Αναζήτηση στην κοινότητα

Η πυρκαγιά που έπληξε τη νήσο Maui της Χαβάη, ισοπεδώνοντας κυριολεκτικά την ιστορική πόλη της Lahaina και προκαλώντας έως και τη Δευτέρα, 14.08.2023 το θάνατο περισσότερων από 90 ανθρώπων, αποτελεί τη φονικότερη πλέον πυρκαγιά των τελευταίων 100 ετών στην ιστορία των ΗΠΑ. Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, η πυρκαγιά ξέσπασε τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης 8 Αυγούστου 2023, στις πλαγιές του όρους Mauna Kahalawai, ανατολικά της πόλης Lahaina και έως νωρίς το πρωί (09:00 τοπική ώρα) είχε τεθεί υπό έλεγχο. Ωστόσο, το μεσημέρι της ίδιας ημέρας (08.08.2023, 15:00 τοπική ώρα) αναφέρθηκε αναζωπύρωση της φωτιάς, με τους θυελλώδεις ανατολικούς ανέμους να οδηγούν στην εκρηκτική της εξάπλωση και συμπεριφορά. Σύμφωνα με τις αναφορές που υπάρχουν, μέσα σε λιγότερο από 3 ώρες η φωτιά είχε φτάσει στην ακτή, καίγοντας πλέον εντός του αστικού ιστού της πόλης Lahaina. Αναφορικά με τις συνθήκες που οδήγησαν σε αυτή τη φονική πυρκαγιά, η Πυρομετεωρολογική Ομάδα FLAME της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών παρουσιάζει τις ακόλουθες ερωτήσεις και απαντήσεις. 1) Τι ρόλο έπαιξαν οι μετεωρολογικές συνθήκες στην εκδήλωση της πυρκαγιάς; Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Ξηρασίας της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, 20% της έκτασης της νήσου Maui όπου εκδηλώθηκε η πυρκαγιά βρίσκοταν από τις αρχές του Αυγούστου 2023 στο επίπεδο προειδοποίησης 1, το οποίο αντιστοιχεί σε συνθήκες μέτριας ξηρασίας. Η διαθεσιμότητα καύσιμης ύλης ήταν υψηλή εξαιτίας της προηγηθείσας υγρής περιόδου το χειμώνα και της επακόλουθης εμμονής των ξηρών συνθηκών. Επιπροσθέτως, τα προγνωστικά στοιχεία που υπήρχαν διαθέσιμα αρκετές ημέρες πριν την εκδήλωση της πυρκαγιάς υποδείκνυαν πολύ υψηλή επικινδυνότητα λόγω των ενισχυμένων Α/ΒΑ ανέμων, με έμφαση στις υπήνεμες πλευρές της νήσου Maui. Συνεπώς, υπήρχαν διαθέσιμα όλα τα συστατικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για την εκδήλωση δυνητικά καταστροφικών πυρκαγιών. 2) Ποιες είναι οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες που οδήγησαν στην εκρηκτική συμπεριφορά της φωτιάς; Η ανάλυση των διαθέσιμων στοιχείων δείχνει ότι οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της εκρηκτικής εξάπλωσης της φωτιάς καθορίστηκαν κύρια από την παρουσία ενός πολύ ισχυρού πεδίου υψηλών πιέσεων στα βόρεια του νησιωτικού συμπλέγματος της Χαβάης (Εικόνα 1). Η παρουσία αυτού του ανώμαλα ισχυρού πεδίου υψηλών πιέσεων είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ισχυρής βαροβαθμίδας κατά τη διεύθυνση βορράς-νότος και συνεπακόλουθα την ενίσχυση των Α/ΒΑ ανέμων (αληγείς άνεμοι). Πνέοντας με θυελλώδεις εντάσεις πάνω από το όρος Mauna Kahalawai, οι Α/ΒΑ άνεμοι έδρασαν ως καταβάτες στην υπήνεμη πλευρά του όρους, εκεί όπου βρίσκεται η πόλη Lahaina. Εξαναγκαζόμενοι από την τοπογραφία να κινηθούν “κατηφορικά” στην υπήνεμη πλευρά, οι Α/ΒΑ καθίστανται ακόμη περισσότερο θερμοί και ξηροί, συνεισφέροντας καθοριστικά στην ακραία ξήρανση της καύσιμης ύλης και επομένως στην αύξηση της ευκολίας ανάφλεξης. Επιπροσθέτως, η συνοπτική κυκλοφορία που περιγράφηκε προηγούμενα, με την παρουσία του πολύ ισχυρού πεδίου υψηλών πιέσεων, είχε ως αποτέλεσμα και την μεταφορά στην επιφάνεια θερμού και ξηρού αέρα από την μέση και κατώτερη τροπόσφαιρα (Εικόνα 1), στοιχείο που συνεισέφερε στη δημιουργία περιβάλλοντος εξαιρετικά ευνοϊκού για την εκρηκτική εξάπλωση και συμπεριφορά της φωτιάς. Συμπερασματικά, η εκρηκτική εξάπλωση της πυρκαγιάς στη νήσο Maui καθοδηγήθηκε κύρια από την επικράτηση πολύ ισχυρών (θυελλωδών), θερμών και ξηρών ανέμων λόγω της επικρατούσας συνοπτικής κυκλοφορίας. https://www.meteo.gr/UploadedFiles/articlePhotos/AUG23/mauifire_fig1_correct.png Εικόνα 1. Σύνοψη συνοπτικής ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια της φονικής πυρκαγιάς στη νήσο Maui της Χαβάης. 3) Έπαιξε ρόλο ο τυφώνας Dora στην εκρηκτική εξάπλωση της φωτιάς; Όχι. Ο κατηγορίας 4 τυφώνας Dora μπορεί να ήταν ένας ισχυρός τυφώνας, αλλά η διέλευση του έλαβε χώρα περίπου 1.000 km νότια του νησιωτικού συμπλέγματος της Χαβάης. Το αποτέλεσμα είναι η επίδραση του ανεμολογικού πεδίου του τυφώνα στους ανέμους που έπνεαν στην περιοχή της νήσου Maui να είναι πρακτικά αμελητέα. Η ένταση των θυελλωδών ανέμων που καθοδήγησε την εκρηκτική εξάπλωση και συμπεριφορά της φωτιάς καθορίστηκε από τη συνοπτική κυκλοφορία (βλ. Ερώτηση 2) και όχι από την παρουσία του τυφώνα Dora στην ευρύτερη περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού. 4) Υπάρχουν ομοιότητες με τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι της Αττικής; Ναι. Τόσο στην φονική πυρκαγιά στο Μάτι της Αττικής, όσο και σε αυτή στη νήσο Maui, καταγράφεται η αλληλεπίδραση του ανέμου με την τοπογραφία, με αποτέλεσμα τη δημιουργία των πολύ θερμών και ξηρών καταβατών ανέμων. Υπενθυμίζεται ότι στην περίπτωση του Ματιού, έπνεαν θυελλώδεις δυτικοί άνεμοι που έδρασαν ως καταβάτες στην υπήνεμη πλευρά του όρους Πεντέλη, καθοδηγώντας την εκρηκτική εξάπλωση και συμπεριφορά της φωτιάς. Ωστόσο, σε αντίθεση με την πυρκαγιά στη νήσο Maui, στην πυρκαγιά του Ματιού, σημαντικό ρόλο έπαιξε και η παρουσία του υποτροπικού αεροχειμμάρου που ευνόησε την μεταφορά στην επιφάνεια ισχυρών ανέμων και θερμού και ξηρού αέρα. https://www.meteo.gr/UploadedFiles/articlePhotos/AUG23/hawai_fires_aug23_cb-scaled.png Εικόνα 2. Εστίες πυρκαγιάς όπως εντοπίστηκαν από δορυφόρους της NASA, σε περιοχές της νήσου Μάουϊ στη Χαβάη, κατά την χρονική περίοδο 9 και 10 Αυγούστου 2023. Πηγή δεδομένων: FIRMS/NASA Αποκωδικοποιώντας τα μαθήματα από τη φονική πυρκαγιά στη νήσο Maui της Χαβάης, αξίζει να σημειώσουμε τα ακόλουθα: - Η παρακολούθηση των μετεωρολογικών συνθηκών σε βάθος μηνών έως και ετών πριν από κάθε αντιπυρική περίοδο και η βραχυπρόθεσμη πρόγνωση (2-3 ημέρες) των πυρομετεωρολογικών συνθηκών σε συνοπτική και περιοχική κλίμακα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο εργαλείο οποιουδήποτε συστήματος εκτίμησης επικινδυνότητας. - Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η αξιοποίηση της διαθέσιμης πυρομετεωρολογικής γνώσης, εργαλείων και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων εξελιγμένων μοντέλων φωτιάς-ατμόσφαιρας τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκ των προτέρων για τη χάραξη σεναρίων διαχείρισης και αντιμετώπισης, υλοποιώντας υποθετικά σενάρια πυρκαγιών, αλλά και επιχειρησιακά σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. View full είδηση

Εντυπωσιακά αποτελέσματα προκύπτουν από την ανάλυση των καμένων εκτάσεων από τις δασικές πυρκαγιές των τελευταίων επτά ετών (2017-σήμερα) στην Περιφέρεια Αττικής. Από το 2017 μέχρι και το τέλος Ιουλίου 2023, 11 μεγάλες πυρκαγιές έχουν κάψει περισσότερα από 550.000 στρέμματα σύμφωνα με τις αναφορές από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS). Η περίμετρος των καμένων εκτάσεων δίνεται στο χάρτη που ακολουθεί. Εικόνα 1. Περίμετρος των καμένων εκτάσεων στην Περιφέρεια Αττικής από το 2017 ως σήμερα. Με κόκκινο σημειώνονται οι εκτάσεις που έχουν καεί το 2023 (ως τις 31/7) και με κίτρινα και πορτοκαλί χρώματα οι εκτάσεις που κάηκαν τα προηγούμενα 7 έτη. Με γκρί χρώμα σημειώνεται η ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου Αττικής. Ο παρακάτω πίνακας παραθέτει τον αριθμό των καμένων στρεμμάτων ανά έτος από το 2017. Πίνακας 1. Συνολικές καμένες εκτάσεις κατά τα έτη 2017-2023 στην περιοχή της Αττικής. Η συνολική επιφάνεια της Περιφέρειας Αττικής (χωρίς την περιοχή της Τροιζηνίας, των νησιών και του Λεκανοπεδίου) είναι 2.500.000 στρέμματα, οπότε τα τελευταία 7 έτη το 23% της συνολικής επιφάνειας έχει καεί από δασικές πυρκαγιές. Τα παραπάνω ανησυχητικά στοιχεία για την Αττική υπογραμμίζουν την ανάγκη συνολικού επαναπροσδιορισμού της στρατηγικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Ειδικότερα, η διαχείριση των δασικών πυρκαγιών απαιτεί μία ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα ενσωματώνει γνώση αιχμής από διαφορετικές επιστήμες, μεταξύ αυτών και η πυρομετεωρολογία. Είναι χαρακτηριστικό πως η εκδήλωση ακραίων δασικών πυρκαγιών περιλαμβάνει τη σύζευξη, την αλληλεπίδραση φωτιάς και ατμόσφαιρας, οπότε είναι αδύνατο να χαραχθεί οποιαδήποτε στρατηγική διαχείρισης δίχως την ενεργό συνεισφορά της μετεωρολογικής γνώσης. Επιπροσθέτως, οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες καθορίζουν εάν και πότε τα δασικά καύσιμα θα καταστούν εύφλεκτα, επηρεάζοντας επίσης τα χαρακτηριστικά της εξάπλωσης και της συμπεριφοράς της φωτιάς. Παρατηρησιακά δίκτυα όπως το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών της μονάδας ΜΕΤΕΟ/Ε.Α.Α μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης, επιστημονικά τεκμηριωμένης στρατηγικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. View full είδηση

Οι εκπομπές αερίων από τις φωτιές που μαίνονται στην Ελλάδα από την περασμένη εβδομάδα, είναι οι υψηλότερες των τελευταίων 21 χρόνων στη χώρα μας, όσον αφορά το δεύτερο μισό του Ιουλίου, σύμφωνα με την Υπηρεσία Καταγραφής της Ατμόσφαιρας Copernicus (Copernicus Atmosphere Monitoring Service – CAMS). Πηγή: Satellite image ©2023 Maxar Technologies via AP Σύμφωνα με το CAMS, μάλιστα, οι εκλύσεις έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ του 1 μεγατόνου άνθρακα μεταξύ 1ης Ιουλίου και 25ης Ιουλίου – αριθμός σχεδόν διπλάσιος από το προηγούμενο ρεκόρ, που αφορά την ίδια περίοδο του 2007. Πηγή: CAMS/Copernicus «Το τρέχον κύμα καύσωνα που επηρεάζει την Ελλάδα και τη Μεσόγειο, έχει αυξήσει τον κίνδυνο πυρκαγιών, κάτι που αντανακλάται στην υψηλή ένταση εκδήλωσής τους στη Μεσόγειο» παρατηρεί ο επικεφαλής επιστήμονας της CAMS, Μαρκ Πάρινγκτον. Οι προγνώσεις της CAMS για τα σωματίδια και άλλους ρύπους που σχετίζονται με τις εκπομπές από τις δασικές πυρκαγιές δείχνουν πως ο καπνός μεταφέρεται προς τα νότια σε όλη τη Μεσόγειο – κάτι που επιβεβαιώνεται από τις δορυφορικές εικόνες της υπηρεσίας. «Δυστυχώς, δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένων των ακραίων συνθηκών στην περιοχή. Η παρατηρούμενη ένταση και οι εκτιμώμενες εκπομπές καταδεικνύουν πόσο ασυνήθιστη είναι η κλίμακα των πυρκαγιών αυτού του Ιουλίου σε σχέση με τα δεδομένα προ είκοσι ετών που διατηρούμε στο σύστημα αρχείων μας», πρόσθεσε ο Πάρινγκτον που σημείωσε πως η υπηρεσία θα εξακολουθήσει να καταγράφει στενά τις εκλύσεις αερίων από τις φωτιές έως το τέλος του καλοκαιριού. View full είδηση

Σχεδόν 190.000 στρέμματα, δηλαδή το 13% της έκτασης του νησιού, έγιναν στάχτη στη Ρόδο μέχρι χθες βράδυ, από τα πύρινα μέτωπα που μαίνονται για ένατη μέρα. Ανάμεσα στις καμένες εκτάσεις βρίσκονται και 22.000 στρέμματα εκτάσεων Natura 2000 και καταφυγίων άγριας ζωής (έως σήμερα το πρωί), που ισοδυναμεί με το 11,6% της συνολικής καμένης έκτασης στο πολύπαθο νησί. Αναλυτικότερα, η καμένη έκταση στην πυρκαγιά της Ρόδου, βάσει των επικαιροποιημένων στοιχείων της εφαρμογής Current Situation Viewer (MODIS & VIIRS NRT) του EFFIS-Copernicus της Τρίτης 25/7 το βράδυ, ήταν 188.890 στρ. τα οποία αντιστοιχούν στο 13% της έκτασης του νησιού. http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/07/Kamena-rodos2-600-x-412.jpg Από τα παραπάνω στρέμματα, τα 8.215 βρίσκονται εντός 4 περιοχών του Δικτύου Natura 2000, ενώ άλλα 13.750 στρ, βρίσκονται εντός δύο Καταφυγίων Άγριας Ζωής. Η αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη επικαιροποίηση των στοιχείων ήταν 9.330 στρέμματα. Συνολικά μέχρι το πρωί της Τετάρτης 26/7/2023 έχουν καεί 21.965 στρέμματα προστατευόμενων περιοχών που αντιστοιχούν στο 11,6% της συνολικής καμένης έκτασης. Η πυρκαγιά εξακολουθεί να καίει σε μικρά μέτωπα, συνολικά όμως βρίσκεται σε ύφεση. Πάντα, βέβαια, υπάρχει ο κίνδυνος αναζωπύρωσης. Την ίδια στιγμή, έχουν καεί πολλά πλατώνια (Dama dama), τα γνωστά ελάφια της Ρόδου. Η εικόνα είναι της εφαρμογής Current Situation Viewer (MODIS & VIIRS NRT) του EFFIS-Copernicus, από όπου έγινε μεταφορά της σε χάρτη της ΑΝΑΒΑΣΗΣ: http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/07/rodos-700-x-364.jpg Πάνω από 27.000 στρέμματα στάχτη στην Κάρυστο, όλα Natura! Παράλληλα, η καμένη έκταση στην πυρκαγιά του Πλατανιστού της Καρυστίας, στην Εύβοια, βάσει των επικαιροποιημένων στοιχείων της εφαρμογής Current Situation Viewer (MODIS & VIIRS NRT) του EFFIS-Copernicus, της Τρίτης 26/7 το βράδυ, είναι 27.700 στρ. τα οποία όλα βρίσκονται εντός της περιοχής του Δικτύου Natura GR2420012 «Όρος Όχη, παράκτια ζώνη και νησίδες». Από την προηγούμενη επικαιροποίηση των στοιχείων, η καμένη έκταση αυξήθηκε κατά 2.890 στρέμματα. Δυστυχώς είχαμε τρεις απώλειες ανθρώπινων ζωών, των δύο πιλότων του Καναντέρ 215 που κατέπεσε ενώ επιχειρούσε στο μέτωπο του Πλατανιστού, καθώς και ενός 41χρονου κτηνοτρόφου που βρέθηκε απανθρακωμένος στο όρος Όχη, που βρισκόταν εκεί στην προσπάθειά του να σώσει το κοπάδι του. View full είδηση

Με τη συνεργασία των αρμόδιων αρχών, καθώς και της κοινωνίας των πολιτών και επιστημόνων, ολοκληρώθηκε με επιτυχία το διετές πιλοτικό έργο προδιαγεγραμμένης καύσης στη Χίο από το WWF Ελλάς, με την υποστήριξη της Procter & Gamble. Το έργο, που είχε λάβει ερευνητική άδεια από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2021, ενώ σε αυτό συμμετείχαν –εκτός από τα στελέχη και τους εξωτερικούς συνεργάτες του WWF Ελλάς- ακόμα 10 ειδικοί επιστήμονες του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ), 2 ειδικοί επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στελέχη της Διεύθυνσης Δασών Χίου, 20 εθελοντές της ομάδας εθελοντικής δράσης Χίου «Όμικρον», καθώς και στελέχη και εξοπλισμός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Χίου και του Δήμου Χίου. Με άλλα λόγια, ήταν ένα έργο, η εξέλιξη και η υλοποίηση του οποίου βασίστηκαν αποκλειστικά σε μια ευρεία συνεργασία φορέων και οργανισμών που αναγνωρίζουν πως η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών θα πρέπει να ενισχυθεί με καινοτόμες δράσεις, ικανές να φέρουν αποτελέσματα. Κεντρικοί στόχοι του έργου ήταν η δημιουργία επιστημονικών προδιαγραφών χρήσης της προδιαγεγραμμένης καύσης, αλλά και η θεσμοθέτησή της ως ένα εργαλείο διαχείρισης της βλάστησης, και κατ’ επέκταση, ως μια αποτελεσματική μέθοδος πρόληψης των δασικών πυρκαγιών. Πρόκειται για μία ιδέα που τοποθετεί τη διαχείριση της βλάστησης στο επίκεντρο της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών και ξεκίνησε να σχεδιάζεται το 2020 από το WWF Ελλάς και το ΙΜΔΟ, ως μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα οι ολοένα και δριμύτερες δασικές πυρκαγιές των τελευταίων ετών. Από τον Φεβρουάριο του 2022 έως και τον Μάρτιο του 2023, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 4 αποστολές στο νησί της Χίου, κατά τις οποίες κάηκαν πειραματικά 40 στρέμματα σε 9 δειγματοληπτικές επιφάνειες με διαφορετική βλάστηση. Οι ειδικοί επιστήμονες που συμμετείχαν ή/και συντόνισαν την προσπάθεια παρακολούθησαν, μέτρησαν και κατέγραψαν επιλεγμένες παραμέτρους πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την εφαρμογή των προδιαγεγραμμένων καύσεων. Ενδεικτικά, μετρήθηκαν η συμπεριφορά της φωτιάς (ρυθμός εξάπλωσης και μήκος φλόγας) και η επίδρασή της στις ιδιότητες του εδάφους, τα δέντρα (η ροή των χυμών των δένδρων) και τη φυτική βιοποικιλότητα, η θερμοκρασία του εδάφους σε διάφορα βάθη, η διάβρωση, η υγρασία της επιφανειακής βλάστησης, κ.ά. Η χρήση φωτιάς χαμηλής έντασης κατά τις προδιαγεγραμμένες καύσεις εξυπηρέτησε τον στόχο μείωσης της καύσιμης ύλης, για τη συντήρηση αντιπυρικών και στεγασμένων ζωνών. Σύμφωνα με τα ως τώρα αποτελέσματα της παρακολούθησης των οικολογικών επιπτώσεων: Δεν υπήρξαν ενδείξεις ότι επηρεάζονται αρνητικά οι λειτουργίες της τραχείας πεύκης στις στεγασμένες ζώνες, ούτε εκείνες της γειτνιάζουσας θαμνώδους ή δενδρώδους βλάστησης. Δεν δημιουργήθηκε υδρόφοβο στρώμα εδάφους. Η φωτιά δεν προκάλεσε σημαντικές μεταβολές στις βασικές ιδιότητες των εδαφών. Η φωτιά μείωσε την καύσιμη ύλη, «ξαναστέλνοντας» τα θρεπτικά συστατικά πίσω στο έδαφος και βοηθώντας στη γρήγορη ανακύκλωσή τους. Δεν διαπιστώθηκαν αρνητικές επιπτώσεις στη μικροπανίδα. Αυξήθηκε η φυτική ποικιλότητα. Προσθέτοντας, από τη διεθνή εμπειρία, είναι προτιμότερο η συντήρηση των αντιπυρικών ζωνών να πραγματοποιείται με προδιαγεγραμμένη καύση συγκριτικά με τη χρήση βαριών ερπυστριοφόρων μηχανημάτων που αφενός διαταράσσουν το έδαφος αυξάνοντας τη διάβρωση, αφετέρου έχουν μεγαλύτερο κόστος. Όπως φαίνεται από τη χρήση της μεθόδου σε άλλες χώρες και ακολουθώντας συγκεκριμένους κανόνες, μπορεί να πετύχει και άλλους διαχειριστικούς στόχους όπως η αύξηση παραγωγής της βοσκήσιμης ύλης, η βελτίωση οικοτόπων για την άγρια πανίδα, η διατήρηση της μωσαϊκότητας του τοπίου, και η αφαίρεση ή η αντιμετώπιση ανεπιθύμητων ξενικών, εισβλητικών και χωροκατακτητικών ειδών χλωρίδας. Το παρελθόν της προδιαγεγραμμένης καύσης & η επόμενη μέρα Οι πρώτες προσπάθειες για την εισαγωγή της μεθόδου της προδιαγεγραμμένης καύσης στη χώρα μας ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970 όταν μέλη της δασικής επιστημονικής κοινότητας και στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας εφάρμοσαν πιλοτικά την προδιαγεγραμμένη καύση. Δυστυχώς, αυτή η προσπάθεια εγκαταλείφθηκε για διάφορους λόγους (έλλειψη πόρων, επιστημονικής καθοδήγησης και ξεκάθαρων στόχων σε συνδυασμό με την ανυπαρξία θεσμικής υποστήριξης). Σχεδόν μισό αιώνα μετά και ενώ η προδιαγεγραμμένη καύση χρησιμοποιείται με θετικά αποτελέσματα σε δεκάδες χώρες ανά τον κόσμο (Αυστραλία, Η.Π.Α, Γαλλία, Πορτογαλία, Ισπανία), στην Ελλάδα δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί το θεσμικό και επιστημονικό υπόβαθρο για την εφαρμογή της, την ίδια στιγμή που οι δασικές πυρκαγιές έχουν καταστεί πλέον ένα πρόβλημα με συνεχώς κλιμακούμενες επιπτώσεις. Κρίσιμο στοιχείο για την ορθή αξιοποίηση της προδιαγεγραμμένης καύσης αποτελεί η ρητή πρόβλεψη και ρύθμισή της στη νομοθεσία με τη θεσμοθέτηση των απαιτούμενων διαδικασιών, προδιαγραφών και προϋποθέσεων, και την αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων και της συνεργασίας των υπεύθυνων φορέων. Μόνο με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ο τεκμηριωμένος σχεδιασμός της μεθόδου, αλλά και η ασφαλής, αποτελεσματική και οικονομικά βιώσιμη υλοποίησή της. Παρά τα προφανή οφέλη και τη σημαντική συμβολή της μεθόδου στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, όπως προκύπτουν από τη εμπειρία πολλών άλλων χωρών και επιβεβαιώνονται από την παρούσα πιλοτική εφαρμογή, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη για τη χρήση της προδιαγεγραμμένης καύσης στη χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό, το WWF Ελλάς θα παραδώσει το αμέσως επόμενο διάστημα συγκεκριμένες προτάσεις προς τους αρμόδιους φορείς για την εισαγωγή της προδιαγραμμένης καύσης στη νομοθεσία και τη δημιουργία προδιαγραφών χρήσης που προκύπτουν από την εφαρμοσμένη έρευνα. Για πολλά χρόνια τα κράτη –μεταξύ αυτών και η χώρα μας- εστίασαν τις προσπάθειες τους στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών, η οποία και θεωρήθηκε ότι από μόνη της μπορεί να μειώσει τα περιστατικά, την έκταση, αλλά και την ένταση των δασικών πυρκαγιών. Η καταστολή έχει όρια που συχνά ξεπερνιούνται, οδηγώντας ενίοτε τον μηχανισμό δασοπυρόσβεσης σε αποδιοργάνωση ή κατάρρευση. Στην πραγματικότητα, η πολιτική της καταστολής που δεν συνοδεύεται από συστηματική διαχείριση δασικής βλάστησης εκτός της αντιπυρικής περιόδου έχει οδηγήσει, λόγω και της εγκατάλειψης της υπαίθρου, στη συσσώρευση βιομάζας, η οποία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καταστροφικών πυρκαγιών μεγάλης έντασης και δριμύτητας. Εάν στα παραπάνω, συνυπολογίσουμε και τον παράγοντα της κλιματικής αλλαγής, τότε οδηγούμαστε σε μεγαλύτερες, εντονότερες και με μεγαλύτερη διάρκεια πυρκαγιές. Επομένως, χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην πρόληψη και να αξιοποιηθούν αποτελεσματικές μέθοδοι διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών που να συνοδεύονται από επιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση, όπως είναι η προδιαγεγραμμένη καύση. «Γνωρίζουμε ότι τέτοιες προσπάθειες, όπως το πιλοτικό πρόγραμμα του WWF Ελλάς, για να έχουν αποτέλεσμα απαιτούν ευρείες συνεργασίες, αλλά και σημαντικούς πόρους. Μας δίνει ιδιαίτερη χαρά να αποτελούμε μέρος αυτής της πρωτοβουλίας και να στηρίζουμε μία δράση με τόσο σημαντική προοπτική, καθώς πιστεύουμε ότι πέρα από την υποχρέωση που έχουμε ως επιχείρηση να μειώνουμε το αποτύπωμά μας, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και το κοινό μας σπίτι, τον πλανήτη μας», δηλώνει η Δέσποινα Πάσσαρη, Senior Director Corporate Communications P&G Central & South East Europe. «Είναι γνωστό σε όλους μας πλέον ότι η κλιματική κρίση θα σημαίνει μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα δασικών πυρκαγιών. Το βασικό ζητούμενο είναι να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των δασών απέναντι στην κλιματική κρίση και σε αυτό μπορεί να βοηθήσει η προδιαγεγραμμένη καύση, πάντα με επιστημονικό σχέδιο και με την καθοδήγηση των αρμόδιων φορέων. Με την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου έργου, ελπίζουμε πως θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο για την ενίσχυση της πρόληψης στη χώρα μας», αναφέρει ο Δημήτρης Καραβέλλας Γενικός Διευθυντής του WWF Ελλάς». Σημειώσεις προς συντάκτες: Factsheet «Τι είναι η προδιαγεγραμμένη καύση;» και ορισμός «Ως προδιαγεγραμμένη καύση ορίζεται η προγραμματισμένη και ελεγχόμενη χρήση της φωτιάς, σε καθορισμένη περιοχή, υπό συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις και βάσει συγκεκριμένων διαδικασιών και προδιαγραφών με σκοπό τη διαχείριση της δασικής βλάστησης, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τοπίου, την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και την επίτευξη διαχειριστικών στόχων όπως η βελτίωση οικοτόπων, βοσκοτόπων, η προστασία της βιοποικιλότητας, ο έλεγχος ή ο μετριασμός ασθενειών και εντόμων, η αφαίρεση ή η αντιμετώπιση ανεπιθύμητων ξενικών, εισβλητικών και χωροκατακτητικών ειδών χλωρίδας». Διαθέσιμο φωτογραφικό υλικό εδώ. Πλάνα drone από τις περιοχές των καύσεων και την όλη διαδικασία που ακολουθείται, είναι διαθέσιμα ΕΔΩ. Γενικό βίντεο της Prokter & Gamble για το έργο προδιαγεγραμμένης καύσης στη Χίο, είναι διαθέσιμο ΕΔΩ. Παλιότερη ανακοίνωση για το πρόγραμμα διαθέσιμη ΕΔΩ. Πηγή: https://www.wwf.gr/ View full είδηση

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων από την πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME του ΕΑΑ/ΜΕΤΕΟ, σχετικά με τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών. Πιο συγκεκριμένα, από το 2003 έως και το 2022: Περισσότερα από 2.800.000 στρέμματα αποδίδονται σε μόλις 10 πυρκαγιές. Οι 10 αυτές πυρκαγιές χαρακτηρίζονται ως ακραίες, παρουσιάζοντας εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς εξάπλωσης (καμένα στρέμματα ανά ημέρα). Η πυρκαγιά της Αρκαδίας τον Αύγουστο του 2007 παρουσιάζει τον υψηλότερο ρυθμό εξάπλωσης, ξεπερνώντας τα 250.000 στρέμματα ανά ημέρα. Η καταστροφική πυρκαγιά της Εύβοιας τον Αύγουστο του 2021 κατατάσσεται τέταρτη, παρουσιάζοντας ρυθμό εξάπλωσης που ξεπερνά τα 150.000 στρέμματα ανά ημέρα. 6 από τις 10 πιο ακραίες δασικές πυρκαγιές εκδηλώθηκαν και επηρέασαν περιοχές της Πελοποννήσου. 6 από τις 10 πιο ακραίες δασικές πυρκαγιές εκδηλώθηκαν μέσα στην ίδια αντιπυρική περίοδο, αυτή του 2007. Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν με εμφατικό τρόπο την ανάγκη υιοθέτησης ολοκληρωμένων στρατηγικών διαχείρισης του προβλήματος των ακραίων δασικών πυρκαγιών, βασισμένων σε επιστημονική γνώση αιχμής. Σε αυτή την κατεύθυνση, η μονάδα ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ παρέχει: Επιτήρηση των πυρομετεωρολογικών συνθηκών, συμπεριλαμβανομένης της ευφλεκτότητας των νεκρών δασικών καυσίμων, αξιοποιώντας το πυκνότερο δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών στην Ελλάδα (>500 σταθμοί). Καθημερινή πρόγνωση επικινδυνότητας εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιών, βασισμένη στο Καναδικό Σύστημα Πυρομετεωρολογικών Δεικτών προσαρμοσμένο στο πυρικό περιβάλλον της Ελλάδας. On-demand πρόγνωση εξάπλωσης και συμπεριφοράς πυρκαγιών, αξιοποιώντας το προγνωστικό σύστημα ταχείας απόκρισης IRIS 2.0. On-demand πυρομετεωρολογικές αναλύσεις ενεργών δασικών πυρκαγιών. Το επόμενο βίντεο συνοψίζει πολλές από αυτές τις υπηρεσίες, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως εάν δε σπάσουμε τα στεγανά που σήμερα κρατούν απομονωμένους επιχειρησιακούς και ερευνητικούς φορείς, είναι αδύνατο να επιτύχουμε την προσαρμογή και την ενίσχυση της ετοιμότητας απέναντι στη νέα πραγματικότητα των ακραίων δασικών πυρκαγιών. Η παραπάνω ανάλυση βασίζεται στη βάση δεδομένων FIRED (Fire Events Delineation) που κάνει χρήση δεδομένων των δορυφόρων Terra και Aqua. https://doi.org/10.1038/s41597-022-01572-3 Το ερευνητικό έργο υποστηρίχθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης "2η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των Μεταδιδακτορικών Ερευνητών/τριών (Αριθμός Έργου: 00559). Σύνταξη άρθρου: Θ. Μ. Γιάνναρος, Γ. Παπαβασιλείου, Π. Κυριάκου, Κ. Λαγουβάρδος View full είδηση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέγραψε φέτος ρεκόρ καμένων επιφανειών από δασικές πυρκαγιές, σύμφωνα με έναν απολογισμό που επικαιροποιήθηκε σήμερα από το ευρωπαϊκό σύστημα ενημέρωσης για τις δασικές πυρκαγιές (Effis) και το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Copernicus για την κλιματική αλλαγή. Περισσότερα από 7,85 εκατ. στρέμματα κάηκαν από την 1η Ιανουαρίου έως τις 19 Νοεμβρίου, διευκρινίζουν τα Effis και Copernicus. Είναι έκταση «υπερδιπλάσια των λίγο περισσότερων από 3,17 εκατ. στρεμμάτων που ήταν ο μέσος όρος από το 2006 ώς το 2021», αναφέρεται. Οι πυρκαγιές αυτές προκάλεσαν «συνολικές εκπομπές άνθρακα για το 2022 που υπολογίζονται σε 9 μεγατόνους, σε σύγκριση με το μέσο όρο των 6,75 μεγατόνων για το διάστημα από το 2003 ώς το 2021», προστίθεται. Ένας πρώτος απολογισμός, που είχε γίνει από τους δύο οργανισμούς στο τέλος του καλοκαιριού, ανακοίνωνε ήδη επίπεδα ρεκόρ, με 6.627.760 στρέμματα να έχουν καεί από τον Ιανουάριο. 6,4 μεγατόνοι άνθρακα στην ατμόσφαιρα Σύμφωνα με τα δορυφορικά δεδομένα της υπηρεσίας παρακολούθησης της ατμόσφαιρας Copernicus (CAMS) που δημοσιοποιήθηκαν σήμερα, οι συνολικές εκπομπές από τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Ηνωμένο Βασίλειο από την 1η Ιουνίου ώς τις 31 Αυγούστου 2022 υπολογίζονται σε 6,4 μεγατόνους άνθρακα, δηλαδή το υψηλότερο επίπεδο για τους μήνες αυτούς από το καλοκαίρι του 2007. «Η διάρκεια και η ένταση των κυμάτων καύσωνα που έπληξαν την Ευρώπη στη διάρκεια του καλοκαιριού, σε συνδυασμό με τις γενικές συνθήκες ξηρασίας στην ήπειρο το 2022, συνέβαλαν σ’ αυτά τα επίπεδα ρεκόρ» των πυρκαγιών, υπογραμμίζει η Copernicus. Υψηλές εκπομπές άνθρακα σε Ισπανία και Γαλλία Τα ρεκόρ αυτά οφείλονται ιδιαίτερα στις μεγάλες πυρκαγιές που έπληξαν τη νοτιοδυτική Γαλλία και την Ισπανία. Η CAMS επιβεβαιώνει αυτό που είχε ήδη ανακοινώσει τον Αύγουστο, δηλαδή ότι η Ισπανία και η Γαλλία κατέγραψαν από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο τις υψηλότερες εκπομπές άνθρακα που έχουν καταγραφεί στη διάρκεια της περιόδου των 20 ετών για τα οποία υπάρχουν συνολικά δεδομένα, η οποία αρχίζει το 2003. Στις 10 Δεκεμβρίου, οι δασικές πυρκαγιές και οι πυρκαγιές σε βλάστηση σε όλο τον κόσμο στη διάρκεια του 2022 είχαν προκαλέσει περίπου 1.455 μεγατόνους εκπομπών άνθρακα, αναφέρει η CAMS, επισημαίνοντας πως ο αριθμός αυτός μειώνεται εδώ και χρόνια «λόγω των αλλαγών στη χρήση της γης και της μείωσης των πυρκαγιών στις σαβάνες των τροπικών». Η νότια Αμερική και ιδιαίτερα η Βραζιλία επλήγησαν ιδιαίτερα. Η πολιτεία Αμαζόνας γνώρισε έτσι από τον Ιούλιο ως τον Οκτώβριο τις πιο υψηλές εκπομπές των 20 τελευταίων ετών που οφείλονται σε πυρκαγιά, δηλαδή λίγο περισσότερο από 22 μεγατόνους. Πρόκειται για 5 μεγατόνους περισσότερο από τις προηγούμενες εκπομπές ρεκόρ του 2021. View full είδηση

Μέσα στην τελευταία εξαετία έχουν σημειωθεί οι τρεις χειρότερες περίοδοι δασικών πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η περσινή περίοδος πυρκαγιών ήταν η δεύτερη χειρότερη στο έδαφος της ΕΕ, όσον αφορά την έκταση των καμένων περιοχών (από τότε που άρχισαν να καταγράφονται σχετικά στοιχεία το 2006), μετά το 2017, όταν είχαν καεί πάνω από 10.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (km²). Πάνω από 5.500 km² εδαφών κάηκαν το 2021 -μια έκταση υπερδιπλάσια του Λουξεμβούργου- ενώ πάνω από 1.000 km² κάηκαν σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι οποίες αποτελούν τη δεξαμενή βιοποικιλότητας της ΕΕ. Το 2021 καταγράφηκαν δασικές πυρκαγιές σε 22 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ιταλία επλήγη περισσότερο περισσότερο από τις πυρκαγιές (όσον αφορά την έκταση των καμένων περιοχών) και ακολούθησαν Τουρκία, Πορτογαλία και Ελλάδα. Ειδικότερα στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου οι καμένες περιοχές το 2021 ήσαν περίπου διπλάσιες σε σχέση με το 2020 και η χρονιά ήταν η δεύτερη χειρότερη μετά το 1986 όσον αφορά το μέσο μέγεθος των δασικών πυρκαγιών, καθώς ο συνολικός αριθμός τους ήταν ο μικρότερος που έχει καταγραφεί. Πράγμα που σημαίνει ότι πέρυσι υπήρξαν μεν αρκετά λιγότερες πυρκαγιές αλλά πολύ μεγαλύτερες. Συνολικά, από το 2017 που καταγράφηκε η χειρότερη περίοδος πυρκαγιών στα χρονικά, έχουν καεί 35.340 km² από δασικές πυρκαγιές, έκταση μεγαλύτερη από εκείνη του Βελγίου. Περίπου το 35% της συνολικής καμένης έκτασης, πάνω από 11.600 km², βρισκόταν σε περιοχές του δικτύου Natura 2000. Η έκθεση δεν καλύπτει τις φετινές πυρκαγιές, οι οποίες ήσαν ακόμη πιο καταστροφικές από τις πυρκαγιές του 2021, καθώς το 2022 φαίνεται πως θα είναι ακόμα χειρότερο, επιβεβαιώνοντας την ανησυχητική καταστροφική τάση των τελευταίων ετών. Φέτος εκτιμάται ότι έχει ήδη καεί μια έκταση 8.600 km². Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες εκτάσεις που έχουν καταστραφεί έως τα τέλη Οκτωβρίου από δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, σημειώνοντας νέα ρεκόρ καμένων εκτάσεων σε εννέα χώρες της ΕΕ. Παρά το γεγονός πάντως ότι οι εκτάσεις που κάηκαν από δασικές πυρκαγιές ήταν εξαιρετικά εκτεταμένες το 2022, τονίζεται ότι ο αριθμός των ανθρώπινων απωλειών περιορίστηκε χάρη στα μέτρα πρόληψης που εφαρμόστηκαν από τα κράτη μέλη της ΕΕ και τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Πηγή: ΑΜΠΕ View full είδηση

Άρθρο του Κώστα Λαγουβάρδου, Μετεωρολόγου – Διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών → Όπως είδαμε και στο πρώτο μέρος του άρθρου μας (Ιούλιος 2022), οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα των μεσογειακών οικοσυστημάτων, το οποίο, λόγω της κλιματικής αλλαγής, αναμένεται να επιδεινωθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες. Η προβλεπόμενη αύξηση του αριθμού και της έντασης των πυρκαγιών στη Μεσόγειο και στη χώρα μας θέτει ορισμένα επείγοντα ερωτήματα τα οποία επιχειρούμε να απαντήσουμε στη συνέχεια: Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα; Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη των πυρκαγιών; Πώς μπορεί να τα αξιοποιήσει η Πολιτεία; Οι απαντήσεις μας θα εστιάσουν στον τομέα της πρόληψης των πυρκαγιών. 1. Πόσο ανοχύρωτοι είμαστε σε αυτό το τεράστιο οικολογικό πρόβλημα; Όσον αφορά στη δική μου ειδικότητα, η επιστημονική γνώση τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της παρατήρησης και της πρόγνωσης καιρού, επομένως μας παρέχει εργαλεία τα οποία μπορούν να δώσουν πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον κίνδυνο εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, αλλά και για την εξέλιξή τους όταν συμβούν. Οι δασικές πυρκαγιές θα γίνουν συχνότερες και ακόμα δυσκολότερα ελέγξιμες τις επόμενες δεκαετίες λόγω της αναμενόμενης αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, γεγονός που καθιστά την πολιτική πρόληψης κρίσιμο παράγοντα για την καλύτερη προετοιμασία αλλά και την αποφυγή της κόπωσης και της διασποράς δυνάμεων των φορέων αντιμετώπισης (Πυροσβεστικό Σώμα, Δήμοι και Περιφέρειες), ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι μελλοντικά η αντιπυρική περίοδο θα επεκταθεί χρονικά μέσα στο έτος. 2. Ποια επιστημονικά εργαλεία έχουμε στη διάθεσή μας για την καλύτερη πρόληψη; Οι δασικές πυρκαγιές εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες αλλά και την κατάσταση (υγρασία) της νεκρής καύσιμης ύλης. Σε επίπεδο προετοιμασίας και εγρήγορσης διαθέτουμε πλέον χάρτες πυρομετεωρολογικών δεικτών επικινδυνότητας δασικών πυρκαγιών σε πολύ υψηλή ανάλυση. Συγκεκριμένα, ο βαθμός επικινδυνότητας λαμβάνει υπόψη τη θερμοκρασία, την ένταση του ανέμου και την υγρασία. Οι χάρτες αυτοί λαμβάνουν υπόψιν τους τα υψηλής ανάλυσης προγνωστικά δεδομένα που παρέχουν τα μοντέλα πρόγνωσης καιρού και υπολογίζουν αντικειμενικά και με διαφάνεια δείκτες επικινδυνότητας (όπως ο ευρέως χρησιμοποιούμενος καναδικός πυρομετεωρολογικός δείκτης) για όλη την ελληνική επικράτεια. Η γνώση της κατανομής του δείκτη για τις επόμενες 1-2 ημέρες βοηθά σημαντικά τις πυροσβεστικές υπηρεσίες να θέτουν στον απαιτούμενο βαθμό ετοιμότητας τα επίγεια και εναέρια μέσα τους. Ταυτόχρονα, μπορούμε να εκτιμήσουμε με μεγάλη ακρίβεια την υγρασία της νεκρής λεπτής καύσιμης ύλης, αξιοποιώντας τις μετρήσεις των γειτονικών μετεωρολογικών σταθμών, δημιουργώντας σχετικούς χάρτες υψηλής ανάλυσης με συνεχή ανανέωση. Τόσο οι χάρτες επικινδυνότητας όσο και οι χάρτες υγρασίας της καύσιμης ύλης παράγονται ήδη στην Ελλάδα από επιστημονικούς φορείς οι οποίοι έχουν αναπτύξει σημαντικό ερευνητικό έργο σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές. Τα μοντέλα ταχείας απόκρισης της πρόγνωσης εξέλιξης του πύρινου μετώπου αποτελούν επίσης ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να συνδράμει στις ενέργειες αντιμετώπισης μιας εν εξελίξει μεγάλης δασικής πυρκαγιάς ή μιας πυρκαγιάς με έντονο κοινωνικό αντίκτυπο (πχ. κοντά σε κατοικημένες περιοχές). Τα μοντέλα αυτά λαμβάνουν υπόψη την τοπογραφία και τη βλάστηση μιας περιοχής καθώς και τις καιρικές συνθήκες. Ένα σημαντικό στοιχείο αυτών των μοντέλων είναι ότι περιγράφουν και την αλληλεπίδραση της φωτιάς με τις τοπικές καιρικές συνθήκες ώστε να αναπαράγουν σε ακόμα καλύτερο βαθμό τις συνθήκες θερμοκρασίας και ανέμου στην περιοχή μια μεγάλης δασικής πυρκαγιάς. Η επιστημονική κοινότητα στη Ελλάδα πρωτοπορεί παγκοσμίως στην παραγωγή και λειτουργία τέτοιων εργαλείων τα οποία έχουν ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία σε μεγάλο αριθμό δασικών πυρκαγιών τα τελευταία χρόνια. Είναι επομένως τουλάχιστον παράδοξο να μην γίνεται αξιοποίηση τέτοιων εργαλείων από την Πολιτεία. 3. Πώς μπορεί να αξιοποιήσει η Πολιτεία τα εργαλεία αυτά; Η περιορισμένη αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης σε θέματα πολιτικής προστασίας συνιστά δυστυχώς ένα διαχρονικό πρόβλημα στην Ελλάδα και τα βήματα που γίνονται είναι εξαιρετικά αργά και αποσπασματικά. Ενδεικτικά, δεν υφίσταται επίσημη και θεσμοθετημένη συνεργασία πολλών επιστημονικών φορέων με την κεντρική Πολιτική Προστασία. Παρόλο που ο νέος κλιματικός νόμος (ν. 4936/2022) προβλέπει τη συνεργασία των επιστημονικών και επιχειρησιακών φορέων, πέντε μήνες μετά την ψήφισή του δεν έχουν ληφθεί ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα αισιόδοξο μήνυμα έρχεται ευτυχώς από τους Δήμους της χώρας που εκφράζουν ενδιαφέρον για τη λειτουργία μετρητικών δικτύων και ολοκληρωμένων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Εκμεταλλευόμενοι εθνικές και ενωσιακές χρηματοδοτήσεις ευελπιστούμε στο άμεσο μέλλον οι Δήμοι και η χώρα συνολικότερα να προχωρήσουν σε ουσιαστική βελτίωση της ετοιμότητάς τους πριν και κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μιας δασικής πυρκαγιάς ή ενός έντονου/ακραίου καιρικού φαινομένου. Εν κατακλείδι, και στο μείζον θέμα των δασικών πυρκαγιών διαπιστώνουμε για μια ακόμα φορά τη δυστοκία της κεντρικής πολιτικής προστασίας να υιοθετήσει σύγχρονες τεχνικές, υπηρεσίες και εργαλεία υψηλού επιπέδου τα οποία διατίθενται από την επιστημονική κοινότητα για την αντιμετώπιση των καταστροφικών πυρκαγιών. Είναι όμως κρίσιμο στο άμεσο μέλλον να αρθεί το χάσμα μεταξύ επιχειρησιακών και επιστημονικών φορέων ώστε να μπορέσουμε να συνεργαστούμε με στόχο την καλύτερη οργάνωση της Πολιτείας απέναντι στις δασικές πυρκαγιές, αλλά και απέναντι στα έντονα εν γένει καιρικά φαινόμενα τα οποία αναμένεται να αυξηθούν σε αριθμό και ένταση ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. View full είδηση

Ενώ η περίοδος αιχμής των πυρκαγιών δεν έχει ακόμη τελειώσει, ο προσωρινός απολογισμός τους αυξάνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση με ήδη περισσότερα από 6.600.000 στρέμματα να έχουν καεί από τον Ιανουάριο, αριθμός ρεκόρ για αυτή τη χρονική περίοδο από το 2006 που υπάρχουν τα πρώτα δορυφορικά δεδομένα. Έσπασαν κάθε ρεκόρ οι καμένες εκτάσεις στην Ευρώπη Από την 1η Ιανουαρίου, οι φωτιές έχουν καταστρέψει 6.627.760 στρέμματα δασών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τα στοιχεία του ευρωπαϊκού συστήματος ενημέρωσης για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS) που επικαιροποιήθηκαν σήμερα. Το EFFIS εκπονεί συγκριτικές στατιστικές από το 2006 χάρη στις δορυφορικές εικόνες του ευρωπαϊκού προγράμματος Copernicus. Η Γαλλία είχε γνωρίσει χειρότερες χρονιές στα χρόνια του 1970, πριν υπάρξουν τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Όμως η χρονιά 2022 είναι η χειρότερη εδώ και 16 χρόνια, σύμφωνα με αυτούς τους αριθμούς, σε μεγάλο μέρος εξαιτίας δύο μεγάλων διαδοχικών πυρκαγιών στον νομό Ζιρόντ, στη νοτιοδυτική Γαλλία, όπου Γερμανοί, Πολωνοί και Αυστριακοί πυροσβέστες έφθασαν για ενισχύσεις αυτή την εβδομάδα. Η κατάσταση είναι επίσης σοβαρή στην κεντρική Ευρώπη: οι πυροσβέστες χρειάστηκαν περισσότερο από δέκα ημέρες τον Ιούλιο για να θέσουν υπό έλεγχο τη μεγαλύτερη φωτιά στην πρόσφατη ιστορία της Σλοβενίας, βοηθούμενοι από ένα πληθυσμό που είχε κινητοποιηθεί σε σημείο που η κυβέρνηση αναγκάσθηκε να ζητήσει από τους κατοίκους να σταματήσουν να κάνουν δώρα στους πυροσβέστες. Καθώς όμως δεν διαθέτει ειδικά πυροσβεστικά αεροπλάνα, η Σλοβενία αναγκάσθηκε να ζητήσει βοήθεια από την Κροατία, η οποία έστειλε ένα αεροπλάνο, πριν το ανακαλέσει για να σβήσει τις δικές της πυρκαγιές. Η σλοβενική κυβέρνηση εξετάζει πλέον την αγορά των πρώτων της πυροσβεστικών αεροπλάνων. Γιγαντιαία ήταν η φωτιά που εκδηλώθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Βερολίνο, στη Γερμανία, ξεκινώντας από μια αποθήκη πυρομαχικών της αστυνομίας μέσα σε ένα δάσος εν μέσω ξηρασίας, και η οποία τέθηκε γρήγορα υπό έλεγχο. Ενώ μέχρι τώρα δεν είχε τέτοιες πυρκαγιές, η γερμανική πρωτεύουσα απειλείται σήμερα όλο και περισσότερο εξαιτίας των μεγάλων δενδρόφυτων εκτάσεων που διαθέτει. Όμως η ζώνη που επλήγη περισσότερο από τις πυρκαγιές είναι η Ιβηρική χερσόνησος. Η Ισπανία, στην οποία επικρατεί ξηρασία μετά τα φετινά κύματα καύσωνα, είδε 2.462.780 στρέμματα να καταστρέφονται από πυρκαγιές, ιδιαίτερα στη βορειοδυτική Γαλικία. Η κατάσταση έχει πάντως βελτιωθεί με την πτώση των θερμοκρασιών. Η Πορτογαλία δίνει επίσης μάχη εδώ και περισσότερο από μία εβδομάδα εναντίον μιας πυρκαγιάς στην ορεινή περιφέρεια της Σέρα ντα Εστρέλα, η κορυφή της οποίας φθάνει περίπου τα 2.000 μέτρα. Αύξηση στην κεντρική Ευρώπη Σε όρους καμένων εκτάσεων, μετά την Ισπανία έρχονται η Ρουμανία (1.505.280 στρέμματα), η Πορτογαλία (752.770 στρέμματα) και η Γαλλία (612.890 στρέμματα). Μόνο κατά τη θερινή περίοδο, «το 2022 είναι ήδη μια χρονιά ρεκόρ», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Χεσούς Σαν-Μιγκέλ, συντονιστής του EFFIS. Το προηγούμενο ρεκόρ για την Ευρώπη χρονολογούνταν από το 2017, όταν 4.209.130 στρέμματα είχαν καεί μέχρι τις 13 Αυγούστου και 9.880.870 στρέμματα μέσα σε ένα χρόνο. «Ελπίζω ότι δεν θα έχουμε φέτος τον Οκτώβριο που είχαμε εκείνη τη χρονιά», συνεχίζει· 4.000.000 στρέμματα είχαν καεί τότε σε όλη την Ευρώπη μέσα σε ένα μήνα. Η ασυνήθιστη ξηρασία που επικρατεί στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με τα κύματα καύσωνα, διευκολύνει το ξέσπασμα πυρκαγιών. Αυτές οι συνθήκες ακραίας ξηρασίας παρατηρούνταν συχνότερα στις χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο, όμως τώρα παρατηρήθηκαν στην κεντρική Ευρώπη», που μέχρι στιγμής είχε αποφύγει αυτά τα μετεωρολογικά φαινόμενα, προσθέτει ο Χεσούς Σαν-Μιγκέλ. Για παράδειγμα, η Τσεχική Δημοκρατία είδε τη φωτιά να κατακαίει περισσότερα από 10.000 στρέμματα, έκταση μικρή σε σχέση με άλλες χώρες, όμως 158 φορές μεγαλύτερη από το μέσο όρο της περιόδου 2006-2021, όταν οι πυρκαγιές ήταν αμελητέες. Στην κεντρική Ευρώπη, οι καμένες επιφάνειες εξακολουθούν συνεπώς να είναι περιορισμένες σε σχέση με τα εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα στην Ισπανία, τη Γαλλία ή την Πορτογαλία. Εκτός από τις φωτιές στην Κροατία, σημειώθηκαν μόνο τρεις πυρκαγιές στη Σλοβενία και πέντε στην Αυστρία. Όμως η συνεχιζόμενη άνοδος της θερμοκρασίας σε όλη την Ευρώπη αναμένεται ότι θα ενισχύσει την τάση. View full είδηση

Το βίντεο συνοψίζει τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν κατά τη διάρκεια του Ιουλίου 2022 στη χώρα μας και οι οποίες επηρέασαν συνολική έκταση μεγαλύτερη των 130.000 στρεμμάτων. Η έκταση που επηρεάστηκε τον Ιούλιο 2022 (~132.720 στρέμματα) αντιστοιχεί περίπου στο 60% των αθροιστικά καμένων εκτάσεων της χώρας μας από την 01.01.2022 (~215.000 στρέμματα), όπως φαίνεται και στην επόμενη εικόνα. Τα δεδομένα άντλησε και επεξεργάστηκε η πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) / meteo.gr από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Δασικών Πυρκαγιών (EFFIS) και την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης. View full είδηση

H πλατφόρμα Firedanger - Διαδραστικός Χάρτης Εκτίμησης Κινδύνου Πυρκαγιάς παρέχει έναν χάρτη εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς για όλη την επικράτεια σε βάθος πέντες (5) ημερών. Πρόκειται ένα διαδραστικό χάρτη εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς για τον Ελλαδικό χώρο που είναι ελεύθερα προσβάσιμος στο www.firedanger.gr. Με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων για μετεωρολογικές παραμέτρους, όπως η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η βροχόπτωση, η σχετική υγρασία και η ταχύτητα του ανέμου, υπολογίζονται τόσο η πιθανότητα εκδήλωσης και εξάπλωσης πυρκαγιάς όσο και ο κίνδυνος ανάφλεξης . Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε έναν έγχρωμο διαδραστικό χάρτη με πέντε διαφορετικά επίπεδα επικινδυνότητας: πράσινο για χαμηλό κίνδυνο, μπλε για μεσαίο κίνδυνο, κίτρινο για υψηλό κίνδυνο, πορτοκαλί για πολύ υψηλό κίνδυνο και κόκκινο για κατάσταση συναγερμού. Έτσι, ο χρήστης μπορεί να δει την εκτίμηση για βάθος πέντε (5) ημερών και ανά τρίωρο, είτε αναζητώντας και επιλέγοντας την περιοχή ενδιαφέροντος, είτε ενεργοποιώντας την ανίχνευση της τρέχουσας τοποθεσίας του. Η εφαρμογή απευθύνεται τόσο σε απλούς πολίτες, όσο και σε στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, και είναι προσβάσιμη δωρεάν, μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής. View full είδηση