Αναζήτηση στην κοινότητα

Την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των πολιτών για την κλιματική κρίση και τη βιωσιμότητα, ανέδειξαν τα αποτελέσματα νέας πανελλαδικής έρευνας. Σημειώνεται δε, ότι με βάση τα αποτελέσματα η ακρίβεια φαίνεται να παραμένει η κυριότερη ανησυχία των Ελλήνων. Η έρευνα, που διενεργήθηκε από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) σε συνεργασία με τη METRON ANALYSIS, παράλληλα, ανέδειξε την επίδραση οικονομικών παραγόντων στις ταξιδιωτικές μας αποφάσεις. Η έρευνα διεξήχθη από τις 13 έως τις 26 Σεπτεμβρίου 2024 και βασίστηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.000 ατόμων, ηλικίας 17 έως 70 ετών, από όλη την Ελλάδα. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήματα σχετικά με τις περιβαλλοντικές τους αντιλήψεις, τα κριτήρια επιλογής καταλυμάτων και την προθυμία τους (ή όχι) να υποστηρίξουν βιώσιμες τουριστικές πρακτικές. Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο της ημερίδας «Climate Challenges» που διοργανώθηκε τη Δευτέρα, 25 Νοεμβρίου 2024, έδειξαν ότι οι Έλληνες θεωρούν την κλιματική κρίση (17%), την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος (14%) και τα ακραία καιρικά φαινόμενα (15%) ως τα πιο σημαντικά παγκόσμια προβλήματα. Αυτή η ευαισθησία είναι εντονότερη στις γυναίκες και στους πιο νέους. Ωστόσο, όταν οι πολίτες εστιάζουν στα εθνικά ζητήματα που τους απασχολούν, η οικονομική πίεση υπερισχύει, με την ακρίβεια (56%) να παραμένει η κυριότερη ανησυχία, ιδιαίτερα για τις νέες ηλικίες, ενώ η τριάδα των περιβαλλοντικών προβλημάτων υποχωρεί σημαντικά στην ιεράρχηση. Σε ό,τι αφορά τα ζητήματα βιωσιμότητας στον τουρισμό, τους παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή καταλύματος, παρά την ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον, φαίνεται ότι προέχει ο οικονομικός παράγοντας και οι ανέσεις που προσφέρει το κατάλυμα. Η τιμή αποτελεί το σημαντικότερο κριτήριο για το 84% των ερωτηθέντων και ακολουθούν η καθαριότητα (44%) και οι κριτικές σε ταξιδιωτικές πλατφόρμες (37%). Η περιβαλλοντική ευαισθησία κατατάσσεται ως το λιγότερο σημαντικό κριτήριο επιλογής, καθώς μόλις το 6% την αναφέρει ως καθοριστικό παράγοντα. Αυτά τα ευρήματα αποτυπώνουν τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πολλοί πολίτες, οι οποίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις τουριστικές τους επιλογές και περιορίζουν την σημασία που δίνουν στη βιωσιμότητα, ειδικά στις νεότερες ηλικίες και στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Η έρευνα υπογράμμισε επίσης τη σημασία συγκεκριμένων οικολογικών πιστοποιήσεων στον τουρισμό, όπως η Γαλάζια Σημαία και το Green Key. Η Γαλάζια Σημαία, γνωστή σε 7 στους 10 πολίτες, είναι σύμβολο υψηλών προτύπων για την καθαρότητα των υδάτων, οργάνωση και προστασία του περιβάλλοντος σε παραλίες, μαρίνες και τουριστικά σκάφη. Αντίστοιχα, το Green Key απονέμεται σε καταλύματα που εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές και κερδίζει έδαφος ως το πιο αξιόπιστο κριτήριο επιλογής καταλύματος. Συνολικά, το 52% των ερωτηθέντων θεωρεί σημαντική την ύπαρξη οικολογικών πιστοποιήσεων κατά την επιλογή καταλύματος, ενώ το 38% δηλώνει πρόθυμο να διαθέσει περισσότερα χρήματα για καταλύματα με τέτοιες πιστοποιήσεις. Αυτή η προθυμία είναι ιδιαίτερα υψηλή στους νέους 17-24 ετών, οι οποίοι δείχνουν έντονη διάθεση να στηρίξουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα μέσω της επιλογής πιστοποιημένων καταλυμάτων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι περίπου το 32% όσων έχουν νοικιάσει καταλύματα τα τελευταία 3 χρόνια είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν έως και 10% επιπλέον για ένα κατάλυμα με οικολογικό σήμα, αντικατοπτρίζοντας την αυξανόμενη προθυμία για υποστήριξη βιώσιμων επιλογών. Παρά το χαμηλό ποσοστό επιλογής καταλύματος με βάση τα περιβαλλοντικά κριτήρια, οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσαν ότι εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, κυρίως οι γυναίκες. Το 93% αναφέρει ότι εξοικονομεί ενέργεια απενεργοποιώντας ηλεκτρικές συσκευές όταν δεν τις χρησιμοποιεί, ενώ το 92% ανακυκλώνει όπου αυτό είναι δυνατόν. Επιπλέον, το 83% επαναχρησιμοποιεί είδη ατομικής υγιεινής, όπως οι πετσέτες, το 61% προτιμά επαναχρησιμοποιούμενα δοχεία νερού αντί για πλαστικά μπουκάλια και το 57% επιλέγει τοπικά και βιολογικά προϊόντα. Όσοι ανησυχούν έντονα για την κλιματική αλλαγή είναι περισσότερο πιθανό να εφαρμόζουν τέτοιες πρακτικές, γεγονός που υποδηλώνει έναν ενσυνείδητο, ατομικό τρόπο συμμετοχής στη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Η φετινή έρευνα ανέδειξε επίσης τις διαφορετικές πηγές ενημέρωσης που προτιμούν οι πολίτες για τις βιώσιμες πρακτικές. Το διαδίκτυο είναι η κυριότερη πηγή ενημέρωσης για το 88% των ερωτηθέντων, με τις νεότερες ηλικίες να χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο τα social media και τις ταξιδιωτικές πλατφόρμες. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία των ψηφιακών καναλιών στην ενημέρωση και την προώθηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Συνολικά, η έρευνα της METRON ANALYSIS και της ΕΕΠΦ υπογράμμισε τη διττή στάση των Ελλήνων, καθώς. παρότι τα οικονομικά κριτήρια επηρεάζουν τις επιλογές τους, δείχνουν αυξημένη ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον και τις βιώσιμες πρακτικές. Η αναγνώριση των οικολογικών σημάτων, η ζήτηση για περισσότερη ενημέρωση και η προθυμία των νέων για υποστήριξη καταλυμάτων με περιβαλλοντική πιστοποίηση υποδηλώνουν τις προοπτικές για ανάπτυξη μιας περισσότερο περιβαλλοντικά υπεύθυνης τουριστικής κουλτούρας στην Ελλάδα. Η ημερίδα υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη.

Τον Ιούλιο του 1956 συνέβη στην Αμοργό ο μεγαλύτερος σεισμός στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα, ενώ τον διαδέχθηκε το μεγαλύτερο τσουνάμι των τελευταίων δύο αιώνων στη Μεσόγειο. Η πηγή τους παρέμενε αινιγματική και το ερώτημα ποιο ρήγμα ευθυνόταν για τον σεισμό αυτό, ταλάνιζε τους επιστήμονες για χρόνια. Μια διεθνής ερευνητική ομάδα έδωσε την απάντηση χρησιμοποιώντας εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, τονίζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ο σεισμός της Αμοργού σημειώθηκε στις 9 Ιουλίου 1956, στον υποθαλάσσιο χώρο μεταξύ Αμοργού και Σαντορίνης. Το μέγεθός του κυμάνθηκε μεταξύ 7,2 και 7,8 Ρίχτερ. Η ακριβής θέση και το βάθος του αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης, καθώς εκείνη την εποχή είχαν εγκατασταθεί μόνο λίγα σεισμόμετρα. Λίγα λεπτά αργότερα, ακολούθησε ένας δεύτερος σεισμός, πιο κοντά στη Σαντορίνη. Και οι δύο δονήσεις είχαν ως αποτέλεσμα 53 νεκρούς και πολλές ζημιές. Επίσης, λίγα λεπτά μετά την πρώτη δόνηση, ένα τσουνάμι πλημμύρισε τις περισσότερες από τις κοντινές ακτές με κύματα ύψους μερικών μέτρων. Δύο βοσκοί σκαρφαλωμένοι στα βράχια κατά μήκος της νότιας ακτής του νησιού της Αμοργού, έγιναν αυτόπτες μάρτυρες ενός κύματος ιδιαίτερα ψηλού, τουλάχιστον 20 μέτρων. Το νησί της Αστυπάλαιας πλημμύρισε επίσης με κύματα ύψους δέκα μέτρων. Εξήντα οκτώ χρόνια μετά τον καταστροφικό αυτό σεισμό, μια διεθνής ομάδα με ερευνητές από το Geoazur-Universite Cote d’ Azur, το Institut de Physique du Globe de Paris, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το εργαστήριο Γεωλογίας της Ecole Normale Superieur de Paris και το εργαστήριο Vicorob του Πανεπιστημίου της Girona, εντόπισε έπειτα από πολυετή έρευνα το ρήγμα που προκάλεσε τον σεισμό, αλλά και τη μετακίνηση που έγινε στον υποθαλάσσιο πυθμένα. Το 2015, η διεθνής ωκεανογραφική αποστολή χαρτογράφησε τον θαλάσσιο πυθμένα μεταξύ της Σαντορίνης και της Αμοργού αποκαλύπτοντας τρία κύρια ρήγματα που βρίσκονται περίπου 700 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το 2022, η επόμενη αποστολή με το γαλλικό ωκεανογραφικό σκάφος Europe αναχώρησε από το Ηράκλειο της Κρήτης και κατευθύνθηκε προς τα ρήγματα αυτά. Συγκεκριμένα τμήματα των ρηγμάτων χαρτογραφήθηκαν σε πολύ υψηλή ανάλυση μικρότερη από ένα μέτρο, από ένα αυτόνομο υποβρύχιο όχημα βαθέων υδάτων (AUV IdefX), το οποίο μπόρεσε να καταδυθεί και να ταξιδέψει κοντά στον βυθό. Έναν χρόνο μετά, σε νέα αποστολή με το ίδιο ερευνητικό σκάφος, η επιστημονική ομάδα είχε μαζί της ένα υποβρύχιο ρομποτικό όχημα, το Ariane, το οποίο ήταν εξοπλισμένο με κάμερες που επέτρεπαν στους επιστήμονες να παρατηρήσουν τον βυθό της θάλασσας σε 4Κ. Όπως λέει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Παρασκευή Νομικού, η οποία συμμετείχε στην αποστολή και στη δημοσίευση, το ρομποτικό όχημα «ήταν ουσιαστικά τα μάτια του επιστήμονα». Ο στόχος ήταν να διερευνηθούν εκτενέστερα τα τμήματα των ρηγμάτων που είχαν επιλεγεί και να εντοπιστεί η πηγή αυτών των μεγάλων γεγονότων. Δεν είναι η πρώτη φορά που θαλάσσιοι γεωλόγοι εντοπίζουν σεισμικά ρήγματα στον πυθμένα της θάλασσας με ρομποτικά οχήματα. Αυτό έχει επιτευχθεί στην Καραϊβική και στην Ιαπωνία για τους σεισμούς του 2004 και του 2011, αντίστοιχα, που προκάλεσαν τσουνάμι. Εδώ, όμως, αναζητήθηκε το ρήγμα ενός παλαιότερου και λιγότερο τεκμηριωμένου σεισμού και τσουνάμι, των οποίων η πηγή παρέμενε αινιγματική. Όπως διαπιστώθηκε κατά την έρευνα, η μετακίνηση του υποθαλάσσιου πυθμένα κατά τη διάρκεια του μεγάλου αυτού σεισμού ήταν κατ’ ελάχιστον εννιά μέτρα και σε ορισμένα σημεία έφτανε ακόμα και τα 16 μέτρα. «Πρόκειται για πολύ μεγάλη μετακίνηση, αλλά δικαιολογείται για έναν σεισμό που «ακούμπησε» τα 7,8 Ρίχτερ», παρατηρεί η κ. Νομικού. Σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων, το ρήγμα που ενεργοποιήθηκε κατά τον σεισμό ήταν το ρήγμα της Αμοργού. Η κ. Νομικού περιγράφει ότι «μελετήσαμε και τα τρία ρήγματα, προκειμένου να βρούμε σημάδια ενεργοποίησης, τα οποία να μας δείχνουν ποιο ήταν υπεύθυνο για τον σεισμό. Το μόνο που είχε σημάδι ενεργοποίησης ήταν το ρήγμα της Αμοργού». Επίσης, οι ερευνητές εντόπισαν ότι το τσουνάμι προκλήθηκε από τη μεγάλη μετακίνηση του ρήγματος και όχι από υποθαλάσσιες κατολισθήσεις, όπως υποστηρίχθηκε κατά το παρελθόν. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Communications Earth & Environment» του ομίλου Nature. Η έρευνα εντάσσεται στο πρόγραμμα «AMORGOS», που χρηματοδοτείται από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Γαλλίας και γαλλικά ερευνητικά ιδρύματα και θα συνεχιστεί μέχρι το 2029. Επόμενος στόχος της έρευνας, σύμφωνα με την κ. Νομικού, είναι να μελετηθεί η συνέχεια του ρήγματος στον χερσαίο χώρο και η μετακίνησή του.

Στο μικροσκόπιο ερευνητών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης τέθηκαν χείμαρροι της περιφέρειας Ηπείρου με σκοπό την εκτίμηση του πλημμυρικού κινδύνου. Δεδομένου ότι η Ήπειρος αποτελεί την Περιφέρεια που συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο όγκο νερού της Ελλάδας διαθέτοντας πολύ μεγάλα υδρολογικά συγκροτήματα, τον Άραχθο, τον Αώο, τον Λούρο, τον Αχέροντα, τον Καλαμά, τα φαινόμενα που σχετίζονται με περίσσεια νερού όπως πλημμύρες και κατολισθήσεις είναι συχνά και πολλές φορές εξαιρετικά επικίνδυνα. Ιδιαίτερη βαρύτητα μέσω του προγράμματος, σύμφωνα με τους ερευνητές, δίνεται σε περιοχές οι οποίες εμφανίζουν μεγάλη οικιστική ανάπτυξη και έντονη τουριστική κίνηση όπως της Πάργας και των Συβότων. Πρόκειται για το πρόγραμμα “EpiSafeNet” που αναπτύχθηκε από το εργαστήριο «ASSIST» του ΔΠΘ, ύστερα από ανάθεση της περιφέρειας Ηπείρου , προκειμένου να ιεραρχηθεί η επικινδυνότητα των δεκάδων χειμάρρων της περιοχής, ώστε να αξιολογείται αντίστοιχα η κατανομή δυνάμεων και λήψη προστατευτικών μέτρων πριν, κατά και μετά από ένα πλημμυρικό συμβάν, επικεντρώνοντας στα πλέον επικίνδυνα σημεία. Όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καθηγητής Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων, διευθυντής του εργαστηρίου Ανάλυσης και Διαχείρισης Φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών – ASSIST και διευθυντής Έδρας UNESCO Con-E-Ect στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Δημήτρης Εμμανουλούδης, η ιδέα ξεκίνησε από το γεγονός ότι σε όλη τη χώρα υπάρχουν περίπου 1000 χειμαρρικά ρεύματα, καθένα από τα οποία, έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, τη δική του συμπεριφορά , τον δικό του τρόπο που γίνεται περισσότερο ή λιγότερο επικίνδυνο. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με τον κ. Εμμανουλούδη κρίθηκε σκόπιμο να γίνει μία ιεράρχηση του πλημμυρικού κινδύνου. «Είναι πολύ σημαντικό να το γνωρίζουμε διότι στα τεχνικά έργα που ερχόμαστε να φτιάξουμε μέσα στις χειμαρρικές λεκάνες και στις χειμαρρικές κοίτες δεν μπορούμε για διάφορους λόγους να επέμβουμε παντού και πάντοτε», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη, αλγόριθμους μηχανικής μάθησης αλλά και πολυκριτηριακής ανάλυσης οι ερευνητές επιχείρησαν να αναπτύξουν ουσιαστικά ένα σύστημα για την έγκυρη προειδοποίηση για πλημμύρες. Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων στο Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων του ΔΠΘ, Γιώργος Παπαϊωάννου, στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται υποσυστήματα για την πρόγνωση, την ατμοσφαιρική κυκλοφορία, την υδρολογική και την υδραυλική ανάλυση. «Χρησιμοποιούμε ένα σύστημα με νέες τεχνολογίες που γίνεται η πρόγνωση, τι καιρό έχουμε, πότε, πόσο και πού θα βρέξει ουσιαστικά. Το δεύτερο υποσύστημα αποτελείται από την υδρολογική ανάλυση όπου ουσιαστικά εξετάζουμε το νερό που πέφτει από τη βροχή, πού μπορεί να συγκεντρωθεί και πού θα πάει. Και το τρίτο υποσύστημα είναι με την υδραυλική προσομοίωση όπου μπορούμε να διαπιστώσουμε που μπορεί να κινηθεί το νερό, άρα που μπορεί να πλημμυρίσει. Μέσω αυτού του υποσυστήματος μπορούμε να δούμε και το ύψος του νερού, και την ταχύτητά του», εξηγεί ο κ. Παπαϊωάννου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, στο πλαίσιο του έργου, σε βροχομετρικά δεδομένα και στοιχεία πλημμυρικών φαινομένων του παρελθόντος καθώς μέσω τρισδιάστατης απεικόνισης του χειμάρρου προσομοιάζεται ο πλημμυρικός κίνδυνος. «Με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνουμε τον μηχανισμό, πού κινείται ο χείμαρρος, πώς “αντιδρά” κάθε φορά που δέχεται ποσότητα νερού. Δίνουμε τις πληροφορίες σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και στους αλγορίθμους μηχανικής μάθησης, εκπαιδεύουμε το μοντέλο και προσπαθούμε να δούμε μέχρι ποια ποσότητα νερού μπορούν να συγκρατήσουν οι κοίτες ενώ ταυτόχρονα, διαπιστώνουμε και τα έργα που θα χρειαστούν», τονίζει η δρ. Υδροπληροφορικής και αναπληρώτρια διευθύντρια του “ASSIST”, Καλλιόπη Κράβαρη, ενώ από την πλευρά του ο κ. Παπαϊωάννου προσθέτει ότι στο έργο περιλαμβάνεται και η δημιουργία χαρτών που απεικονίζουν τον πλημμυρικό κίνδυνο ενώ μέσω τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθηση μπορεί να καθοριστούν οι περιοχές όπου ενδείκνυνται για την τοποθέτηση έργων διευθέτησης ορεινών υδάτων. «Τα έργα αυτά θα βοηθήσουν στο να αποτρέψουμε να έχουμε πλημμύρες», σημειώνει η κ. Κράβαρη. Περιοχές σημαντικού πλημμυρικού κινδύνου στην Περιφέρεια Ηπείρου Επιπρόσθετα, μέσω του προγράμματος υπολογίζονται οι ζώνες πλημμυρισμού σε κάθε επικίνδυνο ρεύμα ώστε να καθίσταται γνωστό εκ των προτέρων ποιες περιοχές θα πρέπει να εκκενωθούν και σε ποια κατεύθυνση. Όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές, ο υπολογισμός του εύρους των ζωνών πλημμυρισμού δίνεται για διάφορα σενάρια ύψους βροχής κάθε φορά, γεγονός που συμβάλλει στην επιλογή των μεθόδων εκκένωσης, συγκέντρωσης και προστασίας των κατοίκων και του ζωικού κεφαλαίου. Σύμφωνα με τον κ. Εμμανουλούδη, το συγκεκριμένο έργο μπορεί να εφαρμοστεί οπουδήποτε, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και εκτός χώρας, πάντα επικεντρωμένο σε ένα ενιαίο γεωγραφικό διαμέρισμα. «Κατά την ίδια έννοια μπορεί να εφαρμοστεί και στο λεκανοπέδιο της Αττικής επικεντρωμένο σε όλα τα χειμαρρικά ρεύματα που συγκλίνουν από τα γύρω βουνά στο ήδη αναφερθέν λεκανοπέδιο κι εν προκειμένω που περιλαμβάνει μέσα και τον πολεοδομικό ιστό της πόλης της Αθήνας. Η Αθήνα περιστοιχίζεται από ένα σωρό χειμάρρους, και σημαντικούς χειμάρρους. Κακώς ο Ιλισός και ο Κηφισός λέγονται ποταμοί από πλευράς υδρολογικής η συμπεριφορά τους είναι καθαρά χειμαρρική κι άρα μπορούν να ενταχθούν και να μελετηθούν με τον τρόπο που αναφέρθηκε στο πρότζεκτ της Ηπείρου. Άρα μπορεί να γίνει και στην Αττική το ίδιο, και στον Ιλισό και στον Κηφισό δηλαδή να χαρακτηριστεί στο λεκανοπέδιο της Αττικής η χειμαρρική επικινδυνότητα και να ιεραρχηθούν όλοι οι χείμαρροι που συγκλίνουν στον αστικό ιστό της πόλης», υπογραμμίζει ο κ. Εμμανουλούδης. Ζώνη πλημμυρισμού σε μοντέλο προσομοίωσης πλημμύρας κατοικημένης περιοχής Γιατί είναι σημαντικό να εφαρμοστεί στην Αττική και πώς μπορεί να γίνει αυτό Σύμφωνα με τον κ. Εμμανουλούδη ένα τέτοιο έργο θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην πρόληψη των πλημμυρικών φαινομένων και στην Αττική. «Με αφορμή την πλημμύρα της Βαλένθια η οποία ήταν μια πλημμύρα που χτύπησε καθαρά πολεοδομικό συγκρότημα, αστικό ιστό μεγάλης πόλης, αυτόματα έγιναν οι συνειρμοί μεταξύ Βαλένθια και Αθήνας. Μέσα σε μια ήδη δομημένη πόλη και ειδικά όπως είναι η Αθήνα όπου υπάρχουν όλα αυτά τα έργα πολιτισμού του ανθρώπου είναι πολύ δύσκολο να αλλαχθούν πράγματα. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε έργα οδοποιίας ή να γκρεμίσουμε σπίτια ή να διανοίξουμε κοίτες. Υπάρχει ήδη ένα δομημένο περιβάλλον στο οποίοι είναι δύσκολο να επέμβουμε. Επομένως, όπως πράξαμε και στο EPISAFEnet στην Ήπειρο, επικεντρωνόμαστε στην ορεινή λεκάνη της περιοχής. Πηγαίνουμε, λοιπόν, και δημιουργούμε έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στον ορεινό χώρο, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να σπάσουμε την ταχύτητα συγκέντρωσης του νερού στα πεδινά, ώστε να το καθυστερήσουμε, να κατέβει πιο τμηματικά. Και καθυστερώντας το, οδηγώντας το να φτάσει πιο τμηματικά κάτω στις πόλεις, μέσα εκεί που ούτως ή άλλως δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα όπως είπαμε, καταφέρνουμε να χωρέσει, να διοχετευτεί, να έχουμε διόδευση πλημμύρας πιο εύκολα μέσα στις υπάρχουσες κοίτες. Σε αυτές που ούτως ή άλλως δεν μπορούμε να διανοίξουμε περισσότερο, όπως η κοίτη του Κηφισού. Συνεπώς, με την καθυστέρηση αυτή, καταφέρνουμε να χωρέσει πιο εύκολα στις υπάρχουσες κοίτες. Δεδομένου ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να κάνουμε διάνοιξη κοιτών ή να αλλάξουμε το ρου της πορείας του Κηφισού ή να φτιάξουμε αυτό που λένε δεξαμενές για να χωρέσουν το νερό. Είναι πολύ πιο εύκολο να πας και να κάνεις έργα πάνω στη λεκάνη απορροής», επισημαίνει ο κ. Εμμανουλούδης και προσθέτει ότι μερικά από αυτά τα έργα είναι φράγματα συγκράτησης φερτών υλικών, φράγματα αποτροπής της αξονικής διάβρωσης, φράγματα στερέωσης της κοίτης και φράγματα βαθμίδωσης. Στο επίκεντρο η πρόληψη και η εκπαίδευση των πολιτών στη διαχείριση των πλημμυρών Τέτοιου είδους έργα όπως τονίζουν οι ερευνητές συμβάλλουν αποφασιστικά στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση του πλημμυρικού κινδύνου, ιδιαίτερα σε περιφέρειες όπως η Αττική. «Αυτού του είδους τα συστήματα που είναι για να κάνουμε πρόγνωση ουσιαστικά , για ένα γεγονός καταστροφικό όπως οι πλημμύρες, κατατάσσονται ούτως ή άλλως στα μη κατασκευαστικά μέτρα που έχουμε για την αντιμετώπιση και για τον κίνδυνο των πλημμυρών. Είναι ένα κομμάτι μεγάλο που πρέπει τουλάχιστον στην Ελλάδα να του δώσουμε λίγο μεγαλύτερη έμφαση. Δηλαδή να κάνουμε πρόγνωση του που και πόσο μπορεί να πλημμυρίσει και πότε μπορεί να γίνει αυτό. Με αυτό τον τρόπο έχουμε και το χρόνο αντιμετώπισης αλλά και για την προειδοποίηση του κόσμου, την ενημέρωση των πολιτών και όλο αυτό εννοείται ότι μπορεί να σώσει και ανθρώπινες ζωές και περιουσίες και οτιδήποτε άλλο», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Παπαϊωάννου. Από την πλευρά του ο κ. Εμμανουλούδης υπογραμμίζει ότι πέρα από τα τεχνικά μέσα για την αντιμετώπιση και την πρόληψη από τέτοιου είδους φαινόμενα, πολύ σημαντική είναι και η εκπαίδευση των πολιτών όλων των ηλικιακών ομάδων. «Θα πρέπει να διαμορφωθεί μια ατομική κουλτούρα προστασίας από τις πλημμύρες, μέσα από βίντεο, από φυλλάδια, από σχολεία, από σεμινάρια, από οτιδήποτε, οι πολίτες να γνωρίζουν τι να κάνουν, να έχουν οδηγίες αντιπλημμυρικής προστασίας», σημειώνει και προσθέτει ότι για παράδειγμα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να κυκλοφορούν οι πολίτες με τα αυτοκίνητά τους κατά τη διάρκεια εκδήλωσης ακραίων πλημμυρικών φαινομένων. « Χρειάζεται μία εκπαίδευση ως προς τις πλημμύρες. Μπορούμε να αναλογιστούμε πόσοι άνθρωποι θα σώζονταν αν είχαν την στοιχειώδη γνώση να κυκλοφορούν με τα αυτοκίνητά τους σε πλημμυρισμένους δρόμους ή να απέφευγαν τους υπόγειους χώρους, σπιτιών, γκαράζ, πάρκινγκ αυτοκινήτων, όπως συνέβη δυστυχώς στην περίπτωση της Βαλένθια». Παράλληλα, για τον κ. Παπαϊωάννου, χρειάζεται να ανοίξει και η συζήτηση για την ανθεκτικότητα των πόλεων στις πλημμύρες. «Πλέον υπάρχουν και συστήματα που μπορούν και χρησιμοποιούνται και από τους πολίτες. Δηλαδή, ήδη βλέπουμε ότι γίνεται ασφάλιση των κτιρίων για πλημμύρες. Είναι κάτι που στην Ελλάδα μπορεί να μην είμαστε τόσο συνηθισμένοι. Στο εξωτερικό είναι πολύ πιο έντονο αυτό. Αλλά αρχίζει και βλέπουμε και εδώ πέρα να συζητιέται. Ακόμη, έχουν ξεκινήσει συζητήσεις για την κατασκευή κτιρίων με τέτοιο τρόπο, ώστε να υποστούν λιγότερες επιπτώσεις από μία τέτοιου είδους πλημμύρα», αναφέρει.

Στο μικροσκόπιο των ερευνητών - επιστημόνων τίθενται το επόμενο διάστημα επτά νησιά της Ελλάδας, και συγκεκριμένα το Αγαθονήσι, η Αμοργός, η Θάσος, η Κάσος, η Σέριφος, η Σίφνος και οι Παξοί με σκοπό να υπολογιστούν οι σημερινές ανάγκες τους ως προς τη μελλοντική ζήτηση του νερού. Στόχος επίσης, της έρευνας, είναι να εξευρεθούν και να προταθούν οικοϋδρολογικές λύσεις, οι οποίες θα συνεισφέρουν στη συλλογή βρόχινου νερού αποσκοπώντας στην αύξηση των υδατοαποθεμάτων των παραπάνω νησιών. Ορισμένα από τα νησιά που έχουν επιλεγεί, πρόκειται για περιοχές που έχει παρατηρηθεί έντονα το ζήτημα της λειψυδρίας. Κάποια από αυτά μάλιστα, (Σέριφος και Σίφνος) έχουν κηρυχθεί κατά τη διάρκεια του φετινού καλοκαιριού από την Πολιτική Προστασία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Πρόκειται για τη δεύτερη φάση του πιλοτικού προγράμματος που είχε ξεκινήσει στο νησί των Φούρνων Ικαρίας, η οποία ανατέθηκε από τον γενικό γραμματέα Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Μ. Κουτουλάκη, στη Διεπιστημονική Ερευνητική ομάδα της Έδρας UNESCO Con-E-Ect, του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και στην οποία συμμετέχουν ακαδημαϊκοί από το ΔΠΘ, ΕΚΠΑ, ΠΑΔΑ κλπ. "Ως Γενική Γραμματεία, επενδύουμε συστηματικά σε έργα και μελέτες που αντιμετωπίζουν τη λειψυδρία και δίνουν έμφαση στην ορθολογική χρήση του σχεδιασμού, αλλά στη βάση τοπικού σχεδιασμού ανά νησί. Κάθε νησί έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και βούληση μας είναι να συνδράμουμε τους Δήμους να αντιμετωπίζουν τη διαχείριση του νερού, όχι μόνο στο σκέλος της προσφοράς νερού με την υλοποίηση περισσότερων και πιο δαπανηρών έργων, αλλά και στη διαχείριση της ζήτησης, με βελτίωση των δεξαμενών αποθήκευσης, μείωσης των απωλειών που σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει στο 40% κα. Τα τελευταία 3 χρόνια έχουμε υλοποιήσει πάνω από 300 έργα σε 75 νησιά. Το 2024 εκδώσαμε 25 νέες άδειες για προσωρινή λειτουργία αφαλατώσεων, ενώ τόσες είχαν εκδοθεί τα τελευταία 4 χρόνια συνολικά. Η αφαλάτωση είναι μια καλή λύση, ωστόσο χρειαζόμαστε και οικοσυστημικές λύσεις. Η εμπειρία αυτή μας επιτρέπει να κάνουμε ένα σχεδιασμό τριών σημείων, πρώτον, στην ανάγκη για πιο στοχευμένες χρηματοδοτήσεις, δεύτερον καλύτερη γνώση γύρω από το νερό και μελέτη των ιδιαιτεροτήτων της νησιωτικότητας και τρίτον, στη θέσπιση κανόνων για την ανάκτηση του κόστους του νερού και με κοινωνικά κριτήρια για τα μικρά νησιά", δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γενικός γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Μανώλης Κουτουλάκης. Όπως σημειώνει στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καθηγητής Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και διευθυντής Έδρας UNESCO Con-E-Ect στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Δημήτρης Εμμανουλούδης, "διαπιστώθηκε ότι με τη βοήθεια τεχνικών παρεμβάσεων και έργων είναι δυνατή η κάλυψη όχι μόνον των σημερινών αναγκών αλλά και της μελλοντικής ζήτησης νερού έως το 2030, κατά την διάρκεια των θερινών μηνών (Ιούνιος, Ιούλιος και Αύγουστος), σε ποσοστό 100%. Με αυτό τον τρόπο, δίνεται η δυνατότητα αφενός μεν να μην χρησιμοποιηθούν τα υπόγεια υδατικά διαθέσιμα του νησιού, ώστε αυτά να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σύνολό τους από τους κατοίκους κατά τους μήνες που δεν υπάρχει τουρισμός, σε κάθε είδους χρήσεις (οικιακή, γεωργία, κτηνοτροφία κλπ), αφετέρου το προσφερόμενο νερό στους επισκέπτες – τουρίστες, να είναι νερό βροχής και όχι αφαλατωμένο με ό,τι αυτό σημαίνει για τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς αυτούς". Σύμφωνα με τον κ. Εμμανουλούδη εξαιτίας των ενθαρρυντικών αποτελεσμάτων της προηγούμενης έρευνας, πρόκειται να ξεκινήσει άμεσα μετά από ανάθεση του ίδιου φορέα στην ίδια διεπιστημονική ερευνητική ομάδα, ερευνητικό έργο, το οποίο θα αποτελεί την διευρυμένη β’ φάση του προηγούμενου. Στο έργο αυτό, θα επιχειρηθεί ο επακριβής υπολογισμός σημερινών αναγκών και μελλοντικής ζήτησης νερού σε αυτά τα επτά νησιά της χώρας μας, με την βοήθεια σύγχρονων υπολογιστικών μεθόδων και δεικτών. Τα νησιά αυτά έχουν επιλεγεί με κλιματικά, γεωμορφολογικά, κοινωνικά, γεωγραφικά και τουριστικά κριτήρια. "Στη συνέχεια θα προταθούν τεχνικά έργα μικρής κλίμακας και λύσεις φιλικές προς τα οικοσυστήματα, προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή συλλογή βρόχινου νερού, κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών. Σκοπός είναι, η ενίσχυση των υδατικών διαθεσίμων και ο περιορισμός της χρήσης αφαλατωμένου νερού κατά το δυνατό, ανάλογα με την περίπτωση του κάθε νησιού. Εξυπακούεται, ότι οι διαστάσεις, ο αριθμός και το επακριβές είδος των έργων αυτών, θα διαφέρει από νησί σε νησί, εξαρτώμενος από τις κλιματικές και γεωμορφολογικές συνθήκες του, αλλά και από το μέγεθος του επιδιωκόμενου για κάλυψη υδατικού ελλείμματος. Τελικός μελλοντικός στόχος (ο οποίος όμως δεν αφορά την Β’ φάση που αναφέρθηκε), είναι η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης εικόνας των αναγκών και της ζήτησης νερού, σε όλα τα νησιά μικρού και μεσαίου μεγέθους της χώρας και ένα ολοκληρωμένο σχέδιο υποβοήθησης, στην εξεύρεση λύσεων αποταμίευσης νερού βροχής, ώστε να ενισχυθούν το δυνατόν τα υδατικά διαθέσιμά τους, αλλά και να περιοριστεί η αφαλάτωση", υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Εμμανουλούδης. Ένα εκρηκτικό "κοκτέιλ" Με το πρόβλημα της λειψυδρίας να έχει λάβει φέτος μεγάλες διαστάσεις εξαιτίας των κλιματικών συνθηκών, αρκετές περιοχές της χώρας κατά τη διάρκεια κυρίως των θερινών μηνών, τέθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από την Πολιτική Προστασίας. Ο κ. Εμμανουλούδης επεξηγώντας ακριβώς τον όρο της λειψυδρίας τονίζει ότι πρόκειται για το φαινόμενο κατά το οποίο ο πολύτιμος αυτός φυσικός πόρος, το νερό, προσφέρεται σε μικρότερες ή πολύ μικρότερες ποσότητες σε σχέση με αυτές που ο άνθρωπος, η χλωρίδα και η πανίδα μιας συγκεκριμένης ή ευρύτερης περιοχής, χρειάζεται για να καλυφθούν οι αντίστοιχες ανάγκες και προσθέτει ότι συνήθως η λειψυδρία μιας περιοχής, είναι στενά συνυφασμένη με την έλλειψη βροχοπτώσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα στην περιοχή αυτή (ανομβρία). Υπάρχει όμως και η περίπτωση – αρκετά συχνή τις τελευταίες δεκαετίες –, όπως τονίζει, να εμφανίζεται λειψυδρία σε μια περιοχή ακόμα και αν έχουμε αρκετές βροχοπτώσεις. "Αυτό συμβαίνει γιατί η ζήτηση του νερού στην περιοχή αυτή, υπερβαίνει την προσφορά σε νερό των επιφανειακών και υπόγειων υδροφορέων", σημειώνει. Παρατηρώντας τις συνθήκες που επικρατούν τη φετινή χρονιά, ο κ. Εμμανουλούδης επισημαίνει ότι το φαινόμενο της λειψυδρίας, εντάσσεται στην πρώτη από τις προαναφερθείσες περιπτώσεις καθώς διαπιστώθηκε ότι οι βροχοπτώσεις κατά την χειμερινή περίοδο στις περισσότερες περιοχές της χώρας ήταν κάτω από το μέσο όρο, ενώ οι χιονοπτώσεις σχεδόν ανύπαρκτες. Σε αυτές τις συνθήκες, έρχονται να προστεθούν και οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν σε ολόκληρη την χώρα από τον περασμένο Μάρτιο και Απρίλιο ακόμα. "Όλα τα ανωτέρω προαναφερθέντα γεγονότα, δημιούργησαν ένα εκρηκτικό "κοκτέιλ”, του οποίου τις συνέπειες βιώνουμε το διάστημα αυτό", επισημαίνει ο κ. Εμμανουλούδης και προσθέτει ότι οι αρνητικές επιπτώσεις είναι πάρα πολλές και εξαιρετικά δυσμενείς. "Ενδεικτικά αναφέρουμε την πολύ σημαντική αύξηση του κινδύνου των δασικών πυρκαγιών επειδή αυξάνεται η ευφλεκτότητα της βλάστησης, τον κίνδυνο καταστροφής των γεωργικών καλλιεργειών όλων των ειδών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων, άνθρωπο και ζώα, τον κίνδυνο για την φυσιολογική ανάπτυξη της χλωρίδας και την επιβίωση της πανίδας (ασθένειες, μαζικοί θάνατοι). Όσον αφορά τις αρνητικές επιδράσεις στον άνθρωπο, αυτές σχετίζονται με την υγεία του, την υγιεινή του, την ποιότητα ζωής του, αλλά και την οικονομική του ευημερία, διότι η λειψυδρία επηρεάζει αρνητικά και μια σειρά από υπηρεσίες ή προϊόντα, όπως ο τουρισμός, η βιομηχανία, οι κατασκευές κλπ. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το φαινόμενο της λειψυδρίας παίρνει ακόμη πιο εφιαλτικές διαστάσεις όσο σε μια περιοχή, εμφανίζεται αυξημένη εποχιακά συγκέντρωση πληθυσμού, γεγονός που συμβαίνει στις περισσότερες νησιωτικές περιοχές της χώρας μας, εξαιτίας του τουρισμού", σημειώνει. "Ασφυκτικές υδρολογικά συνθήκες στις νησιωτικές περιοχές κατά τη θερινή περίοδο" Με τη χώρα μας να δέχεται μεγάλο αριθμό τουριστών, που όπως τονίζει ο κ. Εμμανουλούδης, τα τελευταία χρόνια ξεπερνά τα 30.000.000, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος κατά τη θερινή περίοδο, οι επισκέπτες αυτοί συκεντρώνονται σε ένα μεγάλο ποσοστό τους στην πρωτεύουσα και σε νησιωτικές περιοχές, δημιουργώντας στις τελευταίες, ασφυκτικές υδρολογικά συνθήκες, λαμβανομένων υπόψιν και των δυσμενών κλιματικών συνθηκών που προαναφέρθηκαν. Για το λόγο αυτό, ο κ. Εμμανουλούδης εκφράζει, τους φόβους και την ανησυχία του ότι "όσα νέα έργα αποταμίευσης νερού και αν προταθούν (ιδιαίτερα στα δημοφιλή τουριστικά νησιά της χώρας) και όσα αν κατασκευαστούν, καθώς επίσης και όσες μονάδες αφαλάτωσης δημιουργηθούν, από ένα συγκεκριμένο όριο επισκεπτών και μετά, η κατάσταση θα είναι μη διαχειρίσιμη". "Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει από κοινού η Πολιτεία σε συνεννόηση με τους ΟΤΑ των περιοχών αυτών και τους κατοίκους, να καθορίσουν μια νέα τουριστική πολιτική, η οποία θα οδηγεί σε βιώσιμες καταστάσεις για ανθρώπους, χλωρίδα, πανίδα και ιχθυοπανίδα των περιοχών αυτών", τονίζει ο κ. Εμμανουλούδης. "Εμφανείς επιπτώσεις σε λίμνες στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας " Πέρα ωστόσο από τα ζητήματα λειψυδρίας που παρατηρούνται σε αρκετές περιοχές της χώρας, έχει διαπιστωθεί και η κάθοδος της στάθμης των λιμνών. Σύμφωνα με τον κ. Εμμανουλούδη, αυτό είναι γενικότερα απόρροια μιας σειράς παραγόντων (κλιματικών, γεωμορφολογικών, τεκτονικών, τεχνικών κλπ.). Κατά την φετινή χρονική περίοδο, όπως εξηγεί, η διαπιστωθείσα κάθοδος της στάθμης στις λίμνες της χώρας μας, οφείλεται αφενός στην προαναφερθείσα έλλειψη βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων – διότι πολλές εξ’ αυτών τροφοδοτούνται με νερό από ορεινές λεκάνες απορροής, που καλύπτονται συνήθως με χιόνια – και αφετέρου στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες και στην έντονη ηλιοφάνεια, που επικρατούν από τον περασμένο Μάρτιο, που έχουν ως αποτέλεσμα την έντονη εξάτμιση των ανώτερων στρωμάτων νερού των λιμνών. "Το φαινόμενο είναι οπτικά εντονότερο, σε λίμνες που έχουν μικρό βάθος όπως π.χ. η Δοϊράνη, της οποίας το βαθύτερο σημείο είναι 4 m και όπου με μια κάθοδο της στάθμης της κατά 2 m, η λίμνη εμφανίζεται να έχει μειωθεί στο μισό. Εξυπακούεται ότι από το φαινόμενο αυτό δεν εξαιρούνται και οι τεχνητές λίμνες – ταμιευτήρες – όπως π.χ. ο Μόρνος, η λίμνη Πλαστήρα κλπ. Δυστυχώς, αν εξαιρέσουμε τεχνητές ή φυσικές λίμνες των βορειοδυτικών τμημάτων της χώρας, σε όλο το υπόλοιπο τμήμα της, ακόμα και στη Βόρεια Ελλάδα (βλ. Δοϊράνη, λίμνη Λαγκαδά Θεσσαλονίκης κλπ), οι επιπτώσεις είναι από λίαν εμφανείς έως εμφανείς", υπογραμμίζει. Επιτακτική η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της επείγουσας κατάστασης Σύμφωνα με τον κ. Εμμανουλουδή, για την αντιμετώπιση αυτής της επείγουσας κατάστασης - κρίσης, είναι επιτακτικό να ληφθούν μια σειρά από μέτρα, όπως γίνεται σε όλες τις περιπτώσεις εμφάνισης κρίσεων (υγειονομικής, οικονομικής, περιβαλλοντικής κλπ.). Αυτά, όπως εξηγεί, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: άμεσα, βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα. Ειδικότερα, ο κ. Εμμανουλούδης προτείνει τα εξής μέτρα: Άμεσα: Υιοθέτηση ατομικής κουλτούρας εξοικονόμησης νερού στην καθημερινότητά μας (παρασκευή φαγητού, ατομική υγιεινή, καθαριότητα). Το μέτρο αυτό καθίσταται ακόμη πιο επιτακτικό για τις επιχειρήσεις εστίασης και ξενοδοχεία. Υιοθέτηση μεθόδων άρδευσης στην γεωργία, οι οποίες δεν είναι υδατοβόρες, εν ανάγκη αλλαγή και είδους καλλιεργειών (μην ξεχνάμε ότι η γεωργία καταναλώνει το 70% των διαθέσιμων υδάτινων πόρων, παγκοσμίως ! ). Αποφυγή κάθε είδους (τουλάχιστον για την θερινή περίοδο) χρήσης νερού για σκοπούς αναψυχής, αισθητικής κλπ. (πισίνες, συντριβάνια, άρδευση κήπων). Βραχυπρόθεσμα: Περιορισμός των απωλειών των δικτύων μεταφοράς και διανομής του νερού, από τις δεξαμενές αποθήκευσης ή σημεία υδροληψίας προς τις οικιακές – εμπορικές καταναλώσεις, δεδομένου ότι οι απώλειες των δικτύων στην χώρα μας, ακόμα και στην περιοχή της πρωτεύουσας κυμαίνονται από 45 – 55% (με διεθνώς παραδεκτό όριο το 20%), γεγονός που με απλά λόγια σημαίνει ότι από την διατιθέμενη ποσότητα νερού, η μισή φτάνει στο σημείο κατανάλωσης ! Ο περιορισμός των απωλειών θα προκύψει αφενός από την επισκευή των διαρροών και βλαβών, αφετέρου από την βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων δικτύων. Μεσοπρόθεσμα: Επακριβής υπολογισμός των σημερινών αναγκών αλλά και της μελλοντικής ζήτησης, ιδιαίτερα σε περιοχές που εμφανίζουν αυξημένη τουριστική κίνηση. Ο υπολογισμός αυτός μπορεί να γίνει με την βοήθεια σύγχρονων υπολογιστικών μεθόδων, που στηρίζονται σε νεοεισαγόμενους δείκτες όπως το Υδατικό Αποτύπωμα (Water Footprint). Το Υδατικό Αποτύπωμα είναι ουσιαστικά η ποσότητα του νερού που χρησιμοποιεί ένας άνθρωπος, μια επιχείρηση ή μια βιομηχανία καθημερινά. Από τον συγκεκριμένο υπολογισμό δύναται να προκύψει με ακρίβεια το ετήσιο έλλειμμα σε νερό για μια συγκεκριμένη περιοχή, για διαφορετικά κλιματικά σενάρια, στο παρόν και στο εγγύς μέλλον, γεγονός που τον καθιστά απαραίτητο για την επιλογή των κατάλληλων έργων αποταμίευσης νερού σε μια περιοχή και τον αντίστοιχο σχεδιασμό τους, ως προς την θέση και το μέγεθός τους. Τα έργα αυτά θα πρέπει να αποσκοπούν στην κατά το δυνατόν κάλυψη του ελλείμματος αυτού, ακόμα και για δυσμενή σενάρια. Κατασκευή τεχνικών έργων μικρής κλίμακας (ομβροπλατείες, υπερπηδητά εσχαρωτά φράγματα κλπ.), με την βοήθεια των ανωτέρω υπολογιστικών μεθόδων. Τα έργα αυτά μπορούν να συνδυάζονται, με τεχνικές κατασκευής και λειτουργίας φιλικές προς τα οικοσυστήματα (Ecosystem based adaptation) . Η κατασκευή των έργων αυτών προσιδιάζει ιδιαίτερα στις νησιωτικές περιοχές όπου πρέπει να δίνεται και η απαραίτητη προσοχή στην αισθητική των παρεμβάσεων, είναι δε εξαιρετικά αποτελεσματικά για την συλλογή βρόχινου νερού, ακόμα και από μικρές σε διάρκεια και ένταση βροχοπτώσεις, μπορούν δε να συνδυάζονται και με μια σειρά από nature based solutions (λύσεις με βάση την φύση). Το συλλεγόμενο βρόχινο νερό θα αποθηκεύεται σε υπόγειες δεξαμενές, προκειμένου να αποφευχθούν οι απώλειες εξάτμισης.

Το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Θερμοδυναμικής (ΕΕΘ) του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης υπέβαλε για λογαριασμό των 4Τροχών ένα Nissan Leaf στις απαραίτητες μετρήσεις. Τα ενδιαφέροντα αποτελέσματα ανατρέπουν σε ορισμένες περιπτώσεις παγιωμένες πεποιθήσεις. Το άγχος της αυτονομίας που συνοδεύει την κατοχή ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου απαιτεί από τη μεριά του χρήστη τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των δυνατοτήτων του οχήματος και την ανάλογη προσαρμογή του στυλ της οδήγησης στις εκάστοτε συνθήκες του δρόμου. Πόσο παραπάνω θα «κάψει» μια αύξηση της ταχύτητας κατά 30 χλμ./ώρα; Πόσο επηρεάζουν την κατανάλωση τα διαφορετικά προγράμματα οδήγησης; Πόσο επιβαρύνει το σύστημα κλιματισμού; Περιορίζει ή αυξάνει την κατανάλωση το cruise control; Είναι καλύτερα να οδηγώ με το «one pedal»; Τα παραπάνω είναι μερικά από τα εύλογα ερωτήματα για τα οποία κάθε χρήστης ηλεκτρικού, αλλά και συμβατικού αυτοκινήτου, θα έχει αναρωτηθεί. Οι συνεργάτες μας στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Θερμοδυναμικής (ΕΕΘ) του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έρχονται να δώσουν τις απόλυτες απαντήσεις, υποβάλλοντας το ηλεκτρικό Nissan Leaf στις κατάλληλες εργαστηριακές μετρήσεις, οι οποίες προσομοιώνουν πραγματικές συνθήκες οδήγησης. Με αυτό τον τρόπο ήταν δυνατές η αξιολόγηση των επιδόσεων του οχήματος και η μέτρηση της κατανάλωσης ενέργειας σε πραγματικές, αλλά πάντα ίδιες και επαναλαμβανόμενες συνθήκες, βοηθώντας έτσι τη σύγκριση και αξιολόγηση της επίδρασης διαφορετικών παραμέτρων. Με βάση τα στοιχεία από την ACEA (European Automobile Manufacturers’ Association), ραγδαία είναι η αύξηση των πωλήσεων των νέων επιβατηγών οχημάτων με εξηλεκτρισμένα συστήματα ισχύος. Για το 2022 τα εξηλεκτρισμένα αυτοκίνητα αποτέλεσαν το 44,1% των συνολικών πωλήσεων, συμβάλλοντας έτσι στον περιορισμό των άμεσων εκπομπών από τις επιβατικές οδικές μεταφορές. Στόχος της μελέτης Βασικός στόχος της παρούσας μελέτης είναι η μέτρηση και αξιολόγηση της κατανάλωσης ενέργειας ενός αμιγώς ηλεκτρικού οχήματος. Επιπλέον, στόχος είναι η διερεύνηση της επίδρασης των συνθηκών οδήγησης και της οδηγικής συμπεριφοράς του οδηγού στη διαμόρφωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας. Συγκεκριμένα, οι δραστηριότητες που έγιναν στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης στοχεύουν στη διερεύνηση διαφορετικών σεναρίων οδήγησης, με έμφαση στην κίνηση του οχήματος σε συνθήκες αυτοκινητοδρόμου. Για το σκοπό αυτόν επιλέχθηκε ένα αμιγώς ηλεκτρικό αυτοκίνητο, για τη διεξαγωγή μετρήσεων σε διαφορετικά σενάρια που προσομοιώνουν πραγματικές συνθήκες οδήγησης. Αρχικά το όχημα οδηγήθηκε σε διαφορετικά επίπεδα ταχύτητας, 100 χλμ./ώρα, 120 χλμ./ώρα και 130 χλμ./ώρα, με διαφορετικά προγράμματα του οχήματος (eco mode, cruise control). Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων υπήρχε μεταβλητή κλίση του δρόμου, προσομοιώνοντας ανωφέρεια και κατωφέρεια. Επιπλέον μελετήθηκε το σενάριο όπου σε διαδρομή σε αυτοκινητόδρομο με ανωφέρεια και κατωφέρεια ο οδηγός προσαρμόζει την ταχύτητα του οχήματος, σε σύγκριση με την περίπτωση όπου στην ίδια διαδρομή το όχημα διατηρεί σταθερή ταχύτητα με τη χρήση του cruise control. Τέλος, η επίδραση των διαφορετικών προγραμμάτων του οχήματος μελετήθηκε σε κύκλους οδήγησης που προσομοιώνουν πραγματικές συνθήκες οδήγησης. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών πραγματοποιήθηκε συνεχής καταγραφή της κατανάλωσης της ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και άλλων πληροφοριών λειτουργίας του κάθε οχήματος μέσω της θύρας OBD, χρησιμοποιώντας τις φορητές συσκευές καταγραφής (OBD loggers) που διαθέτει το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Θερμοδυναμικής. Οι φορητές αυτές συσκευές επικοινωνούν με τη μονάδα ελέγχου του οχήματος μέσω του δικτύου CAN και μπορούν να αντλήσουν όλη τη διαθέσιμη πληροφορία. Οι συσκευές έχουν μόνο τη δυνατότητα καταγραφής, και όχι παρέμβασης στη λειτουργία του αυτοκινήτου. Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν αποκλειστικά στο εργαστήριο σε πέδη οχημάτων δύο αξόνων, υπό σταθερές και ίδιες συνθήκες. Η πέδη ήταν υπεύθυνη να επιβάλλει την αντίσταση που ασκείται στο όχημα κατά την κίνησή του, ενώ προσομοίωνε και την κλίση του δρόμου. Με αυτό τον τρόπο ήταν δυνατή η αναπαραγωγή στην πέδη των πραγματικών συνθηκών οδήγησης, εφαρμόζοντας ρεαλιστικές αντιστάσεις στο όχημα. Τα προφίλ οδήγησης που ακολούθησε ο οδηγός αφορούσαν τα παρακάτω σενάρια: Οδήγηση στον αυτοκινητόδρομο με ανωφέρεια και κατωφέρεια και εφαρμογή διαφορετικών προγραμμάτων οδήγησης Οδήγηση σε αντιπροσωπευτικό (πραγματικών συνθηκών) προφίλ οδήγησης Εικόνα 2 Οδήγηση στον αυτοκινητόδρομο με ανωφέρεια και κατωφέρεια Το πρώτο σενάριο που εξετάστηκε κατά τη διάρκεια των εργαστηριακών μετρήσεων αφορούσε την κίνηση σε αυτοκινητόδρομο με διαφορετικά επίπεδα ταχύτητας και μεταβολή της κλίσης του δρόμου. Στην Εικόνα 2 παρουσιάζεται το προφίλ οδήγησης που είχε ως στόχο και ακολουθούσε ο οδηγός κατά τη διάρκεια της μέτρησης για το πρώτο σενάριο. Όπως φαίνεται, το όχημα οδηγούνταν σε σταθερή ταχύτητα με 100 χλμ./ώρα, 120 χλμ./ώρα και 130 χλμ./ώρα. Σε κάθε επίπεδο ταχύτητας προσομοιώνονταν τρία διαφορετικά επίπεδα κλίσης δρόμου, 0%, 5% ανωφέρεια και -5% κατωφέρεια. Κατά τη διάρκεια της επιτάχυνσης μέχρι να σταθεροποιηθεί η ταχύτητα, η κλίση του δρόμου ήταν μηδενική, ενώ έπειτα μεταβαλλόταν σε 5% και -5%. Η μέτρηση, ακολουθώντας το προφίλ της Εικόνας 2, επαναλήφθηκε τρεις φορές, μία για κάθε ένα διαφορετικό πρόγραμμα οδήγησης (βασικό πρόγραμμα, cruise control & eco mode). Έτσι η πρώτη επανάληψη πραγματοποιήθηκε με το βασικό πρόγραμμα οδήγησης. Η μέτρηση αυτή αποτελεί και τη βάση με την οποία συγκρίνονται τα αποτελέσματα από τις μετρήσεις που έγιναν ενεργοποιώντας το eco mode και το cruise control. Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων καταγραφόταν η κατανάλωση ενέργειας του οχήματος, όμως για τη σύγκριση των διαφορετικών περιπτώσεων η κατανάλωση ενέργειας υπολογίζεται ξεχωριστά για κάθε συνδυασμό επιπέδου ταχύτητας (στο διάστημα που αυτή έχει σταθεροποιηθεί) και κλίσης. Εικόνα 3 Στην Εικόνα 3 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα αναφορικά με την κατανάλωση ενέργειας για τα 100 χλμ./ώρα και τα τρία διαφορετικά επίπεδα κλίσης, με μπλε χρώμα παρουσιάζεται η κατανάλωση που προέκυψε όταν ήταν επιλεγμένο το βασικό πρόγραμμα, με πορτοκαλί όταν γινόταν χρήση του cruise control, ενώ με πράσινο όταν ήταν ενεργοποιημένο το eco mode. Ομοίως στις άλλες δύο εικόνες, Εικόνα 4 και Εικόνα 5, παρουσιάζεται η κατανάλωση ενέργειας για 120 χλμ./ώρα και 130 χλμ./ώρα με κλίση 0% και ±5%, για τα διαφορετικά προγράμματα οδήγησης. Εικόνα 4 Από τα αποτελέσματα που φαίνονται στις εικόνες γίνεται άμεσα εμφανής η επίδραση της κλίσης στην κατανάλωση ενέργειας, η οποία για 5% ανωφέρεια διπλασιάζεται για όλα τα επίπεδα ταχύτητας. Όπως ήταν αναμενόμενο, κατά την κίνηση σε κατωφέρεια η κατανάλωση είναι αρνητική και μπορεί να φτάσει τις -6 kWh/100 χλμ. (για την περίπτωση των 100 χλμ./ώρα). Αρνητική κατανάλωση σημαίνει ότι η μπαταρία δε μετέφερε ενέργεια στους τροχούς, αλλά λάμβανε ενέργεια, με αποτέλεσμα να φορτίζει (το πρόσημο προκύπτει από τη σύμβαση που έγινε κατά τη διάρκεια των μετρήσεων). Επιπλέον, είναι ενδεικτική του ρυθμού ανάκτησης ενέργειας και φόρτισης της μπαταρίας μέσω της αναγεννητικής πέδησης. Εικόνα 5 Τέλος, από τα αποτελέσματα αξίζει να σημειωθεί η σημαντική αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας για την κίνηση με 120 χλμ./ώρα ή 130 χλμ./ώρα σε σύγκριση με τα 100 χλμ./ώρα. Έτσι, η κατανάλωση ενέργειας αυξάνει κατά 24% για τα 120 χλμ./ώρα και κατά 37% για τα 130 χλμ./ώρα. H αύξηση αυτή είναι ενδεικτική της ταχύτητας κίνησης του οχήματος και της απαίτησης σε ισχύ, και είναι ανεξάρτητη από την πηγή ενέργειας (καύσιμο ή ηλεκτρισμός) με το οποίο κινείται το όχημα. Η θετική κατανάλωση για την κίνηση σε κατωφέρεια με 130 χλμ./ώρα σημαίνει ότι ο ηλεκτροκινητήρας πρέπει να συμβάλλει (καταναλώνοντας ενέργεια) έστω και λίγο στην κίνηση του οχήματος, ώστε να διατηρείται σταθερή η ταχύτητα. Αντίθετα, για την κίνηση στα 100 χλμ./ώρα και τα 120 χλμ./ώρα το όχημα κινείται με την επίδραση της δύναμης της βαρύτητας, ενώ για να διατηρείται σταθερή ταχύτητα απαιτείται από τον οδηγό να πατάει και φρένο, με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται η αναγεννητική πέδηση. Εικόνα 6 Με ή χωρίς cruise control; Το δεύτερο σενάριο που εξετάστηκε αφορούσε ξανά την κίνηση στον αυτοκινητόδρομο με μεταβολή της κλίσης. Σε αυτήν τη δοκιμή το όχημα στο πρώτο κομμάτι της μέτρησης κινούνταν με σταθερή ταχύτητα στα 100 χλμ./ώρα και ενεργό το cruise control, ενώ η κλίση μεταβαλλόταν από 5% ανωφέρεια σε -5% κατωφέρεια. Στο δεύτερο κομμάτι της μέτρησης το όχημα κινούνταν με προσαρμοζόμενη οδήγηση και επιλεγμένο το βασικό πρόγραμμα οδήγησης (δίχως cruise control) με 80 χλμ./ώρα για όσο διαρκούσε η ανωφέρεια, ενώ στην κατωφέρεια η ταχύτητα του οχήματος ήταν στα 120 χλμ./ώρα. Στην Εικόνα 6 παρουσιάζεται το προφίλ ταχύτητας και κλίσης δρόμου που ακολουθήθηκε κατά τη μέτρηση (στην εικόνα φαίνονται και τα μεταβατικά σημεία κατά τα οποία η κλίση ήταν σταθερή). Αυτή η συνθήκη προσπαθούσε να προσομοιώσει την κατάσταση όπου ο οδηγός εφαρμόζει μια προσαρμοζόμενη οδήγηση, πηγαίνοντας πιο αργά στα ανηφορικά κομμάτια και πιο γρήγορα στα κατηφορικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στα δύο κομμάτια της μέτρησης η μέση ταχύτητα ήταν ίδια (100 χλμ./ώρα), ενώ επίσης ίδια ήταν η συνολική απόσταση που διανύθηκε στις δύο περιπτώσεις. Εικόνα 7α Τα αποτελέσματα φαίνονται στην Εικόνα 7, όπου με κόκκινο παρουσιάζεται η κατανάλωση ενέργειας για κίνηση με 100 χλμ./ώρα και ενεργοποιημένο το cruise control, ενώ με κίτρινο η κατανάλωση ενέργειας με την προσαρμοζόμενη οδήγηση. Κατά περίπτωση η κατανάλωση μετρήθηκε 7% μεγαλύτερη και 2,3% μικρότερη, διαφορά που αποδίδεται για τις συγκεκριμένες μετρήσεις στη σειρά ανωφέρειας και κατωφέρειας. Εικόνα 7β Κατανάλωση ενέργειας και προφίλ οδήγησης Οι παραπάνω μετρήσεις και τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν αφορούσαν τη σύγκριση της κατανάλωσης ενέργειας για πολύ συγκεκριμένα σενάρια και αποκλειστικά την οδήγηση σε αυτοκινητόδρομο. Έτσι, συμπληρωματικά με τις μετρήσεις αυτές, πραγματοποιήθηκαν και δοκιμές με την εφαρμογή ενός ρεαλιστικού προφίλ οδήγησης. Το προφίλ αυτό, που φαίνεται στην Εικόνα 8, μπορεί να θεωρηθεί αντιπροσωπευτικό της οδήγησης σε πραγματικές συνθήκες, καθώς έχει προκύψει από αντίστοιχη μέτρηση που έγινε στο δρόμο. Η διαδρομή αυτή έχει συνολική απόσταση 76 χλμ., ενώ περιλαμβάνει 27 χλμ. (36%) οδήγησης σε αστικό περιβάλλον, 28 χλμ. (37%) σε περιαστικό και 21 χλμ. (27%) οδήγησης σε αυτοκινητόδρομο. Χρησιμοποιώντας το ρεαλιστικό προφίλ οδήγησης, πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις με τα διαφορετικά προγράμματα οδήγησης του οχήματος. Έτσι, η πρώτη επανάληψη της μέτρησης έγινε με το βασικό πρόγραμμα, ενώ η μετρημένη κατανάλωση ενέργειας σε αυτήν αποτέλεσε τη βάση με την οποία συγκρίθηκαν οι επόμενες. Στη δεύτερη επανάληψη επιλέχθηκε η λειτουργία e–pedal, κατά την οποία ο οδηγός μπορεί να οδηγεί το όχημα χρησιμοποιώντας σχεδόν αποκλειστικά το πεντάλ του «γκαζιού». Με ενεργοποιημένο το e–pedal, το όχημα επιβραδύνει όταν ο οδηγός αφήνει το πεντάλ του «γκαζιού», επιβράδυνση που ισοδυναμεί με αυτήν που θα επιτυγχανόταν εάν πατούσε το φρένο. Όσο πιο απότομα αφήνει το γκάζι, τόσο πιο επιθετικό είναι το φρενάρισμα. Η τρίτη επανάληψη της μέτρησης πραγματοποιήθηκε με ενεργοποιημένο το eco–mode (δίχως το e–pedal). Τέλος, η τέταρτη επανάληψη της μέτρησης με το αντιπροσωπευτικό προφίλ οδήγησης έγινε με το βασικό πρόγραμμα οδήγησης και ενεργοποιημένα όσο το δυνατόν περισσότερα βοηθητικά συστήματα, όπως είναι ο κλιματισμός και το ραδιόφωνο. Εικόνα 8 Τα αποτελέσματα από τις παραπάνω μετρήσεις παρουσιάζονται στην Εικόνα 9, όπου με μπλε χρώμα παριστάνεται η κατανάλωση για την περίπτωση της μέτρησης με το βασικό πρόγραμμα, με μοβ χρώμα στην περίπτωση που το e–pedal ήταν ενεργοποιημένο, ενώ με πράσινο χρώμα παρουσιάζεται η κατανάλωση στην περίπτωση όπου ήταν επιλεγμένο το eco mode. Τέλος, η γκρι μπάρα παρουσιάζει την κατανάλωση ενέργειας με επιλεγμένο το βασικό πρόγραμμα και ενεργοποιημένα βοηθητικά/περιφερειακά συστήματα. Όπως διαπιστώθηκε, η κατανάλωση ενέργειας μετρήθηκε 5% μεγαλύτερη, στην περίπτωση που το e–pedal ήταν ενεργοποιημένο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση του e-pedal απαιτεί από τον οδηγό να το συνηθίσει, για αυτό ίσως κατά τις μετρήσεις εμφανίστηκε αυξημένη η κατανάλωση, καθώς ο οδηγός αναγκαζόταν σε συχνές μεταβολές της ταχύτητας. Αντίθετα, από τη μέτρηση με ενεργοποιημένο το eco mode, φάνηκε ότι η κατανάλωση ενέργειας μειώθηκε κατά 2%. Τέλος, η χρήση του A/C και των βοηθητικών συστημάτων οδήγησε σε αύξηση της κατανάλωσης κατά 10%. Συμπεράσματα Η παρούσα αξιολόγηση αφορούσε αποκλειστικά ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο για το οποίο μετρήθηκε η κατανάλωση ενέργειας σε διαφορετικές συνθήκες οδήγησης, με έμφαση στην εφαρμογή διαφορετικών προγραμμάτων οδήγησης. Όπως φάνηκε από τα αποτελέσματα των μετρήσεων, η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας είναι σημαντική κατά την αύξηση της ταχύτητας. Ενδεικτικά, για 30% αύξηση της ταχύτητας, δηλαδή από 100 χλμ./ώρα στα 130 χλμ./ώρα, η κατανάλωση ενέργειας αυξάνει κατά 37%. Κάτι τέτοιο υποδεικνύει ότι η μείωση της κατανάλωσης και του εκπεμπόμενου CO2 από τα αυτοκίνητα, εκτός από την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, μπορεί να επιτευχθεί και με τη μείωση της ταχύτητας. Ακόμη, από τα αποτελέσματα της Εικόνας 3 φαίνεται ότι όταν το αυτοκίνητο κινείται με 100 χλμ./ώρα, το eco-mode μπορεί να οδηγήσει σε μια μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 3%. Εικόνα 9 Επιπλέον, από τη μέτρηση με σταθερή ταχύτητα σε ανωφέρεια και κατωφέρεια μπορεί να υπολογιστεί η ενέργεια που δαπανάται κατά την ανηφόρα, και αντίστοιχα η ενέργεια που ανακτάται κατά την κατηφόρα. Έτσι, για την οδήγηση με 100 χλμ./ώρα, στο τμήμα της ανηφόρας καταναλώθηκαν 1,3 kWh ενέργειας, ενώ κατά την κατηφόρα ανακτήθηκαν 0,2 kWh ενέργειας. Γίνεται συνεπώς αντιληπτό ότι κατά την κατηφόρα δεν είναι δυνατό να ανακτηθεί όλη η ενέργεια που δαπανάται κατά την ανηφόρα. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το ποσοστό ανάκτησης ενέργειας εξαρτάται από την κατάσταση της μπαταρίας (επίπεδο φόρτισης και θερμοκρασία) αλλά και τη στρατηγική αναγεννητικής πέδησης που εφαρμόζει κάθε όχημα. Τέλος, σημαντική είναι η επίδραση των περιφερειακών συστημάτων στη συνολική κατανάλωση. Η αύξηση αυτή ισοδυναμεί με αντίστοιχη μείωση της συνολικής εμβέλειας των ηλεκτρικών οχημάτων, ιδιαίτερα σε συνθήκες όπου απαιτείται ρύθμιση της θερμοκρασίας του εσωτερικού της καμπίνας. NISSAN LEAF Κατηγορία εκπομπών ρύπων Euro AX Καύσιμο Ηλεκτρικό Μέγιστη ισχύς ηλεκτροκινητήρα (PS) 217 Μέγιστη τάση 400 V Ονομαστική τάση 350 V Χωρητικότητα μπαταρίας 62 kWh Μετάδοση κίνησης Εμπρός Βάρος 1.756 κιλά Διαστάσεις ελαστικών 215/50 R17 ΚΕΙΜΕΝΟ: Στυλιανός Δουλγέρης, Διδάκτωρ Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ, Αρσένιος Κεραμιδάς, Διπλωματούχος Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ, Αθανάσιος Δημάρατος, Διδάκτωρ Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ, Λεωνίδας Ντζιαχρήστος, Καθηγητής, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ, Διευθυντής ΕΕΘ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Δημήτριος Κατσαούνης, Διδάκτωρ Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ

Η έκθεση «Περιφερειακό και Τοπικό Βαρόμετρο της ΕΕ» αναδεικνύει τις επιπτώσεις της κρίσης της πανδημίας στις πόλεις και τις περιοχές της ΕΕ μέσα από έρευνα πηγών και δημοσκοπήσεις, και αναδεικνύει τον κίνδυνο για μια «χαμένη γενιά του κορονοϊού». Τα βασικά ευρήματα ενός νέου «θεσμού», όπως υπόσχεται ότι θα γίνει το «Περιφερειακό και Τοπικό Βαρόμετρο της ΕΕ», παρουσιάστηκαν από την Επιτροπή των Περιφερειών στις Βρυξέλλες. Η εναρκτήρια εκδήλωση φέτος για την Εβδομάδα των (Πόλεων και) Περιφερειών, είχε τον Πρόεδρο της ΕτΠ Απόστολο Τζιτζικώστα να παρουσιάζει τα βασικά ευρήματα της νέας αυτής έρευνας – έκθεσης, την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να τοποθετείται θεσμικά και με τα μέλη της ΕτΠ από όλες τις πολιτικές ομάδες να σχολιάζουν στο ετήσιο ραντεβού των πόλεων και των περιφερειών στο κέντρο της Ευρώπης. Η έκθεση «Περιφερειακό και Τοπικό Βαρόμετρο της ΕΕ» αποτελεί πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών. Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2020 και στόχος της είναι η ετήσια απεικόνιση της κατάστασης των περιφερειών και των πόλεων, των δήμων και των αγροτικών περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε Οκτώβριο. Η έκθεση συγκεντρώνει δεδομένα και αναλύσεις από ευρύ φάσμα πηγών, συμπεριλαμβανομένων νέων και μοναδικών στοιχείων από τις εργασίες της ΕτΠ και τις εταιρικές της σχέσεις με άλλους φορείς. Η φετινή πρώτη έκθεση, που δημοσιεύθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2020, επικεντρώνεται στον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19. Σύμφωνα με την ΕτΠ, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές της ΕΕ βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή της μάχης για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και την προστασία του πληθυσμού. Η έκθεση δείχνει λοιπόν την καθοριστική συμβολή τους στην οικονομική ανάκαμψη. Επιπλέον από τα συμπεράσματα, αναδεικνύεται ο αντίκτυπος στα πιο ευάλωτα μέλη των κοινοτήτων της ΕΕ και παρουσιάζονται τα ευρήματα νέας δημοσκόπησης σχετικά με τα θέματα αυτά η οποία διεξήχθη λιγότερο από ένα μήνα πριν από τη δημοσίευση της έκθεσης. Ο οικονομικός αντίκτυπος του κορονοϊού στούς δήμους και τις περιφέρειες – Μείωση εσόδων, αύξηση δαπανών: οι κίνδυνοι του «ανοίγματος της ψαλίδας» Βασικό εύρημα της έρευνα της ΕτΠ είναι ότι μέσα στην κρίση 83% των δήμων και των περιφερειών αναμένουν μείωση στα φορολογικά τους έσοδα. 53% εξ αυτών αναμένουν μεγάλη μείωση. Στην έκθεση γίνεται κάλεσμα για κατανομή της χρηματοδότησης για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα με βάση τον εδαφικό αντίκτυπο της κρίση Σύμφωνα με τα περιεχόμενα της έκθεσης, η μείωση των εσόδων και η αύξηση των δαπανών, το λεγόμενο «άνοιγμα της ψαλίδας», θέτει σε κίνδυνο τα δημόσια οικονομικά των δήμων, των πόλεων και των περιφερειών της ΕΕ. Για παράδειγμα, η μείωση των εσόδων των υποεθνικών αρχών το 2020 στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία εκτιμάται σε περίπου 30 δισ. ευρώ για τις τρεις χώρες που αντιπροσωπεύουν έως το 10% των αντιστοίχων συνόλων. Πάνω από 90% των δήμων και των περιφερειών της ΕΕ αναμένουν καθίζηση των εσόδων τους/ Ο οικονομικός αντίκτυπος της νόσου COVID-19 υπήρξε δριμύς σε ολόκληρη την ΕΕ. Η έκθεση δείχνει πόσο ευάλωτες είναι ορισμένες περιοχές, καθώς η γαλλική περιφέρεια Ιλ-ντε-Φρανς, οι ισπανικές περιφέρειες της Ανδαλουσίας, της Καστίλης-Λεόν, της Μαδρίτης και της Βαλένθιας και οι περισσότερες ιταλικές περιφέρειες επλήγησαν περισσότερο, ακριβώς όπως οι παράκτιες περιφέρειες της Κροατίας, της ανατολικής Βουλγαρίας και της Ελλάδας. Η έκθεση προβαίνει στη σύνδεση μεταξύ υγείας και οικονομίας. Εκτιμά τον δυνητικό οικονομικό αντίκτυπο των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν σε μια προσπάθεια να προληφθεί η εξάπλωση του ιού. Δείχνει επίσης τον αντίκτυπο του «ψαλιδίσματος» στα δημόσια οικονομικά των τοπικών και των περιφερειακών αρχών. Από τη μία πλευρά, οι δαπάνες τους για την υγεία, τις κοινωνικές υπηρεσίες και την πολιτική προστασία εκτινάχθηκαν. Από την άλλη πλευρά, τα έσοδά τους από οικονομική δραστηριότητα συρρικνώνονται ταχύτατα. Οι απαντήσεις σε κοινή έρευνα που διεξήχθη σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ σε 300 δήμους και περιφέρειες δείχνουν ότι πάνω από το ήμισυ των υποεθνικών αρχών διαπιστώνει σοβαρότατο αντίκτυπο στα υποεθνικά δημόσια οικονομικά το 2020 (33% διαπιστώνει μέτριο αντίκτυπο). Χωρίς επαρκή στήριξη, η ευρεία πλειονότητα των περιφερειακών και των τοπικών αρχών της ΕΕ θα δει την κατάσταση να επιδεινώνεται το 2021, αλλά ακόμη και το 2022. Οι δήμοι υπέστησαν ιδιαίτερα βαρύ πλήγμα: 78% των συμμετεχόντων στην έρευνα που εκπροσωπούσαν μεγάλους δήμους (με πάνω από 250 000 κατοίκους) αναφέρουν έντονο αντίκτυπο της νόσου COVID-19 στα δημόσια οικονομικά και τη λειτουργία τους. 83% εξ αυτών αναμένουν μείωση των φορολογικών εσόδων, συμπεριλαμβανομένης μεγάλης μείωσης για το 53% εξ αυτών. Ειδικά για τον τουρισμό, επισημαίνεται ότι αντιπροσωπεύει πάνω από 10% του συνολικού ΑΕγχΠ της ΕΕ και δημιουργεί περισσότερες από 27 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Λόγω των περιορισμών στις μετακινήσεις, του κλεισίματος των συνόρων και των περιοριστικών μέτρων που θεσπίστηκαν σε πολλές χώρες και περιφέρειες, ο τουρισμός επλήγη περισσότερο από κάθε άλλο σημαντικό οικονομικό κλάδο. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ανάλογα με τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων, οι διεθνείς τουριστικές ροές σημείωσαν πτώση μεταξύ 60% και 80%. Ο αντίκτυπος στις θέσεις εργασίας και τις κοινότητες – Η ανάγκη να αποφευχθεί μια χαμένη γενιά του κορονοϊού Σύμφωνα με την έκθεση της ΕτΠ, αναδεικνύεται ο κίνδυνος για μια «χαμένη γενιά του κορονοϊού», καθώς οι νέοι είναι πιο ευάλωτοι καθώς το ψηφιακό χάσμα εντείνει τις διαφορές στην Ευρώπη. Καθώς η κρίση COVID-19 κάθε άλλο παρά οδεύει προς τη λήξη της, υφίσταται κίνδυνος μιας χαμένης γενιάς λόγω του κορονοϊού όσον αφορά την πρόσβαση στην ψηφιακή εκπαίδευση και τις ευκαιρίες απασχόλησης. Βασική πρόταση που γίνεται μέσα από την έκθεση σε πολιτικό επίπεδο είναι η παροχή μεγαλύτερης στήριξης σε πολιτικές πρόληψης με έμφαση στους πιο ευάλωτους. Η έκθεση αποτυπώνει ότι η πανδημία απειλεί να βαθύνει το χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Η ψηφιοποίηση διευκολύνει την ταχεία εξάπλωση της τηλεργασίας που αποτελεί, πρωτόγνωρη εμπειρίας για πάνω από ένα τρίτο των εργαζομένων. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει αυξανόμενο χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών όσον αφορά την παροχή ευρυζωνικής σύνδεσης, το οποίο θέτει σε μειονεκτική θέση τις αραιοκατοικημένες περιοχές. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η πανδημία αναμένεται να επιτείνει τις διαφορές και μεταξύ των εκπαιδευτικών συστημάτων, όπου παρατηρούνται σημαντικά ψηφιακά χάσματα μεταξύ των διαφόρων εκπαιδευτικών συστημάτων. Σημειώνεται ότι μόλις έξι κράτη μέλη παρέχουν ευρέως ψηφιοποιημένη σχολική εκπαίδευση σε τουλάχιστον 80% των μαθητών. Ο αντίκτυπος της πανδημίας αναμένεται να είναι δριμύτερος για τις γυναίκες οι οποίες αντιπροσωπεύουν ποσοστό σχεδόν 80% των επαγγελματιών υγείας στην ΕΕ και παρόμοιο ποσοστό των εργαζομένων στην πρώτη γραμμή των διαφόρων ειδών πωλήσεων. Η έκθεση δείχνει ότι ο αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 αναμένεται να είναι δριμύτερος για τις γυναίκες οι οποίες αντιπροσωπεύουν ποσοστό σχεδόν 80% των επαγγελματιών υγείας στην ΕΕ και παρόμοιο ποσοστό των εργαζομένων στην πρώτη γραμμή των διαφόρων ειδών πωλήσεων. Υπάρχουν επίσης όλο και περισσότερα στοιχεία που δείχνουν ότι η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του κατ’ οίκον περιορισμού. Η έκθεση αξιολογεί το ποσοστό των θέσεων εργασίας που κινδυνεύουν σε κάθε περιφέρεια. Παρουσιάζεται ανάλυση η οποία επιβεβαιώνει ότι αυτοί που πλήττονται σοβαρότερα είναι οι αυτοαπασχολούμενοι, οι απασχολούμενοι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και οι μερικώς απασχολούμενοι. Αυτό σημαίνει πως οι νέοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις επιπτώσεις της πανδημίας στην απασχόληση. οσοστό των δυνητικά επισφαλών θέσεων εργασίας στις ευρωπαϊκές περιφέρειες – μελέτη ΟΟΣΑ Πηγή Εικόνας: Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στον αντίκτυπο της κρίσης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η έκθεση εστιάζει στον κλάδο του τουρισμού, έναν κλάδο ιδιαίτερα σημαντικό για τις απόκεντρες και τις παραθαλάσσιες περιφέρειες της ΕΕ στις οποίες συχνά αποτελεί τη κύρια ή και μοναδική ουσιαστική πηγή επιχειρηματικότητας και απασχόλησης. Με την πάροδο του χρόνου, όλοι αυτοί οι παράγοντες θα επιτείνουν τις δημογραφικές μεταβολές που ήδη συντελούνται σε πολλές πόλεις και περιφέρειες της ηπείρου. Ο ασύμμετρος αντίκτυπος της πανδημίας στα τοπικά και τα περιφερειακά συστήματα υγείας – Ο αγώνας για κλίνες νοσηλείας στην Ευρώπη Σύμφωνα με την έκθεση της ΕτΠ η πανδημία COVID-19 αναδεικνύει τις τεράστιες διαφορές μεταξύ των περιφερειών όσον αφορά τη νοσοκομειακή περίθαλψη. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πιστεύουν πως οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα έπρεπε να διαθέτουν μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις σχετικά με την υγεία σε επίπεδο ΕΕ. Και αυτό προτείνεται από την έκθεση: Ενίσχυση της ικανότητας των συστημάτων υγείας, έκτακτης ανάγκης και περίθαλψης σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ. Νέα δημοσκόπηση, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο μεταξύ άνω των 26 300 ατόμων σε όλα τα κράτη μέλη, δείχνει πως οι περισσότεροι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η υγεία αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα όσον αφορά τους τομείς πολιτικής στους οποίους οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα έπρεπε να διαθέτουν μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ. Η πανδημία είχε ευρέως αποκλίνουσες επιπτώσεις στις διάφορες περιφερειακές και τοπικές αρχές στην ΕΕ, πράγμα το οποίο διαμορφώνει μια νέα γεωγραφία της νόσου COVID-19 που αναδεικνύει τις εκτεταμένες διαφορές μεταξύ των περιφερειών, τόσο όσον αφορά τις σχετικές με την υγεία αρμοδιότητές τους όσο και την ικανότητά τους να τις ασκούν. Για παράδειγμα, η διαθεσιμότητα κλινών εντατικής θεραπείας και νοσηλευτικού προσωπικού ποικίλλει εντός της ΕΕ και αυτό επηρεάζει άμεσα την ικανότητα των περιφερειών να ανταποκρίνονται σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Ως εύρημα αναφέρεται ότι ο αριθμός κλινών εντατικής θεραπείας ανά 100.000 κατοίκους ανέρχεται σε 4,2 στην Πορτογαλία έναντι 29,2 στη Γερμανία! Ο ασύμμετρος αντίκτυπος της κρίσης COVID-19 στα συστήματα υγείας των περιφερειών αναδεικνύει την ανάγκη τοποκεντρικών απαντήσεων, σύμφωνα με την ΕτΠ. Περισσότερη πίστη, περισσότερη εμπιστοσύνη: Ώρα για αλλαγή στη δημοκρατία της ΕΕ Βασικό εύρημα της έκθεσης της ΕτΠ είναι ότι η τοπική πολιτική μπορεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την έρευνα, πάνω από το ήμισυ των Ευρωπαίων εμπιστεύονται τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, ενώ 58% των Ευρωπαίων θεωρούν ότι η αύξηση της επιρροής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ικανότητα της ΕΕ να επιλύει προβλήματα. Αυτό, σύμφωνα με την ΕτΠ, αποτελεί μια νέα πρόσκληση για δράση: να εξασφαλιστεί καλύτερος συντονισμός μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης και στήριξη της τοπικής δημοκρατίας εντός και πέραν της ΕΕ. Ποσοστό εμπιστοσύνης μεταξύ διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης Πηγή Εικόνας: Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών Νέα δημοσκόπηση που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών δείχνει ότι το 52% των συμμετεχόντων στην έρευνα τείνουν να εμπιστεύονται τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, οι οποίες παραμένουν συνολικά το πλέον αξιόπιστο συνολικά επίπεδο διακυβέρνησης και μάλιστα το μόνο επίπεδο το οποίο εμπιστεύεται η πλειονότητα των Ευρωπαίων. Τα στοιχεία της κοινής έρευνας ΕτΠ/ΟΟΣΑ δείχνουν επίσης πως απαιτείται ένα νέο μοντέλο συντονισμού μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης. Όσον αφορά το μέλλον, τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν ότι το 67% των Ευρωπαίων πιστεύουν πως οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές δεν διαθέτουν αρκετή επιρροή στις αποφάσεις που λαμβάνονται σε επίπεδο ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι θα ήθελαν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές να διαθέτουν μεγαλύτερη επιρροή σε επίπεδο ΕΕ επί πολλών θεμάτων: υγεία (45%), απασχόληση και κοινωνικές υποθέσεις (43%) και εκπαίδευση, κατάρτιση και πολιτισμός (40%) είναι οι τομείς που αναφέρθηκαν συχνότερα. μεγαλύτερη επιρροή των δήμων και των περιφερειών στις ευρωπαϊκές πολιτικές Πηγή Εικόνας: Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών 58% των συμμετεχόντων στην έρευνα (οι οποίοι πλειοψηφούν σε κάθε κράτος μέλος) θεωρούν ότι η αύξηση της επιρροής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ικανότητα της ΕΕ να λύνει προβλήματα. Ολοένα περισσότεροι μοιάζει να αντιλαμβάνονται πως το μέλλον της Ευρώπης πρέπει να οικοδομηθεί με τις περιφέρειες, τους δήμους και τις κοινότητες, και όχι απλά με τα κράτη μέλη και τις Βρυξέλλες. Μπορείτε να διαβάσετε εδώ τη σύνοψη της έκθεσης «Περιφερειακό και Τοπικό Βαρόμετρο της ΕΕ 2020», με τα βασικά ευρήματα, στα Ελληνικά. Επίσης μπορείτε να δείτε εδώ το σύνολο της έκθεσης «Περιφερειακό και Τοπικό Βαρόμετρο της ΕΕ 2020», στα αγγλικά.

ι νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας, οι λεγόμενες startup, άρχισαν να λαμβάνουν μεγάλη δημοσιότητα από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Αφενός η οικονομική κρίση οδήγησε στη συρρίκνωση ή στην κατάρρευση πολλών παραδοσιακών επιχειρήσεων στη χώρα και άφησε πολλούς Έλληνες να αναζητούν νέες επιλογές απασχόλησης. Από την άλλη, οι τεχνολογικές αλλαγές επηρέαζαν καταλυτικά ολοένα και περισσότερες αγορές διεθνώς και παρουσίαζαν μια σειρά από σημαντικές ευκαιρίες. Οι μεγάλες ιστορίες επιτυχίας επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο που "άρχισαν από ένα γκαράζ" και γιγαντώθηκαν γρήγορα, όπως η Google, διαμόρφωσαν όχι μόνο ένα επιχειρηματικό περιβάλλον αλλά μια ευρύτερη κουλτούρα, ένα "οικοσύστημα". Σήμερα, έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την καθιέρωση του όρου startup, ενώ κάποιες διάσημες αμερικανικές startups του παρελθόντος έχουν εξελιχθεί σε διεθνή ολιγοπώλια. Ωστόσο, το ίδιο μοντέλο λειτουργίας αυτών των νεοφυών επιχειρήσεων -το αρχικά μικρό μέγεθος της καθεμίας, οι μεγάλες φιλοδοξίες, η εξωστρέφεια, οι angel investors, τα επίπονα πρώτα στάδια, οι εντυπωσιακές "έξοδοι" αλλά και κάποιες "φούσκες"- έχει αντέξει. Η τεχνολογία, άλλωστε, συνεχίζει να αλλάζει τις αγορές και τις ζωές των ανθρώπων διεθνώς με αμείωτο ρυθμό. Πώς, όμως, έχουν εξελιχθεί οι τοπικές startups; Η έρευνα της διαΝΕΟσις (PDF) με επιστημονική υπεύθυνη την ομότιμη καθηγήτρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιωάννα-Σαπφώ Πεπελάση, η οποία πραγματοποιήθηκε από τη συμβουλευτική εταιρεία Octane, επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις ελληνικές startups και το οικοσύστημα που τις υποστηρίζει. Οι ερευνητές ανέτρεξαν στη βιβλιογραφία, έκαναν 14 συνεντεύξεις με επιδραστικά στελέχη της τοπικής αγοράς, ενώ παράλληλα ανέδειξαν χαρακτηριστικά παραδείγματα άλλων χωρών, απομονώνοντας πρωτοβουλίες που θα μπορούσε να υιοθετήσει η Ελλάδα για να αναπτύξει με υγιή τρόπο ακόμη περισσότερο τη συγκεκριμένη αγορά. Παράλληλα, οι ερευνητές ετοίμασαν ένα ερωτηματολόγιο στο οποίο απάντησαν 267 ιδρυτές τέτοιων νεοφυών επιχειρήσεων. Με αυτό τον τρόπο συγκεντρώθηκαν χρήσιμες πληροφορίες για το προφίλ αυτών των εταιρειών, για τους ιδρυτές τους, για τα προβλήματα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν, ακόμη και για την επίδραση της πανδημίας στη δραστηριότητά τους. Μάλιστα, πολλές από αυτές τις πληροφορίες δεν υπήρχαν διαθέσιμες μέχρι πρότινος. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (PDF) Μεταξύ των ιδρυτών startups που απάντησαν στην έρευνα, η μεγάλη πλειοψηφία -8 στους 10- είναι άνδρες, μια ανισότητα που παρατηρείται και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έχουν, κατά μέσο όρο, αντίστοιχη κατανομή μεταξύ των φύλων. Από τη σκοπιά της ηλικίας, οι ιδρυτές των startups είναι σχετικά νέοι: 9 στους 10 είναι νεότεροι από 44 ετών, ενώ περισσότεροι από το 50% είναι νεότεροι από 34 ετών. Είναι επίσης συνήθως αρκετά μορφωμένοι: 48,7% έχουν μεταπτυχιακό και 17,2% διδακτορικό. Οι περισσότεροι δηλώνουν σπουδές είτε σε σχολή Πολυτεχνείου είτε σε σχολή διοίκησης επιχειρήσεων. Το 68,2% έχει σαν πλήρη απασχόληση τη startup του. Το 24% διαθέτει μικρή (έως 3 χρόνια) ή καθόλου προϋπηρεσία. 3 στους 10 ιδρυτές που απάντησαν στην έρευνα είναι λίγο-πολύ πιο έμπειροι, με προϋπηρεσία 4 έως 10 χρόνια, ενώ το 22,8% των ιδρυτών δήλωσαν ότι διαθέτουν σημαντική εργασιακή εμπειρία, άνω των 15 ετών. Βεβαίως, παρότι από ό,τι φαίνεται και από τα παραπάνω στοιχεία οι περισσότεροι από τους ερωτώμενους διαθέτουν κάποια προϋπηρεσία, η πλειοψηφία (62,5%) δήλωσε ότι δεν διέθετε προηγούμενη εμπειρία στη διαχείριση μιας νεοφυούς επιχείρησης. Σε κάθε περίπτωση, ένα μεγάλο μέρος των ιδρυτών των startup που απάντησαν στην έρευνα -σχεδόν 4 στους 10- δήλωσαν ότι η προϋπηρεσία τους αφορά σε μια δουλειά με "ουδέτερη έως ανύπαρκτη" σχέση με το αντικείμενο της startup τους. Αρκετοί από αυτούς, 22,5% του συνόλου, δηλώνουν ότι είχαν τουλάχιστον μία αποτυχημένη επιχειρηματική προσπάθεια στο παρελθόν. Πρόκειται, επομένως, για επιχειρηματίες που πήραν ένα σημαντικό ρίσκο: πολλοί είχαν μικρή ή καθόλου προϋπηρεσία, συχνά σε άσχετα αντικείμενα, ενώ κάποιοι "κουβαλούσαν" το βάρος μίας ή περισσότερων αποτυχημένων προσπαθειών. Ενδιαφέρον έχουν και οι διαφορές στο προφίλ των ιδρυτών ανάλογα με το αν δραστηριοποιούνται στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της χώρας. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, "ο startupper που έχει ιδρύσει και λειτουργεί την εταιρεία στο εξωτερικό έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτόν που επιχειρεί στην Περιφέρεια της Ελλάδας". Ο ιδρυτής startup στο εξωτερικό είναι πιο συχνά μεγαλύτερος σε ηλικία (35-44 ετών, έναντι 25-34 ετών), έχει περισσότερη εργασιακή εμπειρία (4-10 χρόνια έναντι 0-3), αλλά και περισσότερη εμπειρία σε διευθυντικές θέσεις (1-5 χρόνια έναντι 0-1). Η "γεωγραφία" των εταιρειών Φυσικά, εκτός από τις ερωτήσεις που αφορούν τους ίδιους, όπως οι παραπάνω, οι ερωτώμενοι απάντησαν και σε ερωτήσεις για τις εταιρείες που ίδρυσαν. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των ελληνικών startups; Η χρονιά κατά την οποία ιδρύθηκαν οι περισσότερες συγκριτικά με τις υπόλοιπες χρονιές -σχεδόν 2 στις 10-, ήταν το 2018. Η μεγάλη πλειοψηφία των startup του δείγματος, το 93%, ιδρύθηκε την περίοδο 2013-2020. Περισσότερες από τις μισές ιδρύθηκαν στην Αθήνα. Η αμέσως επόμενη επιλογή των ιδρυτών (15,4%) ήταν κάποια ευρωπαϊκή πόλη, ενώ ακολουθούν η Θεσσαλονίκη (12,7%), η Πάτρα (4,5%), οι ΗΠΑ και το Ηράκλειο (3%). Στη μεγάλη πλειοψηφία τους (76,4%) είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις με έως 10 εργαζόμενους. Λιγότερο από 3% απασχολεί περισσότερους από 50 εργαζόμενους. ­Διαβάστε Μια Συνοπτική Παρουσίαση Της Έρευνας Παρά το μικρό τους μέγεθος, οι startups φαίνεται να αποτελούν συνεργατικά σχήματα. Το 48,3% των εταιρειών είχε δύο ιδρυτές, το 19,9% τρεις, ενώ το 13,9% περισσότερους από τρεις. Μόνο το 18% είχε έναν ιδρυτή. Σχεδόν 1 στους 3 δηλώνει ότι σύνταξε το επιχειρηματικό σχέδιό του μαζί με έναν μέντορα. Ωστόσο, οι ομάδες των ιδρυτών είναι στην πλειοψηφία τους και αυτές ανδροκρατούμενες: το 62,2% αποτελείται μόνο από άνδρες, ενώ μόλις το 6,4% μόνο από γυναίκες. Σε ποιους τομείς δραστηριοποιούνται οι startups; Ο τομέας στον οποίο δραστηριοποιούνται οι περισσότερες είναι ο τουρισμός. Όπως είναι μάλλον αναμενόμενο, μεγάλο ποσοστό αυτών των εταιρειών, σχεδόν 1 στις 10, δραστηριοποιείται στην πληροφορική και τις επικοινωνίες (ΤΠΕ), ενώ αντίστίστοιχο είναι και το ποσοστό που ασχολείται με την αγροδιατροφή και με τις επιστήμες ζωής και υγείας (8,6%). Είναι αρκετά ενδιαφέρον το ότι η σειρά των τομέων για τις startups του εξωτερικού είναι λίγο διαφορετική: προηγούνται οι ΤΠΕ και έπονται ο τουρισμός και η αγροδιατροφή. Προβληματισμοί και ευκαιρίες Τι μορφή έχει όμως το προϊόν των ελληνικών startups; Tο 87,5% των εταιρειών περιλαμβάνει τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας ως την αρχική ιδέα, ενώ 38,6% έχουν μια καθαρά ψηφιακή ιδέα. Λιγότεροι έχουν μια "φυσική" ιδέα που χρησιμοποιεί όμως ψηφιακή τεχνολογία (26,6%) ή, αντίστροφα, μια ψηφιακή ιδέα με μερική φυσική παρουσία (22,5%). Μόνο 12,4% ακολουθούν το παραδοσιακό, αμιγώς φυσικό μοντέλο. Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των startups της έρευνας, περίπου 7 στις 10, χρειάστηκε να αναπροσαρμόσει την αρχική ιδέα, μία ή περισσότερες φορές. Μάλιστα το 19,5% το έκανε περισσότερες από δυο φορές. Επιπλέον, οι startups αποτελούν, κατά πλειοψηφία, μια εξωστρεφή δραστηριότητα: 63,7% δηλώνουν ότι στοχεύουν σε διεθνείς πελάτες και μόνο 36,3% σε εγχώριους. Ωστόσο, 1 στους 3 δηλώνει ότι το μεγαλύτερό του πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπειρίας στην προσέλκυση διεθνών πελατών. Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι σχεδόν οι μισές από τις startups του δείγματος άρχισαν τη δραστηριότητά τους με πολύ χαμηλό κεφάλαιο, από μηδέν έως 10.000 ευρώ. Μόνο μία στις πέντε (21,7%) άρχισαν με κεφάλαιο άνω των 50.000 ευρώ. Το 35,2% αυτών των εταιρειών σήμερα δηλώνουν κερδοφόρες, ενώ περίπου οι μισές (47,9%) δηλώνουν ότι δεν κερδοφορούν στην παρούσα συγκυρία. Αναφορικά με τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν για το μέλλον τους, οι ιδρυτές ξεχωρίζουν περισσότερο από κάθε άλλη τη δυνατότητα επέκτασής τους (22,8%), ενώ ακολουθεί η στελέχωση (19,1%), ο ανταγωνισμός (16,9%), καθώς και η διαθεσιμότητα χρηματοδότησης (15%). Μεταξύ πιθανών αλλαγών που θα βελτίωναν τη δραστηριότητά τους, οι ιδρυτές του δείγματος επιλέγουν περισσότερο από κάθε άλλη, την "τροποποίηση του ασφαλιστικού και φορολογικού πλαισίου" (79,8%). Παρότι η πανδημία δεν δημιούργησε στις startups τα προβλήματα που δημιούργησε σε άλλες επιχειρήσεις (8 στους 10 ιδρυτές δηλώνουν ότι εφάρμοσαν τηλεργασία), συνολικά η επίδραση που είχε ήταν μάλλον ανάμεικτη. Περίπου οι μισοί ιδρυτές τόνισαν στην έρευνα πως η πανδημία της Covid-19 επηρέασε αρνητικά την πορεία της επιχείρησής τους. Το 28,5% των ιδρυτών θεωρούν πως η πανδημία είχε (μερικώς ή απόλυτα) θετική επίδραση στην εξέλιξη της εταιρείας τους, ενώ το 22,8% δήλωσαν ότι δεν είχε καμία επίδραση. Καλές πρακτικές Ηέρευνα της διαΝΕΟσις, προκειμένου να αναδείξει τις ευκαιρίες για την τοπική οικονομία από την ανάπτυξη των startups, πλαισιώνει τα παραπάνω ενδιαφέροντα ευρήματα με στοιχεία από προηγούμενες έρευνες που είχαν πραγματοποιηθεί, αλλά και από το νεοϊδρυθέν Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Από αυτές τις πηγές προκύπτουν επίσης ενδιαφέροντα συμπεράσματα, όπως, για παράδειγμα, το ότι οι εργαζόμενοι σε startups αμείβονται με αρκετά ανταγωνιστικούς μισθούς, ενώ 4 στους 10 λαμβάνουν επίσης μετοχές της εταιρείας ως παροχή. Ή ότι το 2021 οι δέκα κορυφαίες ελληνικές startups συγκέντρωσαν το τετραπλάσιο ποσό χρηματοδότησης που συγκέντρωσαν οι δέκα κορυφαίες του 2020, ένα ποσό ύψους περίπου 398 εκατομμυρίων ευρώ. Ταυτόχρονα, η έρευνα παραθέτει καλές πρακτικές από δέκα χώρες (εννέα ευρωπαϊκές και το Ισραήλ). Εξηγεί αναλυτικά τα φορολογικά κίνητρα που έδωσε σε επενδυτές το Ηνωμένο Βασίλειο, τις πολιτικές προσέλκυσης επενδυτών στο Ισραήλ, τη δημιουργία ανεξάρτητου από τα πανεπιστήμια κέντρου ερευνών στη Γερμανία, την προσέλκυση εταιρειών για τεστάρισμα πρωτότυπου προϊόντος στην Ολλανδία, τα κίνητρα για την προσέλκυση ταλέντων που θέσπισε η Εσθονία, τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες της Ιρλανδίας, καθώς και την ανανέωση των κέντρων επιχειρηματικότητας στα πανεπιστήμια της Ιταλίας. Τέλος, η μελέτη καταλήγει σε προτάσεις πολιτικής για την περαιτέρω ανάπτυξη των ελληνικών startups, αλλά και σε έναν οδηγό με πολλές πηγές πληροφόρησης για τους ίδιους τους επίδοξους ιδρυτές τέτοιων επιχειρήσεων. Ακούγεται συχνά η άποψη ότι οι startups είναι μια επιχειρηματική δραστηριότητα που ταιριάζει στα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. Όπως φαίνεται από τα παραπάνω στοιχεία της έρευνας της διαΝΕΟσις, οι startups είναι, όπως οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, πολύ μικρές σε μέγεθος. Επίσης, προσλαμβάνουν και πληρώνουν καλά καταρτισμένους εργαζόμενους, οι οποίοι υπάρχουν στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, οι startups συγκεντρώνουν επίσης χαρακτηριστικά που είναι ζητούμενα για την εξέλιξη του ελληνικού παραγωγικού μοντέλου: είναι εξωστρεφείς, αξιοποιούν εξειδικευμένη γνώση και αφορούν τομείς σε μεγάλη ανάπτυξη διεθνώς. Επομένως, από αυτή τη σκοπιά, η υγιής ανάπτυξή τους φαίνεται να αποτελεί μια σημαντική και ευρύτερη οικονομική ευκαιρία για τη χώρα και για την κουλτούρα των τοπικών επιχειρήσεων. Μπορείτε να διαβάσετε τα αποτελέσματα της μελέτης, στα παρακάτω αρχεία: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (PDF) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΝΕΟΦΥΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (PDF)

Η έρευνα “Catch 2022” επικεντρώνεται στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού, με τους επενδυτές να ανυπομονούν να επαναφέρουν τις δραστηριότητές τους στα προ COVID-19 επίπεδα, παρά το συνεχιζόμενο κλίμα ανασφάλειας που περιβάλει τις αγορές. Για την ακρίβεια, ο συνολικός όγκος των επενδύσεων στην περιοχή αναμένεται να φτάσει ή και να ξεπεράσει το 2019, εφόσον η αγορά προσφέρει επαρκή αριθμό ακινήτων, τη στιγμή που Ευρώπη και Αμερική θα παραμείνουν σε μέτρια επίπεδα. Σύμφωνα με τους αναλυτές η Ασία αναμένεται να ανακάμψει πλήρως επενδυτικά κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους και να συνεχίσει στους ίδιους ρυθμούς κατά το 2023, ενώ οι δύο άλλες αγορές θα πασχίζουν να επανέλθουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Νέα έρευνα της Cushman & Wakefield διερευνά τις επενδυτικές επιλογές στην Ασία, την πιο δραστήρια περιοχή για το ερχόμενο έτος. Το επενδυτικό τοπίο συνεχίζει να επηρεάζεται από τις επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά οι επενδυτές αναζητούν διαρκώς νέες επιλογές για να ενισχύσουν τις αποδόσεις τους. Δεδομένης όμως της ανάπτυξης κεφαλαίων, της αύξησης της διασυνοριακής επενδυτικής δραστηριότητας και της επανέναρξη των διεθνών ταξιδιών, οι επενδυτικές ευκαιρίες της περιοχής αναμένεται να κινηθούν προς όλες τις κατευθύνσεις, ξεπερνώντας τα όρια της περιφέρειάς τους. Σε αυτό το πλαίσιο οι αναλυτές της Cushman & Wakefield εντοπίζουν ορισμένους τομείς που θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον των επενδυτών το 2022. 1. Ακίνητα με σταθερές ταμειακές ροές. Πάνω από το 80% του κεφαλαίου που συγκεντρώθηκε το 2021 τοποθετήθηκε σε κατοικίες και βιομηχανικά περιουσιακά στοιχεία, ενώ περίπου το 10% σε ακίνητα γραφειακών χώρων και λιανικής. Αυτό αποτελεί ξεκάθαρη απόδειξη ότι οι επενδυτές επικεντρώνονται σε σίγουρες επενδυτικές επιλογές, στοχεύοντας σε τομείς με ισχυρά θεμέλια και σταθερές ταμειακές ροές. Με άλλα λόγια, οι επενδυτές τείνουν να παίζουν εκ του ασφαλούς, σε μια προσπάθεια μετριασμού του ρίσκου 2. Επανατοποθέτηση ακινήτων μέσω ανακαίνισης και νέων μισθώσεων. Με την ισχυρότερη ζήτηση από τους ενοικιαστείς και την πιο περιορισμένη προσφορά, υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας για τους επενδυτές να ανακαινίσουν και να επανατοποθετήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία, πριν ξεκινήσει το νέο κύμα ανάπτυξης. Αυτή η στρατηγική μπορεί να προσελκύσει τους ενοικιαστές, ανταποκρινόμενη παράλληλα στην αυξημένη ζήτηση της αγοράς για ότι αφορά την ευεξία, την τεχνολογία και τη βιωσιμότητα. Η ανάπτυξη του πράσινου κεφαλαίου και οι πιο εκτεταμένες απαιτήσεις ESG των πιθανών επενδυτών, υποδηλώνουν ότι αυτή η στρατηγική θα μπορεί να αποδειχθεί αμοιβαία επωφελής για ενοικιαστές και ιδιοκτήτες. 3. Κτίρια γραφείων σε μεγάλες αγορές. Πρόκειται για περιουσιακά στοιχεία που αποφέρουν πάντα καλές αποδόσεις, λόγω των μεγαλύτερων σταθμισμένων μέσων όρων μίσθωσης, των ενοικιαστών που προτιμούν τις περιοχές και τα κτίρια υψηλών προδιαγραφών και της μετατόπισης των ενοικιαστών σε ακίνητα υψηλότερης ποιότητας. Ωστόσο, η συμπίεση των αποδόσεων αναμένεται να υποχωρήσει, τουλάχιστον σε επίπεδο αγοράς, με αποτέλεσμα οι επενδυτές να πρέπει να προσαρμόσουν αναλόγως τις προσδοκίες απόδοσης, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη τις μέτριες προοπτικές αύξησης των ενοικίων τα επόμενα χρόνια. 4. «Α λα καρτ» βιομηχανικά ακίνητα. Τα “built to suit” κτίρια, τα οποία κατασκευάζονται με βάση τις ανάγκες του χρήστη, αφθονούν, καθώς οι χρήστες επιδιώκουν να διαφοροποιήσουν τον κίνδυνο και να βελτιστοποιήσουν την αναλογία αποτελεσματικότητας και ανταπόκρισης στις μεταβολές στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. 5. Φυσικοί χώροι λιανικής. Αρκετές αγορές σε όλη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Ινδίας και της Νοτιοανατολικής Ασίας, στερούνται φυσικού χώρου λιανικής και, επομένως, οι μακροπρόθεσμες ευκαιρίες σε αυτές τις αγορές δεν πρέπει να αγνοηθούν. 6. Αναδυόμενες αγορές – data centers και πολυκατοικίες. Αυτές είναι οι μεγαλύτερες ευκαιρίες ανάπτυξης βραχυπρόθεσμα, με τις βιοεπιστήμες να αναπτύσσονται ραγδαία. Η Ιαπωνία διαθέτει τον μεγαλύτερη και πιο ώριμη αγορά κατοικίας στην περιοχή, ακολουθούμενη από τη Μελβούρνη και το Σίδνεϊ, ενώ ο κλάδος αρχίζει να κερδίζει έδαφος στην Ινδία και σε ορισμένες πόλεις στην ηπειρωτική Κίνα. Παρότι η Ευρώπη θα πρωτοστατήσει στο χώρο των ανακαινίσεων κατά τα επόμενα χρόνια, σε μια προσπάθεια να ανταποκριθεί στη δράση για το κλίμα, είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι περιοχές Ασίας και Ειρηνικού, καθώς και η Αφρική θα βρίσκονται στο κατασκευαστικό προσκήνιο. Το ζητούμενο είναι η εν λόγω κατασκευαστική δραστηριότητα να βασιστεί σε ένα πλήρες και ολοκληρωμένο κατασκευαστικό και επενδυτικό πλαίσιο.

Αύξηση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα μέχρι τα μέσα του αιώνα από 2 έως και 3,4 βαθμούς Κελσίου, συχνότερα θερμά επεισόδια, καύσωνες και τροπικές νύχτες τα καλοκαίρια, ξηρασία και πίεση στην αγροτική παραγωγή, δυσφορία στους τουριστικούς προορισμούς, μεγάλη κατανάλωση ενέργειας για ψύξη. Το κοντινό μέλλον της κλιματικής αλλαγής περιγράφεται συγκεκριμένα από τη νέα έρευνα της διαΝΕΟσις, που παρουσιάζει η «Κ». Το πιο σημαντικό είναι πως δεν μένει στις αρνητικές επισημάνσεις, αλλά αναζητάει τα «πράσινα» μονοπάτια και δρόμους για να αναστραφεί και να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση. Τα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα, που πυκνώνουν, τροφοδοτούν την ανησυχία και τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή. Μια πολύ ουσιαστική συνεισφορά στην κατανόηση των τάσεων αποτελεί η έρευνα «Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα», που διεξήχθη από επιστημονική ομάδα υπό τον συντονισμό του καθηγητή του ΕΚΠΑ Κώστα Καρτάλη. Η έρευνα μελετάει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πρωτογενή παραγωγή και στον τουρισμό, καθώς και τη ζωή στις πόλεις στις επόμενες δεκαετίες (και όχι στο απόμακρο μέλλον), σε δύο περιόδους: 2026-2045 και 2046-2065. Οι ερευνητές στην ογκώδη μελέτη τους χώρισαν την Ελλάδα σε 850 τετράγωνα με πλευρές 12,5Χ12,5 χιλιομέτρων. Με εργαλείο τρία από τα σενάρια της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (ΙPCC) εξέτασαν 21 κλιματικούς δείκτες για τις 850 περιοχές δημιουργώντας ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό της χώρας, με συγκεκριμένες προβλέψεις για κάθε τετράγωνο. Οι τρεις περιπτώσεις Τα τρία σενάρια που χρησιμοποιούνται είναι το RCP 2.6 (αισιόδοξο), που προβλέπει άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της Γης έως 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, το RCP 4.5 (μεσαίο), σύμφωνα με το οποίο η αύξηση αγγίζει τους 3 βαθμούς, και το RCP 8.5 (δυσμενές), με δραματική αύξηση της θερμοκρασίας έως και 5 βαθμούς (σε κάποιες περιοχές) μέχρι το 2100. Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της χώρας αφήνει πολύ πιο έντονο αποτύπωμα μέσα στις ελληνικές τσιμεντουπόλεις, σε συνδυασμό με το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Στην Αθήνα, η μέση θερμοκρασία στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα θα ανέβει στους 17 βαθμούς Κελσίου σύμφωνα με το ευνοϊκό σενάριο ή θα αγγίξει τους 18° C με το δυσμενές, από 15,6° C που ήταν την περίοδο 1971-2000. Αυτή η άνοδος μεταφράζεται σε ακόμα πυκνότερους καύσωνες και «θερμά επεισόδια». Την περίοδο 1971-2000 στο κέντρο της Αθήνας σημειώνονταν κατά μέσον όρο 1,4 «θερμά επεισόδια» το έτος. Την ερχόμενη 25ετία, ακόμα και με το καλύτερο σενάριο, θα έχουμε κατά μέσον όρο έξι. Με το μεσαίο σενάριο θα έχουμε πάνω από εννιά! Στην Πάτρα και στην Καλαμάτα, με το πιο απαισιόδοξο σενάριο, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας τους καλοκαιρινούς μήνες θα ξεπεράσει τους 3 βαθμούς! Η μεγάλη αύξηση των ημερών με θερμοκρασίες άνω των 37° C και των «τροπικών νυχτών» (όπου το θερμόμετρο δεν πέφτει κάτω από τους 20° C) έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, καθώς συνδέεται με τάσεις ανόδου της θνησιμότητας και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Στον αγροτικό τομέα υπάρχει η εκτίμηση πως για πολλές καλλιέργειες η βλαστική περίοδος θα επιμηκυνθεί, «διαμορφώνοντας ευνοϊκότερες συνθήκες καλλιέργειας σε όλη την Ελλάδα». Θα δημιουργηθούν όροι για την ανάπτυξη κάποιων καλλιεργειών, όπως το βαμβάκι (λόγω αυξημένων θερμοκρασιών). Συνολικά, όμως, οι συνέπειες στον αγροτικό τομέα θα είναι αρνητικές. Μείωση βροχοπτώσεων και εδαφικής υγρασίας, αύξηση ημερών με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Τα υδάτινα αποθέματα Οι περισσότερες καλλιέργειες και η κτηνοτροφία θα επηρεαστούν αρνητικά κυρίως στο Ηράκλειο, στην Ηλεία, στην Κορινθία και στη Λάρισα. Η καλλιέργεια ζωοτροφών θα έχει μειωμένη απόδοση και μεγαλύτερες απαιτήσεις για νερό. Συνολικά το ζήτημα της σωστής διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων και ειδικά του νερού αναδεικνύεται σε κρίσιμο. Και στον τουριστικό τομέα, μια πρώτη, επιπόλαιη ανάγνωση των δεδομένων μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα πως η κλιματική αλλαγή λειτουργεί θετικά, προκαλώντας επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, με καλοκαιρινές συνθήκες από Μάιο έως Σεπτέμβριο. Ομως, η ολοένα και συχνότερη εμφάνιση επεισοδίων καύσωνα θα χειροτερεύει δραστικά την τουριστική εμπειρία στην Ελλάδα. Οι ερευνητές επέλεξαν 91 τουριστικές περιοχές, χωρισμένες σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το αν είναι πολύ ανεπτυγμένες (π.χ. Μύκονος, Σαντορίνη, Ρόδος, Χερσόνησος Ηρακλείου), απλά ανεπτυγμένες (Μονεμβασιά, Ναύπλιο, Σύρος) ή αναπτυσσόμενες (Κάρπαθος, Αιδηψός, Κύθηρα, Παξοί). Το συμπέρασμα είναι πως με το δυσμενές σενάριο, στις 52 από αυτές τις περιοχές η αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι τα μέσα του αιώνα θα ξεπεράσει τους 2,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την περίοδο 1971-2000. Στη μελέτη υπολογίζεται πως σήμερα η μέση Ελληνίδα ή ο μέσος Ελληνας εκπέμπει επτά τόνους διοξειδίου του άνθρακα ανά έτος, ποσότητα που πρέπει να μειωθεί στους τρεις τόνους μέχρι το 2030, σύμφωνα με τον στόχο της Ε.Ε. για μείωση των εκλύσεων κατά 55%. Μερικά πράγματα μπορούν να γίνουν από τους πολίτες ξεχωριστά, όπως για παράδειγμα η αποφυγή χρήσης αεροπλάνου (ειδικά για κοντινές αποστάσεις) καθώς και η σωστή χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου. Υπολογίζεται πως οι μετακινήσεις με Ι.Χ. αυτοκίνητα και τα αεροπορικά ταξίδια ευθύνονται έως και για τις μισές εκλύσεις CO2 του καθενός μας. Ενας πολίτης που ταξιδεύει τέσσερις φορές τον χρόνο Αθήνα – Θεσσαλονίκη μετ’ επιστροφής με το αεροπλάνο εκλύει 1,28 τόνους ισοδύναμου CO2. Το ίδιο ταξίδι με τρένο προκαλεί μόνο 0,28 τόνους ισοδύναμου CO2 κατ’ άτομο. Τι δέον γενέσθαι Αλλά η μεγάλη, η κρίσιμη μείωση των εκπομπών δεν μπορεί να έρθει από επιλογές συνειδητοποιημένων πολιτών σε προσωπικό επίπεδο (όσο χρήσιμες κι αν είναι), αλλά από συνολικές παρεμβάσεις σε επίπεδο πολιτικής. Με αλλαγή του μείγματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με διαρκή ενίσχυση των ΑΠΕ, με ενεργειακά αποδοτικά κτίρια και υποδομές, με βαθιές αλλαγές σε βιομηχανία, κατανάλωση, κτηνοτροφία και γεωργία. Με ανάπτυξη του πρασίνου στις πόλεις, τόσο με μεγάλες παρεμβάσεις όσο και με μικρά ή μεσαία αστικά πάρκα, οάσεις μέσα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Η έρευνα μελετάει ορισμένες συγκεκριμένες τέτοιες παρεμβάσεις και τα αποτελέσματά τους. Πολύ περισσότερο από ένα καμπανάκι κινδύνου, η έρευνα της διαΝΕΟσις είναι και ένας οδηγός απαντήσεων, μια ανίχνευση ελπιδοφόρων διαδρομών σε ένα μέλλον που εάν επικρατήσει το business as usual (ακόμα και με πράσινο περιτύλιγμα) φαίνεται πολύ γκρίζο.

Οευρωπαϊκός Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το λεγόμενο "Ταμείο Ανάκαμψης", πρόκειται να χρηματοδοτήσει με εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ χιλιάδες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής1 έχει αποφασιστεί η ένταξη περισσότερων από 300 έργων στο πλαίσιο 105 ευρύτερων δράσεων, με συνολικό προϋπολογισμό περίπου €22 δισ. Τα έργα αυτά είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθούν μέχρι το 2026 και συνοδεύονται από περισσότερους από 550 επιμέρους στόχους ή ορόσημα για την πρόοδό τους. Όμως, ακολουθούν και πολλά άλλα. Το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP), γνωστό ως "Ελλάδα 2.0", προβλέπει συνολικά 184 δράσεις με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις ύψους €31 δισ. Οι αριθμοί είναι ιλιγγιώδεις και, όπως φάνηκε στην πρόσφατη έρευνα για τον σχεδιασμό και τη φιλοσοφία του Ταμείου Ανάκαμψης, ο χρόνος είναι σχετικά λίγος, συνεπώς είναι αρκετά δύσκολο κάποιος να διατηρήσει μια εικόνα για το πώς έχει σχεδιαστεί να αξιοποιηθούν αυτά τα χρήματα, αλλά και για το πώς προχωράει η αξιοποίησή τους. Όμως οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης είναι μια σημαντική υπόθεση για την Ελλάδα. Η χώρα, που είναι η πιο ωφελημένη στην ΕΕ, χρειάζεται αυτούς τους πόρους για να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία της και για να προσαρμοστεί στις μεγάλες προκλήσεις ενός αρκετά αβέβαιου μέλλοντος, όπως η κλιματική αλλαγή και οι δημογραφικές εξελίξεις. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε μια καταγραφή μερικών βασικών μεγεθών του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και της προόδου του, όπως προκύπτουν μέσα από δημόσια στοιχεία, τα οποία, όμως, δεν είναι πάντοτε διαθέσιμα σε μηχαναγνώσιμη ή εύκολα επεξεργάσιμη μορφή. Πώς λειτουργεί το RRF Πριν, όμως, δει κάποιος αυτά τα μεγέθη είναι σκόπιμο να γνωρίσει λίγο καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το Ταμείο Ανάκαμψης, ο οποίος είναι αρκετά διαφορετικός από τον τρόπο λειτουργίας των "τακτικών" ευρωπαϊκών πόρων, δηλαδή του ΕΣΠΑ ή της ΚΑΠ. Οι περισσότερες χώρες κατέθεσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα σχέδιά τους για την αξιοποίηση των πόρων του RRF μέχρι τα μέσα του 2021. Τα σχέδια αυτά ήταν ιδιαίτερα λεπτομερή -το ελληνικό ήταν περίπου 750 σελίδες- και πρότειναν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο τεσσάρων πυλώνων: της πράσινης μετάβασης (πυλώνας 1), της ψηφιακής μετάβασης (2), του πυλώνα απασχόλησης, δεξιοτήτων και κοινωνικής συνοχής (3) και του πυλώνα ιδιωτικών επενδύσεων και μετασχηματισμού της οικονομίας (4). Οι πυλώνες αυτοί χωρίζονται σε 18 επιμέρους άξονες και ο κάθε άξονας περιλαμβάνει μια σειρά από σχετικές δράσεις. Στο πλαίσιο αυτών των δράσεων, οι οποίες ορίζονται από τον πυλώνα και τον άξονα στους οποίους ανήκουν, εντάσσονται τα επιμέρους έργα που τελικά πραγματοποιούνται. Η παραπάνω δομή δίνει μεγάλη -και ασυνήθιστη, συγκριτικά με το ΕΣΠΑ- βαρύτητα στον προσανατολισμό και στον χαρακτήρα των έργων. Άλλωστε, μεταξύ των έργων που έχουν ενταχθεί μέχρι σήμερα υπάρχουν και 13 μεταρρυθμίσεις με μηδενικό προϋπολογισμό· πρόκειται κυρίως για ρυθμιστικά θέματα, όπως η δημιουργία νομοθετικού πλαισίου για τους φορτιστές των ηλεκτρικών οχημάτων, ή η νομοθεσία για την προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Τα περισσότερα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης συνοδεύονται, επίσης, από ορόσημα σχετικά με την πρόοδό τους: συγκεκριμένα τρίμηνα των επόμενων τεσσάρων ετών, μέσα στα οποία θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί συγκεκριμένα μέρη του έργου. Τα περισσότερα από αυτά τα ορόσημα, τα οποία αφορούν συνολικά 17 τρίμηνα (μαζί με όσα έχουν παρέλθει), συνδέονται επίσης με τις πληρωμές του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ τα υπόλοιπα είναι απλώς επιχειρησιακά. Όλα τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν ένα ή δύο υπουργεία ως "υπουργεία ευθύνης", τα οποία παρακολουθούν την πρόοδό τους. Εκτός από τα υπουργεία, η ΑΑΔΕ εμφανίζεται επίσης ως "υπουργείο ευθύνης" σε 17 έργα, τα οποία, ασφαλώς, αφορούν τη λειτουργία της ανεξάρτητης αρχής. Αντίστοιχα, το κάθε έργο έχει και τους δικούς του φορείς υλοποίησης -τα έργα που έχουν ενταχθεί μέχρι στιγμής έχουν από έναν έως οκτώ φορείς υλοποίησης. Συνήθως οι φορείς υλοποίησης είναι γενικές γραμματείες των αντίστοιχων υπουργείων, εποπτευόμενοι φορείς ή και δημόσιες επιχειρήσεις: από το ΤΑΙΠΕΔ και την Κοινωνία της Πληροφορίας μέχρι την Εθνική Σχολή Δικαστών και δημοτικά λιμενικά ταμεία ή εφορίες αρχαιοτήτων σε όλη την Ελλάδα. Τα "μεγάλα" έργα ­ Διαβάστε Μια Συνοπτική Παρουσίαση Των Ευρημάτων Της Έρευνας (PDF) Παρατηρώντας τα έργα του RRF, τα οποία έχουν ενταχθεί μέχρι τώρα στον Μηχανισμό, πριν καν δούμε τις ομαδοποιήσεις ανά πυλώνα, δράση, κλπ., γίνεται σαφές ότι το έργο με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό απέχει κατά πολύ -κατά περισσότερο από €10 δισ.-, από τα επόμενα. Πρόκειται για τη "Δανειακή Στήριξη Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας", που έχει προϋπολογισμό €11,7 δισ. (το σύνολο του προϋπολογισμού της σχετικής δράσης ανέρχεται σε €12,7 δισ.). Είναι ένα ποσό μεγαλύτερο από το ένα τρίτο ολόκληρου του προϋπολογισμού του Ταμείου Ανάκαμψης και περίπου το μισό του προϋπολογισμού των έργων που έχουν ήδη ενταχθεί. Περί τίνος πρόκειται; Το "έργο" είναι κατά βάση τα χαμηλότοκα δάνεια με επιδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα οποία δίνονται μέσω των τραπεζών. Ο στόχος είναι μέχρι το τέλος του 2022 να έχει απορροφηθεί περισσότερο από μισό δισ. ευρώ και, αντίστοιχα, €3,5 δισ. μέχρι το τέλος του 2023. Τα κεφάλαια αυτά δίνονται με τραπεζικά κριτήρια, συνήθως από κοινού με τραπεζικό δανεισμό και κεφάλαια του ιδιώτη, για επενδύσεις που στην πλειοψηφία τους σχετίζονται είτε με την πράσινη είτε με την ψηφιακή μετάβαση. Το δεύτερο μεγαλύτερο έργο είναι και το μεγαλύτερο "κανονικό" έργο: το γνωστό "Εξοικονομώ", που επιδοτεί την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, για το οποίο έχει προβλεφθεί προϋπολογισμός περίπου €1,3 δισ. Κάποιος μπορεί να πάρει μια πολύ καλύτερη εικόνα για τις προτεραιότητες του Ταμείου Ανάκαμψης αν δει τους προϋπολογισμούς ανά δράση, και όχι ανά έργο. Κάθε δράση, μέχρι στιγμής, περιλαμβάνει από ένα έως 31 έργα. Ακόμα και με αυτή την κατάταξη, η ίδια εικόνα διατηρείται για τα πιο "ακριβά" έργα: συνεχίζουν να είναι στην κορυφή ο μηχανισμός των δανείων και το "Εξοικονομώ". Είναι κάπως αναμενόμενο, επίσης, το ότι η ενεργειακή και "πράσινη" μετάβαση, μέσω του ανασχεδιασμού των κτηρίων και των πόλεων, υπερ-εκπροσωπείται στις είκοσι δράσεις με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό. Εκτός από το "Εξοικονομώ", υπάρχει η δράση για μια σειρά "πράσινων" αναπλάσεων (π.χ. στον Ελαιώνα) και έργα ενεργειακής απόδοσης ιδιωτικών κτιρίων (€475 εκατ. συνολικός προϋπολογισμός -έχουν ενταχθεί έργα που καλύπτουν περίπου το μισό). Ακόμη υπάρχει μία δράση για τις τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας με προϋπολογισμό €450 εκατ., η οποία όμως προς το παρόν δεν περιλαμβάνει κάποιο έργο, παρά μόνο τεχνική βοήθεια. Τέλος, τα έργα που αφορούν τη μεταρρύθμιση του πολεοδομικού σχεδιασμού, και κυρίως τα τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια σε όλη την Ελλάδα, έχουν ξεπεράσει τον προβλεπόμενο προϋπολογισμό της αντίστοιχης δράσης (€400 έναντι €250 εκατ.), αντλώντας επιπλέον πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Η δράση με τον τρίτο μεγαλύτερο προϋπολογισμό, που υπερβαίνει το €1 δισ., προβλέπει τον εκσυγχρονισμό του συστήματος διά βίου μάθησης ("Νέα στρατηγική για τη διά βίου μάθηση και το εθνικό σύστημα αναβάθμισης δεξιοτήτων"). Ωστόσο, τα έργα που έχουν, προς το παρόν, ενταχθεί στη συγκεκριμένη δράση αντιστοιχούν μόνο σε περίπου 10% αυτού του προϋπολογισμού. Μεταξύ των 20 δράσεων με τον πιο μεγάλο προϋπολογισμό υπάρχει μια ακόμη δράση που σχετίζεται με τις δεξιότητες του πληθυσμού, οι "ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης" -σε αυτή την περίπτωση τα έργα που έχουν ενταχθεί (ύψους €496 εκατ.) πλησιάζουν τον συνολικό προϋπολογισμό (€541 εκατ., πέμπτος κατά σειρά). Στις είκοσι πρώτες δράσεις με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό κάποιος συναντάει συνολικά τέσσερις δράσεις οι οποίες έχουν σχέση με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους. Είναι η "ψηφιοποίηση των αρχείων" (αφορά την ψηφιοποίηση αρχείων της πολεοδομίας, των υποθηκοφυλακείων και της μετανάστευσης, με προϋπολογισμό €600 εκατ.), ο ψηφιακός μετασχηματισμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (επιδοτεί σχετικές δαπάνες - €465 εκατ.), ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης (με έργα για την προμήθεια διαδραστικών συστημάτων και εξοπλισμού ρομποτικής, αλλά και τη γνωστή "ψηφιακή μέριμνα" που επιδοτεί ηλεκτρονικό εξοπλισμό μαθητών και φοιτητών - €377 εκατ.) και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της υγείας (ηλεκτρονικός φάκελος, τηλεϊατρική, ψηφιοποίηση ΕΟΠΥΥ, κ.ά., - €344 εκατ.). Αρκετές από τις "μεγαλύτερες 20" δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης αφορούν στην υγεία. Εκτός από την ψηφιοποίηση, προβλέπονται πόροι για την ανακαίνιση νοσοκομείων (€317 εκατ., με έργα ύψους €315 εκατ.), για τη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας υγείας (€271 και €247 εκατ. αντίστοιχα), για την εφαρμογή Εθνικού Σχεδίου για την Πρόληψη (€253 εκατ., αλλά μόνο €50 εκατ. σε έργα μέχρι στιγμής) καθώς και για τον συμψηφισμό του clawback με δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης (€250 εκατ.). Αντίστοιχα, εκτός από την ψηφιοποίηση, ανάμεσα στις "20 πρώτες" υπάρχει και μια ακόμη δράση που σχετίζεται με την εκπαίδευση, η "προώθηση της ποιότητας, της καινοτομίας και της εξωστρέφειας στα πανεπιστήμια" με συνολικό προϋπολογισμό €471 εκατ. αλλά με μόλις ένα, σχετικά μικρό, έργο για την ψηφιοποίηση των βιβλιοθηκών (€9,5 εκατ.) να έχει ενταχθεί σε αυτή μέχρι στιγμής. Τέλος, είναι ενδιαφέρον ότι μεταξύ των 20 μεγαλύτερων σε προϋπολογισμό έργων υπάρχουν μόλις δύο "παραδοσιακά" μεγάλα έργα οδικού δικτύου: το τμήμα Τρίκαλα-Εγνατία του αυτοκινητόδρομου Ε-65 (με έργα €480 εκατ.) και ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης με προϋπολογισμό €427 εκατ. και ενταγμένα έργα ύψους €290 εκατ. Την εικοσάδα ολοκληρώνουν μια δράση για τον μετασχηματισμό του αγροτικού τομέα (κυρίως επιδοτεί επενδύσεις στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, κλπ.) με προϋπολογισμό €519 εκατ. και ένα πρόγραμμα επενδύσεων στον τουρισμό, με έργα €326 εκατ. Μεταξύ των 20 δράσεων με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό, τα 13 είναι επενδύσεις και τα υπόλοιπα μεταρρυθμίσεις. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι η ίδια περίπου αναλογία διατηρείται και για το σύνολο των δράσεων: 116 επενδύσεις και 68 μεταρρυθμίσεις. Όπως φαίνεται και από πολλές από τις παραπάνω περιπτώσεις, το ύψος του προϋπολογισμού των έργων που έχει ενταχθεί στην κάθε δράση μπορεί είτε να είναι είτε μικρότερο του προϋπολογισμού του Σχεδίου Ανάκαμψης, αν δεν έχουν ακόμη ενταχθεί όλα τα προβλεπόμενα έργα, είτε μεγαλύτερο, αν για την ίδια δράση προβλέπονται πόροι από άλλες χρηματοδοτικές πηγές, όπως στην περίπτωση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων. Επομένως, αν κάποιος αλλάξει τα κριτήρια της κατάταξης με βάση τον συνολικό προϋπολογισμό των ενταγμένων έργων, βλέπει μια ελαφρώς διαφορετική λίστα. Απουσιάζουν οι δράσεις για τη διά βίου μάθηση, για τα πανεπιστήμια, για την αποθήκευση ενέργειας και για το Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης, οι οποίες βρίσκονται σε αρχικό ακόμη στάδιο. Αντίθετα, προστίθενται στη λίστα τέσσερις άλλες δράσεις: η προμήθεια μικροδορυφόρων (€200 εκατ.), η διασύνδεση της Νάξου, της Θήρας, της Μήλου, της Φολεγάνδρου και της Σερίφου στο ηλεκτρικό δίκτυο (€194 εκατ.), τα κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων "εξαιρετικής σημασίας" (€173 εκατ.) και η αναβάθμιση των υπηρεσιών cloud του Δημοσίου (€118 εκατ. -τα €95 εκατ. στον προϋπολογισμό του Ταμείου Ανάκαμψης). Τέλος, οι δύο δράσεις με τον μεγαλύτερο αριθμό έργων είναι, με διαφορά, αυτές που αφορούν τον πολιτισμό: "ο πολιτισμός ως μοχλός ανάπτυξης" και οι "πολιτιστικές διαδρομές", με συνολικά 61 έργα σχετικά μικρού προϋπολογισμού. Με τα έργα αυτά επισκευάζονται ή συντηρούνται δεκάδες αρχαιολογικοί χώροι, εκκλησίες και άλλα μνημεία. Επιπλέον, έχουν ήδη ενταχθεί και επτά έργα προϋπολογισμού €46 εκατ. για την ανάπτυξη του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι. Οι τομείς που προχωρούν πιο γρήγορα Ηανάλυση των δράσεων δίνει, ασφαλώς, μια εικόνα για τη γενικότερη φύση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Όμως η κατάταξη των έργων ανά πυλώνα, παρότι οι ενταγμένοι προϋπολογισμοί δεν ταυτίζονται πάντοτε με τη συμμετοχή του Ταμείου Ανάκαμψης, δίνει μια ενδεικτική εικόνα για το ποια μέρη του "Ελλάδα 2.0" προχωρούν πιο γρήγορα και ποια λιγότερο. Ο πυλώνας με "ενταγμένο" το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού του μέχρι στιγμής είναι ο πυλώνας 4, που αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας. Εκεί τα 166 έργα που έχουν ενταχθεί αντιστοιχούν σε περίπου 85% των πόρων, δηλαδή €15 από τα €17,6 δισ. Ωστόσο, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον δανειακό μηχανισμό, που "καταλαμβάνει" περισσότερα από €12 δισ. Μέχρι στιγμής, τα έργα σε τρεις από τους επτά άξονες του συγκεκριμένου πυλώνα, η "βελτίωση της φορολογικής διοίκησης" (4.1), η "ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα" (4.4) και η "προώθηση της "έρευνας και καινοτομίας" (4.5) αντιστοιχούν σε λιγότερο από 20% του προϋπολογισμού του Σχεδίου. Ακολουθεί στην κατάταξη ο πυλώνας 2, που αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με δεσμευμένα €1,6 από τα €2,2 δισ. -δηλαδή περίπου το 72%- σε 25 έργα. Η εικόνα είναι περισσότερο ομοιόμορφη εκεί, αφού τα έργα σε καθέναν από τους τρεις άξονες του πυλώνα αντιστοιχούν σε τουλάχιστον 40% του συνολικού προϋπολογισμού. Ο πυλώνας 3 για την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή ακολουθεί με τον προϋπολογισμό των 88 ενταγμένων έργων στο 53% του προϋπολογισμού (€2,8 από τα €5,2 δισ.). Δύο άξονες, η "επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση" (3.2) και η "πρόσβαση σε χωρίς αποκλεισμούς πολιτικές" (3.4) φαίνεται να μένουν συγκριτικά πιο πίσω, με έργα που αντιστοιχούν σε λιγότερο από 33% του προϋπολογισμού. Τελευταίος έρχεται ο πυλώνας 1, του πράσινου μετασχηματισμού, με 38 έργα που αντιστοιχούν στο 42% του συνολικού προϋπολογισμού των €6,2 δισ. Μάλιστα, η "υστέρηση" αυτή φαίνεται να "οδηγείται" από τους άξονες 1.1, 1.3 και 1.4, που αφορούν την ενεργειακή μετάβαση (ενταγμένα έργα στο 16% της πρόβλεψης του "Ελλάδα 2.0"), τις "πράσινες" μεταφορές (8%) και την "αειφόρο χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας" (5%) αντίστοιχα. Αντίθετα, ο άξονας 1.2, που αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων έχει ενταγμένα έργα €2,3 δισ. από τα €2,7 δισ., στο 84% του προϋπολογισμού του Σχεδίου Ανάκαμψης. Το μεγαλύτερο από αυτά τα έργα είναι το "Εξοικονομώ". Τα ορόσημα και ο χρόνος Όμως, πώς και πότε είναι σχεδιασμένο να ολοκληρωθούν όλα αυτά τα έργα; Τα 317 έργα που περιλαμβάνονται σε αυτή τη συνοπτική καταγραφή "κουβαλούν" μαζί τους 567 ορόσημα, δηλαδή μέρη του έργου που πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί σε συγκεκριμένο χρόνο -από μηδέν έως επτά το κάθε έργο. Τα ορόσημα αυτά, που τις περισσότερες φορές συνδέονται και με την εκταμίευση των δόσεων του Ταμείου (άρα έχουν ευρύτερη σημασία, αφού η μη εκπλήρωση κάποιων θεωρητικά μπορεί να "μπλοκάρει" τις πληρωμές) αντιστοιχούν το καθένα σε ένα τρίμηνο, μέχρι και το δεύτερο τρίμηνο του 2026. Όπως φαίνεται, η χρονιά με τα περισσότερα ορόσημα είναι το 2025 και ειδικά το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς, που θα είναι και το πιο "φορτωμένο" τρίμηνο από όλα, καθώς τότε πρέπει να ολοκληρωθεί περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των οροσήμων: 190 από τα 567. Όμως και η χρονιά που διανύουμε, το 2022, έχει αρκετά ορόσημα: 145 στο σύνολο με τα 96 από αυτά να αφορούν το τελευταίο εξάμηνο του χρόνου. Συμπέρασμα Το Ταμείο Ανάκαμψης, λόγω του μεγέθους του και της φύσης του, ως ένα ταμείο με συγκεκριμένα έργα και στόχους, έχει μεγάλη σημασία για την Ελλάδα. Η χώρα μπορεί με αυτούς τους πόρους να πραγματοποιήσει με σχετική άνεση αναγκαίους, και "ακριβούς" μετασχηματισμούς που θα τη βοηθήσουν, εν μέσω αβεβαιότητας και κρίσεων, να προσαρμοστεί σε προκλήσεις του μέλλοντος. Πλέον, περισσότερα από 300 έργα έχουν ενταχθεί για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και "τρέχουν", επομένως υπάρχει μια "πρώτη εικόνα" για το πώς προχωράει η αξιοποίηση αυτών των πόρων. Ξεχωρίζει η "δανειακή στήριξη μέσω του RRF", όπου προβλέπεται να απορροφηθεί περισσότερο από το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού· η επιτυχία της δράσης αυτής θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και την επιτυχία ολόκληρου του "Ελλάδα 2.0". Όμως δεν είναι μόνο τα δάνεια: οι πόροι που προβλέπονται για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών και για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του πληθυσμού είναι επίσης μαζικής κλίμακας. Όπως και η χρηματοδότηση δράσεων ψηφιοποίησης, εκπαίδευσης, υγείας αλλά και κάποιων έργων υποδομών. Πώς θα προχωρήσουν όλα αυτά τα έργα; Τα επόμενα τέσσερα χρόνια η χώρα θα πρέπει να εκπληρώσει εκατοντάδες ορόσημα και στόχους που σχετίζονται με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του RRF και συνδέονται επίσης με τις πληρωμές. Ταυτόχρονα θα αξιοποιεί και τους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς πόρους, του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ. Το ελληνικό κράτος δεν έχει διαχειριστεί ποτέ στο παρελθόν τόσους πολλούς πόρους σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Είναι μια πρωτόγνωρη συνθήκη, που ίσως τελικά να κρίνει και το αποτέλεσμα.

Η κύρωση από τη Βουλή και η ενεργοποίηση των συμβάσεων για έρευνες υδρογονανθράκων στις περιοχές της Αιτωλοακαρνανίας και Βορειοδυτικής Πελοποννήσου είναι το επόμενο βήμα μετά την έγκριση από το ΥΠΕΝ των σχετικών Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Στη ΒΔ Πελοπόννησο έχουν ανακηρυχθεί ως επιλεγείς αιτών τα Ελληνικά Πετρέλαια και για την Αιτωλοακαρνανία η Energean Oil & Gas. Μετά το πράσινο φως του ΥΠΕΝ θα ξεκινήσει ο έλεγχος των συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η υπό παραχώρηση περιοχή στη ΒΔ Πελοπόννησο έχει έκταση 3.778,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα και περιλαμβάνει τμήματα των Περιφερειακών Ενοτήτων Αχαΐας, Αρκαδίας και Ηλείας, ενώ στην Αιτωλοακαρνανία αντίστοιχα η έκταση είναι 4360,3 τ. χλμ., κυρίως στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας και κατά ένα μέρος της Ευρυτανίας. Οι εγκριτικές αποφάσεις περιλαμβάνουν και σειρά μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η διατήρηση ζώνης προστασίας 350 μέτρων από την ακτογραμμή και 300 μέτρων εκατέρωθεν του βασικού υδρογραφικού δικτύου της περιοχής στη ΝΔ Πελοπόννησο (500 μέτρα στην Αιτωλοακαρνανία) εντός της οποίας δεν θα επιτρέπεται να χωροθετηθούν γεωτρήσεις έρευνας, ανάπτυξης και παραγωγής, ούτε εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή αποθήκευσης, ενώ θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί η διέλευση αγωγών. Επίσης υπάρχουν μέτρα προστασίας για τις περιοχές που επισκέπτονται άγρια ενδημικά και αποδημητικά είδη πανίδας και ορίζεται να αποφεύγονται οι ερευνητικές εργασίες σε τουριστικές παράκτιες περιοχές κατά τους θερινούς μήνες. Ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται για τις σεισμικές έρευνες καθώς και για την πρόληψη ατυχημάτων και το ενδεχόμενο διαρροών. Με την κύρωση των συμβάσεων από τη Βουλή θα ανοίξει και ένα νέο κεφάλαιο στην έρευνα υδρογονανθράκων στη χώρα μας. Στο ζήτημα των ερευνών αναφέρθηκε ο διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ Γρηγόρης Στεργιούλης, κατά την ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ Δελφών. «Ιστορικό καθήκον για την ίδια την Ελλάδα θα πρέπει να αποτελεί η καταγραφή και αξιοποίηση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων στον ελλαδικό χώρο. Έχουμε ήδη καθυστερήσει πολύ και οι διαδικασίες θα πρέπει να επιταχυνθούν», τόνισε μεταξύ άλλων και προσέθεσε ότι τα ΕΛΠΕ διαθέτουν τη βούληση, τους πόρους, την τεχνογνωσία και το διεθνές κύρος, προκειμένου να προχωρήσουν -αυτόνομα, ή με διεθνείς συνεργασίες- στον εντοπισμό κοιτασμάτων, που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της χώρας και στην ενεργειακή της θωράκιση. Πηγή: http://www.energia.gr/article.asp?art_id=114002

ΙΟΒΕ: Η υψηλή φορολογία "κίνδυνος" για τα έσοδα και την αγορά καυσίμων * Βενζινοπώλες: "Πρεμιέρα" στα 95 λεπτά ανά λίτρο για το πετρέλαιο θέρμανσης από 15.10 Λιγότερα καύσιμα από αυτά που πληρώνουν οι καταναλωτές παραδίδει μια στις έξι αντλίες, σύμφωνα με έρευνα του ΕΜΠ σε 150 πρατήρια στην Αττική. Βάσει της εν λόγω έρευνας, που παρουσιάστηκε σε εκδήλωση του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών (ΣΕΕΠΕ), σε έλεγχο 150 πρατηρίων καυσίμων στην Αττική, από Αύγουστο έως Οκτώβριο, με τη χρήση μυστικού αυτοκινήτου, ειδικά διασκευασμένου ώστε να μετράται εκ των υστέρων η πραγματική ποσότητα που παρελήφθη, διαπιστώθηκε ότι μία στις έξι αντλίες ή 14,5% έκαναν ελλιπείς παραδόσεις. Οι αποκλίσεις που εντοπίστηκαν κινούνταν στο 2%-3%, ενώ σε δύο περιπτώσεις έφταναν στο 9% -όταν σύμφωνα με τη νομοθεσία το αποδεκτό όριο αποκλίσεων είναι μέχρι 0,5%. Επισημάνθηκε επίσης ότι οι μεγάλες αποκλίσεις εντοπίστηκαν σε πρατήρια που βρίσκονται στην “κατηγορία” των χαμηλών τιμών. Πάντως, χαρακτηρίστηκε εντυπωσιακό το γεγονός ότι το 85% των πρατηρίων ουσιαστικά αυτοελέγχεται και παραδίδει νόμιμες ποσότητες, καθώς δεν υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος, ενώ τονίστηκε ότι όλες οι αποκλίσεις καταγράφονται από τα συστήματα ελέγχου εισροών - εκροών όγκου καυσίμων, τα όποια έχουν εγκατασταθεί στα περισσότερα σημεία διακίνησης, αλλά, παρά τα βήματα που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα, εκκρεμεί ακόμα η συμπλήρωση του θεσμικού πλαισίου. Από πλευράς ΣΕΕΠΕ εκτιμάται ότι οι απώλειες εσόδων από το λαθρεμπόριο καυσίμων ανέρχονται σε 250-300 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ ζητείται να επανεξεταστεί η φορολογία στα καύσιμα. “Κίνδυνος” για τα έσοδα η υψηλή φορολογία Στην ίδια εκδήλωση παρουσιάστηκε κι άλλη μια έρευνα, από το ΙΟΒΕ, στην οποία καταγράφονται οι επιπτώσεις στην οικονομία και στην αγορά από την υψηλή φορολογία στα καύσιμα. Πιο συγκεκριμένα εκτιμάται ότι η αύξηση των συντελεστών ΕΦΚ θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στον κλάδο και την οικονομία, ενώ θεωρείται πολύ πιθανό να μην επιτευχθεί ο στόχος των εσόδων, με την υστέρηση εσόδων να διευρύνεται σημαντικά στις περιπτώσεις αύξησης του λαθρεμπορίου και χαμηλότερης (έναντι της προβλεπόμενης) οικονομικής ανάπτυξης. Εκτιμάται μάλιστα ότι η μεταβολή εσόδων από ΕΦΚ και ΦΠΑ, με στόχο τα 492 εκατ. για το 2017, θα ανέλθει σε 408 εκαυ. (-84 εκατ.) σε επίπεδο συνόλου εσόδων και σε 266 εκατ. (-226 εκατ.) σε επίπεδο συνόλου καθαρών εσόδων. Υπολογίζεται δε ότι οι μέσες τιμές της βενζίνης, του πετρελαίου κίνησης και του πετρελαίου θέρμανσης θα αυξηθούν από τον Ιανουάριο 2017, κατά περίπου 4, 10 και 6,5 λεπτά ανά λίτρο, αντίστοιχα. Ως προς την αγορά, η επίπτωση για το 2017 υπολογίζεται σε: 523 εκατ. στην προστιθέμενη αξία, 10.570 θέσεις εργασίας στην απασχόληση και 177 εκατ. στους φόρους και στις εισφορές.

Στην πραγματοποίηση γεωφυσικών σεισμικών ερευνών τριών διαστάσεων στον Κόλπο της Καβάλας προχωρεί η Energean Oil & Gas, με στόχο τον εντοπισμό νέων πιθανών κοιτασμάτων στην Λεκάνη του Πρίνου και την περαιτέρω αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας μας. Πρόκειται για τις πρώτες τριών διαστάσεων έρευνες που πραγματοποιούνται στον Πρίνο μετά την αποχώρηση της καναδικής κοινοπραξίας NAPC και τις πρώτες που πραγματοποιούνται συνολικά στο Αιγαίο στη διάρκεια της τελευταίας 15ετίας. Η δε διεξαγωγή τους προβλέπεται στο 8ετές ερευνητικό πρόγραμμα που υπέβαλε η Energean στο Ελληνικό Δημόσιο, μετά την προ διετίας ανανέωση των συμβάσεων για τις Περιοχές Εκμετάλλευσης Πρίνου και Νότιας Καβάλας. Για την πραγματοποίηση των ερευνών, η Energean θα συνεργαστεί με την εξειδικευμένη και μεγάλης εμπειρίας εταιρεία Dolphin Geophysical, θυγατρικής του ομίλου Dolphin (σύμβολο DOL, χρηματιστήριο του Όσλο). Ο όμιλος Dolphin λειτουργεί έναν ισχυρό στόλο που αποτελείται από επτά πλοία νέας γενιάς, τα οποία έχουν επιχειρήσει σχεδόν σε όλες τις μεγάλες περιοχές έρευνας και ανάπτυξης υδρογονανθράκων ανά τον κόσμο. Στον Κόλπο της Καβάλας θα χρησιμοποιηθούν τα πλοία «Polar Marquis» και «Artemis Arctic» για την πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών τριών διαστάσεων στο πετρελαϊκό πεδίο του Πρίνου. Η κάλυψη του πεδίου θα υποστηριχθεί και από τη διενέργεια ερευνών στην περιοχή των εξεδρών (complex undershooting operation). Οι έρευνες θα διεξαχθούν με βάση τους ειδικούς όρους και κατευθύνσεις όλων των διεθνών συμβάσεων ενώ στο πλοίο «Polar Marquis» θα επιβαίνουν τέσσερις παρατηρητές (Marine Mammal Observers - MMO’s) θαλασσίων θηλαστικών καθώς και δύο εκπρόσωποι αλιευτικών οργανώσεων. Για τη διεξαγωγή των ερευνών έχουν ληφθεί όλες οι απαιτούμενες περιβαλλοντικές και λοιπές άδειες τόσο σε κεντρικό (ΥΠΑΠΕΝ, ΥΠΕΞ) όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Σχετικά με την νέα επένδυση της εταιρείας, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Energean Oil & Gas κ. Μαθιός Ρήγας δήλωσε ότι «παρά τη γενικότερη αρνητική συγκυρία, η εταιρεία μας υλοποιεί ήδη ένα μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα στον Κόλπο της Καβάλας για την ανάπτυξη των βεβαιωμένων κοιτασμάτων 30 εκατ. βαρελιών πετρελαίου, που θα διασφαλίσουν τουλάχιστον για 15 χρόνια τη λειτουργία των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων και την απασχόληση. Ήδη, στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος έχουν αγορασθεί το πλωτό γεωτρύπανο Energean Force, το υποστηρικτικό πλοίο Valiant Energy, έχουν δουλέψει στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη του Περάματος πάνω από 300 εργαζόμενοι και έχουν προσληφθεί τον τελευταίο μήνα πάνω από 50 εργαζόμενοι στην Καβάλα. Βλέπουμε, όμως, πιο μακριά και επενδύουμε με ακόμη μεγαλύτερη προοπτική για το μέλλον του Πρίνου! Οι τελευταίες έρευνες τριών διαστάσεων στον Πρίνο είχαν διεξαχθεί το 1997 και η τότε διαθέσιμη τεχνογνωσία δεν έχει καμία σχέση με τη σημερινή. Με την χρήση της νέας τεχνολογίας, οι έρευνες αναμένεται να μας δώσουν σημαντικά στοιχεία προς αξιοποίηση και ερμηνεία ως προς τα υφιστάμενα κοιτάσματα και τους ήδη καθορισμένους ερευνητικούς και αναπτυξιακούς στόχους. Επιπλέον, αναμένεται να δώσουν πληροφορίες για νέες στρατιγραφικές δομές και βαθύτερους ορίζοντες της Λεκάνης του Πρίνου, που δεν έχουν ως τώρα ερευνηθεί. Η Energean αποδεικνύει έμπρακτα ότι είναι η μόνη εταιρεία που εξακολουθεί να επενδύει με ουσιαστικό τρόπο στην έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, με στόχο την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και την ανάδειξη του νέου επιστημονικού δυναμικού της πατρίδας μας, προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και της εθνικής οικονομίας γενικότερα». Οι έρευνες θα ξεκινήσουν την Τετάρτη 17 Ιουνίου και θα διαρκέσουν περίπου τρεις εβδομάδες, καλύπτοντας περί τα 400 τετραγωνικά χιλιόμετρα, εντός των Περιοχών Εκμετάλλευσης του Πρίνου και της Νότιας Καβάλας. Για τις ανάγκες διεξαγωγής των σεισμικών ερευνών, το Energean Force, το οποίο έχει ολοκληρώσει την εγκατάσταση του κυρίως γεωτρητικού εξοπλισμού στην εξέδρα Alpha, θα μετακινηθεί για λίγες ημέρες στο λιμάνι «Φίλιππος Β΄» της Καβάλας. Πηγή: http://energypress.gr/news/seismikes-ereynes-3d-apo-tin-energean-gia-tin-anakalypsi-neon-koitasmaton-ston-prino