Τα δέκα (10) επιστημονικά επιτεύγματα που μας άφησαν άφωνους το 2022

1. Η ΒΑΘΥΤΕΡΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ ΠΟΤΕ

Τα ξημερώματα της 12ης Ιουλίου του 2022, το James Webb, το μεγαλύτερο διαστημικό τηλεσκόπιο στον κόσμο, ίσο με ένα γήπεδο του τένις, μας χάρισε την βαθύτερη εικόνα του σύμπαντος που έχει καταγραφεί ποτέ.

Πρόκειται για μία ιστορική εικόνα, η οποία μας επιτρέπει να κοιτάξουμε, περισσότερα από 13 δισεκατομμύρια χρόνια, πίσω. Σχεδόν στην αρχή της γέννησης του Σύμπαντος, η οποία χρονολογείται 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Στην εικόνα καταγράφεται το αχνό φως των αμέτρητων ήλιων σε χιλιάδες γαλαξίες, που ανήκουν στο σμήνος γαλαξιών SMACS 0723. Σύμφωνα με τη NASA τραβήχτηκε μέσα σε μία ολόκληρη ημέρα.

2. ΕΡΓΟ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΚΕΡΔΙΣΕ ΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ

Στις 7 Σεπτεμβρίου του 2022 ο σχεδιαστής βιντεοπαιχνιδιών, Τζέισον Άλεν, κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ Καλών Τεχνών του Κολοράντο στις ΗΠΑ, με τα τρία έργα που παρουσίασε, υπό τον τίτλο «Θέατρο διαστημικής όπερας» (Théâtre D’opéra Spatial).

Το έργο αποτελεί εξ ολοκλήρου προϊόν του προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης, Midjourney. Ο Άλεν δεν χρησιμοποίησε πινέλα, μπογιές ή καμβά. Παρά μόνο το πληκτρολόγιο του υπολογιστή του και φυσικά τη φαντασία του.

Η βράβευση του εν λόγω έργου έγινε η αφορμή για να ανακαλύψουμε τον θαυμαστό κόσμο της AI Art. Εργαλεία όπως το Midjourney ή το DALL-E δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες να δημιουργήσουν από το μηδέν απεριόριστες εικόνες ή, αν θέλετε, έργα τέχνης.

Οι χρήστες πληκτρολογούν ό,τι θέλουν να χαρακτηρίζει την εικόνα τους, από το τι μπορεί να περιλαμβάνει, π.χ. γάτες, μέχρι το ύφος, π.χ. Κλιμτ, ή το χρώμα, π.χ. ασπρόμαυρο, και το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης αναλαμβάνει το αποτέλεσμα. Οι συνδυασμοί είναι ανεξάντλητοι και το αποτέλεσμα εντυπωσιακό.

Μπορείτε να περιηγηθείτε εδώ: Midjourney, DALL-E

Και ένα ακόμα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης αξίζει τη θέση του στην ανασκόπηση της χρονιάς. Το ChatGPT. Μία AI (Artificial Intelligent) εφαρμογή που πραγματοποιεί διαλόγους, απαντάει σε ερωτήσεις, ξέρει λίγο πολύ όσα η Wikipedia και παράγει κείμενα όμοια με γραπτά ανθρώπων. Σε βαθμό που συγγραφείς αισθάνονται ότι απειλούνται.

Κυκλοφόρησε σε πειραματική μορφή στις 30 Νοεμβρίου από την εταιρεία OpenAI, που εδρεύει στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ και αποτελεί την πιο εξελιγμένη μορφή της σειράς GPT. Το αμέσως προηγούμενο πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης της ίδιας σειράς ήταν το GPT-3, το οποίο είχε γράψει ένα άρθρο γνώμης για τον Guardian.

3. ΝΙΚΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ Η ΛΕΥΧΑΙΜΙΑ ΠΟΥ "ΧΤΥΠΑ" ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Στην εκπνοή του χρόνου, Βρετανοί επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι εφαρμόστηκε για πρώτη φορά επιτυχώς, η κλινική δοκιμή της θεραπείας για την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία. Μίας μορφής καρκίνου του αίματος που συναντάται συχνότερα σε παιδιά και προέρχεται από τα Β ή Τ λεμφοκύτταρα, τα οποία είναι υπεύθυνα για να μας προστατεύουν από τους ιούς.

Η θεραπεία χρησιμοποιεί γενετικά τροποποιημένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος υγιούς εθελοντή και αποσκοπεί στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενή.

Eφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην 13χρονη Αλίσα και τα αποτελέσματα ήταν άκρως ενθαρρυντικά. Η «ανίατη» ασθένεια τέθηκε σε ύφεση και η Αλίσα επέστρεψε μετά από συνεχόμενους μήνες νοσηλείας στο σπίτι της.

4. ΙΣΩΣ Η ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΩΣΕΙ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ

Για πρώτη φορά στην ιστορία παρήχθη ενέργεια μέσω πυρηνικής σύντηξης με αποδοτικό όφελος.

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Livermore της Καλιφόρνια πέτυχαν για πρώτη φορά να παραχθεί περισσότερη ενέργεια από αυτή που κατανάλωσαν για την διαδικασία της παραγωγής, μέσω πυρηνικής σύντηξης.

Σε αντίθεση με την πυρηνική σχάση, με την οποία λειτουργούν μέχρι τώρα οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, δημιουργώντας τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα ανά περιόδους, βλ. Τσερνόμπιλ, κατά την πυρηνική σύντηξη δεν παράγονται ραδιενεργά απόβλητα και αέρια, που είναι υπεύθυνα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή. Και εκτός αυτών, με την πυρηνική σύντηξη παράγεται πολύ περισσότερη ενέργεια.

Γι’ αυτό και συχνά αποκαλείται και «ενέργεια του μέλλοντος». Γιατί υπόσχεται ότι είναι μια πιθανή πηγή σχεδόν απεριόριστης καθαρής ενέργειας. Άλλωστε και ο Ήλιος μέσω σύντηξης παράγει ενέργεια.

Πρόκειται για ένα επιστημονικό επίτευγμα τεράστιας σημασίας. Ωστόσο, σύμφωνα με το BBC, η επιστημονική κοινότητα δηλώνει επιφυλακτική, καθώς με το παρόν πείραμα παρήχθη ενέργεια ικανή να βράσει μόλις μερικά λίτρα νερό και κόστισε δισεκατομμύρια δολάρια.

5. Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΑΝΑΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ ΧΕΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τα ξημερώματα της 12 ης Σεπτεμβρίου του 2022, ένα 11χρονο αγόρι μεταφέρθηκε από το Νοσοκομείο της Ζακύνθου στο Παίδων «Αγία Σοφία» στην Αθήνα, με «πλήρες ακρωτηριαστικό τραύμα άνω άκρου στο ύψος του κεντρικού βραχίονα». Δηλαδή, με ακρωτηριασμένο χέρι.

Άμεσα συγκροτήθηκε 11μελής χειρουργική ομάδα με επιστήμονες από το «Λαϊκό», το «ΚΑΤ» και το «Αγία Σοφία» και ο μικρός ασθενής υπεβλήθη σε χειρουργική επανασυγκόλληση άκρου. Μετά από 9 ώρες, οι γιατροί ανακοίνωσαν ότι η επέμβαση ολοκληρώθηκε με επιτυχία.

Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή στον χώρο της Ιατρικής στην Ελλάδα, καθώς αποτελεί την πρώτη επιτυχής επανασυγκόλληση άκρου στο ύψος του ώμου σε παιδί στην Ελλάδα.

Αξίζει να σημειωθεί, όμως, ότι αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η χώρα μας πρωτοπορεί στον συγκεκριμένο κλάδο. Το 1967, ιατρικοί επιστήμονες από την Ελλάδα πραγματοποίησαν την πρώτη επανασυγκόλληση άκρου στην Ευρώπη. Η διαφορά με την φετινή «πρωτιά» έγκειται στο ότι η επέμβαση έγινε σε παιδί. Τα παιδιά διαθέτουν λιγότερο ανεπτυγμένα αγγεία απ’ ότι οι ενήλικες, με αποτέλεσμα αυτού του είδους οι επεμβάσεις να είναι πιο δύσκολες.

6. ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΑΝ ΑΠΟ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Ο «ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ»

Τον Ιούνιο του 2022 ερευνητές δύο γερμανικών πανεπιστημίων ανακάλυψαν την προέλευση της βουβωνικής πανώλης, της φονικότερης πανδημίας στην ιστορία της ανθρωπότητας, γνωστή και ως “Μαύρος Θάνατος”.

Σε σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", οι ερευνητές, με επικεφαλής την Ελληνίδα ερευνήτρια, δρα Μαρία Σπύρου, αποκάλυψαν ότι, αναλύοντας το DNA επτά ανθρώπων που είχαν πεθάνει τον 14ο αιώνα από την ασθένεια, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πανδημία προήλθε από την Ευρασία και συγκεκριμένα από την περιοχή που βρίσκεται σήμερα το Κιργιστάν.

Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή, καθώς, όπως σχολίασε και ο διεθνής Τύπος, ”λύθηκε μυστήριο 675 ετών”.

Σημειώνεται ότι η βουβωνική πανώλη (πανούκλα), το χρονικό διάστημα 1348-1353, κόστισε τη ζωή σε περίπου 200 εκατ. ανθρώπους στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική

7. ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ

Στις 21 Νοεμβρίου η ιστορική, μη επανδρωμένη, αποστολή Artemis 1 έφτασε στη Σελήνη. Πρόκειται για το πιο σημαντικό επίτευγμα της NASA εδώ και 50 χρόνια και το πρώτο θετικό δείγμα ότι οι άνθρωποι μπορούν να επιστρέψουν στο φεγγάρι.

Η κάψουλα Orion της αποστολής πραγματοποίησε τον γύρο της Σελήνης, χωρίς να προσεδαφιστεί σε αυτή, και 25 ημέρες μετά, στις 11 Δεκεμβρίου, επέστρεψε στη Γη.

Σύμφωνα με όσα έχει ανακοινώσει η NASA, στόχος του προγράμματος, είναι η διατήρηση μόνιμης παρουσίας αστροναυτών στη Σελήνη και η κατασκευή διαστημικού σταθμού σε τροχιά γύρω από τον δορυφόρο της Γης, που θα συνδέει τη Γη αρχικά με τον Άρη και αργότερα με άλλες περιοχές του ηλιακού μας συστήματος.

8. Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΚΑΡΔΙΑΣ ΓΟΥΡΟΥΝΙΟΥ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΟ

Στις 7 Ιανουαρίου του 2022, χειρούργοι στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στις ΗΠΑ, πραγματοποίησαν την πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση καρδιάς γενετικά τροποποιημένου χοίρου σε 57χρονο ασθενή, ο οποίος έπασχε από καταληκτική καρδιοπάθεια.

Σε αντίθεση με τις προηγούμενες ξενομεταμοσχεύσεις, οι οποίες αποτύγχαναν γιατί ο ανθρώπινος οργανισμός απέρριπτε αμέσως το “ξένο” όργανο, αυτή τη φορά, οι επιστήμονες χρησιμοποιήσαν την καρδιά ενός γουρουνιού, που προηγουμένως είχε υποβληθεί σε γονιδιακή επεξεργασία.

Η επιτυχής έκβαση του χειρουργείου θεωρήθηκε σπουδαία ιστορική στιγμή για την ιατρική επιστήμη, καθώς αποτέλεσε το πρώτο βήμα για μεταμοσχεύσεις ζωικών οργάνων σε ανθρώπους. Γεγονός που αναμένεται να σώσει εκατομμύρια ζωές, οι οποίες “χάνονται” εξαιτίας της τρομακτικής έλλειψης μοσχευμάτων.

Ο 57χρονος, Ντέιβιντ Μπένετ, κατάφερε να ζήσει για δύο μήνες με την καρδιά του γουρουνιού να λειτουργεί κανονικά.

9. ΣΤΟ "ΦΩΣ" ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑ

Επιστήμονες αποκωδικοποίησαν για πρώτη φορά το πλήρες ανθρώπινο γονιδίωμα, καλύπτοντας πια με ακρίβεια άνευ προηγουμένου όλα τα χρωμοσώματα από τη μία άκρη τους ως την άλλη.

Το ανθρώπινο γονιδίωμα αποτελείται από δισεκατομμύρια ατομικά "γράμματα" DNA μοιρασμένα σε 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων.

Για να διαβαστεί όλο το γονιδίωμα, οι επιστήμονες έπρεπε να το κόψουν σε κομμάτια μήκους μερικών εκατοντάδων ή χιλιάδων γραμμάτων το καθένα. Στη συνέχεια, οι μηχανές αλληλούχισης διάβαζαν τα επιμέρους γράμματα (βάσεις) σε κάθε κομμάτι και οι επιστήμονες προσπαθούσαν να συναρμολογήσουν τα κομμάτια στη σωστή σειρά, όπως σε ένα δύσκολο παζλ.

Οι περισσότεροι από 100 ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου Ερευνών Ανθρωπίνου Γονιδιώματος (NHGRI) των ΗΠΑ και άλλων πανεπιστημίων, που πραγματοποίησαν την έρευνα, εξήγησαν ότι τα σπουδαία ευρήματα είναι θεμελιώδη για την κατανόηση όλου του φάσματος της ανθρώπινης γονιδιωματικής ποικιλομορφίας, του γενετικού υποβάθρου ορισμένων ασθενειών και της ανθρώπινης εξέλιξης.

10. ΕΚΤΥΠΩΤΗΣ 3D ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΜΟΣΧΕΥΜΑ ΑΥΤΙΟΥ

Στις αρχές Ιουνίου του 2022 μία ομάδα γιατρών δημιούργησε με τη βοήθεια τρισδιάστατου εκτυπωτή (3D Printer), ένα ανθρώπινο αυτί, το οποίο στη συνέχεια μεταμόσχευσε μία 20χρονη ασθενή από το Μεξικό.

Οι ειδικοί κατασκεύασαν αρχικά ένα «εκμαγείο» του άλλου, “υγιούς” αυτιού και συνέλλεξαν κύτταρα από τον χόνδρο. Ύστερα, καλλιέργησαν τα κύτταρα στο εργαστήριο, μέχρι να παραχθεί επαρκής ποσότητα και, αναμιγνύοντάς τα με υδρογέλη κολλαγόνου, δημιούργησαν ένα μίγμα, το οποίο χρησιμοποίησαν για την εκτύπωση του τρισδιάστατου εμφυτεύματος.

Το εμφύτευμα AuriNovo αναπτύχθηκε από την εταιρεία 3DBio Therapeutics και αναμένεται να βοηθήσει χιλιάδες παιδιά που πάσχουν από μικρωτία.