Hope: Η αποστολή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στον Άρη

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ετοιμάζονται να γράψουν ιστορία, καθώς σήμερα, Τρίτη 9 Φεβρουαρίου, θα επιχειρήσουν να θέσουν ερευνητικό δορυφόρο σε τροχιά γύρω από τον Άρη.

Το σκάφος, με την ονομασία Hope (Ελπίδα), εκτοξεύτηκε από τη Γη πριν από επτά μήνες και ετοιμάζεται να φτάσει στο πλέον καθοριστικό σημείο του μακρινού ταξιδιού του, την τοποθέτηση σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη.

Αυτή τη στιγμή, το σκάφος κινείται με ταχύτητα η οποία υπερβαίνει τα 120.000 χιλιόμετρα ανά ώρα και θα χρειαστεί να πυροδοτήσει τους κινητήρες ανάσχεσης επί 27 λεπτά, προκειμένου να επιβραδύνει αρκετά ώστε να αιχμαλωτιστεί από το βαρυτικό πεδίο του Άρη.

Η επιτυχημένη έκβαση αυτής της προσπάθειας θα επιτρέψει στον ερευνητικό δορυφόρο να ξεκινήσει την αποστολή του, η οποία εστιάζει στη μελέτη του κλίματος του γειτονικού μας πλανήτη.

"Εισερχόμαστε σε ένα ιδιαίτερα κρίσιμο στάδιο", δήλωσε ο επικεφαλής της αποστολής, Ομράν Σαράφ. "Πρόκειται για το στάδιο που πρακτικά καθορίζει το κατά πόσο θα φτάσουμε στον Άρη ή όχι, αν θα μπορέσουμε να εκτελέσουμε τις επιστημονικές μας παρατηρήσεις ή όχι.

"Αν επιβραδύνουμε υπερβολικά, το σκάφος θα συντριβεί στον Άρη, κι αν δεν επιβραδύνουμε αρκετά, θα προσπεράσουμε τον πλανήτη", δήλωσε ο Σαράφ στο BBC News.

Η αποστολή των ΗΑΕ είναι οι πρώτη από τρεις συνολικά που αναμένεται να αφιχθούν στον Κόκκινο Πλανήτη μέσα στο Φεβρουάριο. Την Τετάρτη, το κινεζικό τροχιακό σκάφος Tianwen-1 θα επιχειρήσει με τη σειρά του να εισέλθει σε τροχιά γύρω από τον Άρη, ενώ στις 18 του μήνα φτάνει η αμερικανική αποστολή, μεταφέροντας ένα ακόμη μεγάλο όχημα επιφάνειας.

Για το Hope, τα πάντα εξαρτώνται από την προσπάθεια να τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Στη διάρκεια των προηγουμένων δύο μηνών, οι μηχανικοί της αποστολής οδήγησαν το σκάφος σε τέτοια θέση ώστε να φτάσει στο γειτονικό μας πλανήτη ακριβώς την κατάλληλη στιγμή στο χώρο και το χρόνο, προκειμένου να ξεκινήσει την καύση επιβράδυνσης.

Το κέντρο ελέγχου της αποστολής, στο Διαστημικό Κέντρο Μοχάμεντ μπιν Ρασίντ (ΜBRSC) στο Ντουμπάι θα λαμβάνει τις κρίσιμες εκείνες στιγμές δεδομένα από την απόδοση των κινητήρων του Hope, όμως κανείς δεν θα είναι σε θέση να παρέμβει, σε περίπτωση που κάτι πάει λάθος.

Αυτή τη στιγμή, 190 εκατομμύρια χιλιόμετρα χωρίζουν τον Άρη από τη Γη, πράγμα που σημαίνει πως η όποια εντολή θα χρειαζόταν 11 ολόκληρα λεπτά προκειμένου να φτάσει από τον πλανήτη μας στο σκάφος, διάστημα υπερβολικά μεγάλο για να έχει την όποια ουσιαστική επιρροή στα τεκταινόμενα. Το Hope καλείται να εκτελέσει την καύση επιβράδυνσης αυτόνομα.

"Οπωσδήποτε θα είναι μια δοκιμασία για τα νεύρα μας· και μόνο που το σκέφτομαι, ανατριχιάζω", δήλωσε η Αγιέσα Σαραφί, μηχανικός πρόωσης της αποστολής. "Πάντως, έχουμε εγκαταστήσει ένα σύστημα προστασίας από τυχόν αστοχίες, το οποίο είναι σε θέση να αντισταθμίσει τυχόν προβλήματα που θα μπορούσαν να προκύψουν κατά τη διάρκεια της καύσης, οπότε θεωρώ πως είμαστε σε καλό σημείο προκειμένου να στεφθεί με επιτυχία η είσοδος σε τροχιά γύρω από τον Άρη".

Το σήμα που θα επιβεβαιώνει την έναρξη της καύσης επιβράδυνσης αναμένεται να φτάσει στη Γη λίγο μετά τις 17:40 ώρα Ελλάδος. Οι δορυφορικοί δέκτες της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας (NASA) που παρακολουθούν το βαθύ διάστημα είναι αυτοί που θα εντοπίσουν το σήμα.

Το Hope μεταφέρει περίπου 800 κιλά καυσίμου. Περίπου η μίση ποσότητα θα καταναλωθεί από τους έξι ωστήρες που θα ενεργοποιηθούν για τα 27 λεπτά της διαδικασίας επιβράδυνσης.

Λίγο αφότου κλείσουν οι κινητήρες, το σκάφος θα χαθεί πίσω από τον Άρη, καθώς το σκάφος θα επιχειρεί να φτάσει στην προγραμματισμένη τροχιά του. Και πάλι, θα μεσολαβήσουν αγωνιώδεις στιγμές στο MBRSC, όση ώρα τα μέλη της ομάδας θα περιμένουν από το δίκτυο δορυφορικών δεκτών της NASA να ανακτήσει το σήμα του Hope.

Εφόσον η όλη προσπάθεια στεφθεί με επιτυχία, τους περιμένει μια σειρά από συναρπαστικές επιστημονικές παρατηρήσεις, κατά τους επόμενους μήνες.

Το Hope μπορεί να περιγραφεί σαν ένα είδος μετεωρολογικού ή κλιματικού δορυφόρου για τον Άρη. Πιο συγκεκριμένα, θα παρατηρήσει τον τρόπο που διαχέεται η ενέργεια στην ατμόσφαιρα, από την επιφάνεια προς τα ανώτερα στρώματα, κάθε ώρα της ημέρας και σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Θα παρακολουθήσει φαινόμενα όπως τα σύννεφα σκόνης που υψώνονται από τον Άρη και ασκούν εντονότατη επίδραση στις θερμοκρασίες που καταγράφονται στην επιφάνεια.

Παράλληλα, το σκάφος θα εξετάσει το τι συμβαίνει με τη συμπεριφορά των ουδετέρων ατόμων υδρογόνου και οξυγόνου, στα ανώτατα στρώματα της ατμόσφαιρας. Υπάρχει η υποψία πως τα άτομα αυτά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη συνεχιζόμενη φθορά της ατμόσφαιρας του Άρη από τα φορτισμένα σωματίδια που εκλύονται από τον Ήλιο.

Όλα αυτά, είναι στοιχεία που θα βοηθήσουν να αποκρυπτογραφηθεί το μυστήριο του γιατί ο πλανήτης έχει χάσει πλέον το μεγαλύτερο μέρος του νερού που προφανέστατα διέθετε σε προγενέστερα στάδια της ιστορίας του.

Προκειμένου να πραγματοποιήσει τις παρατηρήσεις του, το Hope θα τεθεί σε τροχιά κοντά στον ισημερινό του πλανήτη, σε απόσταση που κατά θα κυμαίνεται από τα 22 έως τα 44 χιλιάδες χιλιόμετρα. Αυτό σημαίνει πως θα είναι σε θέση να λαμβάνει εκπληκτικές εικόνες ολόκληρου του Κόκκινου Πλανήτη σε σταθερή βάση.

"Οποιαδήποτε εικόνα του Άρη κι αν λάβουμε θα είναι μοναδική, όμως δεν μπορώ να φανταστώ τα συναισθήματα όταν θα αντικρίσουμε την πρώτη αποτύπωση ολόκληρου του πλανήτη, από τη στιγμή που θα βρεθούμε σε τροχιά", δήλωσε η Σαράχ Αλ Αμιρί, υπουργός προηγμένης τεχνολογίας και πρόεδρος της Διαστημικής Υπηρεσίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Ο ενθουσιασμός που έχει καταλάβει ολόκληρη τη χώρα είναι ορατός διά γυμνού οφθαλμού. Κτίρια έχουν ήδη φωταγωγηθεί κόκκινα. Τα ΗΑΕ ευελπιστούν πως η αποστολή αυτή θα εμπνεύσει τη νεολαία της χώρας αλλά και του αραβικού κόσμου γενικότερα, προκειμένου να επιλέξουν  μαθήματα του τεχνολογικού και επιστημονικού κλάδου στα σχολεία και τα πανεπιστήμια.

Η αποστολή ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια, με σκοπό να αποδώσει καρπούς ταυτόχρονα περίπου με τους εορτασμούς για το χρυσό ιωβηλαίο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (η ομοσπονδία ιδρύθηκε στις 2 Δεκεμβρίου του 1971). Όμως, επειδή τα ΗΑΕ μόλις σχετικά πρόσφατα, το 2009, άρχισαν να στέλνουν δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη, το αραβικό κράτος δεν διέθετε όλη εκείνη την τεχνογνωσία και εμπειρία που θα του επέτρεπε να επιχειρήσει μια διαπλανητική αποστολή.

Έτσι, τα ΗΑΕ στράφηκαν σε διάφορα αμερικανικά ερευνητικά ιδρύματα, προκειμένου να αναθέσουν σε αυτά το ρόλο μέντορα: πρόκειται για το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.

"Ήταν μια εμπειρία διασκεδαστική, τόσο σε προσωπικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο, και το να βλέπω τις ατομικές ικανότητες των συμμετεχόντων να αναπτύσσονται αποδείχτηκε βίωμα άκρως ικανοποιητικό", δήλωσε ο Πιτ Γουίτνελ, συντονιστής του προγράμματος Hope στο Εργαστήριο Ατμοσφαιρικής και Διαστημικής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο.

"Πλέον, έχουν αναπτυχθεί προσωπικές φιλίες, οι οποίες θα συνεχίσουν να υπάρχουν, χρόνια μετά το πέρας της συγκεκριμένης αποστολής". 

Ενημέρωση: Η διαδικασία επιβράδυνσης ξεκίνησε κανονικά στις 17:30 ώρα Ελλάδος και 11 λεπτά αργότερα το κέντρο ελέγχου έλαβε την επιβεβαίωση της επιτυχούς ολοκλήρωσης και της εισόδου του σκάφους σε τροχιά γύρω από τον Άρη.

Πλέον, ξεκινά η επιστημονική αποστολή του Hope και τόσο τα μετεωρολογικά δεδομένα, όσο και το φωτογραφικό υλικό αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την επιστημονική κοινότητα.