«Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι»: Ο οδηγός του προγράμματος και τριανταμία (31) ερωτοαπαντήσεις
Τα προγράμματα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη» και «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι» υλοποιούνται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.
Οδηγός Προγραμμάτων Φωτοβολταϊκά στη Στέγη και Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι
Συχνές Ερωτήσεις οι οποίες είναι αναλυτικά:
1. Ποιος είναι ο στόχος του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» και σε ποιους απευθύνεται;
Το Πρόγραμμα στοχεύει στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών για αυτοκατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και αφορά όλη την Επικράτεια ενώ αναμένεται να έχει σημαντικά οφέλη, τόσο για τους δικαιούχους όσο και συνολικά για την εθνική οικονομία. Το Πρόγραμμα συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας ενώ όσον αφορά τον αγροτικό τομέα, στη βάση των μέτρων και πολιτικών που προβλέπει το ΕΣΕΚ, αξιοποιείται το υψηλό δυναμικό συνεισφέροντας στην μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στην προώθηση των ΑΠΕ και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Το Πρόγραμμα «Φωτοβολταικά στο χωράφι» επιχορηγεί τους αγρότες (επαγγελματίες αγρότες ή αγρότες ειδικού καθεστώτος ή όποιας άλλης μορφής αγροτική επιχείρηση) οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων για την εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων, για αυτοκατανάλωση ενέργειας.
Η δράση υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.
2. Ποιοι αιτούμενοι δύναται να συμμετέχουν στο εν λόγω Πρόγραμμα;
Δικαίωμα συμμετοχής στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταικά στο χωράφι» έχουν αποκλειστικά οι αγρότες (επαγγελματίες αγρότες ή αγρότες ειδικού καθεστώτος ή όποιας άλλης μορφής αγροτική επιχείρηση) οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων.
3. Ποια είναι η χρονική διάρκεια ισχύος του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι»;
Ως ημερομηνία έναρξης υποβολής αιτήσεων ορίζεται η 9η Απριλίου 2024 και οι αιτήσεις επιχορήγησης μπορούν να υποβάλλονται από τους ενδιαφερόμενους από την ημέρα έναρξης του Προγράμματος μέχρι και τις 15 Μαΐου 2024 και
ώρα 23:59 μμ.
Η χρονική προθεσμία υλοποίησης του σταθμού και η δέσμευση του ηλεκτρικού χώρου ορίζεται στην Οριστική
Προσφορά Σύνδεσης (εφόσον υφίσταται) ή στη Σύμβαση Σύνδεσης που συνάπτει ο αιτούμενος με το ΔΕΔΔΗΕ με την
επιφύλαξη των κάτωθι.
Καταληκτική ημερομηνία για την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου ορίζεται η 30η Ιουνίου 2025.
4. Ποια είναι η διαθέσιμη δημόσια δαπάνη στο εν λόγω Πρόγραμμα;
Η συνολική Δημόσια Δαπάνη του Προγράμματος “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη”, ανέρχεται σε 30.000.000 € και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ειδικότερα από το ΠΔΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΣΑΤΑ 075). Η κατηγορία των αιτούμενων στο Πρόγραμμα καθώς και η κατανομή της Δημόσιας Δαπάνης (30.000.000 €) παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα:
Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι”
Ωφελούμενοι - Δράση - Προϋπολογισμός
Αγρότες - Εγκατάσταση ΦΒ σταθμού - 30.000.000 €
5. Ποια είναι τα ανώτατα ποσοστά και ποσά επιχορήγησης φωτοβολταϊκού σταθμού που ορίζονται στα πλαίσια του εν λόγω Προγράμματος;
Μέσω του Προγράμματος επιχορηγείται ποσοστό (%) της δαπάνης του φωτοβολταϊκού σταθμού με την επιφύλαξη του ανώτατου ποσοστού και ποσού επιχορήγησης για το φωτοβολταϊκό σταθμό, όπως αυτά καθορίζονται στους ακόλουθους πίνακες:
Πίνακας 1: Ποσοστό Επιχορήγησης ΦΒ σταθμού
Πίνακας 2: Ανώτατο Ποσό Επιχορήγησης ΦΒ σταθμού
Επισημαίνεται πως στο ανώτερο ποσό δεν περιλαμβάνεται ο ΦΠΑ (24%), ο οποίος δεν αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη για
το Πρόγραμμα.
Για το σύνολο του ενισχυόμενου έργου, ισχύουν οι όροι προϋποθέσεις σώρευσης όπως προβλέπονται που ορίζονται
στο άρθρο 8 του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού Καν (ΕΕ) 651/2014, όπως ισχύει.
6. Ποια είναι η μέγιστη επιλέξιμη εγκατεστημένη ισχύ του φωτοβολταϊκού σταθμού ανά παροχή αγροτικής χρήσης στο πλαίσιο του εν λόγω Προγράμματος;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι» (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024), η μέγιστη επιλέξιμη εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών συστημάτων ανά εγκατάσταση/ παροχή αγροτικής χρήσης στο πλαίσιο του Προγράμματος που θα χρηματοδοτείται ορίζεται στα 50kW. Σε περίπτωση υφιστάμενης αίτησης για αγροτική παροχή στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκό στη Στέγη», επιτρέπεται ο αιτών (αγρότης) να υποβάλλει αίτηση στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκό στο Χωράφι» για την ίδια αγροτική παροχή και να ενταχθεί στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» για συνολική ισχύ έως 30kW από τα δύο Προγράμματα, και εφόσον τηρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
α) η νέα αίτηση στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» αφορά πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ του φ/β σταθμού η οποία δεν έχει συμπεριληφθεί στην υφιστάμενη αίτηση στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη»,
β) ο Ωφελούμενος δεν έχει εκκινήσει τις εργασίες ως προς την πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ κατά τη χρονική στιγμή της αίτησης στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταικά στο χωράφι» σύμφωνα με το άρθρο 2 σημείο 23 του Κανονισμού (ΕΕ)
651/2014, και
γ) δεν έχει συνδεθεί - ενεργοποιηθεί ο σταθμός ως προς την πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ, κατά τη χρονική στιγμή
της αίτησης συμμετοχής στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι».
7. Ποιοι είναι οι βασικοί όροι και προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληρούνται για την υποβολή της αίτησης
επιχορήγησης;
Οι βασικοί όροι και προϋποθέσεις του Προγράμματος “Φωτοβολταϊκά στο χωράφι” σύμφωνα με τον Οδηγό του
Προγράμματος είναι οι κάτωθι:
● Οι ωφελούμενοι θα πρέπει να διαθέτουν υποχρεωτικά Αριθμό Φορολογικού Μητρώου, και έγκυρους κωδικούς
πρόσβασης της ηλεκτρονικής υπηρεσίας της ΑΑΔΕ, μέσω των οποίων θα διενεργηθεί η ταυτοποίησή τους
στην ηλεκτρονική πλατφόρμα https://pvstegi.gov.gr/.
● Οι Ωφελούμενοι δεν απαιτείται κατά τη χρονική στιγμή πριν την υποβολή της αίτησης στο Πρόγραμμα να
έχουν προβεί προηγουμένως σε οποιαδήποτε ενέργεια για το φωτοβολταϊκό σταθμό προς τον ΔΕΔΔΗΕ.
● Οι επιλέξιμοι ωφελούμενοι δεν έχουν λάβει δημόσια ενίσχυση για το ίδιο σύστημα (φωτοβολταϊκό σταθμό)
από οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα χρηματοδότησης το οποίο χρησιμοποιεί εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους
(με την επιφύλαξη της παρ. 6 του άρθρου 16 του ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024 περί υφιστάμενων αιτήσεων στο
Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη».
● Δεν θα πρέπει να έχει συνδεθεί - ενεργοποιηθεί ο φωτοβολταϊκός σταθμός, πριν την υποβολή της αίτησης
συμμετοχής των ωφελούμενων στο Πρόγραμμα. Σε περίπτωση που ο ωφελούμενος έχει ενταχθεί και στο
Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη” δεν θα πρέπει να έχει συνδεθεί - ενεργοποιηθεί ο σταθμός ως προς
την πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ, κατά την χρονική στιγμή της αίτησης συμμετοχής στο εν λόγω Πρόγραμμα.
● Σε περίπτωση που ο ωφελούμενος έχει υποβάλλει ήδη αίτηση συμμετοχής για την αγροτική παροχή στο
Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη” ισχύουν τα οριζόμενα του Οδηγού.
● Επιλέξιμοι Ωφελούμενοι στο Πρόγραμμα είναι αποκλειστικά οι επαγγελματίες αγρότες, οι αγρότες ειδικού
καθεστώτος, ή όποιας άλλης μορφής αγροτική επιχείρηση), οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο
Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων κατά το τρέχον έτος.
● Ο Ωφελούμενος δεν θα πρέπει να είναι προβληματική επιχείρηση σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2
σημείο 18 του Κανονισμού ΕΕ 651/2014.
● Δεν θα πρέπει να εκκρεμεί, κατά την υποβολή της αίτησης, διαταγή ανάκτησης, κατόπιν προηγούμενης
αποφάσεως της Επιτροπής, ενισχύσεων σε βάρος του Ωφελούμενου (αρχή Deggendorf).
● Αίτηση δύναται να υποβληθεί από τον αγρότη που θα εμφανίζεται ως ο αντισυμβαλλόμενος του ΔΕΔΔΗΕ
στην Σύμβαση Σύνδεσης με την υπόψη παροχής κατανάλωσης, η οποία θα συναφθεί μεταξύ του αιτούντος
και του ΔΕΔΔΗΕ για την ανάπτυξη του εν λόγω φωτοβολταϊκού σταθμού.
● Δεν δύναται δικαίωμα μεταβίβασης της υποβληθείσας αίτησης χρηματοδότησης στο Πρόγραμμα, με εξαίρεση
την αναγκαστική περίπτωση αποβίωσης του ωφελούμενου.
● Δεν είναι δυνατή η υποβολή άνω της μίας (1) αίτησης για την ίδια παροχή ρεύματος, με την επιφύλαξη της
περίπτωσης συμμετοχής στο Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη”.
● Οι Ωφελούμενοι υποχρεούνται να βεβαιώνουν και να διασφαλίζουν την ακρίβεια των στοιχείων που
υποβάλλουν καθώς η αίτηση χρηματοδότησης επέχει την θέση υπεύθυνης δήλωσης του ν.1599/1986 (Α΄75)
ως της τα δηλωθέντα στοιχεία.
● Η σχεδιαζόμενη πράξη πρέπει να πληροί το χαρακτήρα κινήτρου και για τον σκοπό αυτό δεν πρέπει να έχει
γίνει έναρξη εργασιών του υπό ενίσχυση έργου πριν από την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης από τους
δικαιούχους στο πλαίσιο της παρούσας πρόσκλησης.
8. Σε περίπτωση ήδη υποβληθείσας αίτησης για αγροτική παροχή στο πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη” δύναται η υποβολή αίτησης και στο πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι”;
Σύμφωνα με τα οριζόμενα του Οδηγού του Προγράμματος “Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι” (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024) και
συγκεκριμένα με το άρθρο 16, σε περίπτωση που ο Ωφελούμενος έχει υποβάλλει ήδη αίτηση συμμετοχής για την
αγροτική παροχή στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη», επιτρέπεται να υποβάλλει μία (1) επιπλέον αίτηση και
να ενταχθεί στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταικά στο χωράφι» για συνολική ισχύ έως 30kW από τα δύο Προγράμματα, και
εφόσον τηρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:
α) η νέα αίτηση στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» αφορά αποκλειστικά πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ
του φ/β σταθμού η οποία δεν έχει συμπεριληφθεί στην υφιστάμενη αίτηση στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη
Στέγη»,
β) ο Ωφελούμενος δεν έχει εκκινήσει τις εργασίες ως προς την πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ κατά τη χρονική στιγμή
της αίτησης στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταικά στο χωράφι» σύμφωνα με το άρθρο 2 σημείο 23 του Κανονισμού (ΕΕ)
651/2014, και
γ) δεν έχει συνδεθεί - ενεργοποιηθεί ο σταθμός ως προς την πρόσθετη εγκατεστημένη ισχύ, κατά τη χρονική στιγμή
της αίτησης συμμετοχής στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι».
9. Υπάρχει δυνατότητα υποβολής περισσότερων από μία αιτήσεων στο Πρόγραμμα για ίδια ή διαφορετική παροχή;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος “Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι” και συγκεκριμένα με το άρθρο 17
παράγραφος 4 υπ.β), οι ωφελούμενοι αγρότες (επαγγελματίες αγρότες ή αγρότες ειδικού καθεστώτος ή όποιας άλλης
μορφής αγροτική επιχείρηση) δύναται να υποβάλλουν παραπάνω από μία αιτήσεις που αντιστοιχούν η κάθε μία σε
μία ενεργή παροχή ρεύματος αγροτικής χρήσης, σύμφωνα με το Μητρώο που τηρεί ο ΔΕΔΔΗΕ, μέσω της οποίας
πραγματοποιείται και η ταυτοποίηση του αιτούντος.
Σημείωση: Σε περίπτωση υποβολής αίτησης για αγροτική παροχή ή αγροτικές παροχές υπάρχει η δυνατότητα του
ωφελούμενου αγρότη να υποβάλλει αίτηση και για τη κατοικία του μέσω του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη».
Σε περίπτωση υφιστάμενης αίτησης στο Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη” ισχύουν τα ορίζομενα της παρ. 4, δ)
του άρθρου 17 του Οδηγού (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024).
10. Σε περίπτωση ακύρωσης της αίτησης επιχορήγησης υπάρχει δυνατότητα υποβολής νέας αίτησης; Αν ναι, υπάρχει περιορισμός στον αριθμό ακυρώσεων των αιτήσεων επιχορήγησης;
Σε περίπτωση απόρριψης ή ακύρωσης/ανάκλησης της υποβληθείσας αίτησης από τον ίδιο τον αιτούντα, επιτρέπεται
η υποβολή νέας της αίτησης, εφόσον δεν έχει παρέλθει η καταληκτική προθεσμία υποβολής αιτήσεων. Επισημαίνεται
πως αιτήσεις επιχορήγησης μπορούν να υποβληθούν από τους ενδιαφερόμενους μέχρι και την 15η Μαΐου 2024.
Βάσει της ακολουθούμενης διαδικασίας ένταξης/υπαγωγής στο εν λόγω Πρόγραμμα, ως χρόνος υποβολής για
σκοπούς κατάταξης, θεωρείται ο χρόνος υποβολής της τελικής αίτησης από τον ωφελούμενο. Επισημαίνεται πως δεν
λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος υποβολής αίτησης που έχει ακυρωθεί και συνεπώς οι ακυρωμένες αιτήσεις δεν
λαμβάνονται υπόψη στην διαδικασία κατάταξης.
11. Ποια μοντέλα εφαρμογής αυτοκατανάλωσης ενέργειας υποστηρίζει το Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στο χωράφι”;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι» (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024), το εν λόγω
Πρόγραμμα αφορά σε Φωτοβολταϊκά συστήματα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ή χωρίς έγχυση ηλεκτρικής
ενέργειας στο Δίκτυο.
Για φωτοβολταϊκά συστήματα:
α) εγκατεστημένης ισχύος έως 30kW, για την κάλυψη των ιδίων αναγκών των Ωφελούμενων εφαρμόζεται
ενεργειακός συμψηφισμός σύμφωνα με την ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/15084/382 (ΦΕΚ Β’ 759/2019), όπως κάθε φορά
ισχύει,
β) εγκατεστημένης ισχύος μεγαλύτερης των 30kW, οι Ωφελούμενοι καλύπτουν τις καταναλώσεις τους από την
παραγόμενη ενέργεια και δύναται να διοχετεύουν με ή χωρίς αποζημίωση την πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια στο
Δίκτυο, σύμφωνα με το άρθρο 14 του ν. 3468/2006 (Α’ 129) όπως ισχύει. Για τη πλεονάζουσα ενέργεια, ο
αυτοκαταναλωτής δύναται να αποζημιωθεί σύμφωνα με τη παράγραφο 16 του άρθρου 3 του ν. 4414/2016 ( Α’ 149),
όπως ισχύει. Σε περίπτωση αποζημίωσης του Ωφελούμενου για την πλεονάζουσα ενέργεια του φωτοβολταικού,
εφαρμόζεται Συντελεστής Απομείωσης Κεφαλαίου σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 3 του ν. 4414/2016 (Α’ 149)
όπως ισχύει, τηρουμένων των οριζόμενων στην εγκριτικής απόφασης της ΕΕ (SA 44666), ιδίως παρ. 62-65.
12. Ποιες θεωρούνται επιλέξιμες δαπάνες στα πλαίσια του Προγράμματος “Φωτοβολταϊκά στη Στέγη”;
Επιλέξιμα είναι όλα τα έργα και οι σχετικές τους δαπάνες υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν το χαρακτήρα κινήτρου
και για τον σκοπό αυτό δεν πρέπει να έχει γίνει έναρξη εργασιών του υπό ενίσχυση σχεδίου - έργου πριν από την
υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης από τους δικαιούχους στο πλαίσιο του εν λόγω Προγράμματος.
Σημείωση: Σε αντίθετη περίπτωση, το σύνολο του σχεδίου καθίσταται μη επιλέξιμο της χρηματοδότηση.
Οι επιλέξιμες δαπάνες είναι οι εξής:
α) Προμήθεια και εγκατάσταση Φ/Β πλαισίων, αντιστροφέα, καθώς και παρελκόμενων υλικών (πίνακες, καλώδια κλπ.).
β) Προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος βάσεων.
γ) Προμήθεια και εγκατάσταση μετρητή Φ/Β.
δ) Αμοιβή για μελέτη – διαστασιολόγηση του συστήματος υπό την προυπόθεση αυτή αποτελεί μέρος των παγίων της επιχείρησης και εργασίες εγκατάστασης αυτού.
Στο πλαίσιο του Προγράμματος οι δαπάνες θεωρούνται επιλέξιμες, εφόσον:
α) είναι απαραίτητες για την υλοποίηση του φυσικού αντικειμένου,
β) πραγματοποιούνται εντός της επιλέξιμης χρονικής περιόδου,
γ) είναι νόμιμες και κανονικές,
δ) τεκμηριώνονται σύμφωνα, από τα απαραίτητα δικαιολογητικά και παραστατικά, της αυτά, προβλέπονται από την
ισχύουσα φορολογική νομοθεσία και λογιστικοποιούνται κατάλληλα.
13. Τι ορίζεται ως έναρξη εργασιών στο πλαίσιο του Προγράμματος;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος «Φωτοβολταικά στο χωράφι» πρέπει να έχει γίνει έναρξη εργασιών του
υπό ενίσχυση σχεδίου – έργου πριν από την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης από τους δικαιούχους στο πλαίσιο
της παρούσας πρόσκλησης. Σε αντίθετη περίπτωση, το σύνολο του σχεδίου καθίσταται μη επιλέξιμο για της
χρηματοδότηση. Η Έναρξη Εργασιών επένδυσης ορίζεται στο άρθρο 2 σημείο 23 του Κανονισμού (ΕΕ) 651/2014. Ως
έναρξη εργασιών νοείται το πρώτο χρονικά μεταξύ είτε της έναρξης των κατασκευαστικών εργασιών που αφορούν την
επένδυση είτε της πρώτης νομικά δεσμευτικής ανάληψης υποχρέωσης για την παραγγελία εξοπλισμού είτε άλλης
ανάληψης υποχρέωσης που καθιστά μη αναστρέψιμη την επένδυση. Η αγορά γης και οι προπαρασκευαστικές
εργασίες, όπως η λήψη αδειών και η εκπόνηση μελετών σκοπιμότητας, δεν θεωρούνται έναρξη των εργασιών.
Επισημαίνεται πως για τις εξαγορές, ως «έναρξη των εργασιών» νοείται η στιγμή απόκτησης των στοιχείων ενεργητικού
που συνδέονται άμεσα με την αποκτηθείσα εγκατάσταση.
14. Τι ορίζει ο Οδηγός ως προς την εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών σταθμών και ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις που θα πρέπει να τηρούνται;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι» (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024), το εν λόγω
πρόγραμμα αφορά σε Φωτοβολταϊκά συστήματα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ή χωρίς έγχυση ηλεκτρικής
ενέργειας στο Δίκτυο τα οποία εγκαθίστανται από αυτοκαταναλωτές επί κτιρίων (στο δώμα ή τη στέγη κτιρίου,
συμπεριλαμβανόμενων των στεγάστρων βεραντών/εξώστη, πέργκολων, προσόψεων και σκιάστρων, όπως αυτά
ορίζονται στα άρθρα 16 και 19 του ν. 4067/2012, όπως ισχύει, καθώς και βοηθητικών χώρων του κτιρίου, όπως
αποθήκες και χώροι στάθμευσης, όπως αυτά ορίζονται στην παρ. 96 του άρθρου 2 του ίδιου νόμου) ή επί εδάφους.
Η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών σταθμών που είναι είτε σταθερά συστήματα έδρασης, είτε συστήματα ηλιακής
ιχνηλάτησης επί εδάφους, πραγματοποιείται για:
● εγκατεστημένη ισχύ έως 30kW σύμφωνα με την ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/15084/382 (ΦΕΚ Β’ 759/2019) όπως ισχύει,
● εγκατεστημένη ισχύ άνω των 30kW και έως 50kW σύμφωνα με το άρθρο 38 του ν. 4951/2022(Α’ 129) όπως ισχύει, και τα άρθρα 33 έως και 36 του ν. 4951/2022 (Α’ 129) όπως ισχύουν, για σταθμούς άνω των 30kW και έως 50kW που εγκαθιστάνται τα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να τηρούνται τα κάτωθι:
α) o Ωφελούμενος έχει τη κυριότητα ή τη νόμιμη χρήση του χώρου εγκατάστασης.
β) η εγκατάσταση θα πρέπει να είναι νόμιμη σύμφωνα και με της σχετικούς πολεοδομικούς κανόνες,
γ) το κτίριο ή το ακίνητο που θα εγκατασταθούν θα πρέπει να υφίσταται νόμιμα. Σε περίπτωση που υπάρχουν
εκκρεμότητες νομιμοποίησης/τακτοποίησης στο κτίριο ή το ακίνητο, η αρχική δήλωση υπαγωγής σε νόμο
τακτοποίησης αυθαιρέτων κατασκευών θα πρέπει να έχει γίνει πριν την υποβολή της αίτησης στο Πρόγραμμα,
δ) H μέγιστη επιλέξιμη εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών συστημάτων ανά εγκατάσταση στο πλαίσιο του
Προγράμματος που θα χρηματοδοτείται ορίζεται στα 50kW.
15. Ποιες οι χρονικές προθεσμίες εγκατάστασης του σταθμού;
Οι χρονικές προθεσμίες εγκατάστασης του σταθμού καθορίζονται στην Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (εφόσον
υφίσταται) ή τη Σύμβαση Σύνδεσης που έχει συνάψει ο αιτών Αυτοκαταναλωτής με το ΔΕΔΔΗΕ, με την επιφύλαξη της
παρ. 9 του άρθρου 21, όπου σε κάθε περίπτωση στο πλαίσιο του Προγράμματος, οι σταθμοί θα πρέπει να έχουν
ενεργοποιηθεί μέχρι της 30.06.2025.
16. Ποια είναι η διαδικασία υποβολής της αίτησης επιχορήγησης και τι δικαιολογητικά απαιτούνται;
Οι υποψήφιοι Ωφελούμενοι που επιθυμούν να συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, υποβάλλουν αίτηση χρηματοδότησης
αποκλειστικά μέσω κατάλληλης ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ΔΕΔΔΗΕ μέσω της διαδικτυακής πύλης
https://pvstegi.gov.gr.
Για την υποβολή της αίτησης απαιτείται υποχρεωτικά η προηγούμενη αυθεντικοποίηση του αιτούντος με τη χρήση των
προσωπικών κωδικών – διαπιστευτηρίων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης
του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης (taxisnet), σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν.4727/2020 (Α’ 184), της ισχύει.
Μετά την αυθεντικοποίησή του, ο ωφελούμενος δημιουργεί την αίτηση και κατόπιν υποβάλλει την αίτηση
συμπληρώνοντας:
1. τον 11-ψήφιο αριθμό αγροτικής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος με την οποία θα συνδεθεί ο φωτοβολταϊκός
σταθμός,
2. την αιτούμενη εγκατεστημένη ισχύ (kW) του φωτοβολταϊκού σταθμού για την οποία αιτείται επιδότηση,
3. ένα μοναδικό λογαριασμό ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (mail) που θα πιστοποιηθεί μέσω αποστολής κωδικού
της χρήσης, και ο οποίος θα χρησιμοποιείται για κάθε σχετική επικοινωνία με τον Ωφελούμενο,
4. την ημερομηνία γέννησης του αιτούντα – αγρότη ή νόμιμου εκπρόσωπου σε περίπτωση νομικού προσώπου -
αγροτικής επιχείρησης
5. την ημερομηνία έναρξης αγροτικής δραστηριότητας, σε περίπτωση νομικού προσώπου -αγροτικής επιχείρησης,
6. δήλωση, στο σχετικό πεδίο της αίτησης, ότι έχει λάβει γνώση της υποχρέωσης της παρ. 2 του άρθρου 21 της
παρούσας, ήτοι ότι εντός εξήντα (60) ημερών από την ανάρτηση Οριστικών Πινάκων επιλέξιμων αιτήσεων θα
πρέπει, εφόσον δεν έχει ήδη υποβάλλει αίτηση ή δεν έχει ήδη Οριστική Προσφορά Σύνδεσης ή Σύμβαση
Συνδεσης, να υποβάλλει αίτημα στον ΔΕΔΔΗΕ για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (εφόσον απαιτείται) ή για
σύναψη Σύμβαση Σύνδεσης, και ότι σε περίπτωση μη εκπλήρωσης της υποχρέωσης εντός τους ως άνω
χρονικού διαστήματος ή σε περίπτωση αδυναμίας σύνδεσης του εν λόγω σταθμού, γίνεται αυτόματη απένταξη
από το Πρόγραμμα,
7. δήλωση, στο σχετικό πεδίο της αίτησης, ότι ο Ωφελούμενος είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Αγροτών και
Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων κατά το τρέχον έτος,
8. δήλωση, στο σχετικό πεδίο της αίτησης, ότι αιτούσα επιχείρηση και τυχόν συνδεδεμένες με αυτή επιχειρήσεις,
ανεξάρτητα αν υφίσταται για αυτές υποχρέωση σύνταξης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων , δεν είναι
προβληματική (Παράρτημα IV),
9. δήλωση, στο σχετικό πεδίο της αίτησης, ότι κατά την υποβολή της αίτησης δεν εκκρεμεί διαταγή ανάκτησης,
κατόπιν προηγούμενης αποφάσεως της Επιτροπής, ενισχύσεων σε βάρος του Ωφελούμενου (αρχή
Deggendorf).
Επισημαίνεται πως η αίτηση χρηματοδότησης επέχει τη θέση υπεύθυνης δήλωσης του ν.1599/1986 (Α΄75) ως της τα
δηλωθέντα στοιχεία, καθώς και αίτησης και συναίνεσης για την άντληση, διαβίβαση και διασταύρωση στοιχείων του
Αιτούντος και των μελών της οικογένειάς του με τα στοιχεία άλλων υπηρεσιών και ηλεκτρονικών μητρώων των φορέων
του δημόσιου τομέα. Για το σκοπό αυτό, πριν την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης θα προηγείται γνωστοποίηση και ρητή αποδοχή όλων των όρων και προϋποθέσεων από την πλευρά του ωφελούμενου, ενώ δεν παρέχεται δυνατότητα διόρθωσης υποβληθεισών αιτήσεων.
17. Σε ποιες περιπτώσεις δεν δύναται να υποβληθεί αίτηση συμμετοχής στο Πρόγραμμα “Φωτοβολταϊκά στο χωράφι”;
Δεν είναι δυνατή η υποβολή της αίτησης σε περίπτωση που:
● Παρέλθει η καταληκτική προθεσμία υποβολής αιτήσεων,
● Δεν είναι δυνατή η διασταύρωση – επιβεβαίωση των απαιτούμενων στοιχείων κατά το στάδιο υποβολής της
αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα pvstegi.gov.gr για την αξιολόγηση της αίτησης,
● Aπό τα στοιχεία που αντλούνται κατά το στάδιο υποβολής της αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα
pvstegi.gov.gr επιβεβαιώνεται η μη επιλεξιμότητα της αίτησης, η αίτηση δε δύναται να υποβληθεί επιτυχώς
και να προωθηθεί της αξιολόγηση.
● Δεν υπάρχει μη ενεργός αριθμός αγροτικής παροχής στο ΑΦΜ του υποψήφιου ωφελούμενου.
● Έχει πραγματοποιηθεί έναρξη εργασιών του υπό ενίσχυση σχεδίου – έργου πριν από την υποβολή της
αίτησης χρηματοδότησης από τους δικαιούχους στο πλαίσιο της παρούσας πρόσκλησης.
● Έχει ενεργοποιηθεί ο σταθμός πριν την υποβολή αιτήματος συμμετοχής.
● Δεν τηρούνται εν γένει οι όροι και οι προϋποθέσεις του Προγράμματος.
18. Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται για την αποστολή επιβεβαίωσης της επιτυχούς υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» και ποια στοιχεία αποτυπώνονται στην σχετική ενημέρωση;
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της υποβολής της αίτησης, ο ΔΕΔΔΗΕ διενεργεί αυτοματοποιημένο έλεγχο των
στοιχείων που συμπλήρωσε ο αιτών ως προς την πληρότητά της. Εφόσον πληρούνται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις
συμμετοχής, ο αιτών ενημερώνεται μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας https://pvstegi.gov.gr/ και με κατάλληλο
μήνυμα μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (Βεβαίωση Υποβολής Αίτησης) ότι η αίτηση του έχει υποβληθεί επιτυχώς
και προωθείται προς κατάταξη.
Στην ως άνω ενημέρωση, αποτυπώνονται τα στοιχεία του αιτούντα, το σχετικό ποσό επιχορήγησης της αυτό προκύπτει
με βάση την ισχύ του φωτοβολταϊκού σταθμού που έχει υποβάλλει ο αιτών σύμφωνα και με τα όρια δαπανών, η
ημερομηνία και η ώρα υποβολής της αίτησης.
Σημείωση: Δεν παρέχεται η δυνατότητα αύξησης της αιτούμενης επιχορήγησης της υποβληθείσας αίτησης, ακόμη και
αν προσκομιστούν εκ των υστέρων επιπλέον δικαιολογητικά.
19. Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται έπειτα από την επιτυχημένη υποβολή της αίτησης του ωφελούμενου στο εν λόγω Πρόγραμμα;/ Με ποιο τρόπο κατατάσσονται οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί επιτυχώς στα πλαίσια του Προγράμματος;
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της υποβολής των αιτήσεων, ο ΔΕΔΔΗΕ εντός δεκαπέντε (15) ημερών κατατάσσει τις
αιτήσεις με την εξής προτεραιότητα και μέχρι της συμπλήρωσης του διαθέσιμου προϋπολογισμού του προγράμματος:
● Ομάδα Α προτεραιότητας – ΦΒ έως και 10,8kW: Στην εν λόγω ομάδα κατατάσσονται οι αιτήσεις
επιχορήγησης για εγκατεστημένη ισχύ Φ/Β σταθμών έως 10,8kW, όπως έχει συμπληρωθεί από τους αιτούντες
κατά την υποβολή της αίτησης. Oι αιτήσεις εντός της ομάδας Α κατατάσσονται με βάση την χρονική σειρά
υποβολής τους όπως αυτή αποτυπώνεται στη Βεβαίωση Υποβολής Αίτησης που έχουν λάβει οι αιτούντες
● Ομάδα Β προτεραιότητας - ΦΒ άνω των 10,8kW: Στην εν λόγω ομάδα κατατάσσονται οι αιτήσεις
επιχορήγησης για εγκατεστημένη ισχύ Φ/Β σταθμών άνω των 10,8kW, όπως έχει συμπληρωθεί από τους
αιτούντες κατά την υποβολή της αίτησης. Oι αιτήσεις εντός της ομάδας Β κατατάσσονται με βάση τη χρονική́
σειρά́ υποβολής τους, όπως αυτή αποτυπώνεται στη Βεβαίωση Υποβολής Αίτησης που έχουν λάβει οι
αιτούντες.
Επισημαίνεται πως για την κατάταξη των αιτήσεων και κατά το στάδιο ελέγχου απαιτείται ο έλεγχος τήρησης των
απαιτήσεων του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού.
20. Ποια διαδικασία ακολουθείται για την δημοσιοποίηση των Προσωρινών Αποτελεσμάτων στους ωφελούμενους που έχουν υποβάλει αίτηση στο εν λόγω Πρόγραμμα;
Κατόπιν της ολοκλήρωσης της διαδικασίας κατάταξης των αιτήσεων η Διεύθυνση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και
Εναλλακτικών Καυσίμων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατόπιν εισήγησης του ΔΕΔΔΗΕ εκδίδει
σχετική Απόφαση Εγκρισης με τους Προσωρινούς Πίνακες Επιλέξιμων/Επιλαχουσών/Απορριπτέων αιτήσεων,
σύμφωνα με τον διαθέσιμο Προϋπολογισμό του Προγράμματος.
Οι Προσωρινοί Πίνακες περιλαμβάνουν για κάθε υποβληθείσα αίτηση, τα στοιχεία της αίτησης (αριθμός αίτησης,
ημερομηνία υποβολής αίτησης, το αιτούμενο ποσό προς επιχορήγηση) την ομάδα προτεραιότητας, την χρονική σειρά
υποβολής της αίτησης, τον χαρακτηρισμό της αίτησης (εάν είναι εγκεκριμένη, επιλαχούσα ή απορριπτέα).
Επισημαίνεται πως στις απορριπτέες αιτήσεις θα αναγράφεται και ο λόγος απόρριψης.
Σημείωση: Σε περίπτωση όπου από τους εγκεκριμένους πόρους του Προγράμματος καλύπτεται το σύνολο των
υποβληθεισών αιτήσεων, το στάδιο των Προσωρινών αποτελεσμάτων έχει εφαρμογή μόνο για της Απορριπτέες
αιτήσεις.
Οι Προσωρινοί Πίνακες εκδίδονται με σχετική Απόφαση Έγκρισης από τη Δ/νση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και
Εναλλακτικών Καυσίμων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατόπιν εισήγησης του ΔΕΔΔΗΕ.
Επιπρόσθετα, αναρτώνται στην επίσημη ιστοσελίδα του Προγράμματος, με παράλληλη ανακοίνωση κατ΄ ελάχιστο στις
ιστοσελίδες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και του ΔΕΔΔΗΕ, ενώ οι αποφάσεις έγκρισης των πινάκων αναρτώνται
στο Πρόγραμμα Διαύγεια.
21. Δύναται οι ωφελούμενοι να υποβάλλουν ένσταση επί των αποτελεσμάτων των Προσωρινών Πινάκων;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος, από την ημερομηνία έκδοσης των Προσωρινών Πινάκων Επιλέξιμων /
Επιλαχουσών / Απορριπτέων αιτήσεων και εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών, δίδεται δικαίωμα
ένστασης για όλες τις υποβληθείσες αιτήσεις (Επιλέξιμες / Επιλαχούσες / Απορριπτέες), οι οποίες περιλαμβάνονται
σε αυτούς.
Η ένσταση υποβάλλεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά και μόνο από τον αιτούντα, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στον
ΔΕΔΔΗΕ ([email protected]), συνοδευόμενη από την κατάλληλη τεκμηρίωση, ενώ δύναται να αναρτηθούν
και υποστηρικτικά έγγραφα. Μετά την παρέλευση της ανωτέρω προθεσμίας (10 ημερών από την ημερομηνία έκδοσης
των Προσωρινών Πινάκων), ουδεμία ένσταση θα γίνει δεκτή.
Σημείωση: Τυχόν ενστάσεις που αφορούν το Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» και δεν υποβάλλονται στο
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο [email protected] δεν θα λαμβάνονται υπόψη. Έγκυρα, θα θεωρούνται
αποκλειστικά και μόνο οι ενστάσεις που έχουν υποβληθεί από τον ωφελούμενο μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
[email protected].
Οι υποβεβλημμένες ενστάσεις εξετάζονται από το ΔΕΔΔΗΕ τόσο ως προς τη νομιμότητα της πράξης κατά την οποία
στρέφονται, όσο και ως προς την ουσία της υπόθεσης και είτε απορρίπτονται, είτε γίνονται αποδεκτές. Το αποτέλεσμα
της εξέτασης της ένστασης γνωστοποιείται στον αιτούντα μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ([email protected]).
Σε περίπτωση όπου από της εγκεκριμένους πόρους του Προγράμματος καλύπτεται το σύνολο των υποβληθεισών
αιτήσεων, το στάδιο των Ενστάσεων έχει εφαρμογή μόνο για τις Απορριπτέες αιτήσεις.
22. Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται για την κατάρτιση και δημοσίευση των Οριστικών Πινάκων Εγκεκριμένων / Επιλαχουσών / Απορριπτέων αιτήσεων στα πλαίσια του Προγράμματος;
Κατόπιν εξέτασης ενστάσεων και λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα αυτών καταρτίζονται οι Οριστικοί Πίνακες
Εγκεκριμένων / Επιλαχουσών / Απορριπτέων αιτήσεων σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό του Προγράμματος. Οι
Οριστικοί Πίνακες περιλαμβάνουν για κάθε υποβληθείσα αίτηση, τα στοιχεία της αίτησης, την ομάδα προτεραιότητας
και την χρονική σειρά υποβολής της αίτησης.
Σημείωση: Επισημαίνεται πως κατά των Οριστικών Πινάκων δεν δίδεται δικαίωμα ένστασης.
Επιπρόσθετα, δεν παρέχεται η δυνατότητα αύξησης της εγκεκριμένης επιχορήγησης των υποβληθεισών αιτήσεων,
ακόμη και αν προσκομιστούν εκ των υστέρων επιπλέον δικαιολογητικά.
Οι Οριστικοί Πίνακες εκδίδονται με σχετική Απόφαση Έγκρισης από τη Δ/νση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και
Εναλλακτικών Καυσίμων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας κατόπιν εισήγησης του ΔΕΔΔΗΕ.
Επιπρόσθετα, αναρτώνται στην επίσημη ιστοσελίδα του Προγράμματος, με παράλληλη ανακοίνωση κατ΄ ελάχιστο στις
ιστοσελίδες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και του ΔΕΔΔΗΕ, ενώ οι αποφάσεις έγκρισης των πινάκων αναρτώνται
στο Πρόγραμμα Διαύγεια.
23. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των Εγκεκριμένων και των Επιλαχούσων αιτήσεων;
Στις εγκεκριμένες αιτήσεις, εντάσσονται οι ωφελούμενοι που έχουν εγκριθεί για επιχορήγηση στα πλαίσια του
Προγράμματος με βάση το ανώτατο ποσό επιδότησης που προκύπτει κατά την υποβολή της αίτησης του και για το
οποίο δεσμεύτηκε ο προϋπολογισμός.
Στις Επιλαχούσες αιτήσεις, εντάσσονται οι ωφελούμενοι που έχουν υποβάλει αίτηση επιχορήγησης και διατηρούν το
δικαίωμα αξιολόγησής τους με την υφιστάμενη κατάταξη, σε περίπτωση μη κάλυψης ή αύξησης των Πόρων του
Προγράμματος καθώς και τυχόν μη τήρησης της υποχρέωσης από τους εγκεκριμένους ωφελούμενους ή αδυναμίας
σύνδεσης του σταθμού για εγκεκριμένη αίτηση.
24. Κατόπιν κατάρτισης και δημοσίευσης των Οριστικών Πινάκων Εγκεκριμένων / Επιλαχουσών / Απορριπτέων αιτήσεων ποια διαδικασία ακολουθούν οι εγκεκριμένοι ωφελούμενοι; / Ποια η χρονική προθεσμία υποβολής της αίτησης στον ΔΕΔΔΗΕ για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης ή για σύναψη Σύμβασης Σύνδεσης;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι» (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024), σε διάστημα
εντός εξήντα (60) ημερών από την ανάρτηση Οριστικών Πινάκων επιλέξιμων αιτήσεων, ο ωφελούμενος υποχρεούται
(εφόσον δεν έχει ήδη υποβάλλει αίτηση ή δεν έχει ήδη Οριστική Προσφορά Σύνδεσης ή Σύμβαση Σύνδεσης) να
υποβάλλει αίτημα στον ΔΕΔΔΗΕ για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (εφόσον υφίσταται) ή για σύναψη Σύμβαση
Σύνδεσης. Επισημαίνεται, πως σε περίπτωση μη εκπλήρωσης από τον ωφελούμενο της υποχρέωσης των ανωτέρω
εντός του καθορισμένου χρονικού διαστήματος (60 ημέρες από την ανάρτηση των Οριστικών Πινάκων) γίνεται
αυτόματη απένταξη του από το Πρόγραμμα.
Να σημειωθεί πως ο ΔΕΔΔΗΕ προβαίνει στην χορήγηση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης (εφόσον απαιτείται) ή
στη σύναψη της Σύμβασης Σύνδεσης, εφόσον υπάρχει διαθέσιμο περιθώριο υποδοχής ισχύος στον εκάστοτε
Υποσταθμό. Σε περίπτωση αδυναμίας σύνδεσης του σταθμού, γίνεται αυτόματη απένταξη από το Πρόγραμμα.
Σημείωση:
1. Η αίτηση συμμετοχής στο Πρόγραμμα προηγείται της έναρξης των εργασιών σύμφωνα με το άρθρο 2 σημείο
23 του Κανονισμού (ΕΕ) 651/2014 και ως εκ τούτου της σύνδεσης – ενεργοποίησης του σταθμού με την
επιφύλαξη της παρ.5, άρθρου 21 του Οδηγού (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024).
2. Η εγκατάσταση του σταθμού και η σύναψη Σύμβασης Συμψηφισμού ή Σύμβασης Λειτουργικής Ενίσχυσης
Σταθερής Τιμής (Σ.Ε.Σ.Τ) δύναται να εξελίσσεται παράλληλα με την αίτηση συμμετοχής στο Πρόγραμμα. Σε
περίπτωση σύναψης Σύμβασης Λειτουργικής Ενίσχυσης Σταθερής Τιμής (Σ.Ε.Σ.Τ) από τους Ωφελούμενους
και αποζημίωσης τους για την πλεονάζουσα ενέργεια, εφαρμόζεται Συντελεστής Απομείωσης του Κεφαλαίου
σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 3 του ν. 4414/2016 (Α’ 149), όπως ισχύει, τηρουμένων των οριζόμενων
στην εγκριτικής απόφασης της ΕΕ (SA 44666), ιδίως παρ. 62-65.
25. Ποια τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την πιστοποίηση και καταβολή της αίτησης επιχορήγησης;
Σύμφωνα με τα οριζόμενα του Οδηγού Προγράμματος (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024) και για τη διασφάλιση της επαρκούς
διαδρομής ελέγχου και την καταβολή της επιχορήγησης προς τους αιτούμενους, θα πρέπει να προσκομιστούν μέσω
της ηλεκτρονικής πλατφόρμας (https://pvstegi.gov.gr/) από τον αιτούμενο τα παρακάτω δικαιολογητικά:
4η Έκδοση │09.04.2024
1. Βεβαίωση εγγραφής στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικων Εκμεταλλεύσεων, επαγγελματία αγρότη ή
αποδεικτικό εγγραφής ως αγρότη ειδικού καθεστώτος, κατά το τρέχον έτος,
2. Υπεύθυνη δήλωση ότι αιτούσα επιχείρηση και τυχόν συνδεδεμένες με αυτή επιχειρήσεις, ανεξάρτητα αν
υφίσταται για αυτές υποχρέωση σύνταξης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων , δεν είναι προβληματική
(Παράρτημα IV)
3. Υπεύθυνη δήλωση ότι κατά την υποβολή της αίτησης δεν εκκρεμεί διαταγή ανάκτησης, κατόπιν προηγούμενης
αποφάσεως της Επιτροπής, ενισχύσεων σε βάρος του Ωφελούμενου (αρχή Deggendorf)
4. Υπεύθυνη Δήλωση περί μη εκκρεμούς ανάκτησης και βεβαίωση οφειλών από την οικεία Δ.Ο.Υ.,
5. Υπεύθυνη δήλωση του λογιστή της επιχείρησης (άλλως προσκόμιση και εξέταση οικονομικών καταστάσεων
από την αρμόδια Υπηρεσία) και ενιαίου πιστοποιητικού δικαστικής φερεγγυότητας
6. Δήλωση Στοιχείων Πραγματικών Δικαιούχων (Παράρτημα ΙΙΙ), συνοδευόμενη από σχετική εκτύπωση των
στοιχείων και πληροφοριών από το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων (άρθρο 20 του ν.4557/2018
(Α ́139), σε περίπτωση νομικού προσώπου,
7. Φωτοαντίγραφα των παραστατικών λιανικών συναλλαγών (π.χ. ενδεικτικά φωτοαντίγραφο Αποδείξεων
Λιανικής Πώλησης/Τιμολόγιο πώλησης για το κόστος του επιχορηγούμενου εξοπλισμού / υλικών και
Αποδείξεων Παροχής Υπηρεσιών/Τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών για της σχετικές εργασίες εγκατάστασης, τη
μελέτη και την επίβλεψη).
8. Πιστοποιητικά CE και τεχνικά φυλλάδια του βασικού εξοπλισμού του συστήματος (φωτοβολταϊκό σύστημα).
9. Φωτοαντίγραφο παραστατικών τραπεζικής συναλλαγής (π.χ. ενδεικτικά καταθετηρίου σε τραπεζικό
λογαριασμό των αναδόχων/προμηθευτών, αποδεικτικό εκτελεσμένης ηλεκτρονικής πληρωμής, αποδεικτικό
πληρωμής με χρήση χρεωστικής/πιστωτικής κάρτας), από όπου να προκύπτει η εξόφληση του ποσού που
έχει καταβάλει ο Ωφελούμενος, εφόσον απαιτήθηκε και η καταβολή της συμμετοχής λόγω υπέρβασης του
ανώτατου επιχορήγησης του άρθρου 19 ή λόγω μη επιλέξιμων δαπανών.
10. Υπεύθυνη Δήλωση του Ωφελούμενου του έργου ότι ο εξοπλισμός που χρησιμοποιήθηκε είναι καινούργιος και
αμεταχείριστος και αναλυτικό πίνακα με τα Serial Number των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν.
11. Αντίγραφο της βεβαίωσης ολοκλήρωσης σύνδεσης με τον ΔΕΔΔΗΕ.
26. Ποια είναι η ημερομηνία έναρξης υποβολής των δικαιολογητικών;
Η ημερομηνία (ακριβής ημέρα και ώρα) έναρξης υποβολής των δικαιολογητικών από τους Ωφελούμενους στην
ηλεκτρονική πλατφόρμα καθορίζεται και ανακοινώνεται από τον ΔΕΔΔΗΕ στην επίσημη διαδικτυακή πύλη του
Προγράμματος (https://pvstegi.gov.gr/) καθώς και στις ιστοσελίδες του ΔΕΔΔΗΕ (https://deddie.gr/) και του Υπουργείου
Περιβάλλοντος και Ενέργειας (https://ypen.gov.gr./).
27. Ποια στοιχεία πρέπει να αναγράφονται, υποχρεωτικά, στα παραστατικά;
Για τη μελέτη, προμήθεια και την κατασκευή φωτοβολταϊκού σταθμού εκδίδονται τα παραστατικά που προβλέπει η
ισχύουσα νομοθεσία και ειδικότερα ο Ν.4308/2014 (ΦΕΚ Α’ 251/24.11.2014) όπως εκάστοτε ισχύει. Στο πλαίσιο αυτό
γίνονται, μεταξύ άλλων, αποδεκτά, η Απόδειξη Λιανικής Πώλησης ή ισοδύναμο βάσει των ΕΛΠ παραστατικό για τις
επιλέξιμες δαπάνες στο όνομα του ωφελούμενου.
Στα παραστατικά θα πρέπει να αναγράφονται υποχρεωτικά και αναλυτικά τα κάτωθι:
1. τα στοιχεία Ωφελούμενου, ημερομηνία έκδοσης, διεύθυνση παράδοσης, που πρέπει να ταυτίζεται με την
διεύθυνση της παροχής και της επιλέξιμης εγκατάστασης,
2. το κόστος για κάθε επιλέξιμη δαπάνη [αναλυτική περιγραφή είδους, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του
εξοπλισμού, ποσότητα, τιμή μονάδας και αξία],
3. θα πρέπει να φέρουν υπογραφή και σφραγίδα του εκδότη (προμηθευτή)
4. εφόσον τα παραστατικά δαπάνης συμπεριλαμβάνουν στοιχεία επαγγέλματος του λήπτη του παραστατικού,
θα πρέπει να αναγράφεται η ένδειξη “αγρότης”.
Επισημαίνεται πως σε περίπτωση που τα ανωτέρω στοιχεία δεν είναι δυνατόν να αναγράφονται στο παραστατικό (π.χ.
Απόδειξη ταμειακής), προσκομίζεται υπεύθυνη δήλωση του Προμηθευτή/Αναδόχου στην οποία και αναφέρονται τα
ανωτέρω στοιχεία.
Σημείωση: Στα πλαίσια του Προγράμματος επισημαίνεται πως δεν επιτρέπεται η εξόφληση δαπανών με μετρητά.
28. Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται για την πιστοποίηση του επιχορηγούμενου ποσού στα πλαίσια του εν λόγω Προγράμματος;
Η διαδικασία πιστοποίησης του ποσού επιχορήγησης διενεργείται από τον ΔΕΔΔΗΕ προκειμένου να ελεγχθεί η
πληρότητα και η ορθότητα των δικαιολογητικών που έχουν υποβληθεί από τον ωφελούμενο. Συγκεκριμένα και
σύμφωνα με τα οριζόμενα του άρθρου 27 του Οδηγού του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» (ΦΕΚ
2173/Β/09-04-2024) θα πρέπει να διενεργηθούν τα κάτωθι για την πιστοποίηση του επιχορηγούμενου ποσού του
ωφελούμενου:
● Έλεγχο τήρησης της υποχρέωσης των Ωφελούμενων του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» για
αίτηση στον ΔΕΔΔΗΕ για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (εφόσον απαιτείται) ή για σύναψη Σύμβαση
Σύνδεσης εντός εξήντα (60) ημερών από την έγκριση της αίτησης επιχορήγησης. Επισημαίνεται πως η
ημερομηνία έγκρισης της αίτησης επιχορήγησης είναι η ημερομηνία ανάρτησης των Οριστικών Πινάκων
επιλέξιμων αιτήσεων, όπως αυτή θα αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του Προγράμματος, με παράλληλη
ανακοίνωση κατ΄ ελάχιστο στις ιστοσελίδες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και του ΔΕΔΔΗΕ.
● Έλεγχο της πληρότητας και ορθότητας των απαιτούμενων δικαιολογητικών.
● Έλεγχο της μη ύπαρξης δημόσιας ενίσχυσης για το εν λόγω σύστημα από οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα
χρηματοδότησης, το οποίο χρησιμοποιεί εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους, με την επιφύλαξη της ύπαρξης
υφιστάμενης αίτησης στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη».
● Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο αναγνωριστούν πιθανές ελλείψεις, θα πραγματοποιείται επικοινωνία με
τον ωφελούμενο μέσω αποστολής μηνύματος στην ηλεκτρονική διεύθυνση (email) που έχει δηλωθεί για τη
συμπλήρωση αυτών ή για τη παροχή τυχόν διευκρινίσεων επί των υποβληθέντων δικαιολογητικών.
Κατά την ολοκλήρωση του ελέγχου, ο ΔΕΔΔΗΕ επικαιροποιεί το τελικό ποσό επιχορήγησης βάσει των τεχνικών
χαρακτηριστικών που αναγράφονται στη βεβαίωση ολοκλήρωσης σύνδεσης που έχει υποβάλλει ο Ωφελούμενος. Σε
κάθε περίπτωση το τελικό πιστοποιούμενο ποσό επιχορήγησης δεν μπορεί να ξεπερνά το ποσό επιχορήγησης που
έχει αρχικά αιτηθεί και αποτυπώνεται στην Βεβαίωση Υποβολής Αίτησης.
29. Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται για την καταβολή της χρηματοδότησης στα πλαίσια του εν λόγω Προγράμματος;
Κατόπιν τελικής έγκρισης της αίτησης και πιστοποίησης του ποσού επιχορήγησης, ο ωφελούμενος θα δύναται να
προσδιορίσει και να επιμερίσει ο ίδιος με την είσοδο του στην ηλεκτρονική πλατφόρμα (https://pvstegi.gov.gr/)τον τρόπο
καταβολής της επιχορήγησης προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία και να ληφθεί το πιστοποιημένο
επιχορηγούμενο ποσό.
Η καταβολή του ποσού επιχορήγησης θα δύναται να πραγματοποιηθεί:
● στον ωφελούμενο, σε περίπτωση όπου έχει εξοφλήσει την δαπάνη ή/και
● στους αναδόχους/προμηθευτές, σε περίπτωση παραστατικού επί πιστώσει.
Για την εκπλήρωση της καταβολής σε κάθε μια εκ των ανωτέρων περιπτώσεων θα πρέπει να συμπληρωθεί το ΙΒΑΝ
του χρήστη ή/και του/-ων προμηθευτή/-ών καθώς και να προσκομιστεί έγγραφο τήρησης καταθετικού λογαριασμού
στον οποίο θα διαφαίνεται ότι ο χρήστης ή/και ο προμηθευτής, αντίστοιχα είναι δικαιούχος του λογαριασμού που έχει
δηλωθεί.
Επισημαίνεται πως στο στάδιο του επιμερισμού ο χρήστης μέσω της επιλογής πεδίου (checkbox) και δήλωσης στην
ηλεκτρονική πλατφόρμα https://pvstegi.gov.gr θα δηλώνει αμετάκλητα, ρητώς και ανεπιφύλακτα ότι εξουσιοδοτεί τη
ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. για την καταβολή των δηλωθέντων κονδυλίων τα οποία δικαιούται ο χρήστης με βάση και κατ΄ εφαρμογή
της ΚΥΑ υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΥΔΕΝ/47129/720 με τίτλο Προκήρυξη του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη»
απευθείας στον δηλωθέντα τραπεζικό λογαριασμό του, στην περίπτωση όπου έχει εξοφλήσει τη σχετική (επιλέξιμη)
δαπάνη ή στους δηλωθέντες στην πλατφόρμα pvstegi.gov.gr τραπεζικούς λογαριασμούς των επιλεγμένων
αναδόχων/προμηθευτών του χρήστη, στην περίπτωση παραστατικού/παραστατικών επί πιστώσει. Επιπρόσθετα, ο χρήστης στο στάδιο του επιμερισμού αποδέχεται υποχρεωτικά τους σχετικούς όρους χρήσης προκειμένου να καταστεί δυνατή η καταβολή της επιχορήγησης προς τον ίδιο ή/και τους αναδόχους/προμηθευτές.
Επισημαίνεται πως δεν προβλέπεται η χορήγηση προκαταβολής επιχορήγησης. Η καταβολή της επιχορήγησης γίνεται
στο σύνολό της, απολογιστικά, βάσει της διαδικασίας που περιγράφεται ανωτέρω.
Σημείωση: Το άρθρο 30 “Καταβολή της Χρηματοδότησης των Προγραμμάτων” του Οδηγού (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024)
αναφέρεται στην τμηματική καταβολή των ποσών χρηματοδότησης από το Υπουργείο στον ΔΕΔΔΗΕ, ως φορέα αρμόδιο
για την καταβολή των ενισχύσεων στους δικαιούχους και δεν σχετίζεται με την καταβολή του πιστοποιημένου
επιχορηγούμενου ποσού από τον ΔΕΔΔΗΕ προς τους επιλέξιμους προς επιχορήγηση χρήστες. Σε κάθε περίπτωση, η
καταβολή της χρηματοδότησης προς τον ΔΕΔΔΗΕ και στη συνέχεια στους δικαιούχους γίνεται χωρίς καμία έκπτωση ή
κράτηση υπέρ τρίτων, που ενδέχεται να μειώσει το ύψος της χρηματοδότησης που δικαιούται.
30. Μπορεί να υπάρξει διαφορά μεταξύ των δηλωθέντων και τελικών εγκατεστηθέντων στοιχείων σε μία αίτηση;
H εγκατεστημένη ισχύς του φωτοβολταϊκού συστήματος στο αίτημα για την ενεργοποίηση σύνδεσης και αντίστοιχα στη
βεβαίωση ολοκλήρωσης σύνδεσης που εκδίδεται από τον ΔΕΔΔΗΕ, δύναται να αποκλίνει μειούμενη έως 500w από
την ισχύ που αναγράφεται στην οικεία Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (εφόσον υφίσταται) ή Σύμβαση Σύνδεσης και
αντίστοιχα στην οικεία αίτηση χρηματοδότησης.
Στην περίπτωση αυτή δεν απαιτείται τροποποίηση της υφιστάμενης σύμβασης σύνδεσης και της αίτησης
χρηματοδότησης από τον χρήστη και το ποσό επιχορήγησης που καταβάλλεται στον Ωφελούμενο προκύπτει από την
εγκατεστημένη ισχύ του φωτοβολταϊκού σταθμού που αναγράφεται στη βεβαίωση ολοκλήρωσης σύνδεσης, και σε κάθε
περίπτωση δεν μπορεί να ξεπερνά το ανώτατο ποσό επιχορήγησης που έχει αρχικά εγκριθεί και δεσμευτεί.
Επισημαίνεται πως σε κάθε άλλη περίπτωση που σημειώνονται αποκλίσεις ως προς την εγκατεστημένη ισχύ του
φωτοβολταϊκού σταθμού απαιτείται από τον Ωφελούμενο τροποποίηση της οικείας Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης
(εφόσον υφίσταται) ή Σύμβασης Σύνδεσης χωρίς την επανυποβολή της αίτησης χρηματοδότησης.
31. Ποια η διαδικασία που ακολουθείται σε περίπτωση αποβίωσης του ωφελούμενου που έχει υποβάλει αίτηση στο εν λόγω Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι»;
Σύμφωνα με τον Οδηγό του Προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» (ΦΕΚ 2173/Β/09-04-2024) και συγκεκριμένα
με την παρ. 5 του άρθρου 17, μεταβίβαση δικαιώματος, δίνεται μόνο στην αναγκαστική περίπτωση αποβίωσης του
Ωφελουμένου.
Στην περίπτωση αυτή, το δικαίωμα μεταβίβασης της αίτησης χρηματοδότησης θεμελιώνεται με την έγκριση της αίτησης
και μόνο υπό την προϋπόθεση ότι ο νόμιμος κληρονόμος διαθέτει τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά δηλαδή είναι
επαγγελματίας αγρότης ή αγρότης ειδικού καθεστώτος.
Μετά τις νόμιμες διαδικασίες περί κληρονομικής διαδοχής, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις έναντι του προγράμματος
θα μεταβιβάζονται σε νόμιμο κληρονόμο και ο οποίος θα δηλώνεται ως διάδοχος της αίτησης στο Πρόγραμμα. Ο
διάδοχος δύναται να είναι ταυτόχρονα και Ωφελούμενος για άλλη παροχή κατανάλωσης στο τρέχον Πρόγραμμα. Ο
διάδοχος με την αποδοχή του ορισμού του ως νέος Ωφελούμενος οφείλει να αποδέχεται όλες τις υποχρεώσεις που
προκύπτουν στο Πρόγραμμα.
Με την επιφύλαξη της καταληκτικής ημερομηνίας του προγράμματος, το χρονικό διάστημα από τη δήλωση αποβίωσης
και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας διαδοχής εξαιρείται από τις τυχόν προθεσμίες του έργου.
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι»
1. Ποια είναι η διαδικασία για την υποβολή νέου αιτήματος συμμετοχής στο Πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι»;
Μετά την επιτυχή επιβεβαίωση του email και της σύνδεσης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα https://pvstegi.gov.gr, η
υποβολή νέας αίτησης συμμετοχής, διατίθεται στα ακόλουθα βήματα:
Βήμα 1: Μετά την επιτυχή σύνδεση στην πλατφόρμα πραγματοποιείται η επιλογή της κατηγορίας “ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Φ/Β ΣΤΟ ΧΩΡΑΦΙ” κι έπειτα “Συνέχεια”.
Βήμα 2: Ο χρήστης θα μπορεί να δημιουργήσει νέο αίτημα ένταξης, επιλέγοντας “Νέο Αίτημα Ένταξης στο Πρόγραμμα”.
Σημείωση:
1. Νέα αίτηση πραγματοποιείται, μόνο, σε περίπτωση που υπάρχει αριθμός αγροτικής παροχής στο ΑΦΜ του
αιτούντος ενώ για κάθε αριθμό παροχής μπορεί να υποβληθεί μόνο μια αίτηση.
2. Σε περίπτωση που δεν εντοπίζεται ο αριθμός παροχής με τον οποίο θα συνδέεται ο Φ/Β σταθμός, συνιστάται
επικοινωνία με τον πάροχο ενέργειας για την ενημέρωση των στοιχείων του αριθμού παροχής.
Βήμα 3: Συμπλήρωση των πεδίων που εμφανίζονται σε κάθε καρτέλα από το μενού πλοήγησης. Όσα πεδία φέρουν
την ένδειξη (*) είναι υποχρεωτικά πεδία προς συμπλήρωση.
Βήμα 4: Καθώς ολοκληρωθεί η συμπλήρωση των απαιτούμενων πεδίων και ενεργειών από τον χρήστη, ο χρήστης θα
πρέπει, πριν την οριστική υποβολή της αίτησης, να ελέγξει την ορθότητα και πληρότητα των στοιχείων του.
Βήμα 5: Ο χρήστης αφού επιλέξει όλα τα checkboxes, δύναται να πραγματοποιήσει “Υποβολή Αίτησης”.
Βήμα 6: Μετά την επιτυχή υποβολή αίτησης, ο χρήστης ενημερώνεται σχετικά με το ανώτατο ποσό επιχορήγησης που
έχει υπολογιστεί από την πλατφόρμα και στη συνέχεια επιλέγει το πεδίο “Επιστροφή”, προκειμένου να μεταβεί στην
αρχικό μενού.
2. Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται για την ακύρωση του αιτήματος συμμετοχής;
Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ο χρήστης για την ακύρωση του αιτήματος συμμετοχής στην ηλεκτρονική πλατφόρμα https://pvstegi.gov.gr/, επισημαίνονται ως ακολούθως:
Βήμα 1: Επιτυχή σύνδεση στην Πλατφόρμα και επιλογή από το χρήστη του πεδίου "Λίστα Αιτήσεων".
Βήμα 2: Αναζήτηση της υποβληθείσας αίτησης.
Βήμα 3: Επιλογή του εικονιδίου υπό την μορφή κάδου από το πεδίο “Ενέργειες”.
Βήμα 4: Επιλογή του πλαισίου “Διαγραφή” στην καρτέλα “Διαγραφή Αίτησης”.
3. Πως μπορεί να πραγματοποιηθεί αποσύνδεση του χρήστη από την ηλεκτρονική πλατφόρμα pvstegi.gov.gr;
Ο χρήστης προκειμένου να πραγματοποιήσει αποσύνδεση από την ηλεκτρονική πλατφόρμα (https://pvstegi.gov.gr/)
μπορεί να επιλέξει το βελάκι εξόδου (πάνω δεξιά στην αρχική σελίδα της πλατφόρμας) και να πραγματοποιήσει
αποσύνδεση από την πλατφόρμα.
Ο οδηγός του Προγράμματος: https://pvstegi.gov.gr/content/FEK-2024-Tefxos B-02173.pdf
Δείτε αναλυτικά όλες τις ερωτοαπαντήσεις εδώ: https://pvstegi.gov.gr/content/ΦΒ στη Στέγη_Συχνές Ερωτήσεις.pdf
Recommended Comments
Δεν υπάρχουν σχόλια για προβολή.
Δημιουργήστε ένα λογαριασμό ή συνδεθείτε προκειμένου να αφήσετε κάποιο σχόλιο
Πρέπει να είστε μέλος για να μπορέσετε να αφήσετε κάποιο σχόλιο
Δημιουργία λογαριασμού
Κάντε μια δωρεάν εγγραφή στην κοινότητά μας. Είναι εύκολο!
Εγγραφή νέου λογαριασμούΣύνδεση
Εάν έχετε ήδη λογαριασμό; Συνδεθείτε εδώ.
Συνδεθείτε τώρα