Μια σπάνια άποψη της σοβιετικής αρχιτεκτονικής στη Σιβηρία

Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά εκθέσεων και μονογραφιών προκάλεσαν την ανακάλυψη του σοσιαλιστικού μοντερνισμού, η ισχυρή έκφρασή του και ο εξωτισμός του προκαλούν σημαντικό ενδιαφέρον. Το πρόσφατα δημοσιευμένο φωτογραφικό βιβλίο Concrete Siberia Τα σοβιετικά τοπία του Άπω Βορρά από τη Zupagrafika ρίχνουν ένα νέο φως σε αυτό το σχετικά ανεξερεύνητο κεφάλαιο της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, προβάλλοντας τη σοβιετική αρχιτεκτονική των μεγάλων πόλεων στη Σιβηρία, παρέχοντας παράλληλα μια εικόνα για ένα ελάχιστα γνωστό τοπίο.

Το βιβλίο παρουσιάζει την αρχιτεκτονική και το αστικό περιβάλλον έξι πόλεων στη Σιβηρία: Νοβοσιμπίρσκ, Ομσκ, Κρασνογιάρσκ, Νόριλσκ, Ιρκούτσκ και Γιακούτσκ, μέσω του φακού του Ρώσου φωτογράφου Αλεξάντερ Πολύβκιν, φέρνοντας μια νέα-προοπτική για τη μεταπολεμική αρχιτεκτονική. Το φωτογραφικό έργο είναι η δημιουργία του Zupagrafika, ενός ανεξάρτητου εκδοτικού οίκου και στούντιο σχεδιασμού που εδρεύει στην Πολωνία, του οποίου η εργασία επικεντρώνεται γύρω από την ευρωπαϊκή μεταπολεμική μοντέρνα και βάρβαρη αρχιτεκτονική, κυρίως αυτή του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Ιδρύθηκε το 2012 από τους David Navarro και Martyna Sobecka, η Zupagrafika έχει τεκμηριώσει αυτήν την αρχιτεκτονική κληρονομιά μέσω ενός εκτεταμένου έργου που περιλαμβάνει Brutal Britain, Eastern Blocks και Panelki.

Με αυτό το τελευταίο έργο, το δίδυμο ήθελε να ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά στο πώς η σοβιετική περίοδος επηρέασε την αρχιτεκτονική και την αστική ανάπτυξη στη Σιβηρία:

«Μέσω του Concrete Siberia μοιραζόμαστε την αρχιτεκτονική που μας συναρπάζει και την οποία καταγράφουμε με πολλούς τρόπους (είτε μέσω εικονογράφησης είτε φωτογραφίας) την τελευταία δεκαετία. Πολλά από τα κτίρια που φωτογραφήθηκαν στο βιβλίο δεν έχουν δημοσιευτεί σε καμία μορφή πριν. Πιστεύουμε ότι αυτό το βιβλίο μπορεί να είναι ένα εργαλείο για να εξερευνήσετε άγνωστα μέρη και κατασκευές που διαμόρφωσαν τα αστικά τοπία στη Σιβηρία και επίσης, ίσως, να τα εκτιμήσουν όπως είναι.» Οι πόλεις της Σιβηρίας που απεικονίζονται στο βιβλίο σχεδιάστηκαν αρχικά γύρω από μια ενιαία βιομηχανία που απασχολούσε την πλειοψηφία των κατοίκων. Η τυποποίηση, ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά της σοβιετικής αρχιτεκτονικής, επεκτάθηκε από οικισμούς σε δημόσια κτίρια, καθώς τα σχέδια για κοσμικά τσίρκο, θέατρα από μπετόν και όπερες αναπτύχθηκαν κεντρικά στη Μόσχα, μόνο για εφαρμογή στον Άπω Βορρά. Ωστόσο, αυτή η απομακρυσμένη περιοχή δεν στερείται αρχιτεκτονικής εφεύρεσης, καθώς αρκετοί τοπικοί αρχιτέκτονες ανέπτυξαν τη δική τους ερμηνεία της μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής, προσαρμοσμένη στο τοπίο και το κλίμα. Ανάμεσά τους ήταν ο Vladimir Pavlov που ανέπτυξε ένα προσωπικό αρχιτεκτονικό στιλ στο Ιρκούτσκ και ο Vitaly Orekhov με τη δημιουργική του ανάληψη βαρβαρότητας για το Κεντρικό Στάδιο στο Krasnoyarsk.

Σε διαφορετική νότα, το βιβλίο χρησιμεύει επίσης ως απεικόνιση της αρχιτεκτονικής σε ένα ακραίο περιβάλλον. Η δουλειά στο άλμπουμ ήταν από μόνη της πρόκληση για τον φωτογράφο Alexander Veryovkin, καθώς το βιβλίο περιλαμβάνει δύο από τις πιο κρύες πόλεις της Γης, το Γιακούτσκ και το Νόριλσκ, όπου οι θερμοκρασίες συχνά φτάνουν τους -30 βαθμούς Κελσίου. Οι σειρές από μπλοκ από μπετόν που προστατεύουν την πόλη του Norilsk από τους σκληρούς ανέμους αποτελούν μια έντονη υπενθύμιση του ακραίου κλίματος των αστικών περιβαλλόντων.

Από τότε που ξεκίνησαν τα Zupagrafika, ο David και η Martyna ταξιδεύουν και τεκμηριώνουν την μεταπολεμική μοντερνιστική και βάναυση αρχιτεκτονική, αναφέροντας την πραγματική εμπειρία αυτών των τοποθεσιών και κτιρίων ως την κύρια έμπνευση πίσω από τα βιβλία τους. Το ντουέτο προσπαθεί να ζωγραφίσει μια πιο περιεκτική εικόνα αυτής της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, που εξακολουθεί να παρανοείται ευρέως και να απορρίπτεται σθεναρά από το ευρύ κοινό. Το έργο της Zupagrafika βοηθά στη διάδοση της περίπλοκης ομορφιάς της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής, με τα ιδανικά και τα μειονεκτήματά της, δημιουργώντας έτσι τους χώρους για μια νέα κατανόηση αυτής της περιόδου στην ιστορία της αρχιτεκτονικής.