Στο «GPS του εγκεφάλου» το Νομπέλ Ιατρικής

Ένας αμερικανο-βρετανός ψυχολόγος και ένα ζευγάρι νορβηγών νευροεπιστημόνων τιμώνται με το Νομπέλ Ιατρικής-Φυσιολογίας 2014 «για την ανακάλυψη των κυττάρων που σχηματίζουν ένα σύστημα εντοπισμού θέσης στον εγκέφαλο» - ένα είδος βιολογικού GPS που μας επιτρέπει να προσανατολιζόμαστε και να βρίσκουμε το δρόμο μας.

Όπως ανακοίνωσε το μεσημέρι της Δευτέρας η επιτροπή των βραβείων στο διάσημο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας, το ήμισυ του βραβείου απονέμεται στον Αμερικανό Τζον Ο'Κιφ (John O'Keefe), ενώ το υπόλοιπο μισό μοιράζεται από κοινού στο ζεύγος Έντβαρντ και Μέι-Μπριτ Μόζερ (Edvard και May-Britt Moser).

Οι ανακαλύψεις των τριών ερευνητών «έλυσαν ένα πρόβλημα που απασχολούσε τους φιλοσόφους και τους επιστήμονες για αιώνες: πώς δημιουργεί ο εγκέφαλος έναν χάρτη του χώρου που μας περιβάλλει και πώς βρίσκουμε το δρόμο μας σε ένα περίπλοκο περιβάλλον».

Η ιστορία της ανακάλυψης

Η αρχή έγινε το 1971, όταν ο Τζον Ο΄Κιφ εντόπισε το πρώτο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού σε πειράματα με αρουραίους. Διαπίστωσε τότε ότι ο ιππόκαμπος, μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη και την αντίληψη του χώρου, περιέχει εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα, τα «κύτταρα τοποθεσίας», τα οποία ενεργοποιούνται μόνο όταν το ζώο βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη θέση στο χώρο.

Περισσότερο από τρεις δεκαετίες αργότερα, το 2005, το ζεύγος Μόζερ ανακάλυψε το δεύτερο τμήμα του συστήματος προσανατολισμού: πρόκειται για τα λεγόμενα «κύτταρα πλέγματος» στον ενδορινικό φλοιό του εγκεφάλου, τα οποία ενεργοποιούνται με χαρακτηριστικά μοτίβα όταν κανείς ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδρομή.

Σε συνδυασμό με άλλα κύτταρα του ενδορινικού φλοιού, τα οποία αναγνωρίζουν τα όρια ενός δωματίου και τον προσανατολισμού της κεφαλής, τα «κύτταρα τοποθεσίας» του ιπποκάμπου και τα «κύτταρα πλέγματος» του ενδορινικού φλοιού σχηματίζουν ένα νευρικό δίκτυο που λειτουργεί ως βιολογικό GPS.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει το σύστημα που ανακαλύφθηκε στον εγκέφαλο του αρουραίου υπάρχει και στον άνθρωπο και δείχνει να σχετίζεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ, η οποία συχνά πλήττει την αντίληψη του χώρου και την ικανότητα προσανατολισμού.

Πηγή: http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=638432