Σε γυάλινο κέλυφος στο Πάρκο Λαυρίου υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» - Υποβλήθηκε η προμελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης

Ήταν ένα από τα δύο εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που λειτούργησαν πρώτα στην Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα και τώρα θα γίνει ο χώρος υποδοχής του Ελληνικού Υπερυπολογιστικού συστήματος «Δαίδαλος».

Πρόκειται για το κτίριο του Ηλεκτρικού Σταθμού στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, το οποίο αποτελεί μνημείο μοναδικής σπουδαιότητας για τη νεότερη Ελλάδα, τα Βαλκάνια αλλά και την Ευρώπη, διατηρώντας επίσης, σημαντικό απόθεμα του βιομηχανικού εξοπλισμού του.

Συγκεκριμένα, το κτίριο του Ηλεκτρικού Σταθμού, που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του πάρκου ως ένα τμήμα συμπλέγματος κτιρίων πρόκειται να αποκατασταθεί και να αναπλαστεί κατάλληλα ώστε να στεγάσει τον «Δαίδαλο» ενώ πέραν των λειτουργικών αναγκών, που καλείται να καλύψει, θα είναι και ανοιχτό στο κοινό. Τόσο προς επίσκεψη του υπερυπολογιστή όσο και του ίδιου του διατηρητέου κτιρίου και του εξοπλισμού του.

Η απόφαση για την εγκατάσταση του νέου υπερυπολογιστή στο Πάρκο Λαυρίου έχει ληφθεί από πέρυσι και πλέον η λεπτομερέστατη προμελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης κατατέθηκε προς συζήτηση στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Η μελέτη αφορά τρία κύρια μέρη, δηλαδή τα έργα αποκατάστασης του υφιστάμενου κτιρίου του Ηλεκτρικού Σταθμού, τη λειτουργική του αναβάθμιση για την υποδοχή του HPC και την διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου του κυρίως κτιρίου.

Το σύστημα «Δαίδαλος», με κόστος 33 εκατ. ευρώ θα προσφέρει υπολογιστική ισχύ 20 petaflops και είναι ένας από τους τέσσερεις υπολογιστές, που θα εγκατασταθούν στην Ευρώπη στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος EuroHPC. Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού 50 εκατ. ευρώ χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Κοινοπραξία Υπολογιστών Υψηλής Απόδοσης (EuroHPC) και από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).

Η κατάσταση σήμερα

Η ιστορική και τεχνική σπουδαιότητα του κτιρίου του Ηλεκτρικού Σταθμού της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου, όπως και το θεσμικό πλαίσιο προστασίας του ελήφθησαν σαφώς υπ΄όψιν για την κατάρτιση της προμελέτης και για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε λεπτομερής ιστορική ανάλυση, αρχιτεκτονική και στατική αποτύπωση και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης.

Το συγκρότημα κάλυπτε τις ανάγκες για την ενεργειακή τροφοδότηση της παραγωγικής διαδικασίας των μεταλλείων, αλλά και του συγκροτήματος εργατικών κατοικιών του Κυπριανού.

Αποτελείται από τον κυρίως χώρο του σταθμού και το χώρο παραγωγής φωταερίου, που λειτουργούσε ως καύσιμο για τις μηχανές παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος του πρώτου. Νοτίως αυτών υπάρχουν βοηθητικοί χώροι όπου αποθηκευόταν οπτάνθρακας, από τη καύση του οποίου παραγόταν το φωταέριο.

Ο κεντρικός χώρος του Ηλεκτρικού Σταθμού όπου τελούνταν η διαδικασία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος είναι ένα λιθόκτιστο κτίριο με επιμήκη κάτοψη και πλευρική στοά στο νότιο τμήμα του, μέσω της οποίας γίνεται η πρόσβαση στον παρακείμενο χώρο, που λειτουργούσε ως χώρος παραγωγής φωταερίου. Επίσης διαθέτει δίρριχτη, μεταλλική στέγη και κεντρική υπερύψωση για φεγγίτη.

Σ΄αυτό το κεντρικό κτίριο στεγάζονταν οι γεννήτριες-αεριομηχανές, τοποθετημένες σε διάταξη στο κέντρο και στα δυτικά του.

Πλήρης αποκατάσταση

Στο χώρο διασώζονται σήμερα τα μεταλλικά δικτυώματα της στέγης, η γερανογέφυρα, οι πίνακες ελέγχου, καθώς και οι μηχανές τροφοδοσίας αέρα. Το κτίριο έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης ερευνητικής ομάδας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ενώ στη συνέχεια (1996-1997) είχαν πραγματοποιηθεί εργασίες αποκατάστασης. Στο πλαίσιο εκείνων των επεμβάσεων κατασκευάστηκε νέος φέρων, μεταλλικός οργανισμός της στέγης, καθώς και νέα επικάλυψη, στοιχεία τα οποία διατηρούνται μέχρι σήμερα.

Το κτίριο διαθέτει επίσης, υπόγειο χώρο και υπόγεια κανάλια από λιθόκτιστες θολωτές κατασκευές ενώ σώζεται σε άριστη κατάσταση και αγωγός απορροής όμβριων υδάτων.
Σύμφωνα με την προμελέτη τα έργα αποκατάστασης του κτιρίου του Ηλεκτρικού Σταθμού περιλαμβάνουν εργασίες, που αφορούν το εξωτερικό τμήμα -στέγη, θερμομονώσεις, νέα κουφώματα κ.ά. – αλλά και το εσωτερικό, όπως δάπεδα, διαχωριστικά τμήματα, νέες μηχανολογικές εγκαταστάσεις κ.λπ.

Γενικά οι εργασίες στοχεύουν στην πλήρη αποκατάσταση του χώρου με όρους βιωσιμότητας και πλήρους λειτουργικότητας. Έτσι το κτίριο του Ηλεκτρικού σταθμού θα πρέπει να τηρεί τις κατά δυνατόν βέλτιστες προδιαγραφές ως προς: τη στατική επάρκεια, την υγρομόνωση, την θερμομόνωση, τον κατάλληλο αερισμό και φωτισμό -τεχνητό και φυσικό-, την ασφάλεια των χρηστών του κτιρίου αλλά και του ίδιου, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού του.

Η εγκατάσταση του υπερυπολογιστή

Σημαντικές όμως, είναι οι απαιτήσεις που θέτει η ίδια η εγκατάσταση HPC στο κτίριο, με πρώτη, τη δημιουργία ενός κελύφους εντός αυτού. Το κέλυφος αυτό με εμβαδόν περίπου 300 τ.μ. θα εξυπηρετεί τη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας, την προστασία από τη σκόνη και τον έλεγχο προσβασιμότητας εντός του χώρου των εγκαταστάσεων του υπερυπολογιστή. Το σχήμα του θα είναι ελλειπτικό για την κατά το δυνατόν ομαλότερη ένταξή του στο υπάρχον κτίριο, και θα είναι κατασκευασμένο από γυαλί για την επίτευξη διαφάνειας και οπτικής επαφής με τις εγκαταστάσεις του HPC.

Η λειτουργική αναβάθμιση του κτιρίου του σταθμού περιλαμβάνει επίσης, τη δημιουργία υποδομών αλλά και χώρων εργασίας και επίσκεψης. Έτσι δημιουργούνται και χώροι περιήγησης, ξενάγησης, έκθεσης, εργασίας αλλά και βοηθητικοί.

Για τη διαμόρφωση των υπόλοιπων χώρων αξιοποιούνται τμήματα του υφιστάμενου κτιρίου, όπως αυτό της νότιας στοάς, όπου χωροθετούνται ο εκθεσιακός χώρος, η αίθουσα προβολών, τα γραφεία προσωπικού, ο χώρος των παρόχων και τα WC. Επιπλέον, στο δυτικό άκρο του υάλινου κελύφους χωροθετείται κυκλικό πατάρι, το οποίο θα λειτουργεί είτε ως χώρος επισκεπτών, είτε ως χώρος εργασίας.

Νέα είσοδος

Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική μελέτη, νέα είσοδος θα δημιουργηθεί στο χώρο του κτιρίου του πρώην ηλεκτρολογείου για τις ανάγκες της νέας χρήσης του Υπερυπολογιστή (HPC), στον ανατολικό τοίχο και κάτω από το υφιστάμενο άνοιγμα. Εξωτερικά του χώρου της νέας εισόδου προβλέπεται και διαμόρφωση στο βραχώδες πρανές με εκσκαφές για τη δημιουργία πλατώματος, ώστε να μπορεί να υποδέχεται κοινό. Μεταλλικό στέγαστρο θα τοποθετηθεί εξάλλου, στο σημείο αυτό.

Όσο για την υφιστάμενη, ανεξάρτητη δευτερεύουσα είσοδο, ανατολικά της στοάς, προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί για την μεταφορά φορτίων από και προς το κτίριο. Ο χώρος της στοάς διαμορφώνεται ως χώρος έκθεσης, συνεδριάσεων, προβολών και γραφείων καθώς και χώρων υγιεινής. Πλήρης αποκατάσταση προβλέπεται και για τον Πύργο, μία μεταγενέστερη προσθήκη στη βόρεια όψη του κτιρίου.

Η μελέτη πραγματεύεται και την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου στα υπαίθρια τμήματα γύρω από το κτίριο του Ηλεκτρικού Σταθμού αλλά και μεταξύ των όμορων κτιρίων (φωταερίου, καμινίας, ελασματοποιείο). Σε επαφή με την κύρια είσοδο, νοτίως του Ηλεκτρικού Σταθμού, χωροθετείται έτσι ένα πλάτωμα στο οποίο προβλέπονται υπαίθριοι χώροι στάθμευσης Ι.Χ. και λεωφορείων για εργαζόμενους και επισκέπτες. Τέλος, τόσο ο χώρος αυτός όσο και άλλα δευτερεύοντα τμήματα του περιβάλλοντα χώρου πλαισιώνονται με φυτεμένες επιφάνειες και δένδρα με στόχο την ενοποίηση του με τον υπαίθριο χώρο του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου.