Αναζήτηση στην κοινότητα

Μπορεί η πανδημία να μην έχει αλλάζει ριζικά τα πράγματα ως προς την τροφοδοσία των μονάδων βιοαερίου, ωστόσο παραμένει το ερώτημα των μελλοντικών επενδύσεων στον κλάδο. Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Παραγωγών Βιοαερίου έχει θέσει επί τάπητος στις αρχές του μήνα σε επιστολή του τα ζητήματα τόσο σε σχέση με την αλλαγή στις τεχνικές προδιαγραφές των έργων όσο και για εκείνο της πτώσης των τιμών αναφοράς από το 2022. Την ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη η συζήτηση σε σχέση με το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ που περιλαμβάνει ρυθμίσεις και για τις ΑΠΕ, συνεχίζεται ο προβληματισμός στην αγορά σε σχέση με την εξέλιξη της κρίσης. Ένας από τους ενεργειακούς κλάδους, οι παραγωγοί βιοαερίου έχουν εκφράσει ήδη τους προβληματισμούς τους. Είναι ενδεικτικό πως σύμφωνα με όσα αναφέρει στο Energia.gr το μέλος του Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου Σπυρίδων Τζιάκας τα δεδομένα στην οικονομία θα επαναπροσδιορίσουν μελλοντικές επενδύσεις. Αναφέρει χαρακτηριστικά πως το θετικό αυτή τη στιγμή είναι ότι ο ΔΑΠΕΕΠ παραμένει φερέγγυος στις πληρωμές κι έχει μειώσει το διάστημα πληρωμής στον ένα μήνα, όμως εάν υπάρχει άνοιγμα του χρόνου αποπληρωμής θα δημιουργηθούν ανυπέρβλητα προβλήματα. Ο κ. Τζιάκας επισημαίνει πως «υπάρχουν συσσωρευμένα έργα βιοαερίου στον ΔΕΔΔΗΕ υπό αδειοδότηση, γεγονός που οφείλεται στο ζήτημα της προτεραιότητας που είχαν άλλα έργα (Ενεργειακές Κοινότητες) στον έλεγχο των αιτημάτων». Βέβαια αυτό το σύστημα άλλαξε με την πρόσφατη ρύθμιση του ΥΠΕΝ. Έτσι μονάδες βιοαερίου, κατατάσσονται στην ομάδα Β προτεραιότητας με κάποιες προϋποθέσεις. Τονίζει δε ότι «μέχρι τέλος Ιουνίου ο ΔΕΔΔΗΕ θα δώσει πάνω από 10 όρους σύνδεσης σε μονάδες βιοαερίου». Από την άλλη πλευρά, ένα άλλο ζήτημα που θέτει ο σύνδεσμος είναι εκείνο των τιμών αναφοράς(ΤΑ), καθώς με υπουργική απόφαση αυτές που θα ισχύσουν από το 2022 αλλάζουν και πέφτουν από το 225 που είναι σήμερα στο 209 για έργα πάνω από 1 ΜW, την ώρα που ούτε το λειτουργικό και κατασκευαστικό καθεστώς έχει πέσει. Να σημειωθεί πως ο σύνδεσμος σε επιστολή του στην ηγεσία του ΥΠΕΝ είχε εκθέσει τους προβληματισμούς του (μπορείται να δείτε την επιστολή εδώ). Η τεχνολογία του βιοαερίου είναι μια τεχνολογία που μπορεί να λύσει περιβαλλοντικά προβλήματα σε τοπικές κοινωνίες γιατί απορροφά μεγάλο όγκο αποβλήτων, γι΄ αυτό το λόγο υπάρχουν και προβλέψεις για περεταίρω ανάπτυξη του στο ΕΣΕΚ. Πάντως σε ό,τι έχει να κάνει με τις ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ που εντάσσονται στο υπό συζήτηση σχέδιο νόμου, παράγοντες της αγοράς εμφανίζονται θετικοί, καθώς θα μειωθούν σημαντικά οι χρόνοι αδειοδότησης. Τόσο ως προς τη μείωση του χρόνου για την άδεια παραγωγής από τη ΡΑΕ, ο οποίος θα πάει στους 2 μήνες όσο και ως προς τη μείωση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης για όλες τις δραστηριότητες, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα σε ιδιώτες αξιολογητές να συμμετέχουν στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Μια σημαντική εξέλιξη για τις περισσότερες από 60 μονάδες παραγωγής ενέργειας από Βιοαέριο που λειτουργούν στην Ελλάδα σήμερα, σημειώθηκε ως αποτέλεσμα των εντατικών ενεργειών του ΕΣΠΑΒ (Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου) προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ο ΕΣΠΑΒ, τα δύο τελευταία έτη, ανέδειξε τα προβλήματα βιωσιμότητας του κλάδου ως αποτέλεσμα του σημαντικά αυξημένου κόστους λειτουργίας των εγκαταστάσεων, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης. Το Υπουργείο, ανταποκρινόμενο στα υπομνήματα και στα αιτήματα του Συνδέσμου τελικώς προχώρησε στην νομοθέτηση των αναγκαίων έκτακτων μέτρων για την βιωσιμότητα του κλάδου στις 20/03/2023 . Ειδικότερα, στο άρθρο 151 του Νομοσχεδίου «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (…) Εκσυγχρονισμός τις νομοθεσίας για τη χρήση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω τις ενσωμάτωσης των οδηγιών ΕΕ 2018/2001 και 2019/944», το οποίο ψηφίστηκε στις 20 Μαρτίου 2023, προσαυξάνεται η αποζημίωση των μονάδων βιοαερίου κατά 25% επί της τιμής αναφοράς τεχνολογίας ΑΠΕ, για διάστημα ενός έτους. Η προσαύξηση ισχύει για μονάδες που βρίσκονται σε δοκιμαστική φάση ή εν λειτουργία, και μπορεί να παραταθεί βάσει των συνθηκών της αγοράς . Ο ΕΣΠΑΒ καλωσορίζει την θετική αυτή εξέλιξη, ευχαριστεί το ΥΠΕΝ για την ανταπόκριση του και τονίζει ότι θα συνεχίσει να εργάζεται εντατικά για την προώθηση των τεχνολογιών του βιοαερίου και του βιομεθανίου στην Ελλάδα, προκειμένου να αναδειχθούν στην θέση που κατέχουν διεθνώς, στο πλαίσιο της Κυκλικής Οικονομίας. Παράλληλα, υπενθυμίζει την ανάγκη θέσπισης ενός δικαιότερου και παραμετρικού συστήματος αποζημίωσης των μονάδων βιοαερίου που θα λαμβάνει υπόψη και τους παράγοντες διαφοροποίησης του κόστους λειτουργίας των εγκαταστάσεων. Σχετικά έγγραφα (για τα μέλη ΕΣΠΑΒ) εδώ

Το 2019 αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό έτος για το μέλλον της Βιοενέργειας στην Ευρώπη και την Ελλάδα, καθώς διαμορφώνονται τα οριστικά Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Παράλληλα η σταδιακή μείωση της συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από ορυκτό άνθρακα και λιγνίτη, φέρνει τη Βιοενέργεια στο προσκήνιο ως μία αξιόπιστη εναλλακτική πηγή ενέργειας βάσης, εφόσον εξορθολογιστούν και οργανωθούν κατάλληλα βιώσιμες και μακροπρόθεσμες εφοδιαστικές αλυσίδες Βιομάζας. Για τη φετινή χρονιά, η Βιοενέργεια εκτιμάται ότι μπορεί να καλύψει τις πρωτογενείς ενεργειακές ανάγκες της Ελλάδας για 29 ημέρες. Τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά τους νέους στόχους για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας – συμπεριλαμβανομένων πολιτικών με σημαντική επίπτωση και στη χώρα μας – η Ελληνική Εταιρεία Ανάπτυξης Βιομάζας (ΕΛΕΑΒΙΟΜ), το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) συμμετέχουν και φέτος στην πανευρωπαϊκή ενημερωτική εκστρατεία European Bioenergy Day. Η εκστρατεία οργανώνεται από μια ομάδα εθνικών και διεθνών συνδέσμων, ακαδημαϊκών-ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων, υπό το συντονισμό του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιοενέργειας (BIOENERGY EUROPE), μέλη του οποίου είναι η ΕΛΕΑΒΙΟΜ, το ΕΚΕΤΑ και το ΚΑΠΕ. Σκοπός της εκστρατείας είναι η καλύτερη κατανόηση της προόδου που έχει επιτελέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και κάθε κράτος μέλος χωριστά στην ανάπτυξη της Βιοενέργειας καθώς και του κυρίαρχου ρόλου της στην υπό εξέλιξη ενεργειακή μετάβαση. Όσον αφορά την Ελλάδα, τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν ότι τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας και αντιστοιχούν στην κάλυψη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε ηλεκτρική ενέργεια, θερμότητα, ψύξη και μεταφορές για τις πρώτες 329 μέρες του χρόνου. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) καλύπτουν τις υπόλοιπες 36 ημέρες του έτους, εκ των οποίων οι 29 αντιστοιχούν στη Βιοενέργεια. Επομένως η 3η Δεκεμβρίου 2019 είναι η συμβολική ημερομηνία σε ένα ετήσιο «ενεργειακό ημερολόγιο» που έχει επιλεχθεί για τον εορτασμό της Ελληνικής Ημέρας Βιοενέργειας και αντιστοιχεί στην ημέρα από την οποία και μετά η Ελλάδα θα μπορούσε θεωρητικά να τροφοδοτείται με Βιοενέργεια μέχρι το τέλος του έτους για την κάλυψη του συνόλου των ενεργειακών της αναγκών. Σε σχέση με την προ δωδεκαετίας κατάσταση, η Ελληνική Ημέρα Βιοενέργειας έχει μετατεθεί κατά 11 ημέρες νωρίτερα στο έτος, δείχνοντας τη σταδιακή πρόοδο της χώρας σε αυτόν τον ενεργειακό κλάδο. Λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ημέρα Βιοενέργειας εορτάζεται φέτος την 17η Νοεμβρίου, είναι φανερό ότι χρειάζονται να γίνουν ακόμα πολλά βήματα προόδου για να επιτευχθεί σύγκλιση προ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση της ΕΛΕΑΒΙΟΜ, του ΕΚΕΤΑ και του ΚΑΠΕ «Η Βιοενέργεια τα τελευταία χρόνια κάνει σταθερά βήματα προόδου για να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στον χώρο των ΑΠΕ. Δημιουργεί χιλιάδες θέσεις παραγωγικής απασχόλησης στον αγροτικό πληθυσμό και τις εφοδιαστικές αλυσίδες, ενώ οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με στερεή Βιομάζα και με Βιοαέριο συνεισφέρουν ως μονάδες βάσης στην αποκεντρωμένη παραγωγή ηλεκτρισμού. Παράλληλα, η αξιοποίηση της παράπλευρης προκύπτουσας θερμικής ενέργειας σε πληθώρα εφαρμογών (π.χ. θερμοκήπια, ξηραντήρια, εκκοκκιστήρια, πριστήρια, βιομηχανίες τροφίμων κ.ο.κ.) παρουσιάζει σημαντικές λειτουργικές συνέργειες στις επιχειρήσεις του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα. Τέλος, στον κλάδο των μεταφορών τα υγρά Βιοκαύσιμα, καθώς και το υπό προσεχή θεσμοθέτηση ανανεώσιμο αέριο κίνησης (Βιομεθάνιο) μπορούν να παίξουν έναν ολοένα ουσιαστικότερο ρόλο στην σταδιακή απανθρακοποίηση και αυτού του ενεργειακού κλάδου».

Μόνο υπό την προϋπόθεση ότι οι απαιτούμενες ποσότητες πρώτης ύλης θα προέρχονται από αγροτικές ή κτηνοτροφικές ή δασικές εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 30 χιλιομέτρων, θα επιτρέπεται η εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με αξιοποίηση βιομάζας, βιοαερίου ή βιορευστών σε αγροτεμάχια, που βρίσκονται σε εριοχές εκτός Αττικής και χαρακτηρίζονται ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας. Παράλληλα, σε ό,τι αφορά αγροτεμάχια που βρίσκονται σε περιοχές της Επικράτειας εκτός Αττικής και έχουν ήδη καθοριστεί ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας από εγκεκριμένες Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) του άρθρου 29 του ν. 1337/1983 (Α' 33), η εγκατάσταση σταθμών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος έως και 500 kW, επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι: α) οι απαιτούμενες ποσότητες πρώτης ύλης προέρχονται από αγροτικές ή κτηνοτροφικές ή δασικές εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των τριάντα (30) χιλιομέτρων και β) οι σταθμοί ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα εγγεγραμμένα στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων του ν. 3874/2010 (Α' 151) και είναι εγκατεστημένοι εντός της Περιφερειακής Ενότητας στην οποία βρίσκονται οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις τους, όπως αυτές ορίζονται στο ν. 3874/2010. Αυτά προκύπτουν από την τροπολογία που κατατέθηκε το βράδυ της Τρίτης από το υπουργείο Περιβάλλοντος στο σχέδιο νόμου για τις πλαστικές συσκευασίες και την ανακύκλωση, η συζήτηση επί του οποίου ξεκινά σήμερα στη Βουλή. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η τήρηση των προϋποθέσεων των προαναφερθέντων περιπτώσεων θα εξετάζεται κατά το στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των σταθμών. Οι προϋποθέσεις αυτές πρέπει να συντρέχουν και για αιτήματα έκδοσης ή τροποποίησης απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων που έχουν υποβληθεί και δεν έχει εκδοθεί απόφαση μέχρι την έναρξη ισχύος της εν λόγω τροπολογίας. Αναλυτικά: «Η αιτιολογική έκθεση Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας με αξιοποίηση βιομάζας, βιοαερίου ή βιορευστών Η χωροθέτηση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με αξιοποίηση βιομάζας, βιοαερίου ή βιορευστών αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για τον αγροτικό χώρο και, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη αυτού, με σεβασμό στο περιβάλλον και τις θεσμοθετημένες χρήσεις γης. Οι σταθμοί βιομάζας, βιοαερίου και βιορευστών δεν αποτελούν ασύμβατη με την αγροτική παραγωγή δραστηριότητα. Αντίθετα σχετίζονται με αυτή και αδρανοποιούν τα αγροκτηνοτροφικά απόβλητα, μέσω της αξιοποίησης αγροτικών παραπροϊόντων, ενεργειακών καλλιεργειών, ενσιρωμάτων χλωρής νομής γεωργικών καλλιεργειών, κτηνοτροφικών και αγροτοβιομηχανικών οργανικών υπολειμμάτων και αποβλήτων, αποβλήτων βρώσιμων ελαίων και λιπών, αγροτικής και δασικής βιομάζας, κλπ. Οι περιορισμοί που τίθενται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμούς βιομάζας, βιοαερίου ή βιορευστών με την περ. α της προτεινόμενης ρύθμισης έχουν σκοπό να αποτρέψουν την αλλαγή χρήσης γης από αγροτική σε βιομηχανική. Με την περ. β ορίζεται ότι σε αγροτεμάχια που έχουν καθοριστεί ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας από εγκεκριμένες Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) του άρθρου 29 του ν. 1337/1983 (Α' 33), επιτρέπεται με ειδικούς όρους και προϋποθέσεις η εγκατάσταση σταθμών βιομάζας ή βιοαερίου, δηλαδή είναι ισχύος μέχρι και 500 kW και χρησιμοποιούν πρώτες ύλες που παράγονται ή συλλέγονται τοπικά και ανήκουν σε πρόσωπα εγγεγραμμένα στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων. Η υπηρεσία κατά τη χορήγηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης στις περιπτώσεις α και β θα ελέγχει την τήρηση των προϋποθέσεων, δηλαδή θα ελέγχει την προέλευση και τη διαθεσιμότητα της πρώτης ύλης και στην περίπτωση β ειδικά θα ελέγχει επιπλέον αν το αίτημα υποβάλλεται από πρόσωπα εγγεγραμμένα στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων. Η ισχύς της προτεινόμενης ρύθμισης για τις εκκρεμείς αιτήσεις για τις οποίες δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι αναγκαία για την προστασία του περιβάλλοντος και τον εξορθολογισμό στη χωροθέτηση τέτοιων μονάδων. Η τροπολογία Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας με αξιοποίηση βιομάζας, βιοαερίου ή βιορευστών Κατά παρέκκλιση της περ. α' της παρ. 6 του άρθρου 56 ν. 2637/1998 (Α' 200): α) σε αγροτεμάχια, που βρίσκονται σε περιοχές της Επικράτειας εκτός Αττικής και χαρακτηρίζονται από τη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της οικείας Περιφερειακής Ενότητας ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, η εγκατάσταση σταθμών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα, βιοαέριο ή βιορευστών, επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι οι απαιτούμενες ποσότητες πρώτης ύλης προέρχονται από αγροτικές ή κτηνοτροφικές ή δασικές εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των τριάντα (30) χιλιομέτρων, β) σε αγροτεμάχια, που βρίσκονται σε περιοχές της Επικράτειας εκτός Αττικής και έχουν ήδη καθοριστεί ως αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας από εγκεκριμένες Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) του άρθρου 29 του ν. 1337/1983 (Α' 33), η εγκατάσταση σταθμών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος έως και 500 kW, επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι: αα) οι απαιτούμενες ποσότητες πρώτης ύλης προέρχονται από αγροτικές ή κτηνοτροφικές ή δασικές εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των τριάντα (30) χιλιομέτρων και ββ) οι σταθμοί ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα εγγεγραμμένα στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων του ν. 3874/2010 (Α' 151) και είναι εγκατεστημένοι εντός της Περιφερειακής Ενότητας στην οποία βρίσκονται οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις τους, όπως αυτές ορίζονται στο ν. 3874/2010. Η τήρηση των προϋποθέσεων των περιπτώσεων α) και β) εξετάζεται κατά το στάδιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των σταθμών. Οι προϋποθέσεις αυτές πρέπει να συντρέχουν και για αιτήματα έκδοσης ή τροποποίησης απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων που έχουν υποβληθεί και δεν έχει εκδοθεί απόφαση μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος». Πηγή: http://greenagenda.gr/%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B6%CE%B1-%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CE%B1%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%85%CF%83%CF%84%CE%AC-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7-%CF%8D%CE%BB/

Σημείο αναφοράς για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μπορεί να αποτελέσει η Κύπρος δίνοντας περιβαλλοντική αξία στα προϊόντα μετά τη λήξη τους. Πρόκειται για ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα, το Darius, το οποίο ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια και στόχο έχει την ανάπτυξη βιώσιμης λύσης για την ολοκληρωμένη εκμετάλλευση των ληγμένων γαλακτοκομικών αποβλήτων για την παραγωγή βιοαερίου, το οποίο με τη σειρά του αξιοποιείται για την παραγωγή ενέργειας. Το πρόγραμμα παρουσιάστηκε την Τετάρτη, σε διάσκεψη Τύπου, στις εγκαταστάσεις της Animalia Genetics. Το Darius συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Life+, το χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον. Το έργο αποτέλεσε αρχικά ιδέα της εταιρείας Χαραλαμπίδης-Κρίστης, που είναι και η συντονιστής/ δικαιούχος του έργου και σ’ αυτό συμμετέχουν άλλοι πέντε εταίροι/ δικαιούχοι: Το Πανεπιστήμιο Πατρών, η εταιρεία RTD Talos, το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, η Animalia Genetics και η Green Technologies. Την ευθύνη του έργου φέρει η RTD Talos. Όπως τόνισε η υπεύθυνη διαχείρισης της RTD Talos Άντρη Θεοδώρου το πρόγραμμα είναι πιλοτικό, κατατέθηκε το 2010 και λήγει το 2015. «Με το πέρας του έργου, υπάρχει ένα after life plan, δεν τελειώνει, με βάση το οποίο για πέντε χρόνια κανένας εταίρος δεν δικαιούται να έχει όφελος απ’ αυτό», εξήγησε. Τόνισε ότι η αναερόβια χώνευση θεωρείται μια από τις καλύτερες τεχνολογίες για την αντιμετώπιση βιομηχανικών υγρών αποβλήτων με υψηλό οργανικό φορτίο. «Η χρήση αναερόβιας χώνευσης έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια με τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων των νοικοκυριών, αναμειγμένα με άλλα βιομηχανικά οργανικά απόβλητα και κοπριά (συν- χώνευση)», σημείωσε. Από την πλευρά του ο κ. Παπαευσταθίου εξήγησε ότι η εταιρεία Animalia Genetics παράγει χοιρινά, αλλά και βιοαέριο και επεξεργάζεται οργανικά υλικά. Στο πλαίσιο αυτό συμμετέχει στο πρόγραμμα Darius, το οποίο να σημειωθεί ότι το όνομά του προέρχεται από τα dairy products και Cyprus. Η παραγωγή βιοαερίου από την Animalia Genetics καλύπτει το 95% των επιστροφών, των ληγμένων προϊόντων της Χαραλαμπίδης Κρίστης. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Μιχάλης Παπαευσταθίου υπογράμμισε ότι μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η εξασφάλιση των πρώτων υλών, που μπορεί να είναι κοπριές κοτόπουλων, τηγανέλαια, γλυσερίνη, που παράγεται από την επεξεργασία παραγωγή λαδιού και άλλα. «Αν μπορέσουμε να επιλύσουμε το πρόβλημα με τις πρώτες ύλες θα μπορούσαμε να πούμε ότι πάμε πολύ καλά», είχε χαρακτηριστικά, ενώ τόνισε ότι μόνο τα ξενοδοχεία έχουν δύο τόνους απόβλητα την ημέρα από το catering κι οι φυλακές 1,5 τόνο. «Άλλη σημαντική πηγή είναι τα πράσινα απόβλητα (κλαδέματα, γρασίδι, δέντρα), που ευτυχώς άρχισαν να φυλάγονται», παρατήρησε. Η Animalia Genetics, αφού παράγει τις πρώτες ύλες σε βιοαέριο, το μετατρέπει σε ενέργεια και στη συνέχεια, την πωλεί στην Αρχή Ηλεκτρισμού προς 11,9 σεντ την κιλοβατώρα, τιμή που αποτελεί από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Στο μέλλον, η εταιρεία, όπως είπε ο κ. Παπαευσταθίου, έχει βλέψεις για να πωλεί από μόνη της ενέργεια. Πηγή: http://www.econews.gr/2013/11/07/bioaerio-galaktokomika-107734/

Από την αξιοποίηση της κοπριάς των ζώων, αλλά και τα υποπροϊόντα τους, είναι γνωστό πως θα μπορέσουμε να έχουμε σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη τόσο με τη δημιουργία κομπόστ (χούμους ή εδαφοβελτιωτικό) όσο και την παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας. Δυστυχώς, όμως, το οργανικό φορτίο των κτηνοτροφικών μονάδων δεν αξιοποιείται και πηγαίνει χαμένο, επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Στη κατεύθυνση αυτή είναι αναγκαία η ανάπτυξη με όρους κυκλικής οικονομίας. Σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, στα κτηνοτροφικά απόβλητα θα πρέπει να υπάρχει ορθή διαχείριση και αξιοποίησή τους, όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες στη Γερμανία και τη Δανία. Μιλώντας στην ημερίδα του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας με θέμα «Διαχείριση και αξιοποίηση κτηνοτροφικών αποβλήτων», που πραγματοποιήθηκε στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της Zootechnia 2017, ο Χρήστος Ζαφείρης, υπεύθυνος δέσμης έργων βιοαερίου στο Τμήμα Βιομάζας του ΚΑΠΕ, είπε χαρακτηριστικά: «Η δυναμική της αγοράς βιοαερίου στην Ελλάδα είναι τεράστια και οι προοπτικές εμφανίζονται ιδιαίτερα θετικές, παρά την επιβράδυνση που έχει επιφέρει στον κλάδο η οικονομική κρίση». Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις του Τμήματος Βιομάζας του ΚΑΠΕ, περίπου 17 εκατ. τόνοι κτηνοτροφικών αποβλήτων με ισχύ καυσίμου 355 MW διοχετεύονται ετησίως ανεξέλεγκτα ανά την επικράτεια, από 30.000 βουστάσια, χοιροστάσια και πτηνοτροφεία. Στην περιφερειακή ενότητα της Θεσσαλονίκης λειτουργούν 1.000 σφαγεία, βουστάσια και χοιροστάσια και παράγονται 1,2 εκατ. τόνοι απόβλητων με ισχύ καυσίμου 22 MW. Τα απόβλητα αυτά θα μπορούσαν να καλύψουν σημαντικές ενεργειακές ανάγκες σε ηλεκτρισμό, αλλά και την κατανάλωση καυσίμου. Ειδικότερα, στη Δυτική Θεσσαλονίκη, στις 468 κτηνοτροφικές μονάδες που λειτουργούν, υπάρχουν 27.000 βοοειδή και παράγουν 487.000 τόνους αποβλήτων. Με αυτό το δυναμικό θα μπορούσαν να καλυφθούν ενεργειακές ανάγκες περίπου 22.000 νοικοκυριών, αλλά και οι μετακινήσεις μεγάλου αριθμού αυτοκινήτων. Ο κ. Ζαφείρης παρουσίασε συγκεκριμένα παραδείγματα για τη σημασία της ενεργειακής αξιοποίησης οργανικών αποβλήτων, ενώ εξήγησε τη σημασία της χωροταξίας μιας μονάδας. Αναφερόμενος στις τεχνολογικές εξελίξεις αναφέρθηκε στη βελτιστοποίηση της παράγωγης του βιοαερίου και το βιοκαύσιμο δεύτερης γενιάς, που είναι το βιομεθάνιο. Πηγή: http://greenagenda.gr/32407/

Τα ζωικά απόβλητα από κτηνοτροφικές μονάδες, ευθύνονται, – σύμφωνα με τις μετρήσεις – για συντριπτικά περισσότερα προβλήματα μόλυνσης της ατμόσφαιρας, του υδροφόρου ορίζοντα, των ποταμιών και των θαλασσών από πολλές άλλες – ενοχοποιημένες (ανθρώπινες) δραστηριότητες και βιομηχανίες! Παγκόσμια, υπάρχει μια γενικευμένη προσπάθεια για μετριασμό της μόλυνσης από δισεκατομμύρια τόνους περιττωμάτων ζώων και αποβλήτων της μαζικής κτηνοτροφίας και «βιομηχανίας» κρέατος, μέσω ενεργειακής επεξεργασίας και παραγωγής ενέργειας. Στην Ελλάδα, με τις μικρές σχετικά κτηνοτροφικές μονάδες, υπολογίζεται ότι παράγονται περίπου 17 -20 εκατ. τόνοι οργανικών αποβλήτων από αυτή τη «βιομηχανία» (βουστάσια, χοιροστάσια, πτηνοτροφία, σφαγεία), που, σύμφωνα με τους ειδικούς, μεταφράζονται σε δυνατότητα παραγωγής περισσότερων από 350 μεγαβατώρων (MWh) ετησίως. Εξ αυτών, ελάχιστα επεξεργάζονται, υπάρχουν μόνο 2-3 μικρές μεμονωμένες μονάδες πανελλαδικά, ενώ εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων καταλήγουν ανεξέλεγκτα σε παράνομους χώρους απόθεσης, βουνοπλαγιές, χαντάκια και ρεματιές. Επικίνδυνοι μικροοργανισμοί και χημικές ουσίες περνάνε στο φυσικό περιβάλλον μολύνοντας τα επιφανειακά και υπόγεια νερά, προκαλώντας φαινόμενα ευτροφισμού και ότι άλλο συνεπάγεται... Η Ελλάδα είναι τελευταία στην Ευρώπη στη χρηστή διαχείριση σκουπιδιών και αποβλήτων, πόσο μάλλον στη διαχείριση κτηνοτροφικών αποβλήτων, διαδικασία που απαιτεί σύνθετες τεχνικές και εξελιγμένες τεχνολογίες. Μοιραία, η χώρα πληρώνει υπέρογκα πρόστιμα για την αδράνεια που έχει δείξει στην εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων. Πειραιώς και Επίλεκτος ετοιμάζουν μεγάλη μονάδα στα Φάρσαλα Άρα, η είδηση ότι σε μια επαρχιακή πόλη, στα Φάρσαλα, κατασκευάζεται από τον περασμένο Μάιο και θα λειτουργήσει τους πρώτους μήνες του 2017 η μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο στην Ευρώπη, η οποία θα διαχειρίζεται φυτικά και ζωικά απόβλητα, είναι ασφαλώς πρώτου μεγέθους. Στη Θεσσαλία λοιπόν, στο 7ο χιλιόμετρο της οδού Φαρσάλων – Λάρισας, σε έκταση 70 στρεμμάτων, υλοποιείται μια πρωτοπόρα για τη χώρα μας επένδυση, που θα επεξεργάζεται τα απόβλητα από περίπου εκατό κτηνοτροφικές και μεταποιητικές μονάδες της περιοχής και θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια από βιοαέριο! Πρόκειται για τη μονάδα της Επίλεκτος Βιοαέριο Φαρσάλων ΑΕ – μέλος του κλωστοϋφαντουργικού και ενεργειακού ομίλου Επίλεκτος, που είναι εισηγμένος στο Χ.Α. από το 1991. Όπως επισημαίνει στο Liberal ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Επίλεκτος κ. Ευριπίδης Δοντάς, «στην Ευρώπη υπάρχουν μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες που η κάθε μία έχει τη δική της μονάδα βιοαερίου, διαχειριζόμενη τα απόβλητα που παράγει. Εμείς στην Ελλάδα δεν μπορούμε να έχουμε τόσο τεράστιες μονάδες, λόγω μορφολογίας εδάφους κ.λπ. Έτσι, μέσω της μονάδας στα Φάρσαλα θα υπάρξει μια συνολική λύση για όλη την περιφέρεια της Θεσσαλίας». Σύμφωνα με τον κ. Δοντά, «η δυναμικότητα της μονάδας θα είναι 5,252 MWh και θα αξιοποιεί ως πρώτη ύλη περί τους 300.000 τόνους ζωικών και φυτικών αποβλήτων από περίπου 100 κτηνοτροφικές και μεταποιητικές μονάδες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην απορρύπανση της περιοχής». Όπως τονίζει, «ήδη έχουν γίνει συμβάσεις με πολλές κτηνοτροφικές μονάδες που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή, ενώ στο μέλλον θα μπορούν να προστεθούν και πολλές περισσότερες». Η λειτουργία της μονάδας θα επιλύσει το ζήτημα της περιβαλλοντικής διαχείρισης των αποβλήτων, ιδιαίτερα των κτηνοτροφικών μονάδων (βουστάσια, χοιροτροφία, πτηνοτροφία, σφαγεία), οι οποίες σήμερα βρίσκονται αντιμέτωπες με πρόστιμα και άλλες κυρώσεις. «Πρέπει να αλλάξουμε το οικονομικό μοντέλο στη χώρα και να επενδύσουμε στους δρόμους της κυκλικής οικονομίας» σημειώνει ο κ. Δοντάς. Θα επιτυγχάνονται οικονομίες κλίματος, ενώ η επόμενη εργασία θα κλείνει τον κύκλο της προηγούμενης, λύνοντας και το μεγάλο πρόβλημα αποβλήτων, όπου οι μονάδες τώρα δεν μπορούν να διαχειριστούν μόνες τους, ούτε έχουν τις υποδομές». Η... νόμιμη πλέον και χρηστή διαχείριση των αποβλήτων ανοίγει προοπτικές δημιουργίας και άλλων κτηνοτροφικών επιχειρήσεων στην ευρύτερη περιοχή, καθώς η διαχείριση των αποβλήτων λειτουργούσε ως τώρα ως αντικίνητρο για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Επένδυση 17,5 εκατ. ευρώ – 50 θέσεις εργασίας Το κόστος κατασκευής και η συνολική επένδυση της Επίλεκτος Βιοαέριο Φαρσάλων θα ανέλθει στα 17,5 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών τα 10,5 εκατ. προέρχονται από το πρόγραμμα JESSICA, το οποίο στη Θεσσαλία διαχειρίζεται η Τράπεζα Πειραιώς, που χρηματοδότησε το έργο με πρόσθετα 4,1 εκατ., ενώ τα υπόλοιπα αποτελούν συμμετοχή των μετόχων της Επίλεκτος. Η απόσβεση της επένδυσης υπολογίζεται σε επτά με οκτώ χρόνια, ενώ όπως σημειώνει ο κ. Δοντάς, «η μονάδα θα δημιουργήσει περί τις 50 θέσεις εργασίας. Η μονάδα θα είναι αυτόματη, όμως τα πάντα θα παρακολουθούνται από κλειστά κυκλώματα, ενώ ασφαλώς και θα υπάρχουν εργασίες που μόνο ανθρώπινα χέρια μπορούν να τις διεκπεραιώσουν». Ο κ. Δοντάς αναφερόμενος και σε αντιδράσεις διαφόρων περιοχών παλαιότερα σε αντίστοιχες προσπάθειες, τονίζει ότι «αυτό που πρέπει να καταλάβει η κοινωνία είναι ότι οι μονάδες αυτές λύνουν προβλήματα και δεν δημιουργούν νέα. Αυτές οι μονάδες δημιουργούν αειφορία και συνδράμουν στην κυκλική οικονομία». Η λειτουργία της μονάδας και η σύμβαση με το ΛΑΓΗΕ Σύμφωνα με τον κ. Δοντά, «όλη η διαδικασία θα γίνεται μέσα σε κλειστές δεξαμενές όπου μόνο εκεί (σε περιβάλλον χωρίς οξυγόνο) μπορούν να λειτουργήσουν οι μικροοργανισμοί που θα μετατρέπουν τα απόβλητα σε βιοαέριο. Με μηχανές εσωτερικής καύσης θα παράγεται ηλεκτρική ενέργεια ίση με 5,25 μεγαβάτ, ήτοι 40.000 μεγαβατώρες, ή 40 γιγαβατόρες το χρόνο. Οι 40.000 μεγαβατώρες μπορούν να συντηρήσουν ενεργειακά περίπου 10.000 σπίτια ετησίως», σύμφωνα με τον επιχειρηματία. «Πρόκειται για μονάδα βάσης, θα παράγει 24 ώρες το 24ωρο 7 ημέρες την εβδομάδα όλο το χρόνο και όχι όταν έχει ήλιο ή αέρα», τονίζει ο ίδιος. Επίσης σημειώνει ότι έχει ήδη σύμβαση με το ΛΑΓΗΕ για να μπαίνει στο σύστημα το ρεύμα που θα παράγει η μονάδα. Άλλωστε, ο όμιλος της Επίλεκτος εδώ και πέντε χρόνια διαθέτει στην ίδια περιοχή φωτοβολταϊκό πάρκο 200 στρεμμάτων, δυναμικότητας 10 MWe, που αποτελεί το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στην Ελλάδα. Πως γίνεται η... ζύμωση - Τι πετυχαίνει η Αναερόβια Χώνευση Τα κτηνοτροφικά απόβλητα συλλέγονται σε δεξαμενές προ-συλλογής από τις κτηνοτροφικές μονάδες και με κατάλληλα φορτηγά-βυτία μεταφέρονται στη κεντρική μονάδα όπου και αναμειγνύονται με άλλα οργανικά απόβλητα, ομογενοποιούνται και με σύστημα αντλιών οδηγούνται στους χωνευτές για να ξεκινήσει η διαδικασία της Αναερόβιας Χώνευσης. Η διαδικασία λαμβάνει χώρα κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες υγιεινής μειώνοντας τη δραστηριότητα των παθογόνων οσμών και της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Παράγεται βιοαέριο και χωνεμένα υπόλοιπα. Τα υπολείμματα θα επιστρέφουν στο χωράφι, ως εδαφοβελτιωτικά. Το μόνο κόστος για τις κτηνοτροφικές μονάδες θα είναι η μεταφορά των αποβλήτων προς το εργοστάσιο, το οποίο κόστος δε θα είναι αμελητέο, καθώς οι μονάδες είναι «στημένες» σε άλλες προδιαγραφές, χωρίς υποδομές για οργανωμένη συγκέντρωση των αποβλήτων. Επιτυγχάνεται παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, μείωση των οργανικών αποβλήτων, μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, μείωση παθογόνων οργανισμών, αυξημένη απόδοση λίπανσης και περιορισμός οσμών και οπτικής ρύπανσης. Στοίχημα για όλους η επιτυχία του εγχειρήματος Η επιτυχία του εν λόγω εγχειρήματος είναι ένα στοίχημα για όλους Κτηνοτρόφους, κοινωνία, αλλά και του ίδιου του εργοστασίου. Παγιωμένες αντιλήψεις και συνήθειες πολλών δεκαετιών πρέπει να αλλάξουν. Επίσης, όταν κάποιος έχει μάθει να... πλένει τα απόβλητα και να τα πετάει στο ρέμα, δυσκολεύεται να τα φορτώνει σε βυτία και να τα πηγαίνει στο εργοστάσιο! Τα κτηνοτροφία δεν έχουν τις υποδομές για να συλλέγουν οργανωμένα τα απόβλητα. Η κοινωνία δεν βλέπει με θετικό μάτι τέτοιες μονάδες. Στην Πελοπόννησο που πήγε να γίνει κάτι αντίστοιχο, κυνηγήθηκε και ματαιώθηκε. Όμως, η διαχείριση των αποβλήτων είναι μονόδρομος. Τι είναι το JESSICA Το JESSICA είναι μία πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) σε συνεργασία με την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB), υλοποιείται στην Ελλάδα μέσα από τη συνεργασία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και της ΕΤΕπ με πόρους του ΕΣΠΑ 2007 – 2013, και στοχεύει στη στήριξη επενδύσεων σε βιώσιμα έργα αστικής ανάπτυξης, επιδιώκοντας ταυτόχρονα μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων. Το JESSICA εισήγαγε μία διαφορετική προσέγγιση σε σχέση με τα μέχρι σήμερα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Χρηματοδότησης (δανειακή επιστρεπτέα χρηματοδότηση με προνομιακούς όρους επιτοκίου και διάρκειας αποπληρωμής, αντί επιχορήγησης). Η Τράπεζα Πειραιώς διαχειρίζεται 40 εκατ. ευρώ κεφαλαίων του JESSICA (Κοινή Ευρωπαϊκή υποστήριξη για βιώσιμες επενδύσεις σε αστικές περιοχές) για χρηματοδότηση έργων αστικής ανάπτυξης υπό την ιδιότητά της ως Ταμείο Αστικής Ανάπτυξης (ΤΑΑ) για τις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Πηγή: http://www.liberal.gr/arthro/92520/oikonomia/epicheiriseis/peiraios-kai-epilektos-ftiachnoun-ti-megaluteri-monada-bioaeriou-stin-europi.html

Οργανικά απόβλητα από γουρούνια ενός χοιροστασίου της περιοχής του Λέστερ στη Μεγάλη Βρετανία θα χρησιμοποιηθούν για την ηλεκτροδότηση 700 νοικοκυριών αποτρέποντας παράλληλα την απόθεση απορριμμάτων βάρους 18.000 τόνων από τη χωματερή. Τα απόβλητα των χοίρων μαζί με οργανικά απόβλητα από τρόφιμα θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή βιοαερίου όγκου ισοδύναμου με 1,2 Μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας. Ο παραγόμενος ηλεκτρισμός διοχετεύεται στο δίκτυο για την ηλεκτροδότηση τόσο νοικοκυριών όσο και της τοπικής χοιροτροφικής μονάδας. Την τεχνολογία μετατροπής των αποβλήτων σε ενέργεια ανέπτυξε η βρετανική εταιρεία PROjEN BioEnergy, η οποία βραβεύτηκε εντός του μήνα από το Ινστιτούτο Χημικών Μηχανικών της Βρετανίας (IChemE). Η PROjEN BioEnergy βασίστηκε στη διαδικασία της αναερόβιας χώνευσης κατά την οποία φυσικά βακτήρια μετατρέπουν βιοδιασπώμενα υλικά σε αέριο. Πέρα από την παραγωγή ενέργειας περιορίστηκαν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της μονάδας αντισταθμίζοντας εκεινες που παράχθηκαν κατά την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Επίσης, αποφεύχθηκε η επιβάρυνση της τοπικής χωματερής με απόβλητα και υποπροϊόντα της μονάδας. Τέλος, η διαδικασία παράγει ένα παστεριωμένο λίπασμα υψηλής ποιότητας, καθαρό από ζιζάνια και πλούσιο σε άζωτο. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο καταναλώνονται 96 εκατομμύρια τόνοι κοπριάς στη γεωργική γη της Βρετανίας. Η παστερίωση βοηθά στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων μετάδοσης αερομεταδιδόμενων βακτηρίων όπως η λιστερία και η σαλμονέλλα. Πηγή: http://www.econews.gr/2013/11/26/gourounia-bioaerio-108579/

Η εταιρεία Genesis Biopartner Group συμφώνησε με την Unilever για τη συλλογή και τη μετατροπή των ληγμένων τροφίμων σε ανανεώσιμη ενέργεια (βιοαέριο) . Τα απόβλητα, στα οποία περιλαμβάνονται ληγμένα παγωτά και μουστάρδα από το εργοστάσιο στη περιοχή του Aricestii Rahtivani, θα μετατρέπονται σε ανανεώσιμη ενέργεια στη μονάδα βιοαερίου της Genesis, στη περιοχή Filipestii de Padure. Η μονάδα βιοαερίου, ισχύος 1 MW και αξίας 5 εκατ. Ευρώ, άρχισε τη λειτουργία της το περασμένο καλοκαίρι. Η Unilever έχει στόχο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος ολόκληρης της παραγωγικής της αλυσίδας και τη μείωση των γεωργικών πρώτων υλών, ενώ η Ρουμανία έφτασε τα 100 MW σε δυναμικότητα σετη βιομάζα και το βιοαέριο το Μάρτιο του 2014. Πηγή: http://biomassenergy.gr/articles/news/6242-syllogh-kai-metatroph-twn-lhgmenwn-trofimwn-ths-unilever-se-bioaerio