Νέο πρόγραμμα του Πράσινου Ταμείου για αναπλάσεις με τη διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών

Μπορεί το Πράσινο Ταμείο να δίνει φέτος μόλις 4,5 εκατομμύρια ευρώ για αστικές αναπλάσεις, αλλά θα χρηματοδοτήσει, με νέο πρόγραμμα που μόλις ενέκρινε, τους μεγάλους δήμους της χώρας ΟΤΑ για τη διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών (δηλαδή διαγωνισμών ιδεών) με 3 εκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα δύο χρόνια…

Σύμφωνα με το ΔΣ του Πράσινου Ταμείου, η διεξαγωγή αρχιτεκτονικών διαγωνισμών αποτελεί προϋπόθεση για την υλοποίηση έργων μέσω της ένταξής τους σε χρηματοδοτικά προγράμματα μεταξύ των οποίων και αυτά του Πράσινου Ταμείου. Ακόμη υποστηρίζει ότι «στη σημερινή δύσκολη οικονομική κατάσταση προκύπτει η ανάγκη οικονομικής ενίσχυσής των περισσότερων ΟΤΑ α΄ βαθμού για την προκήρυξη και διεξαγωγή Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών». Με αυτό το σκεπτικό αποφάσισε την έγκριση μίας νέας δράσης που θα τρέξει τα επόμενα τρία χρόνια με τίτλο «ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ 2018-2020». Η νέα δράση εντάσσεται στον Άξονα Προτεραιότητας 1 «Αστική Αναζωογόνηση 2018» του Χρηματοδοτικού Προγράμματος «ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ». Για φέτος, το 2018, δηλαδή για τους επόμενους 3 μήνες, έχει εγκριθεί με δέσμευση ποσού 800.000,00 € για τέτοιους διαγωνισμούς ενώ εκτιμάται ότι το πρόγραμμα τα επόμενα δύο χρόνια (δηλαδή μέχρι και το 2020) θα απορροφήσει συνολικά 3.000.000,00 €. Ο οδηγός του προγράμματος δεν έχει ακόμη κυκλοφορήσει αλλά η Greenagenda παρουσιάζει σήμερα συνοπτικά τις βασικές προϋποθέσεις.

Δυνητικοί δικαιούχοι οι μεγάλοι Δήμοι

Δυνητικοί δικαιούχοι του προγράμματος είναι οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ, δηλαδή οι Δήμοι της χώρας, αλλά όχι όλοι: Ακολουθώντας την ταξινόμηση του Ν. 4555/2018 (Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι») στη νέα δράση του Πράσινου Ταμείου εντάσσονται:

α) Δήμοι Μητροπολιτικών Κέντρων
Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται όλοι οι δήμοι των Περιφερειακών Ενοτήτων Κεντρικού, Βόρειου, Νότιου και Δυτικού Τομέα Αθηνών και της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιώς της Περιφέρειας Αττικής, καθώς και οι Δήμοι Θεσσαλονίκης, Αμπελοκήπων - Μενεμένης, Καλαμαριάς, Κορδελιού - Ευόσμου, Νεάπολης - Συκεών, Παύλου Μελά και Πυλαίας - Χορτιάτη της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης.
β) Μεγάλοι Ηπειρωτικοί Δήμοι και Δήμοι Πρωτεύουσες Νομών.

Στη δεύτερη κατηγορία υπάγονται όλοι οι ηπειρωτικοί δήμοι, καθώς και οι δήμοι της Περιφέρειας Κρήτης και της Περιφερειακής Ενότητας Ευβοίας, με πληθυσμό άνω των 25.000 κατοίκων, με βάση τα στοιχεία μόνιμου πληθυσμού της τελευταίας απογραφής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, καθώς και οι δήμοι που αποτελούν πρωτεύουσα νομού, περιλαμβανομένων και των νησιωτικών νομών.

Επιλέξιμα Είδη και Κατηγορίες Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών

Α. Από τα «Είδη Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών» (όπως περιγράφονται στο αρ.1, παρ.2 της σχετικής ΥΑ), το Πράσινο Ταμείο θεωρεί ως επιλέξιμους του Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς που κατατάσσονται σωρευτικά στους:
⦁ Απλούς ή σύνθετους (κατηγορίες α1 & α2).
⦁ Διαγωνισμούς προσχεδίων (κατηγορία β2).
⦁ Διαγωνισμούς ενός σταδίου (κατηγορία γ1).
⦁ Ανοικτούς διαγωνισμούς (κατηγορία δ1).

Β. Από τις κατηγορίες των “αξιόλογων τεχνικών έργων” (όπως περιγράφονται στη σχετική ΥΑ τα έργα για την υλοποίηση των οποίων είναι υποχρεωτική η προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού), το Πράσινο Ταμείο θεωρεί ως επιλέξιμες για υποβολή στην παρούσα πρόσκληση τις παρακάτω, οι οποίες εντάσσονται σε 2 μέτρα, ως εξής:

Μέτρο 1. Μελέτες αστικών αναπλάσεων - διαμόρφωσης ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων

Επιλέξιμες κατηγορίες στο Μέτρο 1 είναι:

⦁ Διαμορφώσεις - αναπλάσεις ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων (Πάρκων, αλσών και εθνικών ή δημοτικών κήπων, πλατειών, οδών, πεζοδρόμων και παραλιακών περιοχών, περιβάλλοντος χώρου διατηρητέων μνημείων και αρχαιολογικών χώρων καθώς και ζωνών προστασίας της φύσης και του τοπίου).
⦁ Θέματα εξοπλισμού ανοιχτών κοινόχρηστων χώρων και χώρων εξυπηρετήσεων ειδικής σημασίας, όπως αρχαιολογικών.
⦁ Θέματα αποκατάστασης και επανάχρησης δημόσιων κτηρίων χαρακτηρισμένων ως διατηρητέα ή μνημεία.
Οι παραπάνω κατηγορίες έργων εντάσσονται στις επιλέξιμες δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου, σύμφωνα με το αρ. 77 του νόμου 4495/2018, αναφέρει η απόφαση, αν και αφορούν βασικά μελέτες υπό τη μορφή αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.
Ως εκ τούτου, αναφέρει η απόφαση του ΔΣ του Πράσινου Ταμείου, «μετά την ολοκλήρωση του διαγωνισμού το Πράσινο Ταμείο δύναται να εντάξει κατά προτεραιότητα σε μελλοντικά προγράμματα περιβαλλοντικού ισοζυγίου τη χρηματοδότηση των δράσεων υλοποίησης των υπόψη έργων».

Μέτρο 2. Αρχιτεκτονικές μελέτες κτηριακών έργων

Στον τομέα των αρχιτεκτονικών μελετών κτηριακών έργων, επιλέξιμες για τη χρηματοδότηση από τη νέα δράση του Πράσινου Ταμείου για τη Διεξαγωγή Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών είναι οι κατηγορίες:
⦁ Πολιτιστικά κτήρια και πολιτιστικές εγκαταστάσεις (μουσεία, βιβλιοθήκες, κτήρια εκθέσεων, πινακοθήκες, γλυπτοθήκες, πνευματικά κέντρα κλπ).
⦁ Χώροι συνάθροισης κοινού (συνεδριακά κέντρα, θέατρα, κινηματογράφοι, αμφιθέατρα, χώροι διαλέξεων, χώροι συναυλιών κλπ).
⦁ Κτίρια κοινωνικών & αθλητικών υποδομών τοπικής κλίμακας.
⦁ Εγκαταστάσεις χονδρικού εμπορίου & δημοτικών αγορών.

Στις κατηγορίες αυτές περιλαμβάνεται επίσης ο περιβάλλων χώρος των κτηρίων αυτών.

Η χρηματοδότηση

Κάθε Δήμος μπορεί να υποβάλλει αποκλειστικά μία πρόταση προς χρηματοδότηση, με ανώτατο συνολικό ποσό βραβείων το ποσό των 150.000,00 ευρώ. Ως προς τα λοιπά έξοδα του διαγωνισμού το επιλέξιμο προς χρηματοδότηση ποσό από το Πράσινο Ταμείο ανέρχεται στα 5.000,00 ευρώ ανά διαγωνισμό.
Το ποσό χρηματοδότησης από το Πράσινο Ταμείο προς τους δικαιούχους Δήμους αντιστοιχεί:
⦁ για τα έργα του Μέτρου 1: στο 80% των διανεμόμενων βραβείων, πλέον του ποσού των 5.000 ευρώ για τα λοιπά έξοδα του διαγωνισμού.
⦁ για τα έργα του Μέτρου 2: στο 60% των διανεμόμενων βραβείων, πλέον του ποσού των 5.000 ευρώ για τα λοιπά έξοδα του διαγωνισμού.

Δηλαδή ένας δήμος για να πάρει το μέγιστο της χρηματοδότησης στην πρώτη περίπτωση (ανάπλαση χώρων) πρέπει να βρει επιπλέον 37.500 ευρώ για βραβεία, ενώ στη δεύτερη περίπτωση (ανάπλαση κτηρίων) επιπλέον 100.000 ευρώ. Αυτά τα χρήματα, δηλαδή 187.500 ευρώ στην πρώτη περίπτωση και 250.000 ευρώ στη δεύτερη περίπτωση, σημειώνουμε θα δοθούν αποκλειστικά ως βραβεία σε αρχιτέκτονες από κάθε δήμο που θα ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Σοβαρά ερωτηματικά

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος αξιολόγησης των προτάσεων που περιγράφεται στην απόφαση, ως σχέδιο πρόσκλησης προς τους ΟΤΑ. Συγκεκριμένα αναφέρεται μόνο η εξής πρόταση: « Άμεση αξιολόγηση, με την κατάθεση απόφασης αρμόδιου συλλογικού οργάνου για τη διενέργεια αρχιτεκτονικού διαγωνισμού». Με απλά λόγια, και απουσία αναφοράς οποιασδήποτε διαδικασίας, φαίνεται ότι το Πράσινο Ταμείο θα επιλέξει ποιοι δήμοι θα πάρουν χρήματα με μια εσωτερική διαδικασία και στη βάση του «όποιος προλάβει»… Καθώς η δράση αφορά βραβεία προκαλεί πραγματικά απορία η έλλειψη περιγραφής διαδικασιών, καθώς εντάσσονται υπό κοινή αξιολόγηση διαγωνισμού που πχ δίνουν βραβεία 10 χιλιάδων ευρώ και διαγωνισμοί που δίνουν 250 χιλιάδες ευρώ…

Ακόμη, κύκλοι του τεχνικού κόσμου τονίζουν ότι η προώθηση των αρχιτεκτόνων από την παρούσα κυβέρνηση είναι παροιμιώδης, καθώς ο συλλογικός τους φορέας προωθείται ιδιαίτερα σε κάθε συλλογικό όργανο (ΚΕΣΑ,ΚΕΣΥΠΟΘΑ, ΚΕΣΠΑ, ΣΥΠΟΘΑ, ΣΑ κλπ) που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, σε βάρος άλλων επιστημονικών και τεχνικών φορέων. Δεν είναι τυχαίο, σημειώνουν οι ίδιοι, ότι καθηγητές της αρχιτεκτονικής αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης σε όλα τα σχετικά όργανα αλλά και πολιτικές θέσεις, όπως για παράδειγμα στην νέα εταιρεία «Αστικές Αναπλάσεις» ή ακόμη και στο ίδιο το ΥΠΕΝ (θέση ΓΓΧΣΑΠ). Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο Διοικητικό Συμβούλιο του Πράσινου Ταμείου, από τα 7 μέλη, τα τρία είναι αρχιτέκτονες μηχανικοί: ο Πρόεδρος Γεώργιος Πατρίκιος, γνωστός καθηγητής της Αρχιτεκτονικής, ο αρχιτέκτων Λουκάς Τριάντης, συνεργάτης της Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ και σύμβουλος του Υπουργού Γιώργου Σταθάκη και η Τόνια Κατερίνη, γνωστή συνδικαλίστρια στον χώρο των αρχιτεκτόνων, ως εκπρόσωπος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών- Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων (αναπληρωτής της έχει οριστεί ο επίσης αρχιτέκτων Μιχαήλ Πουλάκης). Αυτό το γεγονός έχει μάλιστα δημιουργήσει εντύπωση καθώς εμφανίζονται με συμπεριφορά «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει», αφού αρχιτέκτονες δημιουργούν ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα για αρχιτέκτονες…