Φράγμα Μαραθώνα: Το έργο που άλλαξε την καθημερινότητα σε 900 εργαζομένους και τις εργασιακές σχέσεις

Κορωνίδα των καινοτομιών, είναι ο οικισμός που δημιουργήθηκε για να στεγαστούν 900 από τους 3.000 ανθρώπους, που συνολικά εργάστηκαν για να κατασκευάσουν το Φράγμα του Μαραθώνα

Ένας αγαπημένος προορισμός για μονοήμερη εξόρμηση των Αθηναίων είναι ο Μαραθώνας. Η περιοχή έχει πολλά να διηγηθεί: Από την ιστορία της Λίμνης και τη δημιουργία του εμβληματικού Φράγματος, μέχρι τις καινοτομίες που εισήγαγε στην Ελλάδα, λίγα χρόνια μετά το πέρας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Κορωνίδα των καινοτομιών, είναι ο οικισμός που δημιουργήθηκε για να στεγαστούν 900 από τους 3.000 ανθρώπους, που συνολικά εργάστηκαν για να κατασκευάσουν το Φράγμα του Μαραθώνα, ένα έργο που άλλαξε τα δεδομένα της υδροδότησης στην πρωτεύουσα, αναβαθμίζοντας της ζωές των κατοίκων της.

Ο οικισμός δημιουργήθηκε το 1926, μία εποχή δύσκολη, λίγα μόλις χρόνια μετά το πέρας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Παρ’ όλα αυτά οι συνθήκες διαβίωσης ήταν τόσο σύγχρονες για την εποχή, που οι εργαζόμενοι το αποκαλούσαν «Μικρό Παρίσι», αν και η πλειονότητα εξ’ αυτών, δεν είχε περάσει ούτε τα σύνορα του νομού, πόσο μάλλον της χώρας.

Καταλύματα του οικισμού στο Μαραθώνα , 1927. Στο βάθος απεικονίζεται το νοσοκομείο του οικισμού. Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Φως, νερό κι άλλες παροχές

Πώς ήταν δομημένος όμως ο οικισμός και ποιες παροχές προσέφερε στους εργαζόμενους; Η ΕΥΔΑΠ διαθέτει ένα πλούσιο Ιστορικό Αρχείο, απ’ όπου βγαίνουν στο «φως» ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Το 1929 που ολοκληρώθηκε, ο οικισμός είχε ήδη εξασφαλίσει την ηλεκτροδότηση και την αυτόνομη ύδρευση, με λουτρό, όταν την ίδια περίοδο στην Αττική δεν υπήρχε τρεχούμενο νερό, κάτι που ολοκληρώθηκε το 1933.  Προηγουμένως, τον Ιούνιο του 1927, η Ούλεν, έθεσε σε λειτουργία έναν ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό στο Καστρί.  Έτσι, ήταν δυνατόν να υλοποιηθούν οι απαραίτητες εργασίες στο Φράγμα και δόθηκε ηλεκτροδότηση στον οικισμό, ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς ο εξηλεκτρισμός της χώρας ολοκληρώθηκε το 1975.

Μηχανικός και εργάτης του έργου φωτογραφίζονται στο μεγάλο μεταλλικό δακτύλιο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της Σήραγγας του Μπογιατίου, 1928 . Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Όσοι διέμεναν στον οικισμό, απολάμβαναν πολλά μικρά και μεγάλα προνόμια, που διευκόλυνε την καθημερινότητά τους. Στο παντοπωλείο για παράδειγμα το φαγητό σερβιριζόταν σε πορσελάνινα πιάτα, και τα ποτά σε κανάτες και ποτήρια εμαγιέ!.

Το μαγειρείο στο Μαραθώνα. Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Στάδιο κατασκευής Φράγματος Μαραθώνα, 1927. Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του ΄50,  λειτούργησε ακόμα και σχολείο στον οικισμό του Μαραθώνα, αλλά και φούρνος, πλυσταριό και καφενές …ο καφενές της κυρίας Χρύσας, ένας χώρος καθημερινής συνάθροισης και συνάμα, χώρος για τις εορταστικές εκδηλώσεις των σκληρά εργαζομένων, που ένοιωθαν την ανάγκη για κοινωνικοποίηση και χαλάρωση.

Την ίδια περίοδο δημιουργήθηκε και η λέσχη, ένας χώρος συγκέντρωσης που σερβίρονταν καφές και αναψυκτικά, όπου τα παιδιά μαζεύονταν για να παίξουν επιτραπέζια το απόγευμα. Σήμερα, είναι χώρος υποδοχής και εκδηλώσεων.

Πανοραμική άποψη του οικισμού του Μαραθώνα, 1927. Πηγή: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Τη ζωή στον οικισμό φωτίζει το Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ, η οποία στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων 2021 και με τη βοήθεια της τεχνολογίας δημιούργησε την ψηφιακή – ακουστική ξενάγηση «Φράγμα Μαραθώνα: Η ζωή στον οικισμό».  Μέσα από το εμπλουτισμένο και από προφορικές μαρτυρίες Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ και σε συνεργασία με την Clio Muse Tours, σχεδιάστηκε μία διαδρομή 17 σημείων, με τη δυνατότητα και της 360ο εικονικής περιήγησης, απ’ όπου αναδεικνύονται ιστορίες από τη ζωή στον οικισμό του Μαραθώνα.