Τα ξυστά επιχρίσματα στο Πυργί της Χίου

Από την σειρά "Συνάντησα κι ευτυχισμένους μαστόρους" Επ.11 - Τα ξυστά στο Πυργί της Χίου.

Τα Ξυστά όμως αποτελούν ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό θέμα το οποίο δεν συναντάται πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Όλες οι προσόψεις των πυργούσικων σπιτιών και γενικότερα των οικοδομημάτων είναι διακοσμημένες με ξυστά.

Τα ξυστά είναι διακοσμητικά σχήματα, γεωμετρικά ως επί το πλείστον, χαραγμένα και ξυσμένα πάνω σε φρέσκο κονίαμα στις προσόψεις κατοικιών και άλλων κτιρίων.

Η τεχνική αυτή δεν επινοήθηκε, αλλά εισήχθηκε στη Χίο πιθανότατα από τη Γένουα της Ιταλίας την περίοδο που οι Γενουάτες κατείχαν το νησί.

Στο Πυργί έχουν βρεθεί ξυστά που έχουν χαραγμένα επάνω τους την ημερομηνία 1893, αλλά υπάρχουν και αναφορές ότι αυτή η παράδοση διατηρείται από τον μεσαίωνα.

Από παλιές φωτογραφίες και βιβλιογραφικά τεκμήρια ή και από υπολείμματα ξυστών που τοποθετούνται χρονολογικά πριν από το 1850, συναντούμε τη συνήθεια αυτή σποραδικά μέσα στον οικισμό. Σε αρχαία αγγεία που βρέθηκαν στον Εμπορείο, επίνειο του Πυργιού, υπήρχαν τα ίδια σχήματα με τα σημερινά ξυστά.

Δεν ζωγράφιζαν παλιά ολόκληρες τις προσόψεις των σπιτιών στο Πυργί παρά μόνο τοπικά γύρω από τα παράθυρα και τις πόρτες άπλωναν λίγο σοβά και φτιάχνανε μικρά ξυστά. Ακόμα έφτιαχναν και ξυστά με κύκλους, ακτίνες και δαντελωτά σχέδια, στο ταβάνι της σάλας των σπιτιών, που τα έλεγαν «φεγγάρια».

Η εκπομπή: Συνάντησα κι ευτυχισμένους μαστόρους

Σκοπός της εκπομπής είναι να προβάλλει τους ανθρώπους που με την αφοσίωσή τους στην τέχνη τους, διατηρούν ζωντανή την ιστορία και την παράδοση του τόπου μας.

Τεχνίτες απ’ όλη την Ελλάδα, ανοίγουν τα εργαστήρια και την καρδιά τους και μιλούν για τη δουλειά, τη ζωή και τα έργα που δημιουργούν, με κόπο και μεράκι.

Σήμερα, βέβαια, τα επαγγέλματα αυτά αργοσβήνουν... αφενός διότι η εξέλιξη και ο εκσυγχρονισμός κάλυψαν τις ανάγκες, και αφετέρου διότι δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση από τους νεότερους να ασχοληθούν. Έτσι λοιπόν οι παραδοσιακές τέχνες χάνονται, δεν παύουν όμως να αποτελούν ένα τεράστιο και αναπόσπαστο κεφάλαιο του λαϊκού μας πολιτισμού.

Δείτε την εκπομπή για τα ξυστά στο Πυργί της Χίου:

http://www.dailymotion.com/video/xkhp0r_%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B1-%CE%BA%CE%B9-%CE%B5%CF%85%CF%84%CF%85%CF%87%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%B5%CF%80-11-%CF%84%CE%B1-%CE%BE%CF%85%CF%83%CF%84%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%85%CF%81%CE%B3%CE%AF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%87%CE%AF%CE%BF%CF%85_people?start=5

Πηγή: http://www.egeorgalas.gr/news-articles/latest-news/73-pirgi-chios.html

και

http://krasodad.blogspot.gr/2011/03/video_06.html