Πρόγραμμα «Διατηρώ»: 20 εκατ. για ενεργειακή αναβάθμιση διατηρητέων και μνημείων

Στα 20 εκατομμύρια ευρώ, χαμηλότερα του αρχικού προγραμματισμού, ανέρχεται τελικά ο προϋπολογισμός του προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης διατηρητέων ιδιωτικών κτιρίων «Διατηρώ» μέσω του ΕΣΠΑ 2021-27. Το αρμόδιο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για αύξηση του προϋπολογισμού μέσω της υπερδέσμευσης εντάξεων, ανάλογα με τις ανάγκες που θα προκύψουν και βέβαια τη διαθεσιμότητα των πόρων.

Ο αρχικός σχεδιασμός τοποθετούσε τον προϋπολογισμό του προγράμματος «Διατηρώ» στα 450 εκατ. ευρώ. Εντάχθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης με προϋπολογισμό 200 εκατ. ευρώ, αλλά στην πορεία μεταφέρθηκε στο ΕΣΠΑ 2021-27 με τον προϋπολογισμό να μειώνεται στα 80 εκατ. ευρώ. Τελικά, ο προϋπολογισμός «κουρεύτηκε» στα 20 εκατ. ευρώ με την δέσμευση του αρμόδιου υπουργείου για αύξηση προϋπολογισμού εφ’ όσον υπάρξει το ανάλογο ενδιαφέρον.

Το πρόγραμμα «Διατηρώ» αφορά σε παρεμβάσεις τόσο σε χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα ιδιωτικά κτίρια ή/και μνημεία ή ιστορικά κτήρια εντός ιστορικών τόπων και παραδοσιακών οικισμών, όσο και σε κτίρια που δεν έχουν ακόμα χαρακτηριστεί ως διατηρητέα ή μνημεία, αλλά φέρουν αρχιτεκτονικά στοιχεία που χρήζουν προστασίας, π.χ. μεσοπολεμικές πολυκατοικίες. Πρόκειται δηλαδή για κτίρια με υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα και ταυτόχρονα μεγάλη αρχιτεκτονική αξία, τα οποία μέσω του προγράμματος θα αναβαθμιστούν κατά 2 ενεργειακές κλάσεις.

Οι παρεμβάσεις, όπως έχουν καθοριστεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, περιλαμβάνουν ενδεικτικά:

• Καθαρισμό προσόψεων, όπως για παράδειγμα με ήπια υδροβολή για το εξωτερικό αρτιφισιέλ επίχρισμα των μεσοπολεμικών κτιρίων για την απομάκρυνση των ατμοσφαιρικών ρύπων ή βαφή με anti graffiti για την προστασία από βανδαλισμούς.
• Λήψη άμεσων σωστικών μέτρων για το κέλυφος των κτιρίων (στερέωση ανοιγμάτων, επιδιορθώσεις στην κεραμοσκεπή κ.α.) για την αποφυγή μερικής ή ολικής κατάρρευσης του κτηρίου π.χ. λόγω της εισροής υδάτων, την αντιμετώπιση αστοχιών, π.χ. λόγω σεισμικής δραστηριότητας ή λόγω διάβρωση των δομικών υλικών.
• Στατική ενίσχυση των κτιρίων, αντικατάσταση ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, διαμόρφωση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων των κτιρίων.
• Αποκατάσταση όψεων: αποκατάσταση πλαστικού διακόσμου, αντικατάσταση κουφωμάτων, επιδιόρθωση μεταλλικών στοιχείων.
• Αποκατάσταση του εσωτερικού των κτιρίων: αποκατάσταση ή ενίσχυση ξύλινων πατωμάτων, αποκατάσταση κλιμάκων, αλλαγές στη διαμερισμάτωση για λειτουργικούς λόγους.
• Ενσωμάτωση νέων χρήσεων για την ανάδειξη, αφενός του κοινωνικού, ιστορικού και πολιτιστικού χαρακτήρα των ίδιων των κτιρίων και του πολιτιστικού κεφαλαίου των φορέων-ιδιοκτητών τους και, αφετέρου, την αύξηση της συμβολής στο εθνικό πολιτιστικό κεφάλαιο, τη δημοκρατία, την εκπαίδευση, την έρευνα κ.λπ.
• Ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων όπου η «Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων» αποσκοπεί στη μείωση της κατανάλωσης συμβατικής ενέργειας για θέρμανση – ψύξη - κλιματισμό (ΘΨΚ), φωτισμό και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) με την ταυτόχρονη διασφάλιση συνθηκών άνεσης και ποιότητας εσωτερικού περιβάλλοντος των κτιρίων.

Στο πλαίσιο του προγράμματος εντάσσονται παρεμβάσεις στο κτιριακό κέλυφος και σε συστήματα μέσω τουλάχιστον μεσαίας κλίμακας ανακαίνιση που οδηγούν στη μείωση ενεργειακής κατανάλωσης του κτιρίου ή σε τουλάχιστον 30% μείωση των άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με τις εκ των προτέρων εκπομπές.

Ο προϋπολογισμός συγχρηματοδοτούμενης δαπάνης της αρχικής εξειδίκευσης του προγράμματος είναι, όπως προαναφέρθηκε, 20 εκατομμύρια ευρώ, με δυνατότητα αύξησης προγραμματικού προϋπολογισμού ή χρήσης υπερδέσμευσης εντάξεων, ανάλογα με τις ανάγκες που θα προκύψουν και τη διαθεσιμότητα των πόρων.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ήδη εκπονήσει oδηγό για το pρόγραμμα «Διατηρώ του ιδιωτικού τομέα».

Απαιτείται η οριστικοποίηση των στοιχείων της μεθοδολογίας χρηματοδότησης των προτάσεων προκειμένου να εκδοθεί η πρόσκληση προς δυνητικούς δικαιούχους.