεσία) παραμένει μια πικρή ιστορία στη χώρα μας. Το πρόβλημα υπήρχε πάντα στις περιαστικές περιοχές – αρκεί κάποιος να απομακρυνθεί λίγο από τα τελευταία σπίτια για να συναντήσει μικρά ή μεγάλα λοφάκια με πεταμένα μπάζα.
      Όμως εντάθηκε από τη στιγμή που απαγορεύθηκε να οδηγούνται μπάζα σε ΧΥΤΑ για την επικάλυψη απορριμμάτων – σε περιοχές όπως ο Ασπρόπυργος και η Ελευσίνα, η παράνομη απόρριψη μπάζων αποτελεί πλέον μεγάλο πρόβλημα.
      Κατά τη νομοθεσία, τα υλικά που προκύπτουν από εκσκαφές, έργα και οικοδομικές εργασίες θεωρούνται ήδη από το 2001 χωριστό «ρεύμα» μη επικίνδυνων αποβλήτων (όταν δεν περιέχουν αμίαντο) και από το 2010 ορίζεται ειδική διαδικασία: μέσω ενός από τα αδειοδοτημένα «συστήματα», τα υλικά πρέπει να οδηγούνται σε μια μονάδα διαχείρισης, όπου θα διαχωρίζονται όσα από αυτά μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν, ή θα τύχουν κάποιας επεξεργασίας για να χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια ως υλικό επίχωσης (λ.χ. για την αποκατάσταση λατομείων). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα απόβλητα αυτά έχουν ένα ειδικό νομικό καθεστώς σε σχέση με τα υπόλοιπα: αντί για τον παραγωγό του προϊόντος (λ.χ. τις εταιρείες που εισάγουν ή παράγουν τούβλα, σίδερα ή άλλα οικοδομικά υλικά), η ευθύνη της διαχείρισής τους ανήκει στον εκάστοτε κύριο του έργου, κατ’ επέκταση σε εργολάβους, κατασκευαστικές εταιρείες, αναδόχους ιδιωτικών και δημόσιων έργων. Κανονικά, δε, η πρώτη διαλογή πρέπει να γίνεται από τον εργολάβο, ώστε στις μονάδες να στέλνονται μόνο μπάζα και όχι, λ.χ., πλαστικά.
      Το πρώτο «σύστημα» διαχείρισης ΑΕΚΚ ιδρύθηκε το 2011, ενώ σήμερα ανέρχονται σε εννέα, συμβεβλημένα με 98 τοπικές μονάδες. Η κάλυψη της χώρας φθάνει περίπου στο 75%, ωστόσο πολλές περιοχές, κυρίως νησιά, δεν έχουν ακόμα ούτε μία εταιρεία που να τα εξυπηρετεί. Εκτιμάται ότι οι ποσότητες που οδηγούνται σήμερα σε επαναχρησιμοποίηση δεν ξεπερνούν το 25-30% των παραγόμενων υλικών, όταν, σύμφωνα με κοινοτική οδηγία, η Ελλάδα θα έπρεπε το 2020 να επαναχρησιμοποιεί το 70% των υλικών που παράγονται.
      «Υπάρχουν προβληματικά σημεία σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας, από αυτόν που αναθέτει ένα έργο, τον εργολάβο και τους υπεργολάβους του έως τους μεταφορείς και τις μονάδες όπου όλα αυτά καταλήγουν», εκτιμά ο κ. Χάρης Μουρκάκος, γενικός διευθυντής ενός από τα εννέα συστήματα (Ανακύκλωση Αδρανών Νότιας Ελλάδας). «Από την εμπειρία μου, σχεδόν οι μισές μονάδες είναι παραβατικές. Συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες επί μακρόν (κάτι που δεν επιτρέπεται), δεν κάνουν σωστό διαχωρισμό» (σ.σ.: κανονικά μπορούν να προκύψουν έως 38 διαφορετικά υλικά, σύμφωνα με τον κοινοτικό κατάλογο). Επιπλέον, αυτοί που ιδρύουν τα συλλογικά συστήματα επιτρέπεται να είναι άνθρωποι από τον κατασκευαστικό κλάδο και έτσι μπερδεύονται πολύ τα πράγματα: ο ίδιος που τα δημιουργεί, αργότερα πιστοποιεί ότι έγινε σωστή διαχείριση, χωρίς να τον ελέγξει κανείς».
      Υπάρχουν, όμως, και αρκετά κενά στη νομοθεσία. «Οι χειρότεροι δεν είναι οι μεγάλες κατασκευαστικές, γιατί στα μεγάλα δημόσια έργα πρέπει να υπάρχει ειδική πρόβλεψη για τα υλικά αυτά. Κατά τη γνώμη μου, οι χειρότεροι είναι οι μεσαίοι εργολάβοι δημοσίων έργων, οι οποίοι εκμεταλλεύονται το κενό που υπάρχει στη νομοθεσία: οι Περιφέρειες, οι δήμοι κ.λπ. δεν είναι υποχρεωμένοι να εντάσσουν στον διαγωνισμό ενός έργου τη δαπάνη της εναλλακτικής διαχείρισης των ΑΕΚΚ. Επιπλέον, υπάρχουν δημοτικά συμβούλια που απλά αποφασίζουν να πετάξει ο εργολάβος τα μπάζα σε ένα σημείο, ισχυριζόμενοι ότι θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον για κάτι άλλο. Αν δεν υπάρξει έλεγχος σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας, τότε τα ίδια προβλήματα θα διαιωνίζονται», καταλήγει ο κ. Μουρκάκος.
      «Υπάρχουν αρκετά ζητήματα σε σχέση με τη συγκεκριμένη κατηγορία αποβλήτων», λέει ο Γιάννης Σιδέρης, διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ). «Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχουν στοιχεία για τις ποσότητες που παράγονται, μόνο εκτιμήσεις. Σκεφτόμαστε να αναθέσουμε σχετικά μια πρωτογενή μελέτη. Επιπλέον, στα δημόσια έργα, η διαχείριση προβλέπεται από τους περιβαλλοντικούς όρους, αλλά ούτε κοστολογείται ούτε παρακολουθείται. Στο κομμάτι του ελέγχου υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, έχουμε πολλές καταγγελίες για μη ορθή διαχείριση. Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική η χρήση ανακυκλώσιμων υλικών σε κάθε νέο δημόσιο έργο, σε ποσοστό 20-30%, ώστε να μιλάμε για πραγματικά κυκλική οικονομία». 
      Περισσότερα...

        0

    14. Περιβάλλον

      Η διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα - Νέες Ευρωπαϊκές οδηγίες

      Engineer

      Να βγει από τον ρόλο του ουραγού όλων των εξελίξεων και να πραγματοποιήσει μια «επανάσταση» στον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων καλείται πλέον η Ελλάδα. Μέσα στο έτος η χώρα θα ενσωματώσει πέντε νέες κοινοτικές οδηγίες, που περιλαμβάνουν καινούργιους, πιο δεσμευτικούς στόχους για τα διαφορετικά ρεύματα αποβλήτων και μια εντελώς διαφορετική λογική στη διαχείριση. Ολα αυτά ενώ η Ελλάδα πασχίζει ακόμα για τα βασικά, όπως το κλείσιμο των παράνομων χωματερών και την εισαγωγή στην ελληνική κοινωνία της χωριστής συλλογής των οικιακών βιοαποβλήτων. Οι νέες οδηγίες εστιάζουν στα αστικά απόβλητα. Ζητούμενο της νέας νομοθεσίας είναι η μετάβαση από την «κοινωνία της ανακύκλωσης» στην «κυκλική οικονομία», με νέους φιλόδοξους στόχους. Ας δούμε συνοπτικά τι προβλέπουν οι νέες οδηγίες, που πρέπει να ενσωματωθούν έως τον Ιούλιο (πλην της οδηγίας για τα πλαστικά μιας χρήσης που έχει περιθώριο έως το 2021).

      1. Νέα οδηγία για τα απόβλητα (2018/851)
      – Ορίζονται νέοι στόχοι για την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση: Τουλάχιστον 55% κατά βάρος έως το 2025, 60% έως το 2030, 65% έως το 2035. Για να λάβουν παράταση έως 5 έτη τα κράτη θα πρέπει να υποβάλουν έως το 2023 αναλυτικό σχέδιο.
      – Εως το τέλος του 2023 τα κράτη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι τα βιολογικά απόβλητα δεν αναμειγνύονται με τα υπόλοιπα, αλλά συλλέγονται χωριστά.
      – Οι χώρες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα απόβλητα που έχουν υποβληθεί σε εργασίες ανάκτησης (λ.χ. διαλογή από σύμμεικτα ή ανακυκλώσιμα) θα είναι υψηλής ποιότητας, βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών.
      – Θα πρέπει να ενισχυθεί η χωριστή συλλογή αποβλήτων τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλα, πλαστικό και γυαλί (που τα κράτη-μέλη όφειλαν να έχουν καθιερώσει από το 2015).
      – Γίνεται υποχρεωτική από την 1η Ιανουαρίου 2025 η χωριστή συλλογή επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων, όπως χρώματα, βερνίκια, διαλύτες ή προϊόντα καθαρισμού και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
      – Το υλικό που τοποθετείται για την κάλυψη των σκουπιδιών στους ΧΥΤΑ θα συνυπολογίζεται στις ποσότητες που θάβονται.
      – Οι χώρες θα πρέπει να θεσπίσουν οικονομικά μέτρα όπως τέλος ταφής ή τέλος αποτέφρωσης, προγράμματα «πληρώνω όσο πετάω», διευκόλυνση της δωρεάς τροφίμων κ.ά.
      – Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των τροφίμων που απορρίπτονται, από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωσή τους. Τίθεται ενδεικτικός στόχος της μείωσης κατά 30% έως το 2025 και 50% έως το 2030. Ορίζεται η παροχή κινήτρων για τη συλλογή απούλητων προϊόντων διατροφής και την ασφαλή αναδιανομή τους λ.χ. σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.
      – Στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, τα κράτη θα πρέπει να μεριμνήσουν για την επαναχρησιμοποίηση των πρώτων υλών που έχουν συμπεριληφθεί στον «κατάλογο κρίσιμης σημασίας» για την ευρωπαϊκή οικονομία. 
      2. Οδηγία 2018/852 για τα απόβλητα συσκευασίας
      – Αναθεωρούνται οι στόχοι για τις συσκευασίες, προκειμένου να ανακυκλώνεται έως το 2025 το 50% των πλαστικών, το 20% του ξύλου, το 70% των σιδηρούχων μετάλλων, το 50% του αλουμινίου, το 70% του γυαλιού και το 75% του χαρτιού και χαρτονιού. Το 2030 τα αντίστοιχα ποσοστά ανακύκλωσης πρέπει να είναι 55% για τα πλαστικά, 30% για το ξύλο, 80% για τα σιδηρούχα μέταλλα, 60% για το αλουμίνιο, 75% για το γυαλί και 85% για το χαρτί και το χαρτόνι. Γενικώς έως το τέλος του 2030 πρέπει να ανακυκλώνεται το 70% των αποβλήτων συσκευασίας.
      – Επιτρέπεται παράταση έως 5 έτη στην επίτευξη των στόχων, υπό προϋποθέσεις. Μέχρι το 2023 το ενδιαφερόμενο κράτος πρέπει να υποβάλει λεπτομερές σχέδιο.
      – Τα κράτη θα πρέπει να θεσπίσουν οικονομικά και άλλα (αντι)κίνητρα, ενισχύοντας τη χρήση υλικών που είναι κατάλληλα για πολλαπλές ανακυκλώσεις. 
      – Οι ξύλινες συσκευασίες θα πρέπει να συνυπολογίζονται.
      – Θα πρέπει να τεθούν χωριστοί στόχοι για την ανακύκλωση αλουμινίου.
      – Τα κράτη θα πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για να ενθαρρύνουν την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων όπως τη χρήση οικονομικών κινήτρων και τον ορισμό ελάχιστου ποσοστού επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών που διατίθενται στην αγορά ανά είδος συσκευασίας.
      Να σημειωθεί ότι η οδηγία έχει ενσωματωθεί μερικώς (με πολλές ελλείψεις) με τον ν.4496/17.
      3. Οδηγία 2018/850 για την υγειονομική ταφή
      – Τα κράτη εξασφαλίζουν ότι από το 2030 δεν θα θάβονται απόβλητα που είναι κατάλληλα για ανακύκλωση ή άλλου είδους ανάκτηση. Από το 2035 δεν πρέπει να θάβεται περισσότερο από το 10% των αποβλήτων κατά βάρος. Δίνεται η δυνατότητα παράτασης της προθεσμίας κατά πέντε έτη, θα πρέπει όμως το οικείο κράτος-μέλος να διασφαλίσει ότι το 2035 θα θάβεται λιγότερο από 25%. Εξαιρούνται οι «απομονωμένοι» οικισμοί, δηλαδή με λιγότερους από 2.000 κατοίκους και απόσταση 100 χλμ. από το πλησιέστερο αστικό κέντρο.
      4. Οδηγία 2018/849 για οχήματα, μπαταρίες, ηλεκτρικά/ηλεκτρονικά απόβλητα
      – Ορίζεται ότι πρέπει να μειωθεί ο αδειοδοτικός φόρτος για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ανακύκλωσή τους.
      – Οι ποσοτικοί στόχοι δεν τροποποιούνται, εισάγονται όμως κίνητρα για την εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων.
      5. Οδηγία 2019/904 για τα πλαστικά μιας χρήσης
      – Απαγορεύεται η κυκλοφορία συγκεκριμένων πλαστικών προϊόντων: μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες ποτών, περιέκτες τροφίμων από διογκωμένο πολυστυρένιο, περιέκτες ποτών και κυπελλάκια από το ίδιο υλικό.
      – Εως το 2021 τα κράτη καταρτίζουν σειρά μέτρων για τη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης έως το 2026.
      – Τα πλαστικά μπουκάλια που έχουν πλαστικά καπάκια θα μπορούν να κυκλοφορούν μόνο εφόσον το καπάκι δεν αποσπάται.
      – Εως το 2025 πρέπει να συλλέγονται χωριστά για ανακύκλωση το 77% των πλαστικών μιας χρήσης και έως το 2029 το 90%.
      – Τα μπουκάλια από ΡΕΤ θα πρέπει να περιέχουν τουλάχιστον 25% ανακυκλωμένο πλαστικό.
      – Διευρύνεται η ευθύνη των παραγωγών των προϊόντων αυτών. Οι παραγωγοί και εισαγωγείς πλαστικών προϊόντων πρέπει να αναλαμβάνουν το κόστος συλλογής και επεξεργασίας των προϊόντων τους, το κόστος καθαρισμού του περιβάλλοντος και ευαισθητοποίησης του κοινού. Το ίδιο ισχύει και για όσους παράγουν προϊόντα καπνού με φίλτρο ή φίλτρα.
      Η κυκλική οικονομία απέναντι στο γραμμικό, μη βιώσιμο, μοντέλο
      Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητεί (και) από την Ελλάδα μία εκ βάθρων αλλαγή του τρόπου που διαχειρίζεται τα απορρίμματά της. Μια αλλαγή που ξεκινά από το επίπεδο του σχεδιασμού των προϊόντων, επεκτείνεται στη βελτίωση των συστημάτων ανακύκλωσης και των επιδόσεων των μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων και αφορά βέβαια και την κοινωνία, που πάντα δείχνει ο τελευταίος τροχός της αμάξης στις προτεραιότητες των κυβερνήσεων, των δήμων και των υπολοίπων εμπλεκόμενων στην υπόθεση αυτή.
      «Η διαφορά του νέου μοντέλου από το υπάρχον είναι θεμελιώδης. Είναι ένα τεράστιο στοίχημα όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη», εξηγεί στην «Κ» ο Γιώργος Κωνσταντινόπουλος, νομικός για θέματα περιβάλλοντος και αξιολογητής σε εκθέσεις συμμόρφωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
      «Σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα, στόχος της Ενωσης ήταν η σταδιακή μετάβαση στη λεγόμενη “Κοινωνία της Ανακύκλωσης”. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι, παρά το γεγονός ότι η πρόληψη αποτελούσε την πρώτη επιλογή στην ιεράρχηση των μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων, οι προσπάθειες εστιάζονταν κυρίως στην αποτελεσματικότερη τελική διαχείριση του παραγόμενου αποβλήτου. Η παλαιότερη στρατηγική και νομοθεσία δεν ενσωμάτωνε δηλαδή ουσιαστικές αλλαγές σε καταναλωτικές συμπεριφορές και συνήθειες, ούτε σηματοδοτούσε ριζικές παρεμβάσεις στον σχεδιασμό των προϊόντων, ούτε ανατροπές στα οικονομικά μοντέλα. Το νέο πακέτο κυκλικής οικονομίας φιλοδοξεί να σπάσει αυτή τη μη βιώσιμη αλυσίδα του γραμμικού μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης: εξαγωγή πρώτων υλών, παραγωγή προϊόντων, χρήση του προϊόντος και απόρριψη του σχετικού αποβλήτου. Η κυκλική οικονομία αφορά τη μετάβαση σε ένα κυκλικό μοντέλο, όπου τα προϊόντα σχεδιάζονται εξαρχής κατά τρόπο που να μειώνεται στο ελάχιστο το τελικό απόβλητο, να μπορούν εύκολα και αποδοτικά να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν, διαφυλάσσοντας έτσι τους πόρους μέσω της πλήρους αξιοποίησης της υπεραξίας τους».
      Στη χώρα μας ποσοστό άνω του 80% των αστικών αποβλήτων καταλήγει σήμερα –στην καλύτερη περίπτωση– σε ΧΥΤΑ.
      Τι σημαίνει όμως αυτό στην πράξη; «Σημαίνει οικολογικό σχεδιασμό των προϊόντων με αξιολόγηση εξαρχής όλου του κύκλου ζωής τους, σημαίνει αλλαγή καταναλωτικών προτύπων, αναθεώρηση συμπεριφορών, δημιουργία κινήτρων και αντικινήτρων, ανάπτυξη αγορών για τα δευτερογενή υλικά, σημαίνει πράσινες δημόσιες συμβάσεις και σειρά άλλων μέτρων και παρεμβάσεων. Για τη μετάβαση αυτή στο κυκλικό μοντέλο δεν αρκούν φυσικά μόνο τα ευχολόγια. Υπάρχουν αυστηρές νομοθετικές υποχρεώσεις και πολύ συγκεκριμένοι ποσοτικοί και ποιοτικοί στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν από τα κράτη-μέλη», εκτιμά ο κ. Κωνσταντινόπουλος.
      Η επίτευξη των στόχων αυτών βέβαια θα είναι ένας άθλος για την Ελλάδα. «Για τη χώρα μας, η πρόκληση είναι τιτάνια: Με την ανάκτηση/ανακύκλωση να κυμαίνεται σταθερά σε επίπεδα κάτω του 20% και με ποσοστό άνω του 80% των αστικών αποβλήτων να καταλήγει σήμερα –στην καλύτερη περίπτωση– σε ΧΥΤΑ, με ελάχιστες σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων να βρίσκονται εν λειτουργία, η χώρα βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε έναν αγώνα δρόμου προκειμένου να ολοκληρώσει το ταχύτερο όσες περισσότερες σύγχρονες και ολοκληρωμένες μονάδες επεξεργασίας γίνεται, χωρίς να χαθεί η κοινοτική χρηματοδότηση. Να σημειωθεί ότι στο επόμενο χρηματοδοτικό πλαίσιο 2021-2027 δεν θα είναι πλέον επιλέξιμες οι δαπάνες για χώρους υγειονομικής ταφής και για εργοστάσια διαχείρισης συμμείκτων απορριμμάτων (σ.σ. όπως αυτά που λειτουργούν σήμερα μέσω συμπράξεων με ιδιώτες), παρά μόνο για υποδομές που είναι συμβατές με το νέο μοντέλο της κυκλικής οικονομίας.
      Στον τομέα της ανακύκλωσης και της χωριστής συλλογής έχουν γίνει σημαντικά βήματα, αλλά το κομμάτι που αφορά την ουσιαστική ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή του κοινού φαίνεται ότι υπολείπεται σοβαρά. Τέλος, στον τομέα των βιομηχανικών αποβλήτων η κατάσταση δεν είναι απλώς αποκαρδιωτική, είναι επικίνδυνη», εκτιμά ο κ. Κωνσταντινόπουλος.
      «Για την αντιστροφή της παρούσας κατάστασης δεν αρκεί ούτε η παραίνεση της Ε.Ε., ούτε το νομοθετικό πλαίσιο, ούτε καν η απειλή προστίμων. Απαιτείται μια νέα, οικολογική “επανάσταση” ενημέρωσης, γνώσης, επίγνωσης, αποδοχής, ευθύνης, συναινέσεων και συντονισμένης δράσης από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Το 2030 μοιάζει μακρινό (όπως μας έμοιαζαν το 2008 οι προθεσμίες για το 2020), αλλά ο κίνδυνος να βρεθούμε θαμμένοι κάτω από τα ίδια μας τα σκουπίδια είναι πραγματικός», σημειώνει ο κ. Κωνσταντινόπουλος.
      «Παρ’ όλα αυτά, παραμένω αισιόδοξος. Εχουμε μπροστά μας μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της νέας δεκαετίας και απομένει να αποδείξουμε, ο καθένας από το δικό του το μετερίζι, ότι ναι, τελικά μπορούμε να προχωρήσουμε αλλιώς».
      Μεγάλες οι καθυστερήσεις
      Ομάδα εργασίας για την ενσωμάτωση των κοινοτικών οδηγιών έχει συγκροτήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος. Η υπόθεση, ωστόσο, έχει καθυστερήσει, καθώς οι βασικές οδηγίες (πλην εκείνης που αφορά τα πλαστικά μιας χρήσης) θα ήταν καλό να έχουν ήδη ενσωματωθεί, ώστε να προχωρά πλέον η αναθεώρηση του εθνικού αλλά και του περιφερειακού σχεδιασμού. Ελλείψει χρόνου, όπως φαίνεται, όλα αυτά θα προχωρήσουν παράλληλα: ήδη το υπουργείο πραγματοποίησε διαγωνισμό για να αναθέσει την αναθεώρηση του εθνικού σχεδιασμού. Οσον αφορά την οδηγία για τα πλαστικά μιας χρήσης, η πληροφόρηση του υπουργείου ήταν αρχικά λανθασμένη: όταν ανέλαβε, ο υπουργός μιλούσε για κατάργηση όλων των πλαστικών μιας χρήσης, μετά υποστήριξε ότι η Ελλάδα θα ενσωματώσει νωρίτερα τη νομοθεσία (κάτι που δεν γίνεται), για να καταλήξει ότι θα την ενσωματώσει στα μέσα του καλοκαιριού. Τους τελευταίους μήνες έχει συσταθεί ομάδα υπό το Ιδρυμα Λασκαρίδη που συνομιλεί με την αγορά, τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλους φορείς, προκειμένου να καταλήξει σε κοινή συνισταμένη. Φαίνεται όμως απίθανο η Ελλάδα να πρωτοπορήσει θέτοντας λ.χ. αυστηρότερους στόχους για συγκεκριμένες κατηγορίες πλαστικών μιας χρήσης. 
      Περισσότερα...

        0

    15. Περιβάλλον

      Πέντε χωματερές λιγότερες, απομένουν ακόμη 52

      Engineer

      Το κλείσιμο πέντε χωματερών σε νησιά, για τις οποίες καταβαλλόταν ευρωπρόστιμο 200.000 ευρώ το εξάμηνο, ανακοίνωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος. Απομένουν ακόμα 52 χωματερές, εκ των οποίων οι 22 στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και οι 16 σε νησιά του Αιγαίου, με το υπουργείο να τοποθετεί χρονικά το κλείσιμο και την αποκατάσταση των τελευταίων από αυτές το 2021. Σε κλείσιμο οδηγείται και ο ΧΥΤΑ Αιγείρας, που τα τελευταία χρόνια λειτουργούσε υπό τραγικές συνθήκες.
      Οι παράνομες χωματερές που έκλεισαν το τελευταίο εξάμηνο βρίσκονταν στην Κέα, στη Σίκινο, στην Πάτμο, στην Κάσο και στην Κάρυστο. Τα απορρίμματα στις τέσσερις περιπτώσεις θα μεταφέρονται στον κοντινότερο ΧΥΤΑ, ενώ στην Πάτμο στη νέα τοπική υποδομή.
      Με το κλείσιμο και την αποκατάσταση των χωματερών, η Ελλάδα θα καταβάλλει 200.000 ευρώ λιγότερα ανά εξάμηνο. Ωστόσο για το σύνολο του 2019 θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμο 4,8 εκατ. ευρώ, καθώς ακόμα 52 χωματερές παραμένουν σε λειτουργία ή έκλεισαν και δεν έχουν αποκατασταθεί. Από αυτές, οι περισσότερες βρίσκονται στην Πελοπόννησο: τέσσερις στη Μεσσήνη, τρεις στην Τριφυλία, από δύο στην Οιχαλία, στην Κόρινθο, στη Γορτυνία, στην Τρίπολη, στην περιοχή Λουτρακίου - Αγίων Θεοδώρων και από μία σε Νότια Κυνουρία, Νεμέα, Βέλο - Βόχα, Ανατολική Μάνη και Κιάτο. Οι χωματερές αυτές θα κλείσουν στο σύνολό τους μόλις τεθούν σε λειτουργία οι νέες εγκαταστάσεις που θα κατασκευαστούν μέσω σύμπραξης Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο η έναρξη των εργασιών δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί χρονικά, καθώς ανά διαστήματα ανακύπτουν νέα εμπόδια.
      Δυσκολότερη είναι η περίπτωση των χωματερών σε νησιά, καθώς σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει εναλλακτική. Από αυτές, οι 10 βρίσκονται στις Κυκλάδες (δύο στη Μύκονο και από μία σε Σίφνο, Σέριφο, Ιο, Σαντορίνη, Μήλο, Τήνο, Πάρο, Φολέγανδρο), οι 3 στα Δωδεκάνησα (Κάλυμνος, Σύμη, Λέρος) και 3 στο Βόρειο Αιγαίο (Ικαρία). Σε αυτές πρέπει να προστεθούν οι χωματερές της Υδρας και των Κυθήρων (Περιφέρεια Αττικής), της Εύβοιας (τρεις στη Χαλκίδα) και των νησιών του Ιονίου (Παξοί, Ζάκυνθος, Κέρκυρα).
      Οι υπόλοιπες χωματερές είναι μοιρασμένες στην υπόλοιπη Ελλάδα: ακόμα δύο στην Αττική (Μαραθώνας και Μαρκόπουλο Μεσογαίας), δύο στην Κεντρική Μακεδονία (Σιθωνία, Αλεξάνδρεια), μία στη Δυτική Ελλάδα (Ανδραβίδα - Κυλλήνη) και μία στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη (Αλεξανδρούπολη).
      «Μέσα σε ένα εξάμηνο αντιμετωπίσαμε με επιτυχία 5 περιπτώσεις χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων. Για το τρέχον έτος, έχουμε δρομολογήσει να κλείσουν 15-17 παράνομες χωματερές, από τις συνολικά 52 στη χώρα. Δεν εφησυχάζουμε. Στόχος μας είναι έως το τέλος του 2021 να έχουμε μηδενίσει τα πρόστιμα», δήλωσε χθες ο γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων Μανόλης Γραφάκος.
      Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για πρώτη φορά το 2005 για τη λειτουργία 1.125 παράνομων χωματερών και σε για δεύτερη φορά το 2014, για 70 ενεργές και 223 κλειστές που δεν είχαν αποκατασταθεί. Από το 2014 έως σήμερα η Ελλάδα έχει συνολικά καταβάλει 58,88 εκατ. ευρώ σε πρόστιμα για τις χωματερές.
      Τέλος, μια σημαντική εξέλιξη ήρθε χθες από την Αχαΐα. Οπως ανακοίνωσε ο κ. Γραφάκος, ο ΧΥΤΑ της Αιγείρας (εις βάρος του οποίου υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις, λόγω της τραγικής του κατάστασης) δεν θα επεκταθεί αλλά θα κλείσει. Τα απορρίμματα του Αιγίου θα αποστέλλονται στην Άμφισσα, ενώ μελλοντικά η περιοχή θα εξυπηρετείται και από τη μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων που θα κατασκευαστεί στην Πάτρα.
      Περισσότερα...

        0

    16. Περιβάλλον

      Απόσπαση των αρχαιοτήτων από τον σταθμό Βενιζέλου αποφάσισε το ΚΑΣ

      Directionless

      Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε με 13 ψήφους υπέρ και δυο κατά, την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου, σε μια απίστευτη για τη διάρκεια της συνεδρίαση, που ξεκίνησε το απόγευμα της Πέμπτης και τελείωσε σήμερα το πρωί.
      Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τη μελέτη της «Αττικό Μετρό», προβλέπεται η επανατοποθέτηση του 92% των αρχαιοτήτων στη φυσική τους στάθμη.
      Ο σταθμός θα έχει δύο εισόδους - εξόδους, που θα δίνουν πρόσβαση σε δύο χώρους έκθεσης των αρχαιοτήτων. Οπως είχε αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της «Αττικό Μετρό», Νίκος Κουρέτας, το κόστος αυτής της λύσης υπολογίζεται σε 70,6 εκατ. ευρώ με λειτουργία του σταθμού το 2023, τη χρονιά που ολοκληρώνεται η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
      Η κατασκευή του σταθμού με την παραμονή των αρχαιοτήτων, την οποία η εταιρεία απορρίπτει λόγω κατασκευαστικών επισφαλειών, ανεβάζει το κόστος στα 124,5 εκατ. ευρώ και υπολογίζει χρόνο ολοκλήρωσης το 2026.
      Η εταιρεία θεωρεί την κατασκευή του σταθμού με τη λύση της απόσπασης ασφαλέστερη για τις αρχαιότητες και τους επισκέπτες του σταθμού.
      Άλλοι σύνδεσμοι σχετικοί με το θέμα :
      https://www.efsyn.gr/ellada/223833_me-ypografi-kas-egklima-tis-apospasis-arhaiotiton-apo-stathmo-benizeloy https://www.kathimerini.gr/1056947/article/epikairothta/ellada/oi-prwtes-antidraseis-meta-thn-apofash-toy-kas-gia-apospash-twn-arxaiothtwn-apo-ton-sta8mo-venizeloy https://www.ethnos.gr/politismos/78414_arhaia-ston-stathmo-benizeloy-giati-theoroyntai-i-elliniki-pompiia-vid https://www.lifo.gr/now/greece/263479/to-kas-apofasise-na-apospasei-ta-arxaia-apo-to-metro-thessalonikis
      Περισσότερα...

        0

    17. Περιβάλλον

      Πειραματική επαναφύτευση των βυθών με πολύτιμες ποσειδωνίες

      Engineer

      Μέχρι τώρα γνωρίζαμε τις αναδασώσεις στις πλαγιές των βουνών και τους κηπουρούς σε κήπους ή σε άλση. Ηρθε η ώρα να υποδεχθούμε τις «αναδασώσεις» στα θαλάσσια λιβάδια και τους δύτες-κηπουρούς της υποβρύχιας ποσειδωνίας! Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» έχουν προχωρήσει σε πειραματική επαναφύτευση θαλάσσιων λιβαδιών ποσειδωνίας, σε συνεργασία με εξειδικευμένα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, με πολύ καλά αποτελέσματα. «Ξεκινήσαμε το 2017 πειραματικά να ξαναφυτεύουμε κατεστραμμένα λιβάδια ποσειδωνίας και τα αποτελέσματα είναι πολύ θετικά. Πλέον είμαστε σε θέση να επαναφυτεύσουμε ολοένα και μεγαλύτερες εκτάσεις θαλάσσιων λιβαδιών», λέει στην «Κ» ο κ. Θοδωρής Τσιμπίδης, διευθυντής του Ινστιτούτου. Ηδη, σε θαλάσσιο κόλπο στους Λειψούς πραγματοποιήθηκε επιτυχημένα πιο εκτεταμένη φύτευση ποσειδωνίας και το «Αρχιπέλαγος» είναι έτοιμο να προχωρήσει σε υποβρύχια φύτευση και σε άλλες παραλίες στα Δωδεκάνησα.
      Πώς γίνεται η διαδικασία; «Χρησιμοποιούμε αειφόρες πρακτικές, ακολουθώντας αυστηρά επιστημονικά πρωτόκολλα, που στηρίζονται στην αρχή της μικρότερης δυνατής παρέμβασης στα φυσικά θαλάσσια οικοσυστήματα. Κατά τη διάρκεια της επαναφύτευσης δεν χρησιμοποιούμε μεταλλικό σύρμα, πλαστικό ή κάποιο άλλο υλικό που συνεισφέρει στη θαλάσσια ρύπανση», σημειώνει στην «Κ» η κ. Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Ερευνών του «Αρχιπελάγους». «Χρησιμοποιούμε τμήματα που αποκολλώνται από τα φυτά και ξεβράζονται στις ακτές έπειτα από κακοκαιρία. Επίσης, ριζώματα και κομμάτια φυτών βυθού που ανεβάζουν πάνω οι άγκυρες. Ολα αυτά τα συγκροτούμε σε “μόσχευμα” με χρήση βιοδιασπώμενων φυτικών υλικών και τα “φυτεύουμε” στον βυθό με δύτες», εξηγεί η ίδια.
      Γιατί όμως είναι σημαντική η ποσειδωνία; Η Posidonia oceanica είναι ένα αγγειόσπερμο φυτό, το οποίο φυτρώνει στον βυθό (σε βάθος μέχρι 50 μέτρων, γιατί χρειάζεται φως) κι αποτελεί ενδημικό είδος της Μεσογείου. Περισσότερα από 300 είδη φυτών και πάνω από 1.000 είδη θαλάσσιων ζώων ζουν στα λιβάδια ποσειδωνίας, μεταξύ αυτών πολλά από τα ψάρια αλιευτικής σημασίας. «Πρόκειται για οικοτόπους με θεμελιώδη ρόλο στη διατήρηση της υγείας και παραγωγικότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Πρώτον, αποτελούν τόπους αναπαραγωγής, λειτουργούν σαν βρεφοκομεία για πολλά είδη. Η τοπική αλιεία πλήττεται όταν τα λιβάδια ποσειδωνίας εξαφανίζονται. Δεύτερον, αποτρέπουν τη διάβρωση των ακτών μέσω των ριζωμάτων και των φύλλων τους. Με την αποψίλωση των θαλάσσιων λιβαδιών πολλές παραλίες απειλούνται με συρρίκνωση ή και εξαφάνιση. Τρίτον, όπως και τα χερσαία φυτά, τα υποβρύχια δάση δεσμεύουν άνθρακα από την ατμόσφαιρα», εξηγεί η κ. Μήλιου.
      Τα λιβάδια ποσειδωνίας τυπικά προστατεύονται στην Ελλάδα (αν και δεν αποτυπώνονται όλα στους σχετικούς χάρτες), αλλά αυτό δεν εμποδίζει τη συρρίκνωση των εκτάσεών τους με ανησυχητικούς ρυθμούς. «Υπάρχει μια γενικότερη ανοχή στην καταστροφή τους, δεν συνειδητοποιείται η μεγάλη περιβαλλοντική και κοινωνικο-οικονομική τους αξία. Κι αυτό ενώ περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Μεσογείου οδηγούνται ήδη σε ερημοποίηση», λέει ο κ. Τσιμπίδης. Στις συνθήκες αυτές η σημασία του Αιγαίου αναβαθμίζεται, καθώς στηρίζει σήμερα ορισμένες από τις σημαντικότερες εκτάσεις ποσειδωνίας που έχουν εναπομείνει.
      «Δυστυχώς, υπάρχει άγνοια για το θέμα. Σε πολλές περιπτώσεις εμείς οι ίδιοι ξεπατώνουμε με μηχανήματα την ποσειδωνία για να καθαρίσουμε δήθεν τον βυθό! Αυτό έγινε και πρόσφατα στη Μύκονο. Συνηθισμένο αποτέλεσμα είναι η ταχύτατη διάβρωση. Χάνουμε την παραλία που καθαρίσαμε...», εξηγεί ο κ. Τσιμπίδης.
      Οι απειλές
      Οι πιο συνηθισμένες απειλές που αντιμετωπίζουν τα λιβάδια ποσειδωνίας είναι η αλιεία με συρόμενα εργαλεία (μηχανότρατες, γρι-γρι), τα αγκυροβόλια, οι παράκτιες υποδομές και δραστηριότητες, η ρύπανση από υδατοκαλλιέργειες, ο ευτροφισμός καθώς και η ανάπτυξη ανταγωνιστικών εισβολικών ειδών. «Κάθε φορά που μία άγκυρα ρίχνεται σε λιβάδι ποσειδωνίας, η ζημιά χρειάζεται δεκαετίες για να αναπληρωθεί», σημειώνει η κ. Μήλιου.
      «Πλέον, είμαστε σε θέση να επαναφυτεύσουμε ολοένα και μεγαλύτερες εκτάσεις λιβαδιών ποσειδωνίας στις ελληνικές θάλασσες, συμβάλλοντας στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και στη βελτίωση της υγείας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων», λέει ο κ. Τσιμπίδης. Κι όπως είπε ένας φίλος «δεν χρειάζεται πότισμα», μυαλό χρειάζεται.
      «Οπλο» κατά της κλιματικής αλλαγής

      Για τις φυτεύσεις χρησιμοποιούνται υποβρύχια φυτά της περιοχής, που ξεβράστηκαν από τη θάλασσα, μαζί με βιοδιασπώμενα φυτικά υλικά.
      Η συμβολή της ποσειδωνίας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, που προκαλείται από το κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, είναι πολύ μεγάλη. «Η μεγαλύτερη δεξαμενή δεσμευμένου οργανικού άνθρακα σε ζωντανή υποβρύχια βλάστηση έχει βρεθεί σε λιβάδια ποσειδωνίας του είδους που φύεται στη Μεσόγειο», υπογραμμίζει η κ. Μήλιου, διευθύντρια Ερευνών του «Αρχιπελάγους».
      «Γαλάζιος άνθρακας» ονομάζεται ο άνθρακας που δεσμεύεται από το σύνολο των παράκτιων φυτικών οικοσυστημάτων, δηλαδή τα λιβάδια ποσειδωνίας, τα μακροφύκη, τη μαγκρόβια βλάστηση και τις αλυκές. Η συνολική επιφάνεια του βυθού που καταλαμβάνουν τα συγκεκριμένα οικοσυστήματα είναι μόλις το 0,2%, αλλά παρακρατούν το 50% του άνθρακα που δεσμεύεται από τα θαλάσσια οικοσυστήματα συνολικά. Εχουν αυξημένη αποτελεσματικότητα σε σχέση με την έκτασή τους. «Αξιοσημείωτο είναι ότι σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες αναγνωρίστηκε ότι τα θαλάσσια λιβάδια μπορούν να απορροφήσουν έως και 35 φορές περισσότερο άνθρακα, σε σύγκριση με τα τροπικά δάση. Συνεπώς, μπορεί να περιορίσουν και να αναστρέψουν έως ένα βαθμό ακόμα και τα φαινόμενα οξείδωσης των θαλασσών», εξηγεί η κ. Μήλιου. Το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος» σε συνεργασία με το τμήμα Βιολογίας του πανεπιστημίου Εσεξ της Αγγλίας ερευνά τις δυνατότητες και τις ποσότητες απορρόφησης άνθρακα από τα λιβάδια ποσειδωνίας στο Αιγαίο, χρησιμοποιώντας ειδικά ψηφιακά καταγραφικά συστήματα.
      Η σημασία επομένως των υποβρύχιων δασών και της ποσειδωνίας, όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής απορρύθμισης, είναι τεράστια. Ομως, η δραματική αποψίλωσή τους, όπως και άλλες καταστροφές που συμβαίνουν στη θάλασσα, «πνίγονται» στη σιωπή, δεν προκαλεί πηχυαίους τίτλους και ενδιαφέρον, όπως οι μεγάλες πυρκαγιές. Η θάλασσα αποτελεί τον μεγαλύτερο ταμιευτήρα άνθρακα· η προστασία της είναι εξαιρετικά κρίσιμη και για την αποτροπή της υπερθέρμανσης του πλανήτη. 
      Περισσότερα...

        0

    18. Περιβάλλον

      Το πρόβλημα των απορριμμάτων στους νησιωτικούς δήμους

      Engineer

      Η εικόνα είναι γνώριμη σε όλους. Οι κοινοί κάδοι ξεχειλισμένοι, οι μπλε κάδοι γεμάτοι με κάθε είδους σκουπίδια. Στις παραλίες, πλαστικά ποτήρια από καφέ και μπουκαλάκια νερού. Λίγο έξω από τις πόλεις, λόφοι από στρώματα, καρέκλες, διαλυμένα έπιπλα. Αν σε όλα αυτά προστεθούν και τα μποφόρ του Αιγαίου, που σκορπίζουν τα πάντα στα χωράφια ή στη θάλασσα, και οι φωτιές που ξεσπούν λόγω των θερμοκρασιών ή της αμέλειας, τότε έχουμε και τη φετινή εικόνα των περισσότερων νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στη Σαλαμίνα, στην Αίγινα, στην Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο, καθώς στα περισσότερα νησιά η ανακύκλωση παραμένει σε πολύ χαμηλά (ενίοτε ανύπαρκτα) επίπεδα, κομποστοποίηση δεν γίνεται σχεδόν πουθενά, ενώ υπάρχουν νησιά που δεν διαθέτουν καν τις στοιχειώδεις υποδομές, με θλιβερά αποτελέσματα.
      Σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (για το 2018), η ανακύκλωση στα περισσότερα νησιά είναι πολύ περιορισμένη. Με την εξαίρεση ορισμένων νησιών των Κυκλάδων και κάποιων μεμονωμένων νησιών, όπως οι Λειψοί ή η Σκιάθος, οι περισσότεροι νησιωτικοί δήμοι ανακτούν ελάχιστες για τον πληθυσμό και τον τουρισμό τους ποσότητες. Περισσότερα από 20 νησιά δεν έχουν καν ανακύκλωση, 19 νησιά στο Αιγαίο έχουν ακόμα χωματερές.
      https://s.kathimerini.gr/resources/2019-09/s29_0809anakyklosi-thumb-large.jpg
      Ο κ. Βαγγέλης Καπετάνιος διετέλεσε γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων το 2014-2019. «Δυστυχώς, πλην ελαχίστων περιπτώσεων δημάρχων ή περιφερειαρχών, οι περισσότεροι δεν είχαν ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα. Και δεν το λέω αυτό από πολιτική σκοπιά, ανεξαρτήτως του χώρου από τον οποίο προέρχονται. Δεν υπήρχε μια ενιαία αντιμετώπιση. Οπου υπήρχε ένας σχεδιασμός, αυτός δεν βασιζόταν στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα, ούτε στα πρόστιμα που βλέπαμε να “έρχονται”. Στα νησιά βέβαια, λόγω της ιδιαιτερότητάς τους, τα πράγματα ήταν ακόμα πιο δύσκολα», εξηγεί.
      Σχέδια στα χαρτιά
      Μετά την τροποποίηση του εθνικού σχεδιασμού και των περιφερειακών σχεδίων, στα τέλη του 2016, οι δήμοι ξεκίνησαν να εκπονούν τοπικά σχέδια διαχείρισης. Μόνο που οι περισσότεροι δεν τα εφάρμοσαν ποτέ. «Το κάθε νησί έχει τη δική του πραγματικότητα», λέει ο κ. Καπετάνιος. «Η εποχικότητα –στα περισσότερα ο πληθυσμός διπλασιάζεται ή τριπλασιάζεται το καλοκαίρι– και οι πιέσεις από τον τουρισμό περιορίζουν τις τεχνολογικές λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν. Δεν μπορεί σε ένα νησί 1.000 κατοίκων να γίνει ένα εργοστάσιο διαχείρισης, δεν υπάρχει οικονομία κλίμακας. Σε κάποια νησιά όπως η Υδρα και η Σαντορίνη, δεν υπάρχει διαθέσιμη γη είτε λόγω πολεοδομικών περιορισμών, ή εξαιτίας των πολύ υψηλών αξιών. Σε άλλα, όπως στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο τα μεταναστευτικά ρεύματα έφεραν τα πάνω κάτω. Οι μνημονιακές υποχρεώσεις περιόρισαν τις δυνατότητες πρόσληψης προσωπικού ή ανανέωσης του εξοπλισμού. Αυτές ήταν οι αντικειμενικές δυσκολίες. Ομως το πρόβλημα είναι ότι και οι ίδιοι οι δήμαρχοι δεν δούλεψαν για να εφαρμόσουν τα τοπικά τους σχέδια. Οσο κι αν ακούγεται τετριμμένο, οι πόροι υπάρχουν, μέσω της Ε.Ε. Ομως οι Περιφέρειες καθυστερούσαν να βγάλουν τις προσκλήσεις (σ.σ. υποβολής προτάσεων χρηματοδότησης) και οι δήμοι δεν συμμετείχαν γιατί δεν είχαν ώριμα έργα. Δυστυχώς αυτή είναι η κατάσταση».
      Μετά τέσσερα χρόνια σε αυτή τη θέση, ο κ. Καπετάνιος εκτιμά ότι ο διάδοχός του, Μανώλης Γραφάκος, πρέπει να εστιάσει στην ταχεία εφαρμογή των σχεδίων. «Να μη χάσει χρόνο με πολιτικές ισορροπίες, να πιέσει σκληρά τους δήμους και τις Περιφέρειες να εφαρμόσουν τον σχεδιασμό».
      Είναι όμως ο υφιστάμενος σχεδιασμός η λύση; Ο Αντώνης Μαυρόπουλος, πρόεδρος της Διεθνούς Ενωσης Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ISWA) έχει αντίθετη άποψη. «Τα νησιά μας έχουν ιδιαιτερότητες: είναι πολλά και έχουν μια απίστευτη εποχικότητα. Λύσεις υψηλής ποιότητας με τόσο μεγάλη ελαστικότητα, όσο να εξυπηρετούν ένα ελάχιστο τονάζ τον χειμώνα και ένα τεράστιο το καλοκαίρι, δεν υπάρχουν. Επομένως αυτό γεννά ένα θέμα βιωσιμότητας για όποια λύση. Υπάρχουν όμως και άλλα προβλήματα. Η έλλειψη χώρου κάνει την εξεύρεση λύσης δύσκολη – σε μερικά νησιά όπως η Φολέγανδρος δεν έχουν καν χώμα για να σκεπάζουν τα σκουπίδια. Ενώ η επικοινωνία με την ηπειρωτική Ελλάδα είναι τον χειμώνα προβληματική. Ολο αυτό, σε συνδυασμό με την άναρχη τουριστική ανάπτυξη, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που κατά τη γνώμη μου δεν αντιμετωπίζεται με νέους ΧΥΤΑ».
      Πρόταση
      Ο κ. Μαυρόπουλος εκτιμά ότι πρέπει να δοκιμαστεί ένα νέο μοντέλο. «Πιστεύω ότι δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα κάθε δήμος μόνος του, ιδιαίτερα τα μικρά νησιά που είναι το “στολίδι” της χώρας μας. Θα πρέπει να υπάρξει ένα νέο σχέδιο, με τρία χαρακτηριστικά: Πρώτον, η ανακύκλωση του οργανικού να γίνεται επιτόπου, με διαλογή στην πηγή και υποχρεωτική συμμετοχή ξενοδοχείων και εστιατορίων. Αλλωστε τα περισσότερα νησιά έχουν ανάγκη το κομπόστ ως εδαφοβελτιωτικό. Δεύτερον, να αναλάβει η τουριστική βιομηχανία ενεργό ρόλο στη διαλογή και ανακύκλωση όλων των συσκευασιών. Και τρίτον, τόσο τα ανακυκλώσιμα όσο και το υπόλειμμα να οδηγούνται στην ηπειρωτική Ελλάδα για διαχείριση, με βάση ένα αποκεντρωμένο σχέδιο μεταφοράς. Το μόνο που θα πρέπει να δημιουργηθεί στα νησιά είναι κλειστοί σταθμοί μεταφόρτωσης, που να επαρκούν για 10-15 ημέρες. Αν χρειαστεί, να επιδοτηθεί η χρήση ειδικών πλοίων για τη μεταφορά. Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι μια λύση με οικονομία κλίμακας, η οποία εφαρμόζεται ήδη στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, στο Κάπρι της Ιταλίας κρατούν μόνο το οργανικό, τα υπόλοιπα στέλνονται στη Νάπολη. Δεν διανοείται κανείς να “σπαταλήσει” χώρο σε αυτό το νησί. Προϋπόθεση είναι βέβαια να δημιουργηθεί μια κεντρική υπηρεσία παρακολούθησης για τα μικρά νησιά, καθώς δεν έχουν προσωπικό και να αποφασιστεί ποια (μεγαλύτερα) νησιά θα εξυπηρετήσουν τα γειτονικά τους. Το σύστημα, όπως είναι σήμερα, δεν μπορεί να λειτουργήσει».
      Το «θαύμα» των Λειψών
      Το παράδειγμα των Λειψών είναι σίγουρα το πιο εντυπωσιακό. Από το 2010 το μικρό αυτό νησί έχει ξεκινήσει ένα «ευρωπαϊκού τύπου» πρόγραμμα συστηματικής ανακύκλωσης, που έχει φέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα. «Η επιτυχία μας βασίζεται στη διαλογή στην πηγή», λέει ο επανεκλεγείς δήμαρχος Φώτης Μάγγος. «Ο δήμος δίνει στους πολίτες σακούλες τεσσάρων χρωμάτων, μία για κάθε υλικό συσκευασίας: πράσινη για το πλαστικό, κόκκινη για τα μέταλλα, γαλάζια για το γυαλί και κίτρινη για το χαρτί. Μια συγκεκριμένη ημέρα οι πολίτες βγάζουν στον δρόμο ή στον κάδο τους τα ανακυκλώσιμα χωρισμένα ήδη από το σπίτι σε σακούλες και τα συλλέγουμε.
      Στον χώρο του δημοτικού Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) γίνεται περαιτέρω διαλογή σε 13 ρεύματα, τα ανακυκλώσιμα δεματοποιούνται και στέλνονται στην Αθήνα, απευθείας σε αγοραστή ανακυκλώσιμων υλικών. Αυτό μας αποδίδει 22.000 ευρώ/έτος, το οποίο καλύπτει το ένα τρίτο του κόστους της καθαριότητας (υπηρεσία αποκομιδής), την οποία έχουμε αναθέσει σε ιδιώτη. Το καλοκαίρι μαζεύουμε τα ανακυκλώσιμα τρεις φορές την εβδομάδα και τα σύμμεικτα κάθε ημέρα, τον χειμώνα πιο αραιά». Ποιο είναι το αποτέλεσμα; «Ο ΧΥΤΑ μας είχε ζωή 30 ετών. Εχουν περάσει τα 20 χρόνια και δεν έχει γεμίσει ούτε το ένα τέταρτο. Αρα δεν θα χρειαστούμε ένα τόσο μεγάλο έργο για τα επόμενα 20 χρόνια», λέει ο κ. Μάγγος. «Ο κόσμος έχει πλέον συνηθίσει, δεν υπάρχει περίπτωση να πετάξει κανείς ανακατεμένα σκουπίδια στην ανακύκλωση γιατί είναι εύκολο... να βρούμε ποιος έκανε το λάθος. Και αναζητούμε τρόπο να γίνουμε ακόμα καλύτεροι».
      Περισσότερα...

        0

    19. Περιβάλλον

      Επι ποδός οι δήμοι της χώρας για τα απορρίμματα

      Engineer

      Νεοεκλεγέντες δήμαρχοι, οι οποίοι αναλαμβάνουν καθήκοντα την επόμενη εβδομάδα, όπως ο Μωυσής Ελισάφ στα Ιωάννινα, επισκέπτονται συνεχώς την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου, επισημαίνοντας στους υπαλλήλους το μείζον (πανελλαδικά) πρόβλημα και ζητώντας τη βοήθειά τους για μια «πιο καθαρή πόλη». Ο κ. Ελισάφ είπε αυτή την εβδομάδα στην «Κ» ότι η πόλη, «ιδιαίτερα στην παραλίμνια ζώνη, δίνει μια εικόνα έλλειψης καθαριότητας, ιδιαίτερα τις περιόδους με μεγάλη τουριστική κίνηση». Από αυτήν την άποψη τα Γιάννενα μοιράζονται την τύχη όλων των πόλεων της χώρας, που ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες αντιμετωπίζουν εκρηκτική, όζουσα, συσσώρευση του όγκου απορριμμάτων.
      Η Ηπειρος συγκεκριμένα παράγει 145.000 τόνους απορριμμάτων τον χρόνο, με τα ποσοστά ανακύκλωσης να είναι από τα πιο μικρά της χώρας. Ο κ. Ελισάφ μαζί με τους δημάρχους της περιφέρειας Ηπείρου θεωρητικά έχουν πιο εύκολο έργο, καθώς το εργοστάσιο στο Ελευθεροχώρι της Δωδώνης, που κατασκευάστηκε μέσω ΣΔΙΤ και διαχειρίζεται η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, βρίσκεται σε λειτουργία από τις 17 Δεκεμβρίου του περασμένου χρόνου. Μάλιστα, πριν από λίγες μέρες έγινε σύσκεψη για να «υποδέχεται» το εργοστάσιο στη Δωδώνη και τα απορρίμματα της Λευκάδας, η οποία ανήκει σε άλλη περιφέρεια (σ.σ. για να καταστεί δυνατή η μεταφορά απορριμμάτων από περιφέρεια σε περιφέρεια χρειάζονται αποφάσεις των δύο διοικήσεων των αποκεντρωμένων περιφερειών, καθώς και σύμφωνη γνώμη του φορέα που αναλαμβάνει να υποδεχθεί τα απορρίμματα).
      Αλλά και στην Κοζάνη όπου λειτουργεί εργοστάσιο (σ.σ. της «Ακτωρ») ίδιας «τεχνολογίας», όπως της Ηπείρου (ΣΔΙΤ), οι εντυπώσεις των ντόπιων είναι θετικές. Ο απερχόμενος δήμαρχος Κοζάνης Λευτέρης Ιωαννίδης, που εξελέγη με την υποστήριξη και του ΣΥΡΙΖΑ (σ.σ. θα είναι μετά την 1η Σεπτεμβρίου στην αντιπολίτευση του δήμου), αναφέρει στην «Κ» ότι δεν το μετάνιωσε που υποστήριξε το έργο: «Αποφάσισα να μην ακυρώσω τη μονάδα και δέχθηκα κριτική από πρώην υπουργούς του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά νομίζω ότι τα αποκεντρωμένα συστήματα, τα μικρά συστήματα ναυάγησαν…». Ο κ. Ιωαννίδης, που επέβαλε αλλαγές στην αρχική σύμβαση το 2015, αναγκάζοντας τον ανάδοχο να παίρνει τα υπολείμματα, λέει ότι η διαχείριση του απορρίμματος θα είναι πιο ακριβή απ’ ό,τι όταν «το πετάς χύμα σε έναν ΧΥΤΑ».
      Η εγκατάσταση στην Κοζάνη υποδέχεται τώρα και τα απορρίμματα του Αιγίου, καθώς η Πελοπόννησος και η Δυτική Ελλάδα είναι με την Αττική από τις πιο προβληματικές περιοχές της χώρας (σ.σ. πρόκειται για τις περιοχές με τις περισσότερες ανοιχτές χωματερές για τις οποίες η χώρα έχει τιμωρηθεί με τα περισσότερα πρόστιμα από την Ε.Ε.). Η διαφορά της τιμής σε σύγκριση με την «ταφή» δεν θα ήταν τόσο μεγάλη αν από το 2002 είχε επιβληθεί το «τέλος ταφής» για να σηματοδοτήσει και στους πολίτες ότι η διαχείριση των απορριμμάτων δεν μπορεί να είναι… δωρεάν. Στην Ηπειρο, πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», μόνο ο Δήμος Ιωαννιτών έχει καταβάλει το «τέλος ταφής», ενώ οι υπόλοιποι σφυρίζουν αδιάφορα. Ομως ακόμα και στην Ηπειρο, όπου έχει δημιουργηθεί το σχετικό εργοστάσιο, λείπουν οι σταθμοί μεταφόρτωσης (ΣΜΑ), καθώς ο νόμος δεν καθορίζει ούτε πώς θα λειτουργήσουν ούτε πώς θα ηλεκτροδοτηθούν.

      Οι δήμαρχοι βαθμολογούνται στο όλο θέμα κάτω από τη βάση, καθώς οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των απορριμμάτων ως πρόβλημα κόστους και όχι ως πρόβλημα περιβάλλοντος, τόνισε στην «Κ» αρμόδια κυβερνητική πηγή που επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμη. Η περίπτωση της Αττικής
      Το μεγαλύτερο πρόβλημα θα το αντιμετωπίσει η Αττική, καθώς η απερχόμενη περιφερειάρχης Ρένα Δούρου, ακολουθώντας τον δρόμο που αρνήθηκε ο απερχόμενος δήμαρχος Κοζάνης, ακύρωσε τον αρχικό σχεδιασμό χωροθέτησης.
      Ο νέος περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης και ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης δεν έχουν πολλές εναλλακτικές παρά να διευρύνουν τον ΧΥΤΑ της Φυλής και να του δώσουν «ένα χρόνο παράταση».
      Σημειώνεται ότι το 95% των απορριμμάτων της Αττικής οδηγείται στη Φυλή, το 90,5% από αυτά θάβεται στον ΧΥΤΑ και μόλις το 7,5% ανακτάται. Από όλα τα απορρίμματα, το 45% είναι βιοδιασπώμενο υλικό, το 50% είναι ανακυκλώσιμο και μόνο το 5% πρέπει να θάβεται. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα παραμένει στις τελευταίες θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών σε ό,τι αφορά τα ποσοστά ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, που είναι οι δύο βασικές μορφές της ανάκτησης απορριμμάτων. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επικαιροποιημένα στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα το 2016 είχε συνολικό ποσοστό ανάκτησης 17% στο σύνολο των απορριμμάτων (14% ανακύκλωση, 3% κομποστοποίηση). Αντίστοιχα ο μέσος όρος των χωρών της Ε.Ε. (Ευρώπη των «28») ήταν 45%. Σε κάποιες χώρες, όπως η Γερμανία, η Σλοβενία και η Αυστρία, το ποσοστό ξεπερνάει το 50%.
      Με αυτή τη χαμηλή «επίδοση» είναι ανέφικτος ο στόχος της ανάκτησης κατά 50% που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση για το 2020. Γι’ αυτόν  τον λόγο πήραμε πρόσφατα προειδοποιητική επιστολή από την Ε.Ε. Σύμφωνα με τους στόχους που έχει θέσει μέχρι σήμερα η Ε.Ε., ο πήχυς ανάκτησης απορριμμάτων γίνεται 55% για το 2025, 60% για το 2030 και 65% για το 2035. Σύμφωνα με τα  στοιχεία, από το 10% ανάκτησης του συνόλου των συσκευασιών το 1/3 περίπου (171.000 τόνοι) αφορά στα υλικά που ανακτώνται από τους μπλε κάδους. Οι υπόλοιπες συσκευασίες συλλέγονται από εμπορικές επιχειρήσεις και πολυκαταστήματα. Ο ευρωπαϊκός στόχος είναι η ανάκτηση του 80% του συνόλου των συσκευασιών για το 2020, με τη χώρα μας να βρίσκεται σχετικά κοντά, αφού το 2016 η ανάκτηση συσκευασιών ήταν 66%.
      Αντίθετα, στο γυαλί το ποσοστό ανάκτησης το 2016 ήταν 38%, ενώ ο στόχος για το 2020 ανέρχεται στο 70%.
      Οι χώρες-πρότυπα και το... πλαστικό πρόβλημα
      Το μεγάλο πρόβλημα στην Ευρώπη στο μέτωπο των απορριμμάτων είναι η διάθεση του πλαστικού, καθώς η Κίνα έχει σταματήσει να εισάγει πλαστικό β΄ ποιότητας, όπως έκανε μέχρι την έναρξη της οικονομικής κρίσης το 2007-2008. Ετσι, πολλές φορές, οι ευρωπαϊκές χώρες αναγκάζονται να εξάγουν πλαστικά που έχουν «ανακτηθεί» από χώρες της Αφρικής (με πλοία). Ωστόσο, το πλαστικό σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες είναι καλύτερης ποιότητας.
      Δύο βασικά είδη ανάκτησης υπάρχουν. Ενα κεντρικής διαχείρισης για το οποίο το καλύτερο παράδειγμα είναι η Ελβετία. Εκεί υπάρχουν κεντρικά σημεία συγκέντρωσης στις πόλεις ή και σταθμοί, στους οποίους ο τελικός χρήστης μπορεί να ρίξει διαχωρισμένα τα υλικά που έχει χρησιμοποιήσει. Δειγματοληπτικοί έλεγχοι με επιβολή προστίμων δημιουργούν ένα πλαίσιο με το οποίο διασφαλίζεται ότι τα υλικά θα τοποθετούνται στα «σωστά» σημεία συγκέντρωσης (δεν θα ρίχνονται π.χ. οργανικά σκουπίδια στον κάδο του πλαστικού ή το αντίστροφο). Πολλά πλαστικά μιας χρήσεως και οι σακούλες χρεώνονται. Στη Γερμανία το σύστημα είναι αποκεντρωμένο και στηρίζεται στην παροχή κινήτρων για ανακύκλωση. Κάθε νοικοκυριό διαθέτει τέσσερις «τομείς» (πλαστικό, χαρτί, οργανικά, φύλλα και ξύλο από τους κήπους). Ολες οι γυάλινες συσκευασίες επιστρέφονται στα σούπερ μάρκετ και ο καταναλωτής πληρώνεται για τις επιστροφές, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα μπουκάλια. Τα παιδιά μαθαίνουν από μικρά να μαζεύουν αυτά τα μπουκάλια και να τα επιστρέφουν για το χαρτζιλίκι τους.

      H Κέρκυρα «παράγει» καθημερινά 330 τόνους σκουπιδιών το καλοκαίρι και 110 τον χειμώνα. INTIME NEWS
      Στη Νορβηγία και σε ορισμένες παλαιές πόλεις της Ιταλίας (π.χ. Σαν Ρέμο) έχουν καταργηθεί οι κάδοι και έχουν αντικατασταθεί από δύο σακούλες. Μία για τα οργανικά και μία για όλα τα άλλα. Και σε αυτή την περίπτωση απαράβατος όρος είναι κάθε κατηγορία σκουπιδιού να παραδίδεται «καθαρή» από προσμείξεις. Οι «συσκευασίες» αυτές καθιστούν πιο εύκολη την επεξεργασία από τα εργοστάσια και λιγότερο δαπανηρή την προσπάθεια των δήμων που δεν χρειάζεται να συντηρούν κάδους.
      Οξύ το πρόβλημα στα νησιά, «μαύρο πρόβατο» η Κέρκυρα
      Εξίσου σημαντικό είναι το πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών στα μικρά και στα μεγάλα νησιά της χώρας μας, όχι μόνο στην Ανδρο, τη Σύρο, τη Μύκονο, την Κέρκυρα και τη Λέρο, αλλά σε κάθε γωνιά της νησιωτικής χώρας και λόγω της εκτίναξης του αριθμού ξένων τουριστών τα τελευταία έξι χρόνια. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι τα νησιά παρουσιάζουν σχετικά καλύτερη εικόνα από πολλές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας.
      Στις 13 περιφέρειες, πρώτες θέσεις στην ανάκτηση-ανακύκλωση έχουν κατά σειρά οι Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων, ενώ τις τελευταίες καταλαμβάνουν οι Περιφέρειες Δυτ. Ελλάδας και Ανατ. Μακεδονίας - Θράκης.
      Στους ΟΤΑ, ψηλά, με ποσοστό ανάκτησης πάνω από 10%, βρίσκονται οι Δήμοι: Μυκόνου 56%, Πάρου 18%, Θήρας 18%, Λειψών 15%, Σίφνου 15%, Ρεθύμνου 13%, Ερμιονίδας 13%, Κω 11%, Αρτας, Κύθνου και Αντιπάρου με 10%.
      Στους μεγάλους δήμους (πάνω από 50.000 κάτοικοι) στην «κορυφή» συμπεριλαμβάνονται οι δήμοι: Ρεθύμνου 13%, Χανίων, Κισσάμου, Κάνδανου-Σελίνου (Κρήτης) με 7,7%, Χαλκιδαίων 5,5%, Θεσσαλονίκης 5,2%, Γλυφάδας 5,2%, Κορινθίων 5%, Σερρών 4,9%, Χαλανδρίου, Βόλου και Αμαρουσίου με 4,7%.
      Ομως τα νησιά και οι δήμοι τους έχουν μια πιο περιορισμένη «φέρουσα ικανότητα». Αποτέλεσμα είναι τα απορρίμματα να καταλήγουν στη θάλασσα, ενώ πολύ συχνά –όπως στη Νάξο και στη Λέρο– καίγονται για να περιοριστεί ο όγκος τους.
      Χαρακτηριστικά, η Κέρκυρα, το «μαύρο πρόβατο» των ελληνικών προορισμών στη διαχείριση των απορριμμάτων, «παράγει» 330 τόνους σκουπιδιών κάθε ημέρα του καλοκαιριού και 110 τόνους κάθε ημέρα του χειμώνα. Ωστόσο, σε 24 από τα 108 χωριά της υπάρχουν «γωνιές ανακύκλωσης», πρωτοβουλίες πολιτών που ανακυκλώνουν σε 3 και 4 κατηγορίες. Το ερώτημα είναι, τι γίνονται τα υλικά από εκεί; Υπάρχουν τουλάχιστον δύο ιδιώτες που συλλέγουν από τις «γωνιές ανακύκλωσης» ή τις πράσινες γωνιές τα υλικά και τα προωθούν. Τα εννέα μεγαλύτερα ξενοδοχεία του νησιού έχουν δικά τους «ρεύματα ανακύκλωσης» και ειδικότερα μία από τις μεγαλύτερες μονάδες του νησιού, το IKOS, έχει εξοπλιστεί με δύο μηχανήματα Orca για τη μετατροπή των οργανικών σε κομπόστ. Στη συγκεκριμένη μονάδα γίνεται ποσοστό ανάκτησης 80%.
      Πέρυσι, όταν μια μεγάλη εταιρεία του κατασκευαστικού τομέα αποφάσισε να μεταφέρει –με την παρότρυνση της κυβέρνησης– τα σκουπίδια στη Λευκίμμη, διαπίστωσε ότι το κόστος για τον τοπικό δήμο ήταν μεγαλύτερο από τη μεταφορά και επεξεργασία των σκουπιδιών της Κέρκυρας σε εργοστάσιο επεξεργασίας (gate fee) και, μάλιστα, με μια σχέση που προσέγγιζε το 1:4.
      Ομως, ειδικά οι μεγάλες μονάδες έχουν συνειδητοποιήσει ότι εξαιτίας της αδυναμίας διάθεσης του πλαστικού από την Ευρώπη και της στασιμότητας της ανακύκλωσης σε ολόκληρη την Ελλάδα πρέπει να περιοριστεί η χρήση πλαστικών μιας χρήσης και να αντικατασταθεί από άλλα υλικά (π.χ. χαρτί, συμπαγές πλαστικό). Η χρήση πλαστικού μιας χρήσης στο IKOS έχει περιοριστεί κατά 70%, αφορώντας ακόμα και τις σακούλες που χρησιμοποιούν οι κηπουροί.
      Στην Πάρο, σύμφωνα με την οργάνωση Common Seas, τα απορρίμματα αυξάνονται την τουριστική σεζόν κατά 350%. Η οργάνωση χρησιμοποιεί μια διαδικασία τεσσάρων σταδίων για να προβάλει το μέγεθος της ρύπανσης από το πλαστικό και αναζητεί συμμαχίες σε κάθε τοπική κοινωνία με τον δήμο και τις τοπικές επιχειρήσεις για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης. Στο νησί κατέληγαν πάνω από 520.000 πλαστικά μπουκάλια νερού στη χωματερή, τώρα η οργάνωση θέλει να τα αντικαταστήσει στα σχολεία με μπουκάλια πολλαπλών χρήσεων.
      Περισσότερα...

        0

    20. Περιβάλλον

      Κορεσμένος ο ΧΥΤΑ Φυλής που αντέχει ένα χρόνο ακόμα

      Engineer

      Μόλις ένα χρόνο ζωής έχει ακόμη ο ΧΥΤΑ Φυλής, όπως διαπίστωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης που επισκέφθηκε χθες το πρωί τον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) Φυλής, συνοδευόμενος από τον γενικό γραμματέα Διαχείρισης Αποβλήτων Μανώλη Γραφάκο. Ο κίνδυνος να βρεθούν οι κάτοικοι της πρωτεύουσας αντιμέτωποι με βουνά σκουπιδιών είναι πολύ κοντινός, όπως υποστήριξε ο κ. Χατζηδάκης, εάν δεν ληφθούν άμεσα τα απαραίτητα μέτρα.
      «Στον ΧΥΤΑ Φυλής είδαμε μπροστά μας το πρόβλημα που μας είχαν περιγράψει οι αρμόδιοι στα γραφεία μας. Ο ΧΥΤΑ έχει κορεστεί. Με πρόσφατη απόφαση για την εκμετάλλευση ενός χώρου μέσα στα όρια του ΧΥΤΑ πήρε παράταση ζωής 4-5 μηνών. Με την αξιοποίηση ενός ακόμα χώρου μέσα στα όρια του ΧΥΤΑ μπορεί να δοθεί άλλη μια μικρή παράταση. Αθροιστικά μπορούμε να μιλάμε για παράταση ζωής του ΧΥΤΑ Φυλής, καλώς εχόντων των πραγμάτων, για ένα έτος. Απαιτείται επομένως μια ριζική λύση προκειμένου οι Αθηναίοι να μη βρεθούν απέναντι σε βουνά σκουπιδιών», δήλωσε ο κ. Χατζηδάκης και διευκρίνισε ότι «αυτή η λύση πρέπει να συνδέεται είτε με τη λεγόμενη Γ’ φάση του ΧΥΤΑ είτε με κάποια άλλη ιδέα. Σίγουρα όμως η όποια σφαιρική λύση δοθεί πρέπει να συνδυαστεί και με μονάδες σύγχρονης ολοκληρωμένης επεξεργασίας απορριμμάτων που βρίσκονται εδώ και καιρό στα χαρτιά (ΣΔΙΤ κ.λπ.)».
      Το θέμα πρόκειται να βρεθεί άμεσα στο επίκεντρο συζητήσεων μεταξύ του νεοεκλεγέντος περιφερειάρχη Αττικής Γιώργο Πατούλη και των συναρμόδιων υπουργείων Περιβάλλοντος, Εσωτερικών και Ανάπτυξης.
      Ο κ. Χατζηδάκης μάλιστα εξέφρασε την απορία γιατί δεν προχώρησαν οι ενέργειες για τη δημιουργία σύγχρονων μονάδων που είχαν ήδη σχεδιαστεί.
      «Μου προκαλεί πάντως εντύπωση –ακόμα μία φορά– για ποιο λόγο, στο όνομα ενός μεγαλεπήβολου σχεδιασμού, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και η απερχόμενη περιφερειάρχης εγκατέλειψαν τις λύσεις για σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων στην Αττική, που είχαν σχεδιαστεί το 2014. Για ποιο λόγο δεν είδαν τα επιτυχημένα παραδείγματα της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου. Για ποιο λόγο άφησαν την κατάσταση να φτάσει στο παρά πέντε». «Είμαστε εδώ τα συναρμόδια υπουργεία για να αντιμετωπίσουμε αυτό το μεγάλο πρόβλημα για την ποιότητα ζωής των Αθηναίων», σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης.
      Περισσότερα...

        0

    21. Περιβάλλον

      Από το 2024 θα απαγορεύεται στην Καλιφόρνια η πώληση χλοοκοπτικών και γεννητριών με κινητήρες βενζίνης ή πετρελαίου

      Engineer

      Στην πολιτεία της Καλιφόρνιας θα απαγορευτεί η πώληση ορισμένων συσκευών ή μηχανών που λειτουργούν με βενζίνη, συμπεριλαμβανομένου και εξοπλισμού για το κούρεμα και την φροντίδα του γκαζόν, των γεννητριών ή και ορισμένων πιεστικών πλυσίματος.
      Ο Κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Gavin Newsom υπέγραψε το περασμένο Σαββατοκύριακο μία νέα νομοθετική ρύθμιση που διατάσσει τις ρυθμιστικές αρχές να απαγορεύσουν την πώληση ορισμένων μικρών, εκτός δρόμου, κινητήρων.
      Το Συμβούλιο Ατμοσφαιρικών Πόρων της Καλιφόρνιας (CARB) εργαζόταν ήδη για να τεθούν σε εφαρμογή τα νέα μέτρα, ωστόσο με την υπογραφή του το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Gavin Newsom έδωσε ουσιαστικά στο συμβούλιο προθεσμία έως την 1η Ιουλίου του 2024 για την έγκριση και την εφαρμογή των κανονισμών. Οι κανονισμοί επίσης θα ισχύσουν για κινητήρες που κατασκευάστηκαν την ή μετά την 1η Ιανουαρίου 2024. Σύμφωνα με το νέο νόμο, οι ρυθμιστικές αρχές οφείλουν να προσφέρουν εκπτώσεις για να μειώσουν το κόστος αλλαγής εξοπλισμού, με τον τελευταίο κρατικό προϋπολογισμό να προβλέπει 30 εκατομμύρια δολάρια για την κάλυψη των δαπανών.
      Στόχος του νόμου είναι η μείωση των ρυπογόνων εκπομπών. Όπως επισημαίνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press, η Καλιφόρνια έχει εισάγει πρότυπα για τις εκπομπές ρύπων στους συγκεκριμένους κινητήρες από το 1990 ωστόσο αν και οι εκπομπές μειώθηκαν από τα αυτοκίνητα τις τελευταίες δεκαετίες, δεν συνέβη το ίδιο απαραίτητα και για τους μικρότερους κινητήρες εκτός δρόμου.
      Σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων της πολιτείας, το επίπεδο ρύπανσης ενός φυσητήρα φύλλων που λειτουργεί με βενζίνη και χρησιμοποιείται για μία ώρα είναι όμοιο με εκείνο ενός αυτοκινήτου Toyota Camry του 2017 που καλύπτει απόσταση 1.770 χιλιομέτρων. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από 16,7 εκατομμύρια μηχανήματα εκτός δρόμου με μικρούς κινητήρες στην Καλιφόρνια - τρία εκατομμύρια περίπου περισσότερα από τον αριθμό των επιβατικών αυτοκινήτων στην πολιτεία.
      Η πολιτεία της Καλιφόρνια προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις εκπομπές ρύπων από κινητήρες που λειτουργούν με βενζίνη ή πετρέλαιο δίνοντας «μάχες» σε όλα τα μέτωπα. Πέρυσι, το Συμβούλιο Ατμοσφαιρικών Πόρων της Καλιφόρνια γνωστοποίησε σε εταιρείες και καταναλωτές έκανε γνωστό ότι όλοι οι κατασκευαστές φορτηγών και βαν ότι θα πρέπει να προσφέρουν ηλεκτρικές εκδόσεις των οχημάτων τους έως το 2045. Στην πολιτεία επίσης και από το 2035 και μετά θα απαγορεύεται η πώληση αυτοκινήτων και φορτηγών με κινητήρες εσωτερικής καύσης. Ένας ακόμη νόμος που σχετίζεται με τις μηδενικές εκπομπές ρύπων και αφορά τα ελαφριά αυτόνομα οχήματα θα τεθεί σε ισχύ από το 2030.
      Αν και στην αγορά υπάρχουν ήδη ηλεκτρικά πιεστικά πλυσίματος ή χλοοκοπτικές μηχανές, εντούτοις είναι δύσκολο να βρεθούν γεννήτριες με μηδενικούς ρύπους, με μερικούς κατασκευαστές να επιχειρούν να προσφέρουν μοντέλα που κινητήρες υδρογόνου.
      Περισσότερα...

        0

×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.