Οι πυρκαγιές αποτελούν φυσικό φαινόμενο πολλών οικοσυστημάτων. Ωστόσο, μια αύξηση στη συχνότητα και την έντασή τους μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή οικοτόπων, ζημιές σε περιουσίες και απώλεια ζωών, καθώς και σε υποβάθμιση της ποιότητας του αέρα. Οι αλλαγές στο κλίμα των ευρωπαϊκών καλοκαιριών τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες οδήγησαν σε μεγαλύτερη πιθανότητα πυρκαγιών. Ταυτόχρονα, η παρατηρούμενη συχνότητα και ένταση των πυρκαγιών και οι σχετικές εκπομπές δείχνουν σχετικά υψηλό βαθμό διαχρονικής μεταβλητότητας. Η ανάλυση των διαφόρων παραγόντων, όπως οι αλλαγές στο κλίμα και τα καιρικά μοτίβα, αλλά και η χρήση γης και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, είναι επομένως σημαντικές για την καλύτερη κατανόηση της αλλαγής και της μεταβλητότητας που σχετίζονται με τις πυρκαγιές.
Αυτή η ενότητα εξετάζει τις δασικές πυρκαγιές το 2021. Το δυναμικό για πυρκαγιές διερευνάται παρέχοντας μια εκτίμηση του κινδύνου πυρκαγιάς, δεδομένων των καιρικών συνθηκών. Υπάρχει επίσης μια εξέταση των συμβάντων δασικών πυρκαγιών μέσω δύο συμπληρωματικών δεικτών που βασίζονται σε δορυφορικές παρατηρήσεις: καμένες περιοχές και εκπομπές ακτινοβολίας των εστιών πυρκαγιάς, και εκπομπές θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα.
1. Κίνδυνος πυρκαγιάς
Όπου υπάρχει διαθέσιμη καύσιμη ύλη, ο καιρός είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς της φωτιάς. Για να κατανοήσουμε πώς η ευφλεκτότητα μιας συγκεκριμένης περιοχής αλλάζει ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και για να εκτιμηθεί η πιθανή ταχύτητα και ένταση μιας πυρκαγιάς, χρησιμοποιούνται δείκτες κινδύνου πυρκαγιάς, όπως ο δείκτης καιρού πυρκαγιάς (FWI). Αυτοί οι δείκτες εκφράζουν ένα μέτρο της έντασης της πυρκαγιάς, σε περίπτωση ανάφλεξης, και υπολογίζονται από την ημερήσια θερμοκρασία, τη σχετική υγρασία, την ταχύτητα του ανέμου και τις βροχοπτώσεις. Οι δείκτες κινδύνου πυρκαγιάς λαμβάνουν επίσης υπόψη τις καιρικές συνθήκες των προηγούμενων ημερών ή και μηνών.
Το 2021, ο κίνδυνος πυρκαγιάς για την Ευρώπη συνολικά ήταν ελαφρώς υψηλότερος από τον μέσο όρο για την περίοδο αναφοράς 1991–2020. Ωστόσο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ορισμένες χώρες είδαν τιμές πολύ πάνω από το μέσο όρο.
Η κύρια περίοδος πυρκαγιών στην περιοχή της Ευρωπαϊκής Μεσογείου ξεκινά συνήθως τον Ιούνιο και τελειώνει τον Σεπτέμβριο. Μια χωρική ανάλυση του κινδύνου πυρκαγιάς υπογραμμίζει ότι η Ελλάδα και η Τουρκία παρουσίασαν εξαιρετικά υψηλές τιμές FWI τόσο τον Ιούλιο όσο και τον Αύγουστο. Οι μεσογειακές περιοχές είναι συνήθως πολύ ξηρές το καλοκαίρι και, για παράδειγμα, μια μικρή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, λόγω των επίμονων καυσώνων, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της έκτασης των περιοχών που είναι επιρρεπείς σε καύση. Ωστόσο, μια ελαφρά αύξηση του κινδύνου πυρκαγιάς στις περιοχές της Βόρειας Ευρώπης συχνά δεν αρκεί για να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο μεγάλων δασικών πυρκαγιών.
2. Κατανομή και έκταση των καμένων περιοχών
Οι θετικές θερμοκρασιακές ανωμαλίες μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του πιθανού κινδύνου δασικών πυρκαγιών και να συμβάλουν, μαζί με άλλους παράγοντες όπως η χαμηλή σχετική υγρασία και η περιεκτικότητα σε υγρασία της καύσιμης ύλης, στην καύση μεγάλων περιοχών σε περιοχές με πυρκαγιές. Ένας τρόπος για να εκτιμηθεί η έκταση και η ζημιά των δασικών πυρκαγιών είναι να ληφθεί υπόψη το μέγεθος της περιοχής που κάηκε. Αυτό μπορεί να προκύψει από δορυφορικές μετρήσεις.
Οι «κρίσιμες» πυρκαγιές, αυτές άνω των 10.000 εκταρίων, συνδέονται συνήθως με ακραίες τιμές κινδύνου πυρκαγιάς: FWI άνω του 50. Αυτές οι κρίσιμες πυρκαγιές που μαίνονται κάτω από συνθήκες ακραίου κινδύνου πυρκαγιάς είναι δύσκολο να σβήσουν μέχρι να υποχωρήσει η θερμοκρασία του αέρα και να σημειωθούν βροχοπτώσεις. Οι επίμονες υψηλές θερμοκρασίες και οι συνθήκες ξηρασίας σε τμήματα της περιοχής της Μεσογείου, οδήγησαν σε συνθήκες ακραίου κινδύνου πυρκαγιάς στην περιοχή το καλοκαίρι του 2021.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, κρίσιμες πυρκαγιές εκδηλώθηκαν στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα , Τουρκία και Αλγερία, συμπεριλαμβανομένων των πυρκαγιών που είχαν ως αποτέλεσμα τις μεγαλύτερες καμένες εκτάσεις που έχουν καταγραφεί, άνω των 50.000 εκταρίων, στην Ελλάδα και την Τουρκία. Πυρκαγιές περίπου 7.500 εκταρίων και 6.500 εκταρίων σημειώθηκαν στην Πορτογαλία και τη Γαλλία, αντίστοιχα. Συνολικά, πάνω από 800.000 εκτάρια κάηκαν στις χώρες γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Κατά τη διάρκεια του έτους , η έκταση των καμένων περιοχών ακολούθησε ένα τυπικό εποχιακό μοτίβο, με μικρές εστίες την άνοιξη, λόγω γεωργικών πρακτικών που χρησιμοποιούν τη φωτιά ως εργαλείο για τον καθαρισμό της γης και την απομάκρυνση της βλάστησης και μια μεγαλύτερη δραστηριότητα τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιος–Αύγουστος) που συμπίπτουν με τις μεγάλες πυρκαγιές στην περιοχή της Μεσογείου. Ενώ η τάση στη σωρευτική έκταση των καμένων εκτάσεων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ήταν κοντά στον μέσο όρο τον Ιανουάριο και τις αρχές Φεβρουαρίου 2021, ήταν πολύ πάνω από τον μέσο όρο από τότε έως το τέλος του έτους.
3. Εκπομπές θερμοκηπικών αερίων από δασικές πυρκαγιές
Οι πυρκαγιές απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες σωματιδίων και ένα ευρύ φάσμα οργανικών ενώσεων. Η παρακολούθηση αυτών των εκπομπών είναι ένας τρόπος αξιολόγησης της δραστηριότητας των πυρκαγιών σε μια περιοχή. Οι εκπομπές πυρκαγιών υπολογίζονται με βάση τις δορυφορικές παρατηρήσεις της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας προς την ατμόσφαιρα και το διάστημα.
Οι συνολικές μηνιαίες εκπομπές πυρκαγιών για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) το 2021 ήταν κάτω από τον μέσο όρο για την περίοδο 2003–2019 όλους τους μήνες, εκτός από τον Αύγουστο, όταν το σήμα, πολύ πάνω από τον μέσο όρο 2003–2019, κυριαρχούσε κυρίως από τις εκπομπές από τις νότιες χώρες της Ε.Ε. Οι καμένες περιοχές άνω του μέσου όρου παρατηρήθηκαν επίσης σε πολλές περιοχές της Νότιας Ευρώπης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του φθινοπώρου, ο αριθμός των παρατηρούμενων ενεργών πυρκαγιών ήταν χαμηλότερος από τον μέσο όρο στη Νότια Ευρώπη και οι σχετικές εκπομπές ήταν αντίστοιχα κάτω από το μέσο όρο. Ο κίνδυνος πυρκαγιάς ήταν επίσης χαμηλότερος από τον μέσο όρο σε αυτές τις περιοχές και μήνες.
Οι εκτιμώμενες συνολικές εκπομπές δασικών πυρκαγιών για τις χώρες της ΕΕ συνολικά το 2021 ήταν πάνω από το μέσο ετήσιο σύνολο των 19-ετών δεδομένων παρακολούθησης των πυρκαγιών, μετά από τρία διαδοχικά έτη κατώτερων του μέσου όρου των συνολικών εκπομπών, από το 2018 έως το 2020.
Πηγή: Copernicus.eu