Αναζήτηση στην κοινότητα

Συνάδελφοι επειδή στην περιοχή που δουλεύω θα με τρελάνουν, θέλω να με ενημερώσετε για το τι συμβαίνει στο θέμα αυτό και σε άλλες περιοχες. Στο νομό μας η τελευταία ΕΠΑΕ έγινε αρχές Οκτωβρίου καθώς δεν είχε συγκροτηθεί από την περιφέρεια το συμβούλιο αρχιτεκτονικής. Στις 6/10/2012 έστειλε ένα "χαρτί" ο ΣΑΔΑΣ και έλεγε ότι παρανόμως (λογω ν.4030) λειτουργούσε η ΕΠΑΕ και αυτοί άλλο που δεν θελαν από τότε δεν ξανάκαναν ΕΠΑΕ και περιμένουν αν και ποτέ θα συγκροτηθούν τα Σ.Α.

Ο τίτλος και το θέμα της 19ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας ανακοινώθηκε ως "Διανοούμενοι. Φυσικός. Τεχνητός. Συλλογικός". Ο επιμελητής Carlo Ratti εξήγησε ότι ο τίτλος της έκθεσης συνήθως ανακοινώνεται και στα αγγλικά και στα ιταλικά, αλλά για το 2025 θα συμπυκνωθεί σε μια μόνο λατινική λέξη: intelligens. Ενώ συνδέθηκε με τον σύγχρονο όρο «νοημοσύνη», ο Ratti τόνισε την τελευταία συλλαβή της λέξης, «gens», που στα λατινικά σημαίνει «άνθρωποι». Πρότεινε ότι η λέξη θα μπορούσε να προκαλέσει μια μελλοντική μορφή συλλογικής νοημοσύνης, και συγκεκριμένα τα νέα σύνορα της τεχνητής νοημοσύνης. Η έκθεση υπόσχεται να βασιστεί σε μια εκτεταμένη σφαίρα τέχνης, μηχανικής, βιολογίας, επιστήμης δεδομένων και πολλών άλλων κλάδων, συνδέοντάς τα με τον αστικό χώρο και το πιεστικό ζήτημα της κλιματικής κρίσης. Θα βασιστεί σε τέσσερις πυλώνες είπε ο ίδιος ως μέρος της ανακοίνωσης, που έγινε μαζί με τον Πρόεδρο της La Biennale di Venezia, Pietrangelo Buttafuoco. Ο πρώτος «Transdisciplinarity», θα δει αρχιτεκτονικά έργα να υλοποιούνται μέσω συνεργασιών μεταξύ πολλών επαγγελματιών, με έμφαση στην προώθηση της επιστημονικής γνώσης. Το «Living Lab» πρόκειται να χρησιμοποιήσει μια σειρά από ειδικά έργα γύρω από τη Βενετία και τους χώρους της Μπιενάλε, ενώ το Central Pavilion στο Giardini είναι κλειστό για ανακαίνιση. Το κοινό καλείται να υποβάλει ιδέες μέσω του ιστότοπου της Μπιενάλε στο πλαίσιο ενός τρίτου πυλώνα, το «Space for Ideas», ο οποίος περιλαμβάνει μια συλλογική προσέγγιση στο σχεδιασμό. Τέλος, στο «Circularity Protocol» θα αναπτυχθεί ένα μανιφέστο για τον καθορισμό ενός νέου προτύπου για το μέλλον των πολιτιστικών εκδηλώσεων. View full είδηση

Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά εκθέσεων και μονογραφιών προκάλεσαν την ανακάλυψη του σοσιαλιστικού μοντερνισμού, η ισχυρή έκφρασή του και ο εξωτισμός του προκαλούν σημαντικό ενδιαφέρον. Το πρόσφατα δημοσιευμένο φωτογραφικό βιβλίο Concrete Siberia Τα σοβιετικά τοπία του Άπω Βορρά από τη Zupagrafika ρίχνουν ένα νέο φως σε αυτό το σχετικά ανεξερεύνητο κεφάλαιο της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, προβάλλοντας τη σοβιετική αρχιτεκτονική των μεγάλων πόλεων στη Σιβηρία, παρέχοντας παράλληλα μια εικόνα για ένα ελάχιστα γνωστό τοπίο. Το βιβλίο παρουσιάζει την αρχιτεκτονική και το αστικό περιβάλλον έξι πόλεων στη Σιβηρία: Νοβοσιμπίρσκ, Ομσκ, Κρασνογιάρσκ, Νόριλσκ, Ιρκούτσκ και Γιακούτσκ, μέσω του φακού του Ρώσου φωτογράφου Αλεξάντερ Πολύβκιν, φέρνοντας μια νέα-προοπτική για τη μεταπολεμική αρχιτεκτονική. Το φωτογραφικό έργο είναι η δημιουργία του Zupagrafika, ενός ανεξάρτητου εκδοτικού οίκου και στούντιο σχεδιασμού που εδρεύει στην Πολωνία, του οποίου η εργασία επικεντρώνεται γύρω από την ευρωπαϊκή μεταπολεμική μοντέρνα και βάρβαρη αρχιτεκτονική, κυρίως αυτή του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Ιδρύθηκε το 2012 από τους David Navarro και Martyna Sobecka, η Zupagrafika έχει τεκμηριώσει αυτήν την αρχιτεκτονική κληρονομιά μέσω ενός εκτεταμένου έργου που περιλαμβάνει Brutal Britain, Eastern Blocks και Panelki. Πηγή εικόνας: pinterest Με αυτό το τελευταίο έργο, το δίδυμο ήθελε να ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά στο πώς η σοβιετική περίοδος επηρέασε την αρχιτεκτονική και την αστική ανάπτυξη στη Σιβηρία: «Μέσω του Concrete Siberia μοιραζόμαστε την αρχιτεκτονική που μας συναρπάζει και την οποία καταγράφουμε με πολλούς τρόπους (είτε μέσω εικονογράφησης είτε φωτογραφίας) την τελευταία δεκαετία. Πολλά από τα κτίρια που φωτογραφήθηκαν στο βιβλίο δεν έχουν δημοσιευτεί σε καμία μορφή πριν. Πιστεύουμε ότι αυτό το βιβλίο μπορεί να είναι ένα εργαλείο για να εξερευνήσετε άγνωστα μέρη και κατασκευές που διαμόρφωσαν τα αστικά τοπία στη Σιβηρία και επίσης, ίσως, να τα εκτιμήσουν όπως είναι.» Οι πόλεις της Σιβηρίας που απεικονίζονται στο βιβλίο σχεδιάστηκαν αρχικά γύρω από μια ενιαία βιομηχανία που απασχολούσε την πλειοψηφία των κατοίκων. Η τυποποίηση, ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά της σοβιετικής αρχιτεκτονικής, επεκτάθηκε από οικισμούς σε δημόσια κτίρια, καθώς τα σχέδια για κοσμικά τσίρκο, θέατρα από μπετόν και όπερες αναπτύχθηκαν κεντρικά στη Μόσχα, μόνο για εφαρμογή στον Άπω Βορρά. Ωστόσο, αυτή η απομακρυσμένη περιοχή δεν στερείται αρχιτεκτονικής εφεύρεσης, καθώς αρκετοί τοπικοί αρχιτέκτονες ανέπτυξαν τη δική τους ερμηνεία της μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής, προσαρμοσμένη στο τοπίο και το κλίμα. Ανάμεσά τους ήταν ο Vladimir Pavlov που ανέπτυξε ένα προσωπικό αρχιτεκτονικό στιλ στο Ιρκούτσκ και ο Vitaly Orekhov με τη δημιουργική του ανάληψη βαρβαρότητας για το Κεντρικό Στάδιο στο Krasnoyarsk. Πηγή εικόνας: Google Σε διαφορετική νότα, το βιβλίο χρησιμεύει επίσης ως απεικόνιση της αρχιτεκτονικής σε ένα ακραίο περιβάλλον. Η δουλειά στο άλμπουμ ήταν από μόνη της πρόκληση για τον φωτογράφο Alexander Veryovkin, καθώς το βιβλίο περιλαμβάνει δύο από τις πιο κρύες πόλεις της Γης, το Γιακούτσκ και το Νόριλσκ, όπου οι θερμοκρασίες συχνά φτάνουν τους -30 βαθμούς Κελσίου. Οι σειρές από μπλοκ από μπετόν που προστατεύουν την πόλη του Norilsk από τους σκληρούς ανέμους αποτελούν μια έντονη υπενθύμιση του ακραίου κλίματος των αστικών περιβαλλόντων. Από τότε που ξεκίνησαν τα Zupagrafika, ο David και η Martyna ταξιδεύουν και τεκμηριώνουν την μεταπολεμική μοντερνιστική και βάναυση αρχιτεκτονική, αναφέροντας την πραγματική εμπειρία αυτών των τοποθεσιών και κτιρίων ως την κύρια έμπνευση πίσω από τα βιβλία τους. Το ντουέτο προσπαθεί να ζωγραφίσει μια πιο περιεκτική εικόνα αυτής της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, που εξακολουθεί να παρανοείται ευρέως και να απορρίπτεται σθεναρά από το ευρύ κοινό. Το έργο της Zupagrafika βοηθά στη διάδοση της περίπλοκης ομορφιάς της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής, με τα ιδανικά και τα μειονεκτήματά της, δημιουργώντας έτσι τους χώρους για μια νέα κατανόηση αυτής της περιόδου στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. View full είδηση

(το θέμα μεταφέρθηκες στην παρούσα ενότητα από τα Τοπογραφικά Χωροταξικά Didonis) Καλησπέρα, είμαι καινούρια στην παρέα και γενικά στον χώρο αυτό. Είμαι φοιτήτρια στο τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Π.Θ. Η αλήθεια είναι πως παρόλο που βρίσκω ενδιαφέρον στην σχολή μου, δεν τρελαίνομαι κιόλας. Αφού απέτυχα στις πανελλήνιες είχα σαν πλάνο να αποφοιτήσω την σχολή και έπειτα να δώσω κατατακτήριες για Αρχιτεκτονική. Όμως με μια δεύτερη ματιά, το θεωρώ εντελώς λάθος σαν ιδέα. Θα ξοδέψω πολύ σημαντικό χρόνο και πολλά χρόνια και θα φτάσω 28 χρονών μέχρι να έχω τα πτυχία στα χέρια μου, συν τα χρόνια που θα χρειαστούν μέχρι να δουλέψω. Το θέμα είναι πως αγαπώ την αρχιτεκτονική. Αυτό είναι το όνειρό μου και το μόνο επάγγελμα που μπορώ να με ονειρευτώ να ασκώ. Οπότε θα ήθελα και την γνώμη σας. ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΩ; Υπομονή και να ακολουθήσω το πλάνο μου ή να τα παρατήσω όλα;

Το Τορόντο είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας Οντάριο στον Καναδά. Έχει πληθυσμό περίπου 2.700.000 κατοίκων εκ των οποίων ένα σημαντικό ποσοστό ανήκει στην ελληνική κοινότητα. Η πόλη αυτή δεν αποτελεί μόνο μεγάλο αστικό κέντρο αλλά και οικονομική υπερδύναμη στην Βόρεια Αμερική. Όλοι έχουμε δει τις εικόνες με τα επιβλητικά κτίρια που μαρτυρούν πλούτο και πρόοδο. Σίγουρα λίγες μέρες διακοπών εκεί δεν είναι αρκετές για να τα θαυμάσει κανείς όλα, πάμε λοιπόν να δούμε ορισμένα αρχιτεκτονικά αξιοθέατα που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να λείπουν από τη λίστα κανενός επισκέπτη. Πηγή εικόνας: Google images Canadian National Tower (CN Tower) Ο CN Tower είναι ίσως το πρώτο πράγμα που προσέχει κανείς κοιτώντας την πόλη του Τορόντο. Ο εντυπωσιακός αυτός πύργος ήταν το ψηλότερο κτίριο του κόσμου για 34 χρόνια πριν το Burj Khalifa στο Ντουμπάι. Κατασκευάστηκε το 1976 και έχει ύψος 553 μέτρα, γεγονός που τον κάνει ορατό από κάθε σημείο του Τορόντο. Περισσότεροι από 2 εκατομμύρια τουρίστες τον επισκέπτονται κάθε χρόνο και η αμερικανική κοινότητα πολιτικών μηχανικών το συμπεριέλαβε στα 7 θαύματα του σύγχρονου κόσμου. Πηγή εικόνας: Google images Royal Ontario Museum Το Royal Ontario Museum χτίστηκε πριν έναν αιώνα και είναι το μεγαλύτερο μουσείο του Καναδά. Προσελκύει 1 εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως μιας και συγκαταλέγεται στα κορυφαία μουσεία πολιτισμού και φυσικής ιστορίας παγκοσμίως. Εντός του κτιρίου θα βρει κανείς πάνω από 40 γκαλερί και 6 εκατομμύρια αντικείμενα. Συνεπώς μια μέση επίσκεψη διαρκεί τουλάχιστον 4 ώρες. Το 2007 άνοιξε και η επέκταση του μουσείου, σχεδιασμένη από τον Daniel Libeskind. Κόστισε εκατομμύρια δολαρίων και αποτελείται κυρίως από γυαλί και αλουμίνιο. Σήμερα μπορεί κανείς να το θαυμάσει ως μίγμα αρχιτεκτονικών δύο διαφορετικών αιώνων. Πηγή εικόνας: Google images Aga Khan Museum Το Aga Khan Museum είναι ένα μουσείο στο Τορόντο σχεδιασμένο από τους Fumihiko Maki, Vladimir Djurovic, και Charles Correa. Παρουσιάζει περισσότερα από 1.000 αντικείμενα με θέμα την μουσουλμανική κουλτούρα, την Ιρανική και την ισλαμική τέχνη. Αρχιτεκτονικά το κτίριο είναι πραγματικά συναρπαστικό. Οι επιφάνειες του λευκού βραζιλιάνικου γρανίτη κάνουν παιχνίδια με το φως του ηλίου και δημιουργείται μια εντυπωσιακή ατμόσφαιρα εξωτερικά. Μέσα ο επισκέπτης θα βρει τάξεις, γκαλερί, εκθεσιακούς χώρους, εστιατόριο και βιβλιοθήκη. Πηγή εικόνα: Google images The Opera House Το Opera House ήταν ένα από τα πρώτα αρχιτεκτονήματα με σκοπό την ψυχαγωγία στο Τορόντο. Όταν άνοιξε, το 1909, λεγόταν La Plaza Theatre. Παρόλο που μετράει πάνω από έναν αιώνα ζωής εξακολουθεί να είναι σημαντικό κέντρο της πόλης. Εκεί φιλοξενούνται παραστάσεις κωμωδίας, ταινίες, τηλεοπτικές και εμπορικές παραγωγές αλλά και φιλανθρωπικές πράξεις. Τα τελευταία χρόνια στο συγκεκριμένο χώρο έχουν πραγματοποιηθεί συναυλίες πασίγνωστων καλλιτεχνών όπως η Rihanna και ο Eminem. Πηγή εικόνας: Google images Rogers Centre Το Rodgers Centre, ή όπως λεγόταν μέχρι το 2005 SkyDome, είναι ένα γιγαντιαίο αθλητικό στάδιο στην πόλη του Τορόντο. Εκεί λαμβάνουν χώρα αγώνες μπέιζμπολ, μπάσκετ, ποδοσφαίρου κ.α. Το μέγεθος του το κάνει κατάλληλο και για άλλες δραστηριότητες όπως συναυλίες, καρναβάλια και άλλα shows. Το στάδιο αυτό είναι το πρώτο στον κόσμο που έχει πλήρως λειτουργική ανασυρόμενη στέγη. Αποτελεί έδρα των Toronto Blue Jays από το 1989 και περιλαμβάνει ξενοδοχείο με 70 δωμάτια που κοιτούν τον αγωνιστικό χώρο. Σίγουρα ένα υπερατλαντικό ταξίδι δεν είναι εύκολη υπόθεση, όμως ένας τέτοιος προορισμός πάντα ανταμείβει τον ταξιδιώτη. Η τεχνολογική και οικονομική πρόοδος έχει ανοίξει το δρόμο στον πειραματισμό πάνω στην αρχιτεκτονική και τα αποτελέσματα στο Τορόντο είναι προφανή. View full είδηση

Το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, αναγνωρίζοντας τη σημασία της βιομηχανικής κληρονομιάς, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του αστικού πολιτισμικού τοπίου, ανακοινώνει την διοργάνωση Πανελλήνιου Συνεδρίου αρχιτεκτονικής με τίτλο «Τα Κάστρα της Βιομηχανίας» Αποκατάσταση, Επανένταξη, Αξιοποίηση, που θα διεξαχθεί στις 12-13-14 Μαΐου 2022 στη Θεσσαλονίκη και καλεί τους ενδιαφερόμενους επιστήμονες να υποβάλουν ανακοινώσεις και να παρακολουθήσουν τις εργασίες του Συνεδρίου. Σε αρκετές πόλεις μεγάλα ανενεργά βιομηχανικά συγκροτήματα έχουν ενταχθεί στη ζωή της πόλης μέσω της επανάχρησης. Πολλά όμως παραμένουν ανενεργά έχοντας υποστεί μεγάλες φθορές και κινδυνεύοντας από ανεπανόρθωτες βλάβες. Το συνέδριο θα έχει στόχο να διερευνήσει θέματα που αφορούν στην καταγραφή, τεκμηρίωση και διαχείριση σημαντικών ανενεργών βιομηχανικών συγκροτημάτων και κτιρίων που σήμερα αποτελούν στοιχεία μνήμης. Ακόμα, επιδιώκει να αναδείξει το συσχετισμό με ζητήματα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας και να αναζητήσει συνέργειες, τρόπους και μεθόδους που θα επαναφέρουν αυτά τα συγκροτήματα στην καθημερινή μας ζωή. Η διοργάνωση του συνεδρίου επιθυμεί, παράλληλα με την προβολή ζητημάτων αποκατάστασης και επανάχρησης του υλοποιημένου ή προγραμματιζόμενου έργου που αφορά σε ανενεργά βιομηχανικά κτίρια, να ενθαρρύνει το επιστημονικό έργο που μέσα από την έρευνα και τις προτάσεις του μπορεί να φωτίσει τον συσχετισμό του θέματος με ζητήματα εκπαίδευσης καθώς και με το κοινωνικό πεδίο μέσω πρωτοβουλιών και δράσεων κοινωνικής ευαισθητοποίησης. Δείτε περισσότερα :https://castlesofindustry.wordpress.com/ View full είδηση

Τα σημαντικά βραβεία Architectural Photography Awards ανακοίνωσαν τη βραχεία λίστα τους για το 2021. Ανάμεσα στις φωτογραφίες που διεκδικούν βραβείο, διακρίνονται ένα κτηριακό συγκρότημα γραφείων σε σχήμα κύβου στο Βερολίνο, εργάτες κρεμασμένοι για να καθαρίσουν τα τζάμια σε έναν ουρανοξύστη της Σιγκαπούρης αλλά κι ένας πύργος στο Χονγκ Κονγκ σε κατάσταση απόλυτου σκοταδιού, καθώς εκκενώθηκε από τους κατοίκους του κατά τη διάρκεια του lockdown. Oι φωτογραφίες της βραχείας λίστας αναμετρώνται σε συνολικά 6 κατηγορίες. Ανάμεσά τους «εσωτερικοί χώροι», «εξωτερικοί χώροι», «κτήρια με ιστορία» και «κτήρια σε χρήση». Δύο φωτογραφίες θα βραβευθούν σε κάθε κατηγορία. Οι νικητές θα ανακοινωθούν στο ετήσιο World Architecture Festival που θα διεξαχθεί ψηφιακά τον Δεκέμβριο. Από τις 12 φωτογραφίες που θα διακριθούν, δύο θα επιλεγούν ως οι καλύτερες. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του World Architecture Festival, η βραχεία λίστα επιλέχθηκε από πάνω από 2.000 συμμετοχές από πάνω από 40 χώρες. Παρόλα αυτά, πάνω από τους μισούς υποψηφίους προέρχονται από μόνο 3 χώρες. Τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Μεγάλη Βρετανία. Πέρυσι τα βραβεία είχαν ακυρωθεί, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού. Μερικές από τις εντυπωσιακές φωτογραφίες της βραχείας λίστας: Photo: Francisco Nogueira/APA21 Ο Franscisco Francisco Nogueira, φωτογράφος με έδρα τη Λισαβόνα είναι υποψήφιος στην κατηγορία «εσωτερικοί χώροι» με αυτή τη λήψη από το ME Dubai Hotel στο Ντουμπάι. Robert Hermann/ AFA 2021 H εικόνα αυτή του Robert Herrmann, ένα χειμερινό στιγμιότυπο από το The Cube, κτήριο όπου στεγάζονται γραφεία στο Βερολίνο είναι υποψήφια στην κατηγορία «αίσθηση του τόπου». Photo: Chen Guanhong/APA21 H φωτογραφία του Κινέζου Chen Guanhong από τους κήπους του μουσείου Getty στο Λος Άντζελες είναι υποψήφια σε μια κατηγορία που θεσμοθετήθηκε φέτος με το όνομα «πρασινίζοντας την πόλη» και στην οποία οι εικόνες πρέπει να έχουν τραβηχτεί με κινητό τηλέφωνο. Photo: Kevin Siyuan/ APA 2021 Photo: Kevin Siyuan/ APA 2021 O Kevin Siyuan φωτογράφισε τους εργάτες που καθάριζαν τα παράθυρα σε έναν ουρανοξύστη της πατρίδας του, της Σιγκαπούρης. Photo: Κris Provoost/ AFA 22021 Ο Kris Provoost αιχμαλώτισε την εικόνα ενός κτηρίου στο Χονγκ Κονγκ το οποίο εκκενώθηκε από τους κατοίκους του κατά τη διάρκεια του lockdown. Photo: Liu Xinghao/ APA 2021 Παραθεριστικό στιγμιότυπο στο Chongqing της Kίνας από τον Liu Xinghao. Στο φόντο είναι το συγκρότημα ουρανοξυστών Raffles City. Photo: Andy Spain/ APA 2021 O Andy Spain είναι υποψήφιος στην κατηγορία «αίσθηση του τόπου» με αυτό το χαλαρό στιγμιότυπο από ένα εστιατόριο του Ουέλινγκτον της Νέας Ζηλανδίας. Alex de Rijke,/ APA 2021 O Alex de Rijke, αρχιτέκτονας και υποστηρικτής των ξύλινων κτηρίων βρίσκεται στη shortlist χάρη σε αυτή την εικόνα από το Maggie Oldham. Ένα κέντρο φροντίδας καρκινοπαθών στη Βρετανία κατασκευασμένο από ξύλα. Δείτε εδώ όλες τις υποψηφιότητες View full είδηση

Οι καλύβες χτισμένες από οστά μαμούθ που βρέθηκαν κατά μήκος της κοιλάδας του Δνείπερου ποταμού της Ουκρανίας (και επίσης και σε άλλες τοποθεσίες στη Μοραβία, Τσεχία και στη νότια Πολωνία) μπορεί να είναι οι αρχαιότερες κατασκευές που χτίστηκαν από τον προϊστορικό άνθρωπο, και επομένως τα αρχαιότερα δείγματα αρχιτεκτονικής. Μερικές από τις πιο αξιοσημείωτες από αυτές τις καλύβες από οστά μαμούθ βρέθηκαν στο Mezhyrich, ένα χωριό στην κεντρική Ουκρανία, όπου το 1965, ένας αγρότης έσκαψε το κάτω οστό ενός μαμούθ στην προσπάθεια να επεκτείνει το υπόγειο κελάρι του. Περαιτέρω ανασκαφές αποκάλυψαν την παρουσία 4 προϊστορικών καλύβων, που αποτελούνταν από 149 οστά μαμούθ συνολικά. Εδώ οι καλοί οι χάρτες: Mezhyrich, στην επαρχία Cherkasy της Ουκρανίας Αυτά τα καταφύγια χρονολογούνται μεταξύ του 23.000 π.Χ. και 12.000 π.Χ., και πιστεύεται ότι είναι μερικές από τις παλαιότερες κατοικίες που είναι γνωστό ότι κατασκευάστηκαν από τον προϊστορικό άνθρωπο, και συνήθως αποδίδονται στους Κρο-Μανιόν (σσ. πρώιμοι Homo sapiens sapiens, 45.000 π.Χ. έως 12.000 π.Χ.). View full είδηση

Μία γκαλερί στη Γερμανία, μία γέφυρα χωρίς αυτοκίνητα στη Δανία και ένα νοσοκομείο στο Μπαγκλαντές διεκδικούν ένα υψηλού κύρους βραβείο αρχιτεκτονικής για το καλύτερο νέο κτίσμα του κόσμου. Τα τρία αυτά projects επιλέχθηκαν ανάμεσα σε 16 φιναλίστ από 11 χώρες. Σε ένα τους θα απονεμηθεί το RIBA International Prize στις αρχές του 2022. Το Νοσοκομείο Φιλίας στην πόλη Σατχίρα του νοτιοδυτικού Μπαγκλαντές είναι φτιαγμένο από τούβλα που έχουν παραχθεί από ντόπιους και διαθέτει 80 κρεβάτια. Έχει σχεδιαστεί από το γραφείο Urbana έτσι ώστε να αντέχει σε πλημμύρες, καθώς η περιοχή είναι ευάλωτη σε τυφώνες. Η γέφυρα Lille Langebro στην Κοπεγχάγη που διασχίζει το κεντρικό λιμάνι της χώρας, προσφέρει σε πεζούς και ποδηλάτες μία εναλλακτική οδό χωρίς αυτοκίνητα σε σχέση με την προϋπάρχουσα παράλληλη γέφυρα. Όταν χρειάζεται να περάσουν μεγάλα πλοία από κάτω της, η γέφυρα ανοίγει με εντυπωσιακό τρόπο. Έχει σχεδιαστεί από το Urban Agency. Το τρίτο κτίριο είναι η γκαλερί τέχνης James-Simon-Galerie, που εξυπηρετεί και σαν είσοδος για το Museum Island του Βερολίνου. Το κτίριο, που έχει σχεδιαστεί από το γραφείο David Chipperfield Architects, άνοιξε το 2019, δύο δεκαετίες αφότου προτάθηκε αρχικά. Ο σύγχρονος σχεδιασμός του έρχεται σε αντίθεση με τα πολύ παλαιότερα κτίσματα της περιοχής, με την RIBA να επαινεί τον τρόπο με τον οποίο «αναμειγνύει το νεοκλασικό με το μοντέρνο». moneyreview.gr View full είδηση

Η πρόταση με τίτλο «Η Λεωφόρος της Κοινωνίας των Εθνών - Ο Γνωστός Άξονας της Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη», «BOULEVARD DE LA SOCIÉTÉ DES NATIONS - THE WELL-KNOWN ARISTOTLE AXIS IN THESSALONIKI» της ομάδας διδασκόντων του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που αποτελείται από τους Νίκο Καλογήρου, Μαρία Δούση, Δημήτρη Θωμόπουλο, Δημήτρη Κονταξάκη, Σοφοκλή Κωτσόπουλο και Θεμιστοκλή Χατζηγιαννόπουλο, επιλέχθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη 17η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2021. Η ελληνική συμμετοχή επιχειρεί να δώσει μία απάντηση στο κεντρικό θέμα της έκθεσης «How will we live together?» (Πώς θα ζήσουμε μαζί;), το οποίο πραγματεύεται τη διερεύνηση ενός νέου χωρικού κοινωνικού συμβολαίου, αναγκαίου σε ένα περιβάλλον αυξανόμενων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών ανισοτήτων, παρουσιάζοντας την αρχιτεκτονική και πολεοδομική διαδρομή του άξονα της οδού Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για μια μεγάλη δράση αστικού εκσυγχρονισμού, που σχεδιάστηκε από τον Γάλλο αρχιτέκτονα-πολεοδόμο Ερνέστ Εμπράρ, πριν από 100 χρόνια, ως ένα πολυπολιτισμικό σταυροδρόμι. Σημειώνεται ότι λειτουργούν ταυτόχρονα δύο παράλληλα τμήματα της έκθεσης, ένα στο ελληνικό περίπτερο της Βενετίας και ένα in situ στο Μπέη Χαμάμ στην περιοχή της Αριστοτέλους. Η έκθεση στο ελληνικό περίπτερο της Βενετίας επικεντρώνεται στη σημερινή λειτουργία του άξονα της Αριστοτέλους, επιχειρώντας να αναδείξει τη χωρική συνύπαρξη κατοίκων, επισκεπτών, μεταναστών και προσφύγων. Ο προβληματισμός για το παρόν και τη μελλοντική ανάπλαση της πόλης συμπυκνώνεται στον εμβληματικό εγκάρσιο άξονα της σύγχρονης Θεσσαλονίκης. Τα επιμέρους θέματα παρουσιάζονται με τη μορφή κολάζ σε επιφάνειες αναρτημένων τευχιδίων-“pixels” που οι επισκέπτες μπορούν να αποσπάσουν ως αναμνηστικά και να τα πάρουν κατ΄οίκον-“take away”. Στον χώρο της αίθουσας έχουν επίσης συγκεντρωθεί προτάσεις σε «βαλίτσες» που προέκυψαν από εργαστήρια που υλοποιήθηκαν από προσκεκλημένους διδάσκοντες και φοιτητές σε συνεργασία με τις περισσότερες αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας. Η έκθεση στο Μπέη Χαμάμ της Θεσσαλονίκης, η οποία θα εγκαινιασθεί επίσημα μέσα στον Ιούνιο του 2021, παρουσιάζει αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας που έγινε στο ΑΠΘ με τη συμμετοχή επιλεγμένων φοιτητών από την Ελλάδα, όπου κατασκευάστηκαν προπλάσματα των αρχικών μορφών των οικοδομημάτων του άξονα της Αριστοτέλους, του Δημαρχείου, καθώς και αναλυτικοί γεωγραφικοί χάρτες αποτύπωσης και διερεύνησης του αστικού χώρου. Η διαρκής μητροπολιτική λειτουργία αυτού του δημόσιου χώρου έχει κεντρική θέση στο παλίμψηστο της νεότερης Θεσσαλονίκης. Οι διάτρητες πινακίδες των εκθεμάτων εντάσσονται στον μοναδικό χώρο του μνημείου, ενώ μια μακέτα μήκους 5,5 μ. αναπαριστά το αρχικό όραμα του Εμπράρ. Για την υλοποίηση υπήρξε πολύτιμη η συνεργασία του ΑΠΘ, της ΔΕΘ, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, του Δήμου Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης. Κατά τη διάρκειά της προτείνονται δράσεις και εκδηλώσεις που θα ενταθούν το φθινόπωρο, εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν. Επίσης, στο πλαίσιο της έκθεσης, θα κυκλοφορήσει κατάλογος στα ελληνικά και αγγλικά, καθώς και σχετικό βιβλίο με τίτλο «Το Παλίμψηστο της Αριστοτέλους: βυζαντινά οράματα και εκλεκτικός τοπικισμός». Ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος ως Εθνικός Επίτροπος για τη 17η Biennale αρχιτεκτονικής, Ευθύμιος Μπακογιάννης, δήλωσε: «Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για μια ακόμη χρονιά, με υπευθυνότητα και υπερηφάνεια στηρίζει την ελληνική συμμετοχή στην Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Ευχαριστούμε όλους όσοι εργάστηκαν και συνέβαλαν για την επιτυχία της ελληνικής συμμετοχής. Είμαστε σίγουροι ότι το ελληνικό περίπτερο θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες και θα δικαιώσει τον μελετητικό και καλλιτεχνικό κόσμο, αναδεικνύοντας την δυναμική του. Η έκθεση αποτελεί σπουδαία ευκαιρία προβολής της χώρας και του παραγόμενου αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού από τους Έλληνες δημιουργούς». Φωτογραφικό υλικό σε αυτή τη διεύθυνση: https://we.tl/t-Iqweh0CYJG View full είδηση

Περίληψη. Το αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον για την πτύχωση αναζωπυρώθηκε με τη δημοσίευση του σημαντικού βιβλίου τού Gilles Deleuze, Η πτύχωση. Ο Leibniz και το μπαρόκ, στα τέλη της δεκαετίας του 1980 στο Παρίσι. Η πτύχωση είναι μια πολιτιστική παράμετρος που απαντάται σε πολλές περιόδους της ιστορίας, αλλά κατά βάση κατατάγεται στο μπαρόκ. Διότι στο μπαρόκ η πτύχωση τείνει προς την απεριόριστη συμπερίληψη, αναπαριστά τη συνεχή κίνηση, και συνεχώς επίσης αναφέρεται σε άλλες πτυχώσεις. Ο Matthew Krissel θεωρεί ότι η πτύχωση είναι μια διαφοροποιούσα αρχή στην αρχιτεκτονική και ουσιαστικά συνεπάγεται μια συνεχώς εξελισσόμενη αρχιτεκτονική, όπως τα λογισμικά των υπολογιστών, που αντιβαίνει στην κλασική αρχή της firmitas, της σταθερότητας ή της στατικότητας. Πολλά παραδείγματα μπορούν να δοθούν από μια τέτοια συνεχώς εξελισσόμενη αρχιτεκτονική: η αρχιτεκτονική του εικονοκυττάρου του Stephen Perella εξερευνά τη μορφοπλαστική διατύπωση χωρίς αναφορά στη λειτουργία, στατικότητα και άλλες ουσιώδεις αρχές της αρχιτεκτονικής. Έπειτα, η διάσημη υγρή αρχιτεκτονική του Marcos Novak, και η ακριβής, ανακριβής και επακριβής αρχιτεκτονική δημιουργία του Greg Lynn, όπως συνδέεται με τον άμορφο σχεδιασμό και συντελείται μέσα από διαδικασίες πληροφορικής φύσης, είναι επίσης παρόμοια παραδείγματα συνεχώς εξελισσόμενης αρχιτεκτονικής. Η αρχιτεκτονική αυτή δεν αποζητά πλέον τη σταθερότητα, αλλά τη συνεχή εναλλαγή και κίνηση διαμέσου περίπλοκων διαδικασιών πληροφορικής φύσης, και γι' αυτό δίνει την εντύπωση ότι έχει πλέον απολέσει οποιαδήποτε έννοια ανθρωπισμού. Η πτύχωση, ωστόσο, δίνει τη δυνατότητα να επαναφέρουμε την ανθρωπιστική διάσταση της αρχιτεκτονικής, την ίδια στιγμή που θεμελιώνουμε θεωρητικά εξελίξεις στον σχεδιασμό, οι οποίες προκύπτουν από την ψηφιακή τεχνολογία που στην εποχή μας κυριαρχεί στην αρχιτεκτονική πράξη και σκέψη. Το διακύβευμα της πτύχωσης είναι η εγγενής ηθική του αειφόρου σχεδιασμού, όπως προκύπτει από την ανάγνωση και χρήση της πτύχωσης από τον Luke Feast. Δρ Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Κριτικός Τέχνης κι Επιμελητής Εκθέσεων, Χανιά Κρήτης, Ελλάδα Λέξεις κλειδιά: Deleuze, πτύχωση, ψηφιακή αρχιτεκτονική, firmitas, ηθική του αειφόρου σχεδιασμού Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει διαπιστωθεί ένα αυξημένο ενδιαφέρον από τους αρχιτέκτονες για την έννοια της πτύχωσης, όπως αυτή αναπτύχθηκε στο σημαδιακό βιβλίο του Gilles Deleuze, Η πτύχωση. Ο Leibniz και το μπαρόκ, το οποίο δημοσιεύτηκε στη Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του 1980¹. Αυτό το αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον για την πτύχωση είναι ενδεικτικό των κοινωνικών πιέσεων που ασκούνται στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, αφενός από έναν ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο, αφετέρου από την περιπλοκότητα των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Ωστόσο, το ενδιαφέρον για την πτύχωση είναι επίσης εμβληματικό των δραματικών αλλαγών που έχουν λάβει χώρα, όχι μόνο στην αρχιτεκτονική θεωρία και σκέψη και στην επιστημολογία της αρχιτεκτονικής, αλλά και στην ίδια την αρχιτεκτονική πρακτική. Οι τρεις κλασικές αρχές της αρχιτεκτονικής, οι venustas, firmitas και utilitas, ή χάρη, σταθερότητα και χρησιμότητα, όπως διατυπώθηκαν από τον Ρωμαίο αρχιτέκτονα Βιτρούβιο κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., και επανεμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Αναγέννησης από τον Alberti, ήταν ανέκαθεν οι πλέον διαχρονικές αξίες της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, οι οποίες έχουν ανεξίτηλα σημαδέψει την ιστορία της αρχιτεκτονικής στον δυτικό κόσμο. Μεταξύ των τριών αυτών αξιών, ο κλασικισμός πάντα θεωρούσε τη χάρη ως προεξάρχουσα, σε σύγκριση με τη σταθερότητα και τη χρησιμότητα, ενώ ο μοντερνισμός μετατόπισε το ενδιαφέρον στη χρησιμότητα ή λειτουργία εις βάρος των άλλων δύο. Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα και ειδικά τα τελευταία τριάντα χρόνια, είναι η firmitas, η σταθερότητα, που αμφισβητείται στο όνομα της πτύχωσης. Η σταθερότητα σημαίνει φυσικά τόσο τη στατική επάρκεια όσο και την αντοχή στον χρόνο. Το καλύτερο πρότυπο σταθερότητας είναι ίσως η Αιγυπτιακή πυραμίδα, η οποία, ως γνωστόν, στόχευε να εξασφαλίσει την κυριαρχία του ηγεμόνα στην αιωνιότητα, ακόμα και μετά τον θάνατό του. Σήμερα, κτίρια όπως το Μουσείο Τέχνης του Tel Aviv στο Ισραήλ, που σχεδιάστηκε από τον Preston Scott-Cohen το 2007 και ολοκληρώθηκε το 2011, ή το Σπίτι μπουκάλι του Klein στο Rye της Victoria στην Αυστραλία, που σχεδιάστηκε από τον Charles Ryan McBride το 2008, φαίνονται να είναι στον αντίποδα της πυραμίδας από τη σκοπιά της σχεδιαστικής λογικής τους. Διότι, πρώτον, η έντονη καμπυλόγραμμη μορφή τους ή η πτύχωση χρειάζεται μεγάλη συντήρηση για να παραμείνει ανέπαφη στον χρόνο, σε αντίθεση με την υποτυπώδη και ελάχιστη συντήρηση που χρειάζεται η πυραμίδα για να αντέξει στον χρόνο. Κατά δεύτερο και ουσιωδέστερο λόγο, αυτά τα σύγχρονα κτίρια που αναφέρθηκαν εν είδει παραδείγματος, είναι η αρχιτεκτονική απάντηση στην ολοένα αυξανόμενη επιθυμία και ανάγκη για ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. 01. Η μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας, 2580-2560 π.Χ., 4η δυναστεία 02. Μουσείο Τέχνης του Tel Aviv, Israel, Preston Scott-Cohen 03. Σπίτι μπουκάλι του Klein, Rye, Victoria, Αυστραλία, Charles Ryan McBride Η ευελιξία σημαίνει τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται το κτίριο σε αλλαγές χρήσης και σε απρόσμενες περιστάσεις. Τα πτυχωτικά αυτά κτίρια, folded buildings όπως αποκαλούνται, είναι ένα βήμα πριν την κίνηση, αναπαριστώντας την παγωμένη κίνηση, για να ανακαλέσουμε τον διάσημο ορισμό της αρχιτεκτονικής από τον Friedrich Schelling. Τα πτυχωτικά κτίρια αυτά δείχνουν τη μάχη του αρχιτέκτονα με τον χρόνο, όχι με την έννοια της δημιουργίας ενός προϊόντος που θα αντέξει όσο γίνεται πιο πολύ, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά με την έννοια του σχεδιασμού που προορίζεται να εξυπηρετήσει απαιτήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλάζουν ραγδαία και άρδην και ενίοτε αλληλοσυγκρούονται, καθώς αντικατοπτρίζουν τις περίπλοκες πολυπολιτισμικές κοινωνίες οι οποίες συχνά απαιτούν τη συνεχή αναβάθμιση των κτιρίων, όπως και του λογισμικού των υπολογιστών, για να εξυπηρετήσουν τις μεταβαλλόμενες κοινωνικές ανάγκες και νέες επιθυμίες. Την ανάγκη αυτή για συνεχή εξέλιξη επισημαίνει και η Σοφία Βυζοβίτη, όταν αναφέρεται στο νέο καθεστώς που διέπει το αρχιτεκτονικό αντικείμενο, που δεν αναφέρεται πλέον σε μια χωρική μήτρα, αλλά σε μια χρονική παράμετρο που υπαινίσσεται τη συνεχή αλλαγή και εξέλιξη της ύλης και μορφής². Θέλοντας να κάνει μια γενεαλογία της αρχιτεκτονικής πρακτικής τής πτύχωσης, η Βυζοβίτη εξετάζει τα πρώτα κτίρια που την ενσωμάτωσαν στη λογική τους, τις δύο βιβλιοθήκες στο Jussieu στο Παρίσι από τους αρχιτέκτονες ΟΜΑ, το 1993, το Bicycle Flat στο Άμστερνταμ από τους αρχιτέκτονες VMX το 1998 και το Eye Beam Building, Museum of Art and Technology στη Νέα Υόρκη το 2002 από τους Diller και Scofidio³. 04. Δύο βιβλιοθήκες στο Jussieu στο Παρίσι, ΟΜΑ, 1993 Ακολούθως, θα παρουσιάσω αρχικά την πτύχωση έτσι όπως την αναπτύσσει ο Deleuze στο σημαδιακό του βιβλίο με τον ομώνυμο τίτλο, με σκοπό να αναδείξω τη σημασία της στην αρχιτεκτονική θεωρία. Κατόπιν, θα επιχειρήσω να διαπιστώσω πώς η πτύχωση εφαρμόζεται στη σύγχρονη αρχιτεκτονική σκέψη και πρακτική, εξετάζοντας ταυτόχρονα ποιες είναι οι επιπτώσεις της, ειδικά σε ό,τι αφορά την επιστημολογία του κλάδου της αρχιτεκτονικής. Τέλος, θα επιχειρήσω να αναλύσω τις συνέπειες της τεκτονικής εντατικοποίησης που παράγεται από την πτύχωση, και θα ελέγξω την υπόθεση του αειφόρου οικολογικού σχεδιασμού που αποδίδεται στην πτυχωτική αρχιτεκτονική από τον Luke Feast. Η πτύχωση ως δυναμική αρχή Από την αρχή του κειμένου του, ο Deleuze ορίζει, στην ιδιαίτερα μεταφορική γλώσσα που χρησιμοποιεί, την πτύχωση ως πολιτιστική δύναμη και ισχύ που φέρει τα χαρακτηριστικά κάθε εποχής στην εξέλιξη του ανθρώπου⁴. Η πτύχωση εφαρμόζει στην Ελληνική, τη Ρωμαϊκή, τη Ρωμανική, τη Γοτθική και την κλασική περίοδο, και αντίστοιχα πτυχώσεις αναπτύσσονται σε όλες αυτές τις περιόδους. Η περίοδος ωστόσο που απασχολεί ιδιαίτερα τον Deleuze και τη θεωρεί εμβληματική για την πτύχωση, είναι η περίοδος του μπαρόκ. Διότι, κατά την περίοδο του μπαρόκ, η πτύχωση οδηγεί στην άπειρη συμπερίληψη ή σύμφυρση⁵, αναπαριστά τη συνεχή κίνηση⁶ και συνεχώς αναφέρεται σε άλλες πτυχώσεις, από τις οποίες προκύπτει⁷ και τις οποίες διαρκώς παράγει. Στην πραγματικότητα, η δραστηριότητα της συστολής και διαστολής της πτύχωσης σημαίνει την εξέλιξη και την εκτύλιξη, την εμπλοκή και την ανάπτυξη⁸. Επιπλέον, η πτύχωση σημαίνει μείωση και περιορισμό, ενώ το αντίθετό της, η εκδίπλωση, σημαίνει την αύξηση και την ανάπτυξη⁹. Η πτύχωση, ως εκ τούτου, έχει έναν πολιτισμικό χαρακτήρα, και εμφανίζεται ως μια δύναμη η οποία αναπαριστά την άπειρη εργασία σε εξέλιξη, δηλαδή την άπειρη δεκτικότητα και τον αέναο αυθορμητισμό¹⁰. Σύμφωνα πάντα με τον Deleuze, η πτύχωση δουλεύει όπως το origami, που είναι ως γνωστόν η Ιαπωνική τέχνη της δίπλωσης του χαρτιού¹¹. 05. Η Ιαπωνική Τέχνη της εκδίπλωσης του χαρτιού Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η πτύχωση εμφανίζεται σε κάθε εποχή. Ωστόσο, αυτή καθαυτή είναι επίσης η λειτουργική έννοια του μπαρόκ τον 17ο αιώνα¹². Διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στο μπαρόκ, διότι εκεί γνωρίζει απεριόριστη ελευθερία¹³. Το ίδιο το μπαρόκ, ως καλλιτεχνικό ύφος, είναι μια δυναμική λειτουργία στον βαθμό που συνεπάγεται την καμπυλόγραμμη ρευστότητα της μορφής¹⁴. Κατά το μπαρόκ, ο κόσμος εμφανίζεται ως μια άπειρη σειρά από καμπυλότητες και κλίσεις¹⁵. Ενώ ο κλασικισμός, δια μέσου των Καρτεσιανών του συντεταγμένων, προωθεί τα καθορισμένα σημεία, τις γωνίες και τα κέντρα, εν συντομία τις ουσιώδεις μορφές, μέσω ενός είδους αφηρημένης οικουμενικότητας¹⁶, το μπαρόκ προωθεί την άπειρη διαφοροποίηση της πτύχωσης¹⁷. Επιπλέον, η αντίθεση που υπάρχει στο μπαρόκ μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού, το έξαλλο εξωτερικό που επιφυλάσσει ένα ήρεμο και γαλήνιο εσωτερικό στις εκκλησίες¹⁸, δεν είναι τίποτα άλλο από την αντίθεση μεταξύ της πτύχωσης και της εκδίπλωσής της. Ο Simon O’Sullivan θεωρεί ότι «η έννοια της πτύχωσης επιτρέπει στον Deleuze να σκεφτεί δημιουργικά την παραγωγή τής υποκειμενικότητας (…), τη σχέση που έχει δηλαδή κανείς με τον εαυτό του.»¹⁹. Το σημείο αυτό είναι σημαντικό για την πτύχωση διότι συνδέεται με τον Leibniz, από του οποίου τα γραπτά προέρχεται η έμπνευση της έννοιας της πτύχωσης. Ο Leibniz ονομάζει μονάδα πότε την ψυχή πότε το υποκείμενο, και αυτή η μονάδα είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος του Deleuze²⁰. Η μονάδα είναι ένα μεταφυσικό σημείο, το οποίο ωστόσο δεν είναι προνομιούχο, ούτε βρίσκεται στο κέντρο των πραγμάτων, αφού ο κόσμος απαρτίζεται από άπειρες μονάδες ή ψυχές²¹. Το υποκείμενο είναι μια μονάδα που καταλαμβάνει ένα σημείο, είναι μια ψυχή και προσφέρει μια προοπτική στα πράγματα²². Ανάλογα, το αντικείμενο είναι ένα συμβάν²³. Ο κόσμος, εννοημένος με τέτοιο τρόπο από τον Deleuze ως αναγνώστης του Leibniz, χαρακτηρίζεται από προοπτικισμό, σχετικισμό και πλουραλισμό²⁴. Ο κόσμος, ωστόσο, είναι επίσης εντός της μονάδας η οποία μοιάζει με κύτταρο, σα δωμάτιο χωρίς πόρτες και παράθυρα²⁵. Όλη η δραστηριότητα της ψυχής που είναι πλήρης πτυχώσεων, λαμβάνει χώρα εντός του κόσμου και εντός της μονάδας²⁶. Η μονάδα ή η ψυχή χαρακτηρίζεται από απόλυτη εσωτερικότητα, ή αλλιώς συνιστά ένα σκοτεινό πλαίσιο, με την έννοια ότι όλα συνάγονται από αυτή και τίποτα δε βγαίνει ή μπαίνει από το εξωτερικό²⁷. Η μονάδα χαρακτηρίζεται από απόλυτη εσωτερικότητα και η ύλη από απόλυτη εξωτερικότητα²⁸. Μεταξύ των μονάδων και της ύλης υφίσταται μια δυνατή ένταση, αν και αλλού ο Deleuze θεωρεί ότι οι μάζες και οι οργανισμοί είναι συμπληρωματικοί ως δύο είδη ισχύος ή δύο είδη πτύχωσης²⁹. Ο Deleuze προσφέρει τη διάσημη αλληγορία της δίπατης οικίας μπαρόκ για να εξηγήσει την ανθρώπινη κατάσταση: το ισόγειο έχει ανοίγματα για παράθυρα και αντιπροσωπεύει την ύλη που επιδρά στις αισθήσεις, ενώ ο πρώτος όροφος προορίζεται για τον νου και την εσωτερικότητα, για τη φρενήρη ζωτικότητα της ψυχής που συνιστά ένα καθαρό εσωτερικό χωρίς εξωτερικό³⁰. Η πτύχωση ως διάγραμμα Ο Graham Livesey παραδέχεται ότι είναι συχνά δύσκολο να μεταφράσει κανείς τις έννοιες του Deleuze στη συγκεκριμένη ή δεδομένη υλική πραγματικότητα, παρά την άμεση και οικουμενική απήχηση που η έννοια της πτύχωσης είχε στον κόσμο της αρχιτεκτονικής, αμέσως μόλις το ομότιτλο βιβλίο του Deleuze δημοσιεύτηκε³¹. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Matthew Krissel θεωρεί ότι η πτύχωση, σε αρχιτεκτονικό πλαίσιο, συνεπάγεται συνεχή διαφοροποίηση, «καθώς νέες και μη προσδοκώμενες δυνατότητες λαμβάνουν χώρα (μεταξύ πτύχωσης που έχει λάβει χώρα, πτύχωσης εν εξελίξει και πτύχωσης που είναι εν αναμονή) χωρίς προκαθορισμένα αποτελέσματα»³². Αυτή η συνεχής διαφοροποίηση του αρχιτεκτονικού πλαισίου συνεπάγεται «έναν ευέλικτο τοπολογικό χώρο (…), ο οποίος δεν μπορεί να αποσπαστεί από το πρόγραμμα και το συμβάν, και στον οποίο οι πτυχώσεις είναι τα ίδια τα συμβάντα»³³. O Krissel συνεχίζει τον προβληματισμό του, θέτοντας το ερώτημα, πώς είναι δυνατό να υπάρξει ο χώρος αυτός στην απτή πραγματικότητα, πέραν της θεωρίας ή του ψηφιακού χώρου. Η απάντηση που προσπορίζει ο ίδιος στο ερώτημά του, φαίνεται ότι δεν είναι σίγουρη: ισχυρίζεται ότι η δυνατότητα να έχει κανείς μια σειρά από επιφάνειες να πτυχώνονται και να αναδιπλώνονται, σημαίνει μια άπειρη και μη προβλέψιμη αρχιτεκτονική, προοδευτική και οπισθοδρομική ταυτόχρονα, αλλά σε κάθε περίπτωση συνεχώς εξελισσόμενη³⁴. Είναι δυνατό να φανταστούμε μια αρχιτεκτονική, όχι μόνο στο επίπεδο της θεωρίας, του διαγράμματος ή της στατικής παραλλαγής, που εφαρμόζεται στην κτιριακή δόμηση και είναι συνεχώς εξελισσόμενη ή αλλιώς διαρκώς αναβαθμιζόμενη, όπως τα λογισμικά των υπολογιστών; Αυτή είναι η ερώτηση που προκύπτει για τους αναγνώστες του από τον προβληματισμό του Krissel. Παρά το γεγονός ότι διάσημοι αρχιτέκτονες που είναι θεωρητικοί ταυτόχρονα, έχουν εξετάσει το ενδεχόμενο μιας τέτοιας συνεχώς αναβαθμιζόμενης αρχιτεκτονικής, και αρκεί να αναφέρουμε εδώ τα ονόματα των Peter Eisenman, Greg Lynn και John Rajchman, η εν λόγω αρχιτεκτονική αυτή είναι μια μελλοντική προβολή και δεν υφίσταται επί του παρόντος. Είναι ωστόσο αξιοσημείωτο ότι η υπάρχουσα πτυχωτική αρχιτεκτονική στις μέρες μας, ήδη δείχνει προς την κατεύθυνση της συνεχώς εξελισσόμενης αρχιτεκτονικής που ακυρώνει τη στατική της αρχή, τη firmitas, ως μια αρχιτεκτονική εν τω έργω, σε συνεχή εξέλιξη. Η συνεχώς αναβαθμιζόμενη αρχιτεκτονική την οποία ο Krissel τοποθετεί στο μέλλον, μπορεί σύμφωνα με τον ίδιο να εφαρμόσει την πτύχωση «στο πλαίσιο της προγραμματιζόμενης ύλης» και «μέσω της ανάπτυξης της νανοτεχνολογίας.»³⁵. Όταν η πτύχωση εφαρμόζεται μόνο στο επίπεδο του μορφοπλαστικού χειρισμού³⁶, και ακόμα χειρότερα όταν δικαιολογείται με αναφορά στην αρχιτεκτονική φαντασία και την υποτιθέμενη ελευθερία της αλλά και το δικαίωμά της για άπειρους νεωτερισμούς, ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας της πτύχωσης αλλά και οι πολυάριθμες συνέπειές της χάνονται και η πτυχωτική αρχιτεκτονική απλά παραδίδεται στον προηγμένο καπιταλιστικό καταναλωτισμό. Οι αρχιτέκτονες ανέκαθεν αντιμετώπιζαν αυτόν τον κίνδυνο, αλλά και την πρόκληση να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες και πολλές φορές τις φαντασιώσεις της πλούσιας πελατείας τους, που συνήθως προσανατολίζεται προς την επιδεικτική κατανάλωση, έναν κίνδυνο που απειλεί να μειώσει την αρχιτεκτονική στο επίπεδο της τρέχουσας μόδας. Ο Mark Jackson θεωρεί πως, ό,τι φαίνεται να είναι στην εμπροσθοφυλακή της αρχιτεκτονικής πρωτοπορίας, συγκεκριμένα ο κυβερνοχώρος και η εικονική πραγματικότητα, τείνει πολλές φορές, σιωπηλά και ασυνείδητα, να υιοθετεί, στην πραγματικότητα, τις πλέον συντηρητικές μεταφυσικές αρχές³⁷. Έχοντας τις προειδοποιήσεις του Jackson κατά νου, πρέπει παρόλα αυτά να σημειώσουμε ότι, από τη δεκαετία του 1980 κι έπειτα, υπάρχει στην αρχιτεκτονική δημιουργία ένα αυξανόμενο μέλημα για την τεκτονική διάστασή της, η οποία σύμφωνα με τον Kenneth Frampton «είναι το δομικό στοιχείο αλλά και η μορφοπλαστική εφαρμογή της παρουσίας του, σε σχέση με το σύνολο του οποίου ήταν μέρος.» Ο όρος τεκτονικός «όχι μόνο αναφέρεται σε μια δομική και υλική εφαρμογή αλλά και σε μια ποιητική της κατασκευής, όπως αυτή μπορεί να ασκηθεί στην αρχιτεκτονική και στις συναφείς εικαστικές τέχνες.»³⁸. Η προσοχή που αφιερώνει ο Frampton στο δομικό στοιχείο, που θεωρεί ότι είναι η ουσία της αρχιτεκτονικής μορφής και αξίζει μεγαλύτερη εκτίμηση από ό,τι η χωρική επινόηση και ο αρχιτεκτονικός νεωτερισμός, είναι προφανώς πολεμικής φύσης και απευθύνεται κυρίως στους μεταμοντέρνους, όπως τον Robert Venturi, και την εμπορευματοποίηση της αρχιτεκτονικής, στην οποία συνέβαλαν ηθελημένα ή άθελά τους. Υποστηρίζοντας την τεκτονική διάσταση της αρχιτεκτονικής, ο Frampton αναφέρεται στον Marco Frascari και στον καίριο ρόλο που ο τελευταίος επιφυλάσσει στον αρχιτεκτονικό σύνδεσμο³⁹. O Marco Frascari, ήδη από το 1984, στο κείμενό του “TheTell-the-Tale Detail”, ελεύθερα μεταφραζόμενο «Η λεπτομέρεια που λέει την ιστορία», υποστηρίζει τη δουλειά τού Carlo Scarpa, αξιολογώντας την αίσθηση της λεπτομέρειας που διατρέχει το έργο του και συνίσταται στους εκφραστικούς και τέλειους κτιριακούς συνδέσμους. Σύμφωνα με τον Frascari: Η αρχιτεκτονική είναι τέχνη, διότι όχι μόνο ενδιαφέρεται να ικανοποιήσει την πρωταρχική ανθρώπινη ανάγκη για ένα καταφύγιο, αλλά συναρμόζει χώρους και υλικά με έναν νοήμονα τρόπο. Αυτό συμβαίνει μέσω μορφικών και πραγματικών συνδέσμων. Ο σύνδεσμος, ως η γόνιμη λεπτομέρεια, είναι ο τόπος όπου η δόμηση αλλά και το χτίσιμο της αρχιτεκτονικής λαμβάνουν χώρα. (Επιπλέον, είναι χρήσιμο να ολοκληρώσουμε την κατανόηση αυτού του ουσιώδους ρόλου του συνδέσμου, ως του τόπου της διαδικασίας του νοήματος της αρχιτεκτονικής, εφόσον η καταγωγή της πρώτης Ινδοευρωπαϊκής λέξης για την τέχνη βρίσκεται στον «σύνδεσμο».)⁴⁰. Η προώθηση της τεκτονικής διάστασης της αρχιτεκτονικής από τον Frascari και τον Frampton είχε έναν ιδιαίτερο πολεμικό στόχο, όπως προαναφέρθηκε, αλλά μπορεί να έχει επίσης συμβάλει στην πρόσφατη υποστασιοποίηση της εντατικής τεκτονικής έκφρασής της στην πτυχωτική αρχιτεκτονική. Η κατά βάση λανθασμένη ιδέα ότι η τεκτονική διάσταση που περιλαμβάνει χωρική καινοτομία και φαντασιακό μορφοπλαστικό χειρισμό είναι τελικά η ουσία της αρχιτεκτονικής, δεν προήλθε από το πουθενά αλλά επωάστηκε σταδιακά και βαθμιαία, στο πλαίσιο τής πλέον σημαίνουσας αρχιτεκτονικής θεωρίας και πράξης, κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990. 06. Μουσείο Castelvecchio, Verona, Carlo Scarpa Όσο κι αν οι επιφανειακές εφαρμογές τής πτύχωσης στην αρχιτεκτονική θεωρία και πράξη είναι γενεαλογικά κατανοήσιμες, το γεγονός αυτό δεν αποτρέπει από το να σκεφτούμε σοβαρά τον ουσιώδη ρόλο της πτύχωσης σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις και προεκτάσεις της. Ο Mark Jackson επισημαίνει τους κινδύνους της εμπορευματοποίησης της πτυχωτικής αρχιτεκτονικής⁴¹, αλλά ταυτόχρονα θεωρεί ότι η πτυχωτική ή κυβερνητική αρχιτεκτονική στην πραγματικότητα επαναπροσδιορίζει «τις ιδέες που έχουμε για τον χώρο, την κατοικία και τη μορφή.»⁴² Το πρόβλημα είναι ότι η πτυχωτική αρχιτεκτονική είναι ακόμα καινούρια, και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως κατανοητή⁴³. Ο Jackson εξετάζει με κριτικό τρόπο τη δουλειά του Stephen Perella, του οποίου η αρχιτεκτονική της υπερ-επιφάνειας έχει αναφορά στην πτύχωση του Deleuze. Η εικονοκυτταρική αρχιτεκτονική -pixel architecture- του Perella, που εκτυλίσσεται στην οθόνη του υπολογιστή, επινοεί μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας μια νέα πλαστικότητα που εφαρμόζει σε ενεργές επιφάνειες, αλλά το εγχείρημα του Perella είναι περιορισμένο μόνο στον μορφοπλαστικό χειρισμό, χωρίς καμία αναφορά στη λειτουργία ή στη χρήση ή ακόμα και στη στατικότητα της αρχιτεκτονικής δομής, κι έτσι είναι μάλλον συμβατικό⁴⁴. 07. Perella, αρχιτεκτονική της υπερεπιφάνειας. Ξενοδοχείο του μέλλοντος 08. Pixel architecture Η υγρή αρχιτεκτονική του Marcos Novak ταυτίζει την αρχιτεκτονική με τον χώρο της πληροφορικής ή τον κυβερνοχώρο που εμφανίζεται ως μια υπερβατική αρχή, η οποία πάλι αποδεικνύεται μάλλον συμβατική ερμηνεία του Deleuze, εφόσον μάλιστα ο τελευταίος δίνει έμφαση στον εγγενή και ουσιαστικό ρόλο της πτύχωσης⁴⁵. O Jackson ευνοεί περισσότερο την ιδιοποίηση της πτύχωσης από τον Greg Lynn μέσω των εννοιών του τελευταίου: ακριβής, ανακριβής και απακριβής, anexact, αρχιτεκτονική σύνθεση⁴⁶. Ο όρος απακριβής ή anexact είναι νεολογισμός, όπως και στα αγγλικά άλλωστε. Η αρχιτεκτονική, σύμφωνα με τον Lynn, οφείλει να πάψει να γοητεύεται από τις στατικές και κλειστές μορφές και πρέπει να τολμήσει να υιοθετήσει τον ανακριβή και άμορφο σχεδιασμό, όπως αυτός εφορμά από ψηφιακές διαδικασίες⁴⁷. Οι ψηφιακές διαδικασίες επιτρέπουν ευέλικτες επιφάνειες, μετρήσιμους περιορισμούς των παραμέτρων του σχεδιασμού που καθορίζουν όρια, χωρίς να τα κλείνουν, και τέλος εξέλιξη στον χρόνο⁴⁸. Το διακύβευμα είναι η έμψυχη, ζωντανή μορφή. Ωστόσο ο Lynn, σύμφωνα πάντα με τον Jackson, αποτυγχάνει να κατανοήσει την πτύχωση του Deleuze ως ένα διάγραμμα το οποίο μεσολαβεί ανάμεσα στην εικονικότητα και στην πραγματικότητα, και λανθασμένα το εκλαμβάνει ως μορφή. Όμως, πάντα σύμφωνα με τον Jackson, η πτύχωση δεν είναι μορφή αλλά είναι μάλλον μια δύναμη⁴⁹. Αυτό που εννοείται ως πτύχωση είναι μια δύναμη για τον Deleuze και μια μορφή για τον Lynn. Ο Lynn, σύμφωνα με τον Jackson, πτυχώνει υπερβολικά γρήγορα και με τον τρόπο αυτόν περιορίζει τη σύνδεση της πτύχωσης με την εικονική πραγματικότητα ως δύναμη. 09. Novak, Liquid Architecture 10. Novak, Liquid Architecture Η εικονική πραγματικότητα δε συνιστά απειλή για την πραγματικότητα αλλά συνιστά μάλλον τον κορεσμό της. Με άλλα λόγια, η εικονική πραγματικότητα σημαίνει την πραγματικότητα στην πληρότητά της. Η εικονική αφαίρεση του Deleuze είναι εγγενής στην τρέχουσα πραγματικότητα, «είναι κατ’ ουσία η δυνατότητα για το νέο σε αυτό που είναι τρέχον», σύμφωνα με τον Brian Massumi⁵⁰. Το εικονικό δε θα έπρεπε να συγχέεται με τον περίπλοκο χώρο που καθιστά δυνατό η τεχνολογία των πολυμέσων αλλά συμφύεται με το πραγματικό. Επομένως, τα διακυβεύματα της αρχιτεκτονικής δε βρίσκονται στην παρουσίαση νέων μορφών που απαντούν στους τεχνολογικούς νεωτερισμούς ή στα προτάγματα των ψηφιακών τεχνολογιών. Τα διακυβεύματα αφορούν μάλλον την ενεργοποίηση του εικονικού σε ό,τι είναι ήδη πραγματικό, του οποίου οι ορίζοντες αποκαλύπτονται στις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας να ακυρώνει το κοντινό και το μακρινό ως το μη τοπικό (…) Μπορούμε να ξεκινήσουμε να αναγνωρίζουμε την αρχιτεκτονική αφηρημένα ως διάγραμμα δύναμης και εξουσίας, ως τεχνολογία δύναμης, και είναι σε αυτό το επίπεδο της κατανομής της δύναμης που παράγει τις μορφές της γνώσης που μπορούν να αναγνωριστούν οι κοινές συνισταμένες μεταξύ ψηφιοποίησης και αρχιτεκτονικής⁵¹. View full είδηση

Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας αποτελεί τη μία από τις 3 πλευρές του μεγάλου πολεοδομικού τριγώνου που ορίζει παραδοσιακά την κεντρικότητα της αθηναϊκής πόλης. Η εξάπλωση των σταθμών του μετρό, ένα νέο συνδετικό υπόγειο δίκτυο που εμφανίζεται στην οριζοντιογραφία του αστικού ιστού, θα δημιουργήσει νέους συνδέσμους μέσα στην πόλη, νέα κέντρα και επίκεντρα, δίνοντας την ευκαιρία επανασχεδιασμού μέρους του δημόσιου χώρου που βρίσκεται σε αφάνεια, «εν υπνώσει», και εντοπίζεται ανάμεσα σε κεντρικές αρτηρίες, αποκομμένους χώρους πρασίνου, μέτωπα ή και γειτονιές. Νησίδες όπως η περιοχή μελέτης αποτελούν ενδιάμεσους χώρους της πόλης, οι οποίοι από «παρόχθια συμπληρώματα», καλούνται να γίνουν μικρά κέντρα και φέρουν το φόρτο ενός ευρύτερου σχεδιασμού, ο οποίος οφείλει να απαντάει στα σύγχρονα αιτήματα περιβαλλοντικής και κοινωνικής αειφορίας. Προτείνεται μια μεθοδολογία προσέγγισης και σχεδιασμού, που ακολουθεί περιβαλλοντικές, ενεργειακές και βιοκλιματικές αρχές, επιτρέπει την άρση των ορίων, προσφέρει συνοχή ανάμεσα στα δίκτυα και τις ροές και ενισχύει την κοινωνικότητα των μικρότερων κέντρων και περιοχών, με την ταυτόχρονη παρουσία του αστικού πρασίνου. Δύο είναι οι συνθήκες που οριοθετούν και επηρεάζουν την περιοχή διαμόρφωσης. Από τη μία, η βουερή ευθυτενής λεωφόρος, και από την άλλη, η παρακείμενη γειτονιά. Για αυτό και ο ρόλος της νησίδας είναι διττός· να συνδυάσει το υπερτοπικό και το τοπικό χαρακτήρα και να συγκεράσει τη μεγάλη κλίμακα της πόλης με τις κοντινότερες γειτνιάσεις. Η πρόταση στοχεύει, έτσι, τόσο στην ανάδειξη του σταθμού πάνω στον υπερτοπικό άξονα της Αλεξάνδρας, όσο και να ρυθμίσει τις ποιότητες του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου, επιτρέποντας να συνυπάρχουν οι συνέχειες του αστικού πρασίνου μαζί με τις δραστηριότητες της καθημερινότητας. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός της πρότασης είναι συνυφασμένος με τον περιβαλλοντικό. Προτείνονται η ανάπτυξη πράσινων δικτύων, η ενίσχυση των φυτεύσεων στην Λ. Αλεξάνδρας (συστηματική φύτευση ενδιάμεσης νησίδας και διπλή φύτευση στο μέτωπο των πλευρικών πεζοδρομίων), η χρήση ΜΜΜ και ποδήλατου (με περιορισμό των λωρίδων αυτοκινήτου 3.00μ αντί 3.50μ. και με τη διαπλάτυνση λεωφορειολωρίδας για ένταξη ζώνης ποδηλατοδρόμου) και, η σύνδεση περιοχών για την προαγωγή της κοινωνικής κινητικότητας. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται η αναμόρφωση του άξονα της οδού Θερειανού με σκοπό τη σύνδεση της διαμόρφωσης με την πύλη του Πεδίου του Άρεως, με ενέργειες όπως η διαπλάτυνση και φύτευση του βόρειου πεζοδρομίου της αλλά και τη διαμόρφωση κεντρικής νησίδας για φύτευση και οργανωμένη στάθμευση οχημάτων. Ακόμα, προτείνεται να διευκολυνθεί η προσπέλαση στη διαμόρφωση από και προς το λόφο Φινοπούλου, του Στρέφη και της περιοχής του Γκύζη, με σχετική διαπλάτυνση των πεζοδρομίων και συστηματική γραμμική φύτευση. Ως χωρικά και αστικά εργαλεία της μικρής κλίμακας, χρησιμοποιούνται: 1. οι τρεις διαβαθμιζόμενες ζώνες «μητροπολιτικού» πεζοδρομίου μεγάλης κυκλοφορίας, του πάρκου και του πεζόδρομου, 2. το στέγαστρο τριών τυπολογιών, ως εργαλείο σύνταξης κανόνα αστικής ομοιογένειας και οδηγό για τη μετάβαση από την υπερτοπική κλίμακα στη τοπική, 3. οι μικρότεροι τόποι συμπερίληψης, ανοιχτοί και προσβάσιμοι, που αναφέρονται σε όλες τις ηλικίες και κοινωνικές ομάδες και επιτρέπουν την πολυλειτουργικότητα (ανάπαυλα, άθληση, αναψυχή, παιχνίδι), και 4. ο αστικός εξοπλισμός και δημόσιες υποδομές. Πρωταγωνιστικό στοιχείο αλλά και μεθοδολογικό εργαλείο της πρότασης είναι το στέγαστρο, που σχηματοποιείται με μία οικονομία χειρισμών. Σε αστικό επίπεδο λειτουργεί ως αναγνωρίσιμο συμβάν, χωρίς να επιβάλλεται στην πόλη με ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία · υφαίνει τον ιστό, τον χρωματίζει, τον σκιάζει και πολλαπλασιάζει τη δυναμική του, σημαίνοντας ταυτόχρονα τις εισόδους στο μετρό, τις στάσεις των ΜΜΜ ή τους καθιστικούς χώρους. Τοποθετείται είτε γραμμικά, είτε ανά ομάδες, με πολλαπλές δυνατότητες, σχηματίζοντας μικρότερους ή μεγαλύτερους τόπους αναφοράς. Με τη σκίαση και την επικάλυψή του, είτε με ηλιακό φωτοβολταϊκό πάνελ (solar umbrella), είτε με τη δυνατότητα εξάπλωσης αναρριχητικού φυτού, συμμετέχει στον ενεργειακό και βιοκλιματικό σχεδιασμό του χώρου, ενισχύοντας την ποιότητα του μικροκλίματος της διαμόρφωσης. Η επιλογή υλικών που επιτρέπουν τις διαπνοές και την απορρόφηση υδάτων, η εντατική φύτευση ψηλών δέντρων τα οποία επιτρέπουν στον αέρα να διαπεράσει τα χαμηλότερα στρώματα του αστικού πάρκου, συμβάλλουν στο φυσικό δροσισμό και στην αποφυγής του φαινομένου της θερμικής νησίδας, ενώ συγχρόνως διατηρούν τη βιοποικιλότητα της πανίδας και της χλωρίδας. Η αρχιτεκτονική του τοπίου και της φύτευσης ακολουθεί, εντείνει και πλουτίζει τη χωρική λογική του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Στηρίζεται στις αρχές της βιοποικιλότητας και της ισορροπίας της μεσογειακής βλάστησης. Πρόταγμα αποτελεί η οικονομία των πόρων, η ανθεκτικότητα των ειδών και η χαμηλή συντήρηση. Συμπερασματικά, η πόλη χρειάζεται και επανα-προσλαμβάνουσες ερεθισμάτων, και τα στέγαστρα στην επανάληψή τους διαγράφουν ένα αχνό αστικό γλυπτό πάνω στη γραμμικότητα του άξονα της Αλεξάνδρας. Εκτός του ότι οφείλουν να σημάνουν, να στεγάσουν και να εξοπλίσουν το δημόσιο χώρο, μπορεί να συμμετάσχουν στην εναλλαγή του βιώματος μιας επιτελεστικής καθημερινότητας, να φωταγωγηθούν τις επίσημες μέρες, να φιλοξενήσουν μία έκθεση ή ένα αστικό συμβάν και να συνδεθούν με διακριτές μνήμες και νέα αστικά βιώματα. Βίντεο με την πρόταση μπορείτε να βρείτε εδώ Στοιχεία έργου Τυπολογία: ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ «Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού Μετρό ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ» Διοργανώτρια Αρχή: ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΑΘΗΝΑ Α.Ε. Βραβεύσεις: 1ο βραβείο Αρχιτεκτονική μελέτη: Theoni Xanthi – XZA Architects, Θεώνη Ξάνθη (lead architect), Μαργαρίτα Ζακυνθινού-Ξάνθη, Σπύρος Γιωτάκης, Νικολέττα Ζακυνθινού-Ξάνθη, Γεώργος Λάριος, Θεοδώρα Σακελλαριάδη, Μάνος Βέλλης Αρχιτέκτων τοπίου: Άννα-Μαρία Βισίλια Μηχανικός Πολεοδόμος Χωροτάκτης: Κωνσταντίνος Ζέκκος Μηχανικός Συγκοινωνιολόγος: Παρασκευή Τριβυζά Πολιτικός μηχανικός: Δανιήλ Σούσσης Ηλεκτρολόγος – Μηχανολόγος μηχανικός: Νικόλαος Ξηρουδάκης Μηχανικός Υδραυλικών Έργων: Βασιλική Αγραφιώτου Περιβαλλοντολόγος: Θεοδώρα Μπαρτζή Γεωπόνος: Κώστας Ζηλεμένος Τοποθεσία: Αλεξάνδρας, Αθήνα, Ελλάδα View full είδηση

Στη φετινή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, ένα από τα πιο επιδραστικά γεγονότα παγκοσμίως στον τομέα, το περίπτερο της γερμανικής αντιπροσωπείας έχει μια ιδιαιτερότητα: θυμίζει λιγότερο περίπτερο σε έκθεση αρχιτεκτονικής και περισσότερο μάντρα οικοδομών. Κι αυτό γιατί στη θέση των εκθεμάτων στέκουν περήφανα ντάνες από πλακάκια, χαρτόνια, σωλήνες από PVC και ξύλινες τάβλες. Διαδικασία κατά την οποία αποσπάται ένα μέρος του τοίχου στο έργο Resource Rows στην Κοπεγχάγη. (Φωτογραφία: Rasmus Hjortshø) Αυτόν τον τρόπο βρήκαν οι επιμελητές για να στείλουν ένα μήνυμα στη βιομηχανία των κατασκευών, μια βιομηχανία που λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό με το τρίπτυχο αγοράζω-κατασκευάζω-πετάω. Και αυτά που πετάει μας κοστίζουν ακριβά. Σύμφωνα με στοιχεία του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των κτιρίων ευθύνονται για περίπου 9% των συνολικών εκπομπών CΟ2 (διοξειδίου του άνθρακα) που σχετίζονται με την ενέργεια, ενώ, σύμφωνα με δημοσίευση του ΜΙΤ (Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης), ο χάλυβας και το σκυρόδεμα προκαλούν το μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς η δημιουργία τους απαιτεί θέρμανση των πρώτων υλών σε υψηλές θερμοκρασίες και η ενέργεια για να γίνει αυτό προέρχεται συνήθως από ορυκτά καύσιμα. Η παραγωγή του τσιμέντου για το σκυρόδεμα ευθύνεται για το 7% των παγκόσμιων εκπομπών CΟ2, ενώ για κάθε τόνο μετάλλου που παράγεται από χάλυβα, ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα 2,3 τόνοι διοξείδιο του άνθρακα. Αντί για τη χωματερή Με λίγα λόγια, όσο χτίζουμε, κάνουμε κακό στο περιβάλλον. Και χτίζουμε πολύ. Μόνο ανάμεσα στο 2015 και το 2021, προστέθηκαν στη Γη χτισμένα τετραγωνικά που αντιστοιχούν στο σύνολο του κτιριακού αποθέματος της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ολλανδίας. Προσπαθώντας να μειώσουν τη βλάβη, αρχιτέκτονες και ερευνητές σε όλο τον κόσμο αναζητούν λύσεις, και μία από αυτές είναι να σχεδιάζουν και να δημιουργούν με γνώμονα τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, εφαρμοσμένες στην κατασκευή κτιρίων. Αντί να καταλήξουν στη χωματερή, υλικά όπως αυτά που διάλεξαν οι Γερμανοί για το περίπτερό τους στην Μπιενάλε χρησιμοποιούνται ξανά σε προσόψεις, τοίχους, πατώματα. Η κυκλική χρήση υλικών δεν είναι κάτι καινούργιο στον σχεδιασμό και στην κατασκευή κτιρίων και υποδομών. «Οι άνθρωποι πάντα κοιτούσαν να χρησιμοποιήσουν ό,τι έτοιμο έβρισκαν», λέει ο αρχιτέκτονας Σπύρος Γιωτάκης. «Υπήρχε μια έννοια οικονομίας χρόνου και κόπου. Για παράδειγμα, έπαιρναν κομμάτια από ναούς, όπως αρχαίες κολόνες, και τις χρησιμοποιούσαν σε βυζαντινά κτίσματα». Σήμερα, όμως, είναι συνήθως πιο οικονομικό για τους κατασκευαστές να χρησιμοποιήσουν καινούργια υλικά, τα οποία συχνά είναι ευτελέστερα, με περιορισμένο προσδόκιμο ζωής και βλαβερά για τον πλανήτη. Η χαλύβδινη πρόσοψη της επέκτασης στο Βίντερτουρ της Ελβετίας προήλθε από το κέντρο διανομής ενός σούπερ μάρκετ. Οι αρχιτέκτονες διατήρησαν το διαγώνιο σχήμα. (Φωτογραφία: Martin Zeller) «Είναι πιο εύκολο για τους ανθρώπους να σκεφτούν ότι κάτι θέλει αντικατάσταση, παρά να αλλάξουν το ήδη υπάρχον, και αυτό γιατί είναι σαφώς δυσκολότερο να επεξεργαστείς κάτι παλαιότερο», λέει ο Νικ Τζάκσον, επικεφαλής του πρότζεκτ 1 Triton Square στο Λονδίνο. Κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης του ευμεγέθους κτιρίου, που θα στεγάζει γραφεία για 3.500 ανθρώπους, η ομάδα του κατάφερε να εξοικονομήσει ενέργεια ισοδύναμη με την ετήσια κατανάλωση 10.000 νοικοκυριών (40.000 τόνους άνθρακα), παρά το γεγονός ότι πρόσθεσε τρεις ορόφους στο κτίσμα. Σχεδόν το μισό του όγκου που εξοικονομήθηκε οφείλεται σε τεχνικές που περιλάμβαναν την επανάχρηση υλικών: 33.400 τόνοι σκυροδέματος, 1.843 τόνοι χάλυβα, 3.300 τετραγωνικά μέτρα ασβεστόλιθου αλλά και τα παράθυρα όλης της πρόσοψης. «Από τις πρώτες ερωτήσεις που κάνουμε στους πελάτες που έρχονται είναι: “Έχετε εξετάσει τι μπορείτε να επαναχρησιμοποιήσετε; Μπορείτε να βρείτε ένα ήδη υπάρχον κτίριο και να το διαμορφώσετε με τρόπο που να ταιριάζει στις ανάγκες σας;”» λέει στο «Κ» ο Τζάκσον. Η Arup, η πολυεθνική εταιρεία που ανέλαβε τη μελέτη και την κατασκευή, υπεύθυνη μεταξύ άλλων για έργα όπως η διάσημη Όπερα του Σίδνεϊ, έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια μια στενή συνεργασία με το Ellen MacArthur Foundation, μια ΜΚΟ με αντικείμενο την κυκλική οικονομία, στο φαγητό, στη μόδα αλλά και στο δομημένο περιβάλλον. «Δεν πρέπει αυτομάτως να υποθέτουμε ότι θα γκρεμίσουμε ένα κτίριο και θα φτιάξουμε κάτι καινούργιο και γυαλιστερό απ’ την αρχή. Είναι μια άλλη νοοτροπία για τους αρχιτέκτονες, να ξεκινούν με σημείο εκκίνησης την επαναχρησιμοποίηση, όχι την αντικατάσταση», σχολιάζει ο Τζάκσον. Άνθρακας στα θεμέλια Ο μισός άνθρακας που θα εκπέμψει μια κατοικία στον κύκλο της ζωής της έχει ήδη παραχθεί πριν καν το κτίριο εγκαινιαστεί, παρ’ όλα αυτά συνήθως η προσοχή μας δίνεται στο ρεύμα, το πετρέλαιο και στο υγραέριο που θα χρειαστεί ένα κτίριο για να θερμανθεί. Εν μέρει, επειδή αυτό αγγίζει την τσέπη μας, και ό,τι αγγίζει την τσέπη μας γίνεται οδηγός των εξελίξεων. «Μόλις τα τελευταία πέντε-δέκα χρόνια μπήκε στην κουβέντα η ενέργεια που καταναλώνουν τα κτίρια για να κατασκευαστούν, αυτό που ονομάζουμε ενσωματωμένο άνθρακα. Αυτό το κομμάτι δεν είναι εμφανές, δεν αφορά άμεσα τον χρήστη, δεν το βλέπει», λέει η Μαριάμ Καψάλη, αρχιτέκτονας και καθηγήτρια στο πρόγραμμα Βιώσιμου Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού στην Architectural Association School of Architecture. «Δεν υπάρχουν καν κριτήρια ούτε στην Αγγλία ούτε γενικά στην Ευρώπη για τον υπολογισμό του πόσο είναι πολύ και πόσο λίγο. Όλη η κουβέντα περιστρέφεται γύρω από την ενέργεια. Φυσικά είναι σημαντικό κομμάτι αυτό, που επηρεάζεται και από τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά δεν είναι το μόνο». Όπως επισημαίνει η κ. Καψάλη, ακόμα κι αν αυτό δεν επικρατεί μαζικά, σήμερα έχουμε τα εργαλεία να φτιάξουμε κτίρια που καταναλώνουν κατά τη χρήση τους πολύ λίγη ενέργεια, σε οποιοδήποτε σχεδόν κλίμα, με καλή μόνωση, ανανεώσιμες πηγές, αεροστεγή υλικά και διάφορες εξελιγμένες τεχνολογίες. Όμως, ακόμα η εξίσωση του ενσωματωμένου άνθρακα όχι απλώς δεν έχει λυθεί, αλλά δεν βρισκόμαστε καν κοντά. «Ομολογώ ότι είναι μια δύσκολη πίστα, ωστόσο, αν δεν λυθεί, δεν πρόκειται να φτάσουμε στους στόχους που θέτουν η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο, που λειτουργούν πλέον χωριστά, αλλά παράλληλα», λέει η κ. Καψάλη, αναφερόμενη στους στόχους για μηδενικές εκπομπές των κτιρίων μέχρι το 2050. Πόλη του Μεξικού: Οι ντόπιοι δώρισαν λίγη γη και έτσι δημιουργήθηκε μια αίθουσα μουσικής, φτιαγμένη αποκλειστικά από ανακυκλωμένα υλικά της περιοχής: τούβλα, ξύλο, μπετόν και πέτρα από το κοντινό ηφαίστειο Σαλτοκάν. (Φωτογραφία: JAIME NAVARRO) Εδώ έρχεται η ιδέα της κυκλικής οικονομίας και στην αρχιτεκτονική. Πρόσφατα, το αρχιτεκτονικό γραφείο όπου εργάζεται η ίδια, το Architype, ανέλαβε την ανακαίνιση ενός πρώην τηλεφωνικού κέντρου της δεκαετίας του 1930 το οποίο στεγάζει τα γραφεία του Ινστιτούτου Βιώσιμης Ηγεσίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Σε ένα πρότζεκτ που θεωρούν ότι λειτουργεί ως εξαιρετικό παράδειγμα ανακαίνισης με χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα, λειτουργώντας με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, χρησιμοποίησαν φωτιστικές εγκαταστάσεις από άλλο κτίριο του ίδιου πανεπιστημίου (έλεγξαν και επανέκδωσαν πιστοποιητικά εγγύησης σε περισσότερα από 350 φώτα LED). Αντί να κατεδαφιστεί και να ξαναχτιστεί, η πέτρινη επιφάνεια της πρόσοψης επιδιορθώθηκε σύμφωνα με τη γιαπωνέζικη μέθοδο Kintsugi, που αντιμετωπίζει τη φθορά και την επισκευή ως μέρος της ιστορίας ενός αντικειμένου που αξίζει να φαίνεται και όχι να καλύπτεται. Στον χώρο της εισόδου τοποθέτησαν ένα γραφείο που προηγουμένως βρισκόταν στις εγκαταστάσεις του Netflix στο Λονδίνο. Διατήρησαν ακόμη και τους ανελκυστήρες, οι οποίοι επισκευάστηκαν και παραδόθηκαν εκ νέου. Όσα έπιπλα δεν χρησιμοποιήθηκαν, χαρίστηκαν σε κοινότητες της περιοχής, γλιτώνοντας με αυτόν τον τρόπο 21.600 κιλά καρέκλες, τραπέζια και ντουλάπια απ’ το να καταλήξουν στη χωματερή. Όψη του περιπτέρου της Γερμανίας στη φετινή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, με σαφές συμβολικό μήνυμα. (Φωτογραφία: Matteo de Mayda) Αυτά συμβαίνουν στη Βρετανία, μια χώρα που υπήρξε πρωτοπόρα στην ανάπτυξη νέων βιομηχανικών προϊόντων μετά τη Μεγάλη Έκθεση του 1851 και όπου τα τελευταία χρόνια μεγάλες εταιρείες όπως η Arup, αλλά και ακαδημαϊκοί, προωθούν την ιδέα της επανάχρησης υλικών. Τρία χρόνια πριν, μια ομάδα αρχιτεκτόνων –μεταξύ των οποίων 14 νικητές του βραβείου Στέρλινγκ της RΙΒΑ, της Βασιλικής Ένωσης Αρχιτεκτόνων της Μεγάλης Βρετανίας– ξεκίνησαν μια καμπάνια ευαισθητοποίησης κατά της κατεδάφισης κτιρίων, για το καλό του πλανήτη. «Πρέπει να σταματήσουμε να κατεδαφίζουμε απερίσκεπτα», λένε. «Διαβατήρια» υλικών Στην Ολλανδία, ο Τόμας Ράου, αρχιτέκτονας, έχει αναπτύξει ένα σύστημα καταγραφής υλικών σε υπάρχοντα κτίρια, καθώς και της προοπτικής που μπορεί να έχουν για να χρησιμοποιηθούν ξανά στο μέλλον. Χρησιμοποιώντας ένα ψηφιακό «διαβατήριο υλικών», καταγράφει τα ειδικά τους χαρακτηριστικά, ώστε να διευκολυνθεί στο μέλλον η ανάκτηση, η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίησή τους. Η κυβέρνηση της χώρας του σύντομα αγκάλιασε την πρωτοβουλία, προσφέροντας φορολογικές ελαφρύνσεις στους κατασκευαστές για να την υιοθετήσουν. Στην Πόλη του Μεξικού, το αρχιτεκτονικό γραφείο TO Arquitectura σχεδίασε έναν χώρο εκμάθησης κιθάρας, με τη συνεργασία των μαθητών που είχαν συμμετάσχει σε πρόγραμμα δωρεάν μαθημάτων μουσικής. Η τοπική κοινότητα δώρισε ένα μικρό χωράφι, οι αρχιτέκτονες συνεργάστηκαν με τους κατοίκους και το αποτέλεσμα ήταν ένα θολωτό κτίσμα φτιαγμένο αποκλειστικά από ανακυκλωμένα υλικά της περιοχής: κόκκινα τούβλα, ξύλο, κομμάτια από μπετόν, ηφαιστειογενή πέτρα (η περιοχή βρίσκεται κοντά στο ηφαίστειο Σαλτοκάν), κόκκινους λίθους. Το βραβευμένο Enterprise Centre της Architype χαρακτηρίστηκε το «πιο πράσινο κτίριο στη Βρετανία» – στην πρόσοψη βλέπουμε αποσπώμενες επιφάνειες από ψάθα. (Φωτογραφία: Matteo de Mayda) Στην Κοπεγχάγη, ο Άντερς Λεντάγκερ έφτιαξε το συγκρότημα 92 κατοικιών Resource Rows (υποψήφιο για το βραβείο Mies van der Rohe 2022) χρησιμοποιώντας ενιαία κομμάτια τοίχων από τούβλα τα οποία ήταν ενωμένα με κονίαμα και ήταν αδύνατο να χωριστούν, ώστε να χρησιμοποιηθούν ξανά. Προκειμένου να μην καταλήξουν στα σκουπίδια, η ομάδα του Λεντάγκερ έκοψε τους τουβλότοιχους από τα ιστορικά ζυθοποιεία της Carlsberg στην Κοπεγχάγη, από παλιά σχολεία και βιομηχανικά κτίρια σε όλη τη Δανία, σε ενιαία κομμάτια 1 επί 1 μέτρο, δημιουργώντας έτσι νέους τοίχους. Ακόμη, χρησιμοποίησε ξυλεία που προοριζόταν για πέταμα, ανακυκλωμένο τσιμέντο από μια γέφυρα και παλιά παράθυρα, εξοικονομώντας 463 τόνους απορριμμάτων και 29% σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Όπως είδαμε και πιο πάνω, η κυκλική οικονομία έχει τις ρίζες της στην ανάγκη. Μία από τους αρχιτέκτονες του βραβευμένου κτιρίου K 118 στο Βίντερτουρ της Ελβετίας, Μπάρμπαρα Μπιουζέρ, έχοντας εργαστεί στην Τανζανία και το Σουδάν, παρατήρησε πόσο πολύτιμα ήταν τα υλικά αντικείμενα που στην Δύση κατέληγαν στις χωματερές, όπως ήταν για παράδειγμα τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Σχεδιάζοντας με την υπόλοιπη ομάδα το K 118, μια πρώην αποθήκη που θα έχει εφεξής μεικτή χρήση (κατοικίες, εργαστήρια, χώροι συνεργατικής τηλεργασίας), κατάφεραν να προσθέσουν τρεις επιπλέον ορόφους με πάνω από το ήμισυ των δομικών υλικών να προέρχεται από ανακυκλωμένα κτίρια. Τούβλα από 90% ανακυκλωμένα υλικά οικοδομής, της εταιρείας Kenoteq. (Φωτογραφία: Matteo de Mayda) Ολόκληρη η βασική κατασκευή από χάλυβα προήλθε από ένα κέντρο διανομής σούπερ μάρκετ σε γειτονική πόλη. Τα παράθυρα, οι προσόψεις, τα θερμαντικά σώματα και τα ξύλινα δάπεδα τα πήραν από κατεδαφισμένα κτίρια της περιοχής. Στην προηγούμενη ζωή της, η σκάλα του κτιρίου –η οποία είναι πάνω από 30 ετών– βρισκόταν σε ένα κτίριο γραφείων στη Ζυρίχη, όπως και τα 80 παράθυρα και οι πλάκες γρανίτη που επαναχρησιμοποιήθηκαν για τα δάπεδα του μπαλκονιού. Με αυτόν τον τρόπο υπολογίζουν ότι εξοικονόμησαν 500 τόνους καινούργιων υλικών. Στη Βομβάη της Ινδίας, το αρχιτεκτονικό γραφείο S+PS δημιούργησε μια πολυτελή κατοικία όπου η ανακύκλωση των υλικών μπλέκεται με την ανακύκλωση εννοιών όπως η ιστορία και η μνήμη. Η πρόσοψη είναι φτιαγμένη από παράθυρα και πόρτες κατεδαφισμένων σπιτιών, ενώ χρησιμοποιήθηκαν υλικά όπως παλιά υφασμάτινα κομμάτια, δάπεδα από παλιά δοκάρια και τελάρα, έπιπλα από την εποχή της βρετανικής αποικιοκρατίας. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν και σε άλλες χώρες, ενώ πρωτοβουλίες ξεπηδούν και στη βιομηχανία των κατασκευαστικών υλικών. Η Έλι Μπίρκχεντ από την Κορνουάλη σχεδιάζει τούβλα από προϊόντα τα οποία επιχειρήσεις της περιοχής της προόριζαν για πέταμα: τρίχες από ένα κομμωτήριο, μαλλί και κοπριά αλόγων από μια φάρμα (λειτουργεί συγκολλητικά για τον πηλό), απόβλητα σιταριού από μια ζυθοποιία, ανακυκλωμένα μπουκάλια ενός μπαρ. Αντίστοιχα, στη Σκωτία η εταιρεία Kenoteq παράγει τούβλα από 90% ανακυκλωμένα υλικά οικοδομής, ενώ η δανέζικη εταιρεία d line έχει λανσάρει ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας στο οποίο τα προϊόντα της (βρύσες, πόμολα κ.ά.) επισκευάζονται και μεταπωλούνται στο 60% της τιμής, εξοικονομώντας έως και 91% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με σκοπό να επεκταθεί η περίοδος χρήσης τους έως και τα 100 χρόνια. Από τον Πικιώνη στις μπουλντόζες Πίσω στην Ελλάδα, ο Σπύρος Γιωτάκης μού θυμίζει ότι έχουμε και εδώ εμβληματικά έργα κυκλικής οικονομίας, απλώς τότε δεν τα έλεγαν έτσι. Ένα ιδιαίτερο παράδειγμα είναι η αναστήλωση του Λουμπαρδιάρη από τον μεγάλο αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, ο οποίος χρησιμοποίησε μάρμαρα, πήλινα στοιχεία, υλικά από γκρεμισμένα νεοκλασικά, ακόμη και από την κατεδάφιση της Βαρβακείου Σχολής. Σήμερα, 70 χρόνια μετά, η εικόνα είναι μάλλον διαφορετική. Σε πρόσφατο ρεπορτάζ του «Κ», σχολιάζοντας το κτιριακό απόθεμα της Αθήνας ο πρόεδρος των Ελλήνων αρχιτεκτόνων, Δημήτρης Ξυνομηλάκης, υπογράμμιζε τον μεγάλο αριθμό ιστορικών κτιρίων που έχουν κατεδαφιστεί. «Η βέλτιστη λύση σε ένα δομημένο περιβάλλον δεν είναι οι κατεδαφίσεις», έλεγε. Resource Rows, Κοπεγχάγη. Χρησιμοποιήθηκαν ενιαία κομμάτια από τουβλότοιχους που ήταν αδύνατο να διαχωριστούν λόγω της συγκολλητικής ουσίας ανάμεσα στα τούβλα. (Φωτογραφία: Rasmus Hjortshøj) Ο αρχιτέκτονας Γιάννης Δουρίδας συμφωνεί: «Η μεγαλύτερη συνεισφορά που μπορεί να έχει ένας αρχιτέκτονας στην κυκλική οικονομία είναι στην πραγματικότητα να μπορεί να ανακυκλώνει τα κτίρια. Για παράδειγμα, ένα κτίριο γραφείων που φτιάχτηκε τη δεκαετία του ’80 και έχει παλαιότερες εγκαταστάσεις ενέργειας, αλλά μπορείς να το βελτιώσεις, δεν υπάρχει λόγος να το γκρεμίσεις. Στην Αθήνα αυτή τη στιγμή γκρεμίζονται άπειρα κτίρια σε σχέση με πόλεις όπως η Ρώμη, όπου δεν χτίζουν, αλλά επαναχρησιμοποιούν τα κτίριά τους. Φυσικά, η γη είναι πολύ ακριβή για να το αποφύγεις εύκολα. Είχε βγάλει το Υπουργείο Περιβάλλοντος μια οδηγία που πριμοδοτεί όσους έχουν ένα οικόπεδο και για παράδειγμα θέλουν να κατεδαφίσουν ένα κτίριο που υπάρχει μέσα, ενεργοβόρο, και να φτιάξουν ένα καινούργιο, πιο βιώσιμο. Τους δίνει μπόνους τετραγωνικά. Αυτό έχει δύο αναγνώσεις. Η μία λέει ότι αυτό το χρέπι που είναι εκεί τρώει ενέργεια. Η άλλη ανάγνωση λέει: αν γκρεμίσουμε τα πάντα επειδή τα βαφτίζουμε ενεργοβόρα, τι γίνεται μετά;». «Στην Αθήνα αυτή τη στιγμή γκρεμίζονται άπειρα κτίρια σε σχέση με πόλεις όπως η Ρώμη, όπου δεν χτίζουν, αλλά επαναχρησιμοποιούν τα κτίριά τους». Γιάννης Δουρίδας, αρχιτέκτονας Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι τον τελευταίο καιρό επικρατεί «πυρετός» κατεδαφίσεων ακόμη και μονώροφων, διώροφων και τριώροφων κτιρίων του Μεσοπολέμου, αφού οι ιδιοκτήτες τους σπεύδουν να τα κατεδαφίσουν πριν χαρακτηριστούν διατηρητέα (το σχετικό πρόγραμμα κινήτρων για τη διατήρηση των κτιρίων αυτών δεν έχει τεθεί ακόμη σε εφαρμογή). Όπως εξήγησε πρόσφατα ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος στην «Κ», το όριο των 100 ετών που καθιστά πιο δύσκολο το να κατεδαφιστεί ένα οικοδόμημα παλαιότερο της εκατονταετίας, οδηγεί σε αγώνα δρόμου τους ιδιοκτήτες τους ώστε να προλάβουν να τα γκρεμίσουν και στη θέση τους να υψωθούν πολυώροφες πολυκατοικίες. To 1 Triton Square εξοικονόμησε κατά την ανακαίνισή του ενέργεια ισοδύναμη με την ετήσια κατανάλωση 10.000 νοικοκυριών. (Φωτογραφία: Simon Kennedy) Επομένως, όταν κάποιος θέλει να κοιτάξει προς το μέλλον, το βλέμμα του μάλλον θα τον οδηγήσει εκτός Ελλάδος. Στην Ευρώπη, σε αρκετές χώρες έχουν ήδη υιοθετήσει την πρόταση του Τόμας Ράου για την καταγραφή και την επανάχρηση υλικών (η πλατφόρμα του λειτουργεί σε Γερμανία, Αυστρία, Βέλγιο κ.α.). Σχηματικά, ίσως βρεθούμε κάποτε σε ένα μέλλον που θα μοιάζει με αυτό που περιέγραψε ο Νικ Τζάκσον: «Η επανάχρηση υλικών και συστημάτων θα αλλάξει τον τρόπο που λειτουργούν οι αρχιτέκτονες. Θα γίνουμε, σταδιακά, ένα είδος δημιουργών κολάζ, δηλαδή θα συναρμολογούμε υλικά. Θα είναι μια ενδιαφέρουσα εξίσωση». View full είδηση