Δρ. Δημήτρης Ματσάκης: Ο Ελληνας πίσω από την παγκόσμια ώρα

"Για το χρόνο υπάρχουν πολλές θεωρίες, αλλά δεν πιστεύω καμία. Προσωπικά νομίζω ότι ο χρόνος υπάρχει μόνο ως μέτρο της αλληλεπίδρασης δύο πραγμάτων. Είναι μια ιδέα που βασίζεται στη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, όπου η ροή του χρόνου δεν είναι σταθερή. Χωρίς αλληλεπίδραση ο χρόνος δεν έχει σημασία".

Αυτή η άποψη θα μπορούσε να είναι απλά φιλοσοφική και εντελώς ανεδαφική αν δεν αποτύπωνε ακριβώς τη σκέψη του δρ. Δημήτρη Ματσάκη, που από το 1997 είναι επικεφαλής του Tμήματος Παρατήρησης του Χρόνου στο Παρατηρητήριο του Ναυτικού στις ΗΠΑ (U.S Naval Observatory). Ο επονομαζόμενος "Father of time" (πατέρας του χρόνου) ή "Τime lord" (Λόρδος του χρόνου) έχει περάσει ένα υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα μαζί με αυτό που ονομάζεται Master Clock (κύριος χρονομέτρης) της Αμερικής, που είναι ουσιαστικά το "κρυφό όργανο" της κυριαρχίας της Ουάσιγκτον στην παγκόσμια ώρα. "Το Μaster Clock βασίζεται στη λειτουργία 100 περίπου ατομικών ρολογιών, που μετρούν τον χρόνο, τα οποία είναι τόσο ακριβή ώστε να μην χάσουν ούτε ένα δευτερόλεπτο μέσα στα επόμενα 300 δισεκατομμύρια χρόνια! ", εξηγεί με ενθουσιασμό ο διακεκριμένος ομογενής επιστήμονας, στην πρώτη του συνέντευξη σε ελληνικό μέσο. Έτσι, αν αναρωτιέστε από πού προέρχεται η ώρα που βλέπουμε στα smartphone και τον υπολογιστή μας ή πώς γίνεται το smartphone μας να δείχνει τη σωστή ώρα κάθε στιγμή και σε κάθε σημείο της γης, σας πληροφορούμε ότι δεν είναι από μόνο του «έξυπνο».

Έχει προγραμματιστεί από τα συγκεκριμένα ελληνικά χέρια να συμπεριφέρεται "έξυπνα".

Στο κέντρο του Παρατηρητηρίου του Ναυτικού στις ΗΠΑ…

Το Master Clock λειτουργεί με τον μηχανισμό του παραδοσιακού εκκρεμούς, που υπολογίζει την ταλάντευση της ακτινοβολίας ατόμων με εκπληκτική ακρίβεια, αλλά σε μια πολύ εξελιγμένη μορφή. Τα 100 ατομικά ρολόγια δεν είναι παρά ρολόγια ακριβείας, των οποίων η λειτουργία βασίζεται σε αυτήν την ηλεκτρική ταλάντωση, η οποία ρυθμίζεται από τις φυσικές συχνότητες ταλάντωσης ενός ατομικού συστήματος και συγκεκριμένα του καισίου-133, το οποίο είναι ένα ισότοπο του ραδιενεργού στοιχείου καισίου.

Το δευτερόλεπτο στο σύστημα ενός ατομικού ρολογιού είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να συμπληρωθούν 9.192.631.770 ταλαντώσεις της ακτινοβολίας από την ενεργειακή μετάπτωση του ατόμου του κεσίου 133 ( ή πιο απλά 9.192.631.770 παλινδρομήσεις του στοιχείου καισίου ανάμεσα σε δύο καταστάσεις).

Βασικό καθήκον του "Timekeeper" (χρονομέτρη) είναι να διατηρεί σταθερό το "βήμα" κάθε δευτερολέπτου, το γνωστό τικ-τακ. Αυτός ο χτύπος των ατομικών ρολογιών είναι που "λέει" τόσα πολλά για τον χρόνο στα κινητά μας, στους υπολογιστές μας, τις ιστοσελίδες μας, στις τηλεοπτικές οθόνες μας, στα ραδιόφωνα μας, και στα Παγκόσμια Συστήματα Εντοπισμού GPS (Global Positioning System).

"Τα ρολόγια στο επίπεδο ενός δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου, έχουν τη δική τους προσωπικότητα και κανένα δεν είναι όμοιο με το άλλο. Εμείς διορθώνουμε και συγχρονίζουμε το τικ-τακ με μαθηματική ακρίβεια, βασισμένοι σε ένα ειδικά κατασκευασμένο από μας λογισμικό (software). Το δυσκολότερο κομμάτι είναι η κατανόηση του ρυθμού που μερικές φορές αλλάζει ξαφνικά και πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή για πιθανές αποκλίσεις από την προβλεπόμενη συμπεριφορά. Τα εκατό και πλέον ατομικά ρολόγια, που είναι τριών ειδών, βρίσκονται σε τέσσερα κτίρια σε δύο πόλεις, στην Ουάσιγκτον και στο Κολοράντο (εφεδρικό). Η πρόσβαση στους χώρους των ρολογιών, που έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με αυστηρούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς, ελέγχεται αυστηρά.

Οι θερμοκρασίες που συνήθως είναι στους 25 ° C, ρυθμίζονται ώστε να αποκλίνουν κατά +/- 0,1 ° C , ενώ η υγρασία εντός διατηρείται στο 3%. Ο μέσος όρος της ένδειξης των ρολογιών, ο οποίος περνάει μέσα από έναν υπολογιστή όπου διορθώνεται, αποτελεί την παγκόσμια ώρα. Από εκεί η παγκόσμια ώρα πηγαίνει στο αμερικανικό σύστημα GPS και κατόπιν μέσω δορυφόρου στους απανταχού πύργους κινητής τηλεφωνίας και στα κινητά μας τηλέφωνα. Αν το GPS δείξει λάθος ώρα, τότε όλος ο κόσμος θα μετρά το χρόνο λάθος", εξηγεί ο δρ. Ματσάκης, ο οποίος διαχειρίζεται το πιο ακριβές σύστημα μέτρησης που κατασκευάστηκε ποτέ από την ανθρωπότητα και που συνολικά δίνει χρόνο με ακρίβεια 16 δεκαδικών ψηφίων.

Αυτό το σύστημα αποτελείται από τέσσερα ρολόγια "πίδακες κεσίου" που χρησιμοποιούνται ως μέτρο σύγκρισης για τη «ρύθμιση» των υπόλοιπων ρολογιών μικρότερης ακρίβειας, αλλά πιο σταθερών σε μακρές περιόδους λειτουργίας(όπως είναι τα μέιζερ που μετρούν συχνότητες του υδρογόνου). Κι αν κάποιος μπορεί να ζήσει χωρίς το GPS, σίγουρα δεν μπορεί να αδιαφορήσει για τα δίκτυα μηχανών και συστημάτων (δορυφόρων, κόμβων Internet, δικτύων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, τηλεπικοινωνιών κτλ.), που ανέπτυξε η ανθρωπότητα κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Για να πραγματοποιήσουν τα δίκτυα αυτά τις συντονισμένες ενέργειες που απαιτούνται, πρέπει να συμφωνούν με ακρίβεια στην ώρα.

Το κύριο ρολόι δίνει τον ακριβή χρόνο και για ένα πλήθος στρατιωτικών επιχειρήσεων, όπως είναι η πτήση αεροσκαφών χωρίς χειριστή, η εκτόξευση πυραύλων, οι ασφαλείς μυστικές επικοινωνίες, κ. ά και για αυτό απαιτείται μεγάλη ασφάλεια και εξελιγμένα συστήματα που αποκλείουν ή ελαχιστοποιούν τρομοκρατικές ενέργειες ή εισβολές χάκερ, αν και οποιαδήποτε βλάβη ή εισβολή διορθώνεται αμέσως μέσω εφεδρικών συστημάτων.

"Γενικά βρισκόμαστε σε μια μόνιμη κατάσταση συναγερμού προκειμένου να αποτρέψουμε παντός είδους απειλές και κυρίως τρομοκρατικές.

Διατηρούμε σε συνθήκες ασφαλείας ένα σύνολο αντιγράφων των ρολογιών στο Κολοράντο, στην έδρα του αμερικανικού GPS, των οποίων ο χρόνος συνεχώς μετράται και συντονίζεται με την ώρα του Master Clock. Ακόμη και μια βόμβα να καταστρέψει όλη την Ουάσιγκτον, το GPS, θα εξακολουθεί να δίνει έγκυρο χρόνο προς τα έξω. Ο λόγος που το κύριο ρολόι ονομάζεται έτσι (Master Clock), είναι γιατί ο χρόνος που δείχνει χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των ρολογιών που είναι άμεσα εξαρτήματα των δορυφόρων GPS και των επίγειων σταθμών GPS. Αυτά τα ρολόγια συνεχίζουν να "τρέχουν" ακόμη και όταν το κύριο ρολόι σπάσει. Κάποια στιγμή βέβαια, θα αρχίσουν και αυτά να παρασύρονται, αλλά ωστόσο στο ενδιάμεσο θα έχει αποκατασταθεί η όποια βλάβη από ειδικά αντίγραφα ασφαλείας."

Σε περιοχή υψίστης ασφάλειας…

Ο καθηγητής μας εξηγεί πως οι εγκαταστάσεις βρίσκονται σε μια περιοχή υψηλής ασφάλειας, στην περιφέρεια της Προεδρικής κατοικίας, οπότε μειώνονται οι πιθανότητες τρομοκρατικής ενέργειας. Σχετικά με τους χάκερ, επαγρυπνεί μια ομάδα επιφορτισμένη ειδικά με αυτό το καθήκον. "Λειτουργούμε έτσι το σύστημα ώστε να τους κάνουμε τη ζωή των χάκερ ακόμη δυσκολότερη, όπως για παράδειγμα δεν επιτρέπουμε στικάκια μνήμης (USB) και ασύρματα "ποντίκια" και χρησιμοποιούμε για την είσοδό μας στο σύστημα αντί για κωδικούς πρόσβασης, ειδικές κάρτες με μυστικά κλειδιά που διαγράφονται αν τα πληκτρολογήσεις λάθος. Στην αρχή βέβαια της θητείας μου στο Παρατηρητήριο, το 1997, υπήρξε ένας χάκερ που κατάφερε να σπάσει τους κωδικούς και να εισβάλει στο σύστημα, αλλά για αυτό έφταιγα και εγώ γιατί είχα επιτρέψει στους αστρονόμους μέσω ενός λινκ να μοιράζονται τα σχετικά με το χρόνο δεδομένα από τα πάλσαρ.

Κάποιος μπήκε λοιπόν, έριξε μια ματιά και ξαναβγήκε χωρίς να βλάψει το σύστημα. Προφανώς έψαχνε για στρατιωτικά μυστικά που εμείς δεν έχουμε. Σήμερα βέβαια ολόκληρο το σύστημα έχει επανασχεδιαστεί και ούτε εγώ ο ίδιος δεν μπορώ να το προσβάλω." Στα χρόνια της θητείας του Δρ. Ματσάκη το Master clock σταμάτησε τρεις φορές. Τις δύο εκείνος βρισκόταν μέσα σε ένα αεροπλάνο και την τρίτη φορά βρισκόταν καθ' οδόν για το γάμο του γιού του Νίκου.

Επισκευάστηκε όμως αμέσως βάσει των οδηγιών που είχε δώσει γραπτά στους συνεργάτες του. Αν και μπορούμε λοιπόν να είμαστε ήσυχοι ότι τα επόμενα 300 εκατομμύρια χρόνια θα έχουμε ακρίβεια στη μέτρηση του χρόνου, ο καθηγητής μας εξηγεί ότι σε δέκα χρόνια το όλο σύστημα θα αναβαθμιστεί και θα εμπλουτιστεί με νέα ρολόγια, τα οποία ήδη κατασκευάζονται από τον ίδιο και την ομάδα του, όχι μόνο μέσα στο εργαστήριό του, στο Παρατηρητήριο, αλλά και σε αντίστοιχα εργαστήρια στο Παρίσι, στη Ρωσία και στο Braunschweig της Γερμανίας.

Ποιος είναι ο Δρ. Ματσάκης…

Τα βιβλία αστρονομίας που του αγόραζε η μητέρα του όταν ήταν ακόμη μικρός του καλλιέργησαν την επιθυμία να γίνει αστρονόμος για να μελετάει τα μυστήρια των άστρων. Ο ίδιος όχι μόνο έγινε αστρονόμος, αλλά διετέλεσε και Πρόεδρος της Επιτροπής Χρόνου της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (IAU) από το 2003 ως το 2006. Ο δρ. Ματσάκης ξεκίνησε τις σπουδές του στη Φυσική στοιχειωδών σωματιδίων στο ΜΙΤ στη Βοστόνη και κατόπιν βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ στη Καλιφόρνια , όπου σπούδασε αστρονομία στο πλάι του αμερικανού φυσικού Τσαρλς Τάουνς, που το 1964 μοιράστηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής για την επαναστατική εφεύρεση του λέιζερ.

Την ίδια εποχή ο δρ. Ματσάκης διακρίθηκε για την ανακάλυψη μιας νέας μορφής μεθανόλης στο νεφέλωμα του Ωρίωνα και μετά την αποφοίτησή του ασχολήθηκε με την ραδιοαστρονομία, μετρώντας τις ταλαντώσεις κατά την περιστροφή της Γης και μελετώντας κβάζαρ (πυρήνες ενεργών γαλαξιών) κοντά στο ορατό άκρο του σύμπαντος. Αργότερα άρχισε να ενδιαφέρεται για χρονομετρήσεις με ατομικά ρολόγια και ταχέως περιστρεφόμενους αστέρες νετρονίων (pulsars).

Στο Παρατηρητήριο του Ναυτικού στις ΗΠΑ έφτασε το 1979 ως ραδιοαστρονόμος που μελετούσε την περιστροφή της γης και άλλαξε πόστο τυχαία το 1990 όταν κλήθηκε να επισκευάσει ένα καινούργιο ρολόι με υδράργυρο που έφτασε στα χέρια του.

Με καταγωγή από την Κάρπαθο και τη Σμύρνη…

Ο δρ. Δημήτρης Ματσάκης γεννήθηκε στο Μισούρι των ΗΠΑ και έχει καταγωγή από την Κάρπαθο και ρίζες από τη Σμύρνη. Μεγάλωσε σε ένα εκλεπτυσμένο περιβάλλον που του καλλιεργούσε πάντα την αγάπη για την Ελλάδα. Πατέρας του υπήρξε ο οδοντίατρος Νικόλαος Ματσάκης, ο οποίος κατά το διάστημα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρέτησε στο υγειονομικό τμήμα της Αμερικανικής Αεροπορίας και έφτασε μέχρι το βαθμό του ταγματάρχη.

" Ο πατέρας μου από το 1950 στάθηκε στο πλευρό της Κύπρου και αγωνίστηκε για την απελευθέρωση της και την εξεύρεση μιας δίκαιης λύσης επί του Κυπριακού προβλήματος (ήταν συμμαθητής και φίλος με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο). Μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της νήσου διορίστηκε επίτιμος πρόξενος της Κύπρου των μεσοδυτικών πολιτειών της Αμερικής με κέντρο το Saint Louis και από αυτή τη θέση αγωνίστηκε για τα δίκαια του Ελληνισμού και ιδιαίτερα της Κύπρου, πιέζοντας το Αμερικανικό Κογκρέσο και από τη θέση του και μέσω του Τύπου .

Όχι μόνο το Κυπριακό, αλλά και άλλα Εθνικά θέματα που αφορούσαν τα Δωδεκάνησα, το Αιγαίο και το Μακεδονικό, ήταν στις προτεραιότητές του. Επίσης με τις δικές του ενέργειες και με χρηματική ενίσχυση ιδρύθηκε η έδρα Ελληνικών Σπουδών στο πανεπιστήμιο του Μισούρι του Saint Louis", διηγείται ο δρ. Δημήτρης Ματσάκης, ο οποίος διατηρεί έναν ιδιαίτερο δεσμό με την Ελλάδα και το νησί του την Κάρπαθο, την οποία και επισκέπτεται κάθε χρόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται εκεί. Έχει μόλις επιστρέψει από την Φρανκφούρτη και προετοιμάζεται για το Παρίσι, όπου τον προσεχή Σεπτέμβριο θα διοργανώσει ένα συνέδριο με τίτλο: "6th International Time Scale algorithm symposium" και θα εξηγήσει εκτενώς τη μέθοδο της δουλειάς του.

Η αποκλειστική αυτή συνέντευξη κλείνει με τη διαπίστωση πως ο χρόνος είναι ένα απλό κατασκεύασμα και πως ουσιαστικά δεν υφίσταται.

Ο σημαντικός αυτός έλληνας, που διακρίνεται για το πρωτότυπο χιούμορ του, ενστερνίζεται τον ισχυρισμό πως ο χρόνος είναι αυτό που ζούμε την κάθε στιγμή, είναι μόνο το τώρα και ο ίδιος προσπαθεί να το απολαμβάνει με όλες του τις αισθήσεις. Αν και δεν δηλώνει συνεπής με το χρόνο, δεν είναι ποτέ ασυνεπής στα ραντεβού του.

Το εκπληκτικό είναι πως δεν φοράει ποτέ ρολόι και έχει συγκεκριμένο λόγο για αυτό: "Αν φορούσα ρολόι θα έχανα το μέτρο του χρόνου, ενώ έτσι μπορώ να ζω άνετα και ολοκληρωμένα την κάθε στιγμή…"

Πηγή: http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=31205&subid=2&pubid=113624566