Αναζήτηση στην κοινότητα

Οι παρεμβάσεις αφορούν σε δασοτεχνικά έργα πρόληψης, αντιπυρικές και διαχειριστικές μελέτες και έργα ορεινής υδρονομίας – Anti-nero: Έργα και μελέτες αξίας περίπου 392 εκατ. ευρώ ο απολογισμός του προγράμματος μέχρι σήμερα – Υπεγράφησαν 2 συμβάσεις, μεταξύ ΥΠΕΝ-ΤΑΙΠΕΔ, συνολικού ύψους 215 εκατ. ευρώ αφορούν σε έργα ορεινής υδρονομίας (AQUA MONTIS) και διαχειριστικές μελέτες – Υλοποιούνται ακόμη έργα αναδάσωσης και αντιπλημμυρικά – αντιδιαβρωτικά Δασοτεχνικά έργα πρόληψης, αντιπυρικές και διαχειριστικές μελέτες, έργα ορεινής υδρονομίας, αναδάσωσης και αντιπλημμυρικά, συνολικής αξίας περί τα 757 εκατ. ευρώ, είτε έχουν ήδη υλοποιηθεί είτε βρίσκονται σε εξέλιξη, περιλαμβάνονται στις πρωτοβουλίες που λαμβάνονται για την προστασία των δασών, όπως ενημέρωσε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας τους παραβρισκόμενους σε ειδική εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε, σήμερα, Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2024, στο Ζάππειο. Καταρχάς, στην εκδήλωση έγινε ο απολογισμός του Σχεδίου Προστασίας Δασών (πρόγραμμα Anti-Nero), που υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU. Η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας (PPF) του ΤΑΙΠΕΔ είναι η Διενεργούσα Αρχή και ενεργεί κατ’ εντολή, για λογαριασμό και στο όνομα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συγκεκριμένα της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος ως Αναθέτουσα Αρχή, εκτελώντας όλες τις απαιτούμενες και προβλεπόμενες ενέργειες για την υλοποίηση του έργου. Τα νέα έργα Επιπρόσθετα, ο υπουργός υπέγραψε με τον Εντεταλμένο Σύμβουλο του ΤΑΙΠΕΔ δύο συμβάσεις που αφορούν σε έργα ορεινής υδρονομίας, που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος AQUA MONTIS, ύψους 200 εκατ. ευρώ και σε δασοπονικές μελέτες διαχείρισης δασικών οικοσυστημάτων, έργο ύψους 15 εκατ. ευρώ. Η Επικεφαλής Τομέα Έργων και Υπεύθυνη έργου του Anti-nero του ΤΑΙΠΕΔ, κυρία Γιούλη Βουρνά, παρουσίασε, αναλυτικά, τις παρεμβάσεις του προγράμματος Anti-nero σε όλη την επικράτεια, ενώ το «παρών» στην εκδήλωση έδωσαν στελέχη των περιφερειακών Δασικών Υπηρεσιών, στελέχη του ΤΑΙΠΕΔ, μελετητές και εργολήπτες δασοτεχνικών έργων. Το Anti-nero Ειδικότερα όσον αφορά στο πρόγραμμα Anti-Nero, για πρώτη φορά στην Ιστορία της Ελλάδας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με το πρόγραμμα Anti-nero, υλοποίησε και υλοποιεί, μέσω των περιφερειακών Δασικών Υπηρεσιών του, εντατικές δράσεις πρόληψης δασικών πυρκαγιών, με σκοπό τη θωράκιση έναντι της κλιματικής κρίσης που πλήττει τα μεσογειακά οικοσυστήματα. Η επί σειρά ετών συσσώρευση της καύσιμης ύλης στα δάση απομακρύνεται με σχέδιο ανταπόδοσης στις τοπικές κοινωνίες. Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη η εκπόνηση μελετών αντιπυρικής προστασίας και διαχειριστικών μελετών σε όλη τη χώρα, με στόχο την ολοκληρωμένη διαχείριση των δασών μας. Έτσι, με τους καθαρισμούς των δασών και τη μείωση της υπερβάλουσας καύσιμης ύλης μειώνεται η πιθανότητα μετατροπής τυχόν περιστατικών σε μέγα πυρκαγιές με ανεξέλεγκτες διαστάσεις και επιπτώσεις. Παράλληλα, στόχος του προγράμματος είναι η αποτελεσματική προσβασιμότητα των επίγειων μέσων δασοπυρόσβεσης, μέσα από ένα καλά συντηρημένο δασικό οδικό δίκτυο και αντιπυρικές ζώνες. Συνοπτικά, μέχρι σήμερα, η πορεία υλοποίησης του προγράμματος, το οποίο ξεκίνησε το 2022: ✓ Έχουν πραγματοποιηθεί καθαρισμοί σε περίπου 190.000 στρέμματα. ✓ Βελτιώνεται και συντηρείται δασικό οδικό δίκτυο έκτασης 309.000 στρεμμάτων. ✓ Βελτιώνονται και συντηρούνται αντιπυρικές ζώνες έκτασης άνω των 53.000 στρεμμάτων. ✓ Πραγματοποιείται διάνοιξη μικτών αντιπυρικών ζωνών έκτασης 67.600 στρεμμάτων. ✓ Συντηρούνται δεκάδες υδατοδεξαμενές. ✓ Επισκευάζονται δεκάδες πυροφυλάκια. ✓ Διατίθεται, δωρεάν, ξυλεία σε χιλιάδες κατοίκους ανά περιοχή. ✓ Εκπονούνται μελέτες αντιπυρικής προστασίας, με σύγχρονες τεχνικές προδιαγραφές. ✓ Εκπονούνται διαχειριστικές μελέτες, με επικαιροποιημένες, σύγχρονες τεχνικές προδιαγραφές. ✓ Δημιουργείται ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης βιομάζας για την παραγωγή ξυλείας και ενέργειας. Η πορεία υλοποίησης ανά έτος: Anti-nero 2022: ► Έχουν υπογραφεί 42 συμβάσεις, συνολικού προϋπολογισμού 65,74 εκατ. ευρώ. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται 11 αντιπυρικές μελέτες, ύψους 9,15 εκατ. ευρώ. ► Το σύνολο των εργασιών, που αφορούν στις συμβάσεις του Anti-nero I έχει ολοκληρωθεί, με εξαίρεση 6 αντιπυρικές μελέτες, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουν πραγματοποιηθεί δασοτεχνικές εργασίες (π.χ. καθαρισμοί δασών και δασικών εκτάσεων, συντήρηση οδικού δασικού δικτύου και συντήρηση αντιπυρικών ζωνών), συνολικής έκτασης άνω των 113.000 στρεμμάτων. Anti-nero 2023: ► Έχουν υπογραφεί 47 συμβάσεις, συνολικού προϋπολογισμού 85,01 εκατ. ευρώ. ► Το σύνολο των εργασιών που αφορούν στις συμβάσεις του Anti-nero II έχει ολοκληρωθεί. Πρόκειται για δασοτεχνικές εργασίες (π.χ. καθαρισμοί δασών και δασικών εκτάσεων, συντήρηση οδικού δασικού δικτύου και συντήρηση αντιπυρικών ζωνών) συνολικής έκτασης άνω των 218.000 στρεμμάτων. Anti-nero 2024: ► Έχουν υπογραφεί 74 συμβάσεις, συνολικού προϋπολογισμού 241,10 εκατ. ευρώ. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται 8 διαχειριστικές μελέτες, ύψους 2,16 εκατ. ευρώ. ► Οι δασοτεχνικές εργασίες (π.χ. καθαρισμοί δασών και δασικών εκτάσεων, συντήρηση οδικού δασικού δικτύου και συντήρηση αντιπυρικών ζωνών και για πρώτη φορά δημιουργία μεικτών αντιπυρικών ζωνών), συνολικής έκτασης άνω των 288.000 στρεμμάτων, βρίσκονται σε εξέλιξη. Πρόσθετες πρωτοβουλίες Πέραν των παραπάνω, υλοποιούνται έργα αναδάσωσης (55,71 εκατ. ευρώ) και αντιπλημμυρικά – αντιδιαβρωτικά (63,92 εκατ. ευρώ). Επιπρόσθετα, με πρωτοβουλία του υπουργείου και μετά από σχετική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Πράσινου Ταμείου έχουν διατεθεί πόροι, ύψους 30 εκατ. ευρώ, για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, πλάτους 10 μέτρων, περιμετρικά οικισμών που βρίσκονται εντός ή πλησίον δασών και δασικών εκτάσεων υψηλής επικινδυνότητας για την εκδήλωση πυρκαγιών. Δασική μεταρρύθμιση Παράλληλα, μέσω της ολοκληρωμένης διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας θα μπουν στα δάση υβριδικά σχήματα (δασικοί συνεταιρισμοί και ιδιώτες) για την αξιοποίηση της δασικής βιομάζας, καθώς σκοπός είναι να συντηρείται και να προστατεύεται το δάσος με πιο μόνιμο τρόπο. Η εκκίνηση της μεταρρύθμισης γίνεται από τα δάση της Αττικής (ολοκληρώνονται διαχειριστικές μελέτες δασικών οικοσυστημάτων), αλλά η στρατηγική του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι το σύνολο των ελληνικών δασών κατά τα επόμενα χρόνια, να περάσει σε διαχείριση. Και η διαχείριση αυτή εξασφαλίζει την αναζωογόνηση της δασικής οικονομίας, η οποία θα γίνεται με κριτήριο την προστασία του δάσους και όχι το οικονομικό αντικείμενο. Πρόγραμμα Antinero_αναδασώσεις και αντιπλημμυρικά-αντιδιαβρωτικά View full είδηση

Η κατασκευή ενός giga-εργοστασίου της Tesla κοντά στο Βερολίνο είχε ως αποτέλεσμα την εκρίζωση περίπου μισού εκατομμυρίου δέντρων, σύμφωνα με στοιχεία δορυφορικής ανάλυσης. Ειδικότερα, σύμφωνα με περιβαλλοντική εταιρεία πληροφοριών Kayrros, δορυφορικές εικόνες κατέγραψαν την αποψίλωση 329 εκταρίων δασικής γης, την περίοδο από τον Μάρτιο 2020 έως και τον Μάιο 2023, έκταση που αντιστοιχεί σε περίπου 500.000 δέντρα. Η κατασκευή του γερμανικού εργοστασίου παραμένει εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, έχοντας προκαλέσει πλήθος διαμαρτυριών και αναζωπυρώνοντας τη δημόσια συζήτηση για τα πραγματικά οφέλη της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης. Τον Μάρτιο, μια ομάδα ακτιβιστών έβαλε φωτιά σε πυλώνα ηλεκτροδότησης και σταμάτησε την παραγωγή του εργοστασίου για λίγες ημέρες. Εδώ και μήνες, ακτιβιστές για το κλίμα πραγματοποιούν διαδηλώσεις κατά της σχεδιαζόμενης επέκτασης του μέγα-εργοστασίου, καταλαμβάνοντας δεντρόσπιτα σε κοντινή κατασκήνωση και επιχειρώντας να εισβάλουν στην περιοχή. Δεντρόσπιτα που έστησαν προ μηνών ακτιβιστές κοντά στο giga-factory της Tesla για ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο Gruenheide κοντά στο Βερολίνο – Φωτ.: AP Photo/Ebrahim Noroozi Σημειώνεται πως τον Ιούλιο, το υπουργείο Περιβάλλοντος του κρατιδίου του Βραδεμβούργου ενέκρινε σχέδιο επέκτασης των εγκαταστάσεων για τον διπλασιασμό της παραγωγής σε ένα εκατομμύριο οχήματα ετησίως. Δεκάδες περιβαλλοντικά συμβάντα –μεταξύ αυτών διαρροές καυσίμων, βαφών και αλουμινίου– έχουν καταγραφεί στο σημείο, με την Tesla να απορρίπτει την πιθανότητα περιβαλλοντικής ζημιάς και να γνωστοποιεί πως, όπου κρίνεται απαραίτητο, εφαρμόζονται διορθωτικά μέτρα. Από την πλευρά του ο Ελον Μασκ, ο ιδιοκτήτης της Tesla, επέκρινε την τοπική αστυνομία για το ότι δεν μπορεί να ελέγξει τους «αριστερούς διαδηλωτές». «Το εργοστάσιο της Tesla στη Γερμανία έχει οδηγήσει στην εκρίζωση αρκετών δέντρων. Βέβαια, αυτό πρέπει να τεθεί σε μια προοπτική σε σχέση με το όφελος από την αντικατάσταση των αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης με ηλεκτρικά οχήματα» τονίζει ο Αντουάν Χαλφ, επικεφαλής αναλυτής της Kayrros. Το βορειοανατολικό τμήμα του εργοταξίου κατασκευής του νέου εργοστασίου τον Νοέμβριο του 2021 – Φωτ.: AP Photo/Michael Sohn Σύμφωνα με τον ίδιο, τα κομμένα δέντρα αντιστοιχούν σε περίπου 13.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, τις ετήσιες εκπομπές δηλαδή 2.800 αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης στις ΗΠΑ. «Οπότε, αυτό είναι ένα τμήμα του αριθμού των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που παράγει και πωλεί η Tesla κάθε τρίμηνο», είπε. «Πάντα υπάρχει αντιστάθμισμα, οπότε πρέπει να γνωρίζουμε ποιοι είναι οι όροι του». Σημειώνεται πως η εταιρεία Kayrros καταγράφει την αποψίλωση των δασών χρησιμοποιώντας εικόνες από τον δορυφόρο Sentinel-2, οι οποίες έχουν ανάλυση 10 μέτρων και είναι διαθέσιμες στο κοινό. Τα δεδομένα αυτά ελέγχονται ως προς την ποιότητα από ειδικούς σε θέματα τηλεπισκόπησης. Πηγή: Guardian View full είδηση

Ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αποψίλωση των δασών (EU 2023/1115 - EUDR) θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τις 30 Δεκεμβρίου 2024. Όλο και πιο αυστηρά μέτρα υιοθετούν οι ρυθμιστικές αρχές σε όλο τον κόσμο για την αντιμετώπιση πιεστικών ζητημάτων, καθώς οι ανησυχίες για την περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή κλιμακώνονται. Σε αυτό το μήκος κύματος κινείται ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αποψίλωση των δασών (EU 2023/1115 - EUDR), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 29 Ιουνίου 2023 και έχει σημαντικές επιπτώσεις για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε βιομηχανίες που σχετίζονται με την ξυλεία. Η αποψίλωση των δασών παραμένει μια από τις πιο πιεστικές περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής μας, με τεράστιες εκτάσεις δασών να εξαφανίζονται κάθε χρόνο λόγω ανθρώπινων δραστηριοτήτων όπως η υλοτομία, η αγροτική επέκταση και η ανάπτυξη υποδομών. Το εν λόγω φαινόμενο όχι μόνο συμβάλλει σημαντικά στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά οδηγεί επίσης σε απώλεια βιοποικιλότητας, υποβάθμιση του εδάφους και διακοπή των κύκλων του νερού. Αναγνωρίζοντας την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων, η ΕΕ εισήγαγε τον EUDR. Ο κανονισμός, ο οποίος καλύπτει εμπορεύματα όπως τα βοοειδή, το κακάο, τον καφέ, το φοινικέλαιο, το καουτσούκ, τη σόγια και την ξυλεία, καθώς και προϊόντα που προέρχονται από αυτά τα προϊόντα, στοχεύει στη μείωση της συμβολής της Ευρώπης στην παγκόσμια αποψίλωση και υποβάθμιση των δασών. Οι κύριες υποχρεώσεις του EUDR θα ισχύουν για όλους τους καλυπτόμενους φορείς από τις 30 Δεκεμβρίου 2024 και για πολύ μικρές και μικρές οντότητες από τις 30 Ιουνίου 2025. Το νέο καθεστώς βάσει του κανονισμού EUDR, θέτει σημαντικές προκλήσεις για τις εταιρείες όσον αφορά το κόστος συμμόρφωσης δεδομένων των αυστηρών κυρώσεων και τις λειτουργικές προσαρμογές. Ενώ τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εξαιρούνται επί του παρόντος από το πεδίο εφαρμογής του, μελλοντικές αξιολογήσεις ενδέχεται να επεκτείνουν την κάλυψη σε πρόσθετα προϊόντα και τομείς. Στην περίπτωση των βιομηχανιών κατασκευών και ακίνητης περιουσίας, η ξυλεία αποτελεί μια από τις κυριότερες πρώτες ύλες, με τη μαζική ξυλεία να κερδίζει έδαφος, ακόμα και στην κατασκευή ψηλών κτιρίων και ολόκληρων περιοχών, παρά τις προκλήσεις που παρουσιάζονται κατά τη χρήση του. Ως αποτέλεσμα, ο νέος κανονισμός πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού και της κατασκευής. Τι προβλέπει ο νέος κανονισμός Σύνθετος Έλεγχος της Εφοδιαστικής Αλυσίδας: ο κανονισμός απαιτεί ενδελεχή επανεξέταση των αλυσίδων εφοδιασμού, από την προμήθεια πρώτων υλών έως την παράδοση τελικών προϊόντων. Οι εταιρείες πρέπει να εντοπίζουν την προέλευση των πρώτων υλών και να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία, προσθέτοντας άλλο ένα επίπεδο πολυπλοκότητας στη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Νομικές προκλήσεις και συμμόρφωση: Οι εταιρείες πρέπει να περιηγηθούν σε περίπλοκα νομικά τοπία, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών περιβαλλοντικών νόμων και κανονισμών στις χώρες προμήθειας. Ενσωμάτωση τεχνολογίας για την επίτευξη διαφάνειας: Η χρήση τεχνολογιών όπως το blockchain και το λογισμικό διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτά τα εργαλεία επιτρέπουν την παρακολούθηση υλικών σε πραγματικό χρόνο, την επαλήθευση της συμμόρφωσης και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών αναφοράς. Δέουσα επιμέλεια και αξιολόγηση κινδύνου: Οι εταιρείες πρέπει να αξιολογούν τον κίνδυνο μη συμμόρφωσης σε διάφορα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού και να λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου. Οικονομικοί κίνδυνοι και κίνδυνοι φήμης: Η μη συμμόρφωση με τον EUDR δεν επιφέρει μόνο οικονομικές κυρώσεις, αλλά και σημαντικούς κινδύνους για τη φήμη. Οι καταναλωτές και τα ενδιαφερόμενα μέρη απαιτούν ολοένα και περισσότερο διαφάνεια και ηθικές πρακτικές, επηρεάζοντας την εικόνα της επωνυμίας και το μερίδιο αγοράς. View full είδηση

Όσα κάηκαν τώρα κάηκαν και στη φωτιά του 2009. Αυτά τα δάση χρειάζονται 15 περίπου χρόνια για να ξαναγεννηθούν. Είμαστε στο όριο». Τα δάση της Αττικής εκπέμπουν σήμα κινδύνου εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων πυρκαγιών που διακόπτουν την ολοκλήρωση του κύκλου αναγέννησής τους, εξηγεί στην «Κ» ο δασολόγος και διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», Γαβριήλ Ξανθόπουλος. «Οταν ήρθα το 1995 στην Αθήνα, γνώρισα την Πεντέλη ως καταπράσινο δάσος. Κάηκε το 1995, το 1998, το 2000, το 2001, το 2007, το 2009», λέει χαρακτηριστικά, καταδεικνύοντας το πρόβλημα ανακοπής της φυσικής αναδάσωσης για να καταλήξει: «Στην Αττική σχεδόν δεν έχουμε πια ψηλά δάση». «Ολα γίνονται υπό το πρίσμα της πολιτικής προστασίας, όχι υπό το πρίσμα της κατανόησης του φαινομένου και ενημέρωσης του πολίτη. Δεν μπορούμε να σβήνουμε χωρίς να έχουμε πρώτα οργανωθεί». Καθώς το δασικό τοπίο της Αττικής αλλάζει, τα ερωτήματα για τον τρόπο διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών παραμένουν. «Ολα γίνονται υπό το πρίσμα της πολιτικής προστασίας, όχι υπό το πρίσμα της κατανόησης του φαινομένου και ενημέρωσης του πολίτη. Δεν μπορούμε να σβήνουμε χωρίς να έχουμε πρώτα οργανωθεί», λέει ο Γαβριήλ Ξανθόπουλος επισημαίνοντας πως τα τελευταία χρόνια έχουν μεν υπάρξει βελτιώσεις στη συνολική διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, όπως η σύσταση της ομάδας των «δασοκομάντος», αλλά δεν έχουν παρθεί γενναίες αποφάσεις. «Ο κόσμος πιστεύει ότι τα εναέρια μέσα κάνουν τη διαφορά, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι μια βιώσιμη λύση γιατί κοστίζουν πάρα πολύ. Χρειαζόμαστε επιπλέον δασολόγους, αυτό που λέμε δασικό σώμα, να κάνουν πρόληψη 12 μήνες τον χρόνο», λέει ο ίδιος υποστηρίζοντας την αλλαγή από το παράδειγμα της καταστολής σε αυτό της πρόληψης. «Η φωτιά θα συμβαίνει. Αυτό που θα πρέπει να περιορίσουμε είναι η καταστροφή». Χρειαζόμαστε επιπλέον δασολόγους, αυτό που λέμε δασικό σώμα, να κάνουν πρόληψη 12 μήνες τον χρόνο. «Οι πνεύμονες πρασίνου στην Αττική σταδιακά εκλείπουν» Τα περισσότερα αττικά δάση δεν είναι σπάνια από άποψη οικολογικής σημασίας, όπως είναι τα έλατα της Πάρνηθας, τα οποία σε περίπτωση πυρκαγιάς χρειάζονται εκατό χρόνια για να επανακάμψουν, εξηγεί ο καθηγητής δασοπροστασίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Παλαιολόγος Παλαιολόγου. «Είναι όμως πολύ υψηλής αισθητικής αξίας δάση και επηρεάζουν το μικροκλίμα της Αττικής. Εχουμε εκπληκτικά δάση σε δυτική και ανατολική Αττική», προσθέτει ο ίδιος. Ο καθηγητής εξηγεί πως οι πυρκαγιές της Αττικής εξαπλώνονται συνήθως από τον Βορρά προς τον Νότο λόγω των μελτεμιών και σταματούν εκεί που ήταν τα όρια της προηγούμενης πυρκαγιάς, παρουσιάζοντας πάντα «ακραία συμπεριφορά». Πρόκειται για «extreme wildfire events» (ακραία δασικά πυρικά συμβάντα), που σημαίνει «αρκετά μεγάλα σε έκταση και με συμπεριφορά ακραία», λέει ο Παλαιολόγος Παλαιολόγου. «Η καταστολή δεν επιτυγχάνει τα αποτελέσματα που θα θέλαμε στην Αττική. Μπορεί να φταίει το έντονο ανάγλυφο. Μπορεί να φταίει ότι πρέπει να προστατέψουμε τα σπίτια. Φαίνεται, πάντως, ότι αυτό που κάνουμε στην Αττική δεν επαρκεί». «Οσα αεροπλάνα και πυροσβεστικά οχήματα να ρίξεις στο μέτωπο, που μπορεί να είναι δέκα χιλιόμετρα και να φτάνουν οι φλόγες 30-40 μέτρα, δεν επαρκούν για να τις καταστείλουν. Αυτό σημαίνει ότι η καταστολή δεν επιτυγχάνει τα αποτελέσματα που θα θέλαμε στην Αττική. Μπορεί να φταίει το έντονο ανάγλυφο. Μπορεί να φταίει ότι πρέπει να προστατέψουμε τα σπίτια. Φαίνεται, πάντως, ότι αυτό που κάνουμε στην Αττική δεν επαρκεί. Η ίδια στρατηγική μπορεί να πετύχει στον Εβρο, αλλά από τις πολύ μεγάλες πυρκαγιές που έχουμε την τελευταία δεκαετία στην Αττική βλέπουμε ότι αποτυγχάνει παταγωδώς. Αυτή τη στιγμή οι πνεύμονες πρασίνου που υπήρχαν στην Αττική σιγά σιγά εκλείπουν». Η πρόληψη σώζει (τα αττικά δάση) Τα δάση ρυθμίζουν το μικροκλίμα της περιοχής και κυρίως ρυθμίζουν την εδαφική απορροή των υδάτων, την εισροή, δηλαδή, μέσα στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, εξηγεί ο κ. Παλαιολόγου. «Τα χρειαζόμαστε τόσο για την ψυχική μας υγεία όσο και γιατί ρυθμίζουν πολλές λειτουργίες του περιβάλλοντος της Αττικής. Μέσα σε μια 15ετία έχουν χαθεί τεράστιες εκτάσεις δασών, ίσως και πάνω από μισό εκατομμύριο στρέμματα», λέει ο ίδιος. «Μέσα σε μια 15ετία έχουν χαθεί τεράστιες εκτάσεις δασών, ίσως και πάνω από μισό εκατομμύριο στρέμματα». Ενώ η ένταση του φαινομένου αλλάζει ειδικά στη Μεσογειακή Λεκάνη και επιδεινώνεται από τη λειψυδρία, οι πυρκαγιές γίνεται ολοένα δυσκολότερο να αντιμετωπιστούν. «Εχουμε πολύ λίγα εργαλεία στα χέρια μας, όπως είναι η πρόληψη μέσω εκτεταμένων αραιώσεων. Δεν αρκούν μόνο οι αντιπυρικές ζώνες», εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής δασολογίας. «Εχουν γίνει έργα αλλά και πάλι δεν φτάνουν. Πρέπει να σοβαρευτούμε και να κάνουμε τη δουλειά μας πιο γρήγορα», καταλήγει. View full είδηση

To θερμόμετρο δείχνει 40 βαθμούς Κελσίου και οι άνεμοι πνέουν ισχυροί την ώρα που μια μικρή στήλη καπνού ίσα που ξεπροβάλει ανάμεσα από τις κόμες των πεύκων στο Σέιχ Σου. Μια πυρκαγιά βρίσκεται εν τη γενέσει, αλλά ευτυχώς το περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης είναι εξοπλισμένο με άγρυπνα «μάτια». Αισθητήρες εδάφους και drones με κάμερες συμβατικές και υπέρυθρων, που το περιπολούν, καταγράφουν άμεσα το συμβάν και στέλνουν τα δεδομένα στο Κέντρο Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής. Εκεί, με τη χρήση και Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), αρχίζει τη διαδικασία για τη βέλτιστη αντιμετώπιση της πυρκαγιάς. Ταυτόχρονα, λαμβανομένων υπόψη των ισχυρών ανέμων που πνέουν στην περιοχή και του καύσωνα, διατυπώνονται σενάρια για το πόσο γρήγορα οι φλόγες θα μπορούσαν να φτάσουν από το Σέιχ Σου στον δρόμο Χορτιάτη- Αγίου Βασιλείου, αν ξεφύγει η κατάσταση, ώστε να γίνουν -αν χρειαστεί- οι απαιτούμενες εκκενώσεις και οι δυνάμεις της πυροσβεστικής να κατευθυνθούν εγκαίρως στα καίρια σημεία. Ταυτόχρονα, με τη χρήση της τεχνολογίας, εντοπίζεται ένα αυτοκίνητο με τέσσερις αμέριμνους επιβάτες, οι οποίοι θα μπορούσαν δυνητικά να κινδυνέψουν από τις φλόγες, αν δεν απομακρυνθούν από την περιοχή εντός μίας ώρας. Το παραπάνω σενάριο είναι υποθετικό. Ωστόσο, οι δυνατότητες που περιγράφει, χάρη στη χρήση της τεχνολογίας, είναι υπαρκτές και βρίσκονται στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού προγράμματος έρευνας και καινοτομίας ΤΕΜΑ (Αξιόπιστη και Εξαιρετικά Ακριβής Χαρτογράφηση και Πρόβλεψη για Διαχείριση Έκτακτων Καταστάσεων), που συμπλήρωσε τους πρώτους 18 μήνες του πριν από λίγες ημέρες, αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Συντονιστής στο έργο, προϋπολογισμού 11 εκατ. ευρώ, είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ενώ από πλευράς της Ελλάδας μετέχουν ακόμα το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕΜΕΑ) και ο δήμος Μαντουδίου, όπως λέει στο ΑΠΕΜΠΕ ο καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, Ιωάννης Πήτας. Συνολικά, για τους σκοπούς του έργου συνεργάζονται 19 εταίροι από όλη την Ευρώπη. Εργαλείο πρόληψης πυρκαγιών και οι ...αναρτήσεις στα social media Πώς ακριβώς λειτουργεί το όλο σύστημα; Συνδυάζοντας όλα τα απαιτούμενα εργαλεία και αναλύοντας Μεγάλα Δεδομένα, προερχόμενα από δορυφορικές εικόνες, εικόνες υπέρυθρου κάμερας, βίντεο από drones (τα οποία σημειωτέον μπορούν να πετάξουν ακόμα και σε πυκνό καπνό και να καταγράψουν εικόνα μέσω της κάμερας υπέρυθρων όπως εξηγεί ο καθηγητής), μετεωρολογικές μετρήσεις και προβλέψεις, αλλά και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σχεδόν κάθε πολίτης σήμερα διαθέτει ένα έξυπνο κινητό με κάμερα και μπορεί να καταγράψει στατικές εικόνες ή βίντεο, που παρέχουν πολύτιμη πληροφορία για την πρόληψη και αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Το πρώτο βήμα όμως, όπως αυτό αναπτύσσεται στο έργο ΤΕΜΑ, είναι η ανάπτυξη ενός ψηφιακού διδύμου (digital twin), ενός τρισδιάστατου χάρτη: «υπάρχουν περιοχές που θεωρούνται πολύ σημαντικές, όπως για παράδειγμα περιαστικά δάση σαν το Σέιχ Σου. Σε αυτές γίνεται πρώτα αποτύπωση της περιοχής σε έναν τρισδιάστατο χάρτη, όπου φαίνονται για παράδειγμα το ανάγλυφο του εδάφους, η καύσιμη ύλη, η κατεύθυνση από την οποία συνήθως πνέουν οι άνεμοι, το πόσο συχνοί είναι οι καύσωνες, οι προσβάσεις κτλ. Έπειτα σχεδιάζεται η επιτήρηση του δάσους, με αισθητήρες εδάφους, drones με κάμερες κτλ. Έτσι, αν εκδηλωθεί νέα εστία φωτιάς, η Πυροσβεστική μπορεί να χειριστεί το συμβάν πολύ ευκολότερα και ταχύτερα» εξηγεί ο κ.Πήτας. Αν τώρα πρόκειται για μια πυρκαγιά που έχει ξεφύγει από τον έλεγχο, όπως οι πρόσφατες στον Έβρο, που η κατάσβεσή τους μπορεί να απαιτήσει και μέρες, το σύστημα μπορεί να βοηθήσει και με άλλους τρόπους: να παρακολουθεί και να αναλύει, μέσω Τεχνητής Νοημοσύνης, μετεωρολογικά δεδομένα και δορυφορικές εικόνες, ώστε να γίνονται πιο εύστοχες προβλέψεις, π.χ., για την κατεύθυνση προς την οποία θα μπορούσε να εξαπλωθεί η φωτιά, για το πόσο γρήγορα θα μπορούσε να φτάσει σε μια κατοικημένη περιοχή ή για τις αναγκαίες εκκενώσεις. Στην πιο επιστημονική γλώσσα, το TEMA αναπτύσσει τεχνολογίες αιχμής που μπορούν να εξάγουν πληροφορία σε πραγματικό χρόνο από πολλαπλές πηγές ετερογενών δεδομένων, με τη χρήση αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), να κάνουν προβλέψεις για την πιθανή εξέλιξη του φαινομένου σε πραγματικό χρόνο και να δημιουργήσουν ενημερωμένους τρισδιάστατους σημασιολογικούς χάρτες της πληττόμενης περιοχής. Οι αλγόριθμοι της ΤΝ (που πραγματοποιούν, πχ, ανίχνευση πυρκαγιάς, εύρεση οχημάτων/ατόμων που κινδυνεύουν) κατανέμονται με βέλτιστο τρόπο μεταξύ συσκευών χαμηλής υπολογιστικής ισχύος (π.χ., drones) στο πεδίο της καταστροφής και ισχυρών υπολογιστών που βρίσκονται στο υπολογιστικό νέφος (computing cloud), ίσως και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Η ανάλυση των δεδομένων της πυρκαγιάς ή πλημμύρας πραγματοποιείται με βάση Βαθιά Νευρωνικά Δίκτυα (DNNs) ή άλλους αλγορίθμους ΤΝ αιχμής με αξιόπιστο, διαφανή και εξηγήσιμο τρόπο. Η ανάλυση μεγάλων δεδομένων (π.χ., βίντεο από drones, δορυφορικές εικόνες, εικόνες υπέρυθρου, μηνύματα σε κοινωνικά μέσα, μετεωρολογικές μετρήσεις και προβλέψεις) γίνεται με τέτοιον τρόπο, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες τόσο του Κέντρου Επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής, όσο και των πυροσβεστικών μονάδων, που επιχειρούν στο πεδίο της καταστροφής. Μελλοντικά, με τα ίδια εργαλεία θα μπορούσαν να μετρηθούν με ακρίβεια οι καμένες (ή πλημμυρισμένες) εκτάσεις. Οι δυσκολίες στην πράξη και οι πιλοτικές εφαρμογές Όλα αυτά ακούγονται εξαιρετικά. Είναι όμως και εφαρμόσιμα; Όπως επισημαίνει ο κ. Πήτας, η εφαρμογή ενός συστήματος όπως το ΤΕΜΑ δεν είναι απλή, αφού δεν αρκεί π.χ., ένας δήμος να προμηθευτεί δύο ή πέντε drones με κάμερες ή αισθητήρες εδάφους. «Χρειάζεται να προσληφθούν πιλότοι για τα drones, χρειάζεται πλάνο και συντονισμός, δεν είναι τόσο εύκολο» παρατηρεί. Χρήσιμα συμπεράσματα για την εφαρμογή αναμένεται πάντως να εξαχθούν κατά την τρίτη φάση του έργου ΤΕΜΑ, κατά την οποία προβλέπεται να γίνουν πιλοτικές εφαρμογές σε τέσσερις περιοχές: μια που θα αφορά πλημμύρες στο Μαντούδι της Εύβοιας (όπου η ομάδα του έργου θα βρεθεί τον Σεπτέμβριο του 2024), μία για πυρκαγιές και πλημμύρες στη Σαρδηνία, μία για πλημμύρες στη Βαυαρία και μια για δασικές φωτιές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στη Φιλανδία. Η τρίτη αυτή φάση περιλαμβάνει δύο διαφορετικά πειράματα για κάθε περιοχή και αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2026. Στο Μαντούδι έχει ήδη δημιουργηθεί digital twin της περιοχής, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο εγκατάστασης υδρομετρικών σταθμών και χρήσης μετεωρολογικών δεδομένων για την πρόβλεψη της πιθανότητας πλημμυρών. Προς το παρόν ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του έργου, που αφορά την ανάπτυξη των απαραίτητων τεχνολογιών αιχμής και των προγνωστικών μοντέλων ΤΝ και το 2025 εκτιμάται ότι θα εκκινήσει η δεύτερη φάση, που προβλέπει τη δημιουργία ενιαίου λογισμικού, όπου θα ενσωματώνονται όλες οι τεχνολογίες. View full είδηση

Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι Δήμοι έχουν πλέον στη διάθεσή τους ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο ύψους 30 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία ζωνών προστασίας από δασικές πυρκαγιές. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την προσθήκη του Άξονα Προτεραιότητας 6 με τίτλο «Χρηματοδότηση δημιουργίας περιμετρικών ζωνών 10 μέτρων πέριξ οικισμών εντός ή πλησίον δασών και δασικών εκτάσεων υψηλής επικινδυνότητας για την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών», στο πρόγραμμα «Προστασία και αναβάθμιση Δασών 2024» του Πράσινου Ταμείου, μέσω του οποίου δεσμεύονται πλέον συνολικές πιστώσεις 50,5 εκατ. ευρώ. Στόχος του νέου άξονα είναι «να παράσχει τα κατάλληλα μέσα χρηματοδότησης, προκειμένου κατόπιν σύμφωνης γνώμης των αρμόδιων περιφερειακών Δασικών Υπηρεσιών, οι δικαιούχοι Ο.Τ.Α. να παρέμβουν με τη σύνταξη σχετικών τεχνικών εκθέσεων για τη δημιουργία ζωνών μέσου πλάτους 10 μέτρων, σε όμορες του οικιστικού ιστού ζώνες μείξης με δάση και δασικές εκτάσεις υψηλής επικινδυνότητας για την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών, η δυσμενής εξέλιξη των οποίων εγκυμονεί κινδύνους τόσο για τα γειτνιάζοντα δασικά συμπλέγματα όσο και για τον οικιστικό ιστό». Το Δ.Σ. του Πράσινου Ταμείου αποφάσισε ομόφωνα τη δημιουργία – προσθήκη του νέου χρηματοδοτικού άξονα, κατόπιν σχετικής εισήγησης της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ. Δικαιούχοι είναι κατά πρώτη προτεραιότητα οι Δήμοι, στα όρια των οποίων περιλαμβάνονται ή γειτνιάζουν οι επικίνδυνες περιοχές του π.δ. 575/1-7-1980 «Περί κηρύξεως ιδιαιτέρως ευαίσθητων εις πυρκαϊάς περιοχών δασών και δασικών εκτάσεων ως επικινδύνων» (Α΄ 157), ήτοι περιοχών αρμοδιότητας των Δασικών Υπηρεσιών: Διευθύνσεων Δασών Κεφαλληνίας, Ζακύνθου, Κερκύρας, Λέσβου, Σάμου, Χανίων και Χίου, και Δασαρχείων Αλεξανδρουπόλεως, Αρναίας, Πολυγύρου, Κασσάνδρας, Θάσου, Θεσσαλονίκης, Σκοπέλου, Βόλου, Αταλάντης, Ιστιαίας, Λίμνης, Χαλκίδος, Θηβών, Πάρνηθος, Πεντέλης, Καπανδριτίου, Λαυρίου, Αιγάλεω, Πειραιώς, Ρόδου, Κω, Μεγάρων, Πόρου, Κορίνθου, Ξυλοκάστρου, Αιγίου, Πατρών, Αμαλιάδος, Πύργου, Ολυμπίας, Καλαμάτας, Σπάρτης και Κρανιδίου, συμπεριλαμβανομένων των Δήμων όλης της Πελοποννήσου, Κρήτης, νήσων Αιγαίου, και Έβρου. View full είδηση

Μετά από μια φυσική καταστροφή, ακολουθεί πάντα η αναγέννηση και ήδη αυτό συμβαίνει στις καμένες εκτάσεις του 2022 στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς-Λευκίμης. Όπως επισημαίνει η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης, τελειώνοντας το προηγούμενο διάστημα την καταγραφή της βλάστησης και τη σφοδρότητα της φωτιάς, η ομάδα μας συνέχισε τις εργασίες πεδίου με την υποστήριξη των εθελοντών του ESC , για την καταγραφή της αναγέννησης στην περιοχή της πυρκαγιάς του 2022. Η καταγραφή της αναγέννησης θα μας δώσει πολύ σημαντικά στοιχεία για τη μελέτη αποκατάστασης που έχει αναλάβει το WWF Ελλάς σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ και θα μας δείξει μια πραγματική εικόνα για το πώς θα αντιδράσει η φύση και το δάσος μετά την πυρκαγιά του 2023. Για την καταγραφή επιλέχθηκαν περιοχές όπου η φωτιά πέρασε με μέση και υψηλή σφοδρότητα και χωρίστηκαν σε τρείς κατηγορίες. Σε περιοχές όπου κατασκευάστηκαν κορμοπλέγματα, περιοχές που υλοτομήθηκαν αποψιλωτικά και περιοχές χωρίς καμία παρέμβαση στο καμένο δάσος, μετρώντας συνολικά 188 δειγματοληπτικές επιφάνειες. Πρώτη μας εκτίμηση πριν τις αναλύσεις των δεδομένων, είναι ότι η αναγέννηση των πεύκων και των βελανιδιών είναι σε καλή κατάσταση όπως αναμενόταν. Έχοντας περάσει πλέον σχεδόν δύο χρόνια από την πυρκαγιά του 2022, η φύση έχει αρχίσει να επουλώνει τις πληγές της και να περνάει στο επόμενο στάδιο που επέρχεται της καταστροφής, αυτό της αναγέννησης. Μικροί βλαστοί που ξεπετάγονται από τις ρίζες των καμένων δέντρων και από το έδαφος, παίρνουν σιγά σιγά ξανά τη θέση τους μέσα στο δάσος, αντικαθιστώντας την απόχρωση του γκρι και μαύρου, με αυτή του πρασίνου και του ζωντανού. Η φύση αντιστέκεται, επιμένει και ανακάμπτει συνεχίζοντας με την απέραντη γνώση και σοφία που την διακατέχει, τον αέναο κύκλο της ζωής. View full είδηση

Ομόφωνα γνωμοδότησε το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών (ΤΣΔ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ότι οι εκτάσεις που καλύπτονται από φρύγανα και ασπάλαθους δεν συγκεντρώνουν τα κριτήρια ώστε να χαρακτηρίζονται δάση ή δασικού χαρακτήρα. Στη γνωμοδότηση αυτή κατέληξε το ΤΣΔ μετά από δύο συνεδριάσεις προκειμένου να εξετάσει το ερώτημα που του απηύθυνε σχετικά ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς, στις 23 Μαρτίου. Βάσει της ομόφωνης γνωμοδότησης που εκδόθηκε σήμερα, οι εκτάσεις που στο παρελθόν ήταν αγροτικού χαρακτήρα και λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχθηκε ασπάλαθος και φρυγανώδης βλάστηση δεν χαρακτηρίζονται δασικές. Επιπλέον, οι εκτάσεις που χρησιμοποιήθηκαν για βοσκή και καλύπτονται διαχρονικά μόνο από φρυγανική βλάστηση και ασπάλαθο δεν χαρακτηρίζονται πλέον δασικές αλλά χορτολιβαδικές. Θα ακολουθήσει η υπογραφή της σχετικής απόφασης από τον αρμόδιο Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργο Αμυρά, η οποία εντάσσεται στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη διόρθωση των σφαλμάτων στους δασικούς χάρτες. Με τη συγκεκριμένη απόφαση επιλύονται σημαντικές αστοχίες που αφορούν στον χαρακτηρισμό εκτάσεων κυρίως στην Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τις Κυκλάδες, τη Μάνη, το Βόρειο Αιγαίο και άλλες περιοχές της χώρας. View full είδηση

Ο ρυθμός με τον οποίο καταστρέφονται τα δάση του πλανήτη αυξήθηκε απότομα πέρυσι, καθώς τουλάχιστον 42.000 τετραγωνικά δενδροκάλυψης χάθηκαν σε σημαντικές τροπικές περιοχές. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το πανεπιστήμιο του Μέριλαντ και την παγκόσμια πλατφόρμα Global Forest Watch, οι απώλειες ξεπέρασαν κατά πολύ τον μέσο όρο των τελευταίων 20 ετών. Το 2020 ήταν η τρίτη χειρότερη χρονιά σε ό,τι αφορά στην καταστροφή δασών από το 2002, όταν ξεκίνησε η συγκρίσιμη καταγραφή. Οι απώλειες ήταν ιδιαίτερα βαριές σε τροπικά παρθένα δάση, όπως στον Αμαζόνιο, το Κονγκό και τη νοτιοανατολική Ασία. Αυτά τα δάση είναι ζωτικής σημασίας τόσο στην απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα για τη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος, όσο και για τα αναντικατάστατα οικοσυστήματά τους. Μόνο οι απώλειες σε αυτού του τύπου τα δάση ανέρχονται σε 4,2 εκατομμύρια εκτάρια, κάτι που αντιστοιχεί στις ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από 575 εκατομμύρια αυτοκίνητα, σύμφωνα με το World Resources Institute που συνέταξε την έκθεση. Συνολικά χάθηκαν 12,2 εκατομμύρια εκτάρια δενδροκάλυψης σε τροπικές περιοχές το 2020, μια αύξηση 12% σε σύγκριση με το 2019. Η χειρότερη κατάσταση καταγράφηκε στη Βραζιλία, εκεί όπου καταστράφηκαν 1,7 εκατομμύρια εκτάρια δασικών εκτάσεων, μια αύξηση περίπου 25% σε σύγκριση με το 2019. Αν και ο Αμαζόνιος είναι στο επίκεντρο, οι επιστήμονες ανησυχούν ολοένα περισσότερο για το Παντανάλ στη Βραζιλία, τον μεγαλύτερο τροπικό υγρότοπο στον κόσμο. Περίπου το ένα τρίτο του εκτιμάται ότι επλήγη από φωτιές πέρυσι, με καταστροφικές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα. Η πανδημία δεν φαίνεται να είχε ξεκάθαρο αντίκτυπο στο μοτίβο της καταστροφής των δασών. Όμως, ο Ρομπ Τέιλορ- διευθυντής προγραμμάτων για τα δάση στο WRI- προειδοποίησε ότι μπορεί να υπάρξει μεγαλύτερος αντίκτυπος στο μέλλον, καθώς φαίνεται ότι άνθρωποι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν σε αγροτικές περιοχές, λόγω των lockdown αλλά και του γεγονότος ότι επιδεινώθηκαν οι οικονομικές συνθήκες στις πόλεις. Από την πλευρά της η Φράνσις Σέιμουρ, ερευνήτρια του WRI, εξέφρασε φόβο ότι οι χώρες που είναι αντιμέτωπες με υψηλότερο χρέος λόγω της πανδημίας, μπορεί να μπουν στον πειρασμό να ενδώσουν σε συμφέροντα που θέλουν να εκμεταλλευτούν τα δάση με μη βιώσιμο τρόπο ή μπορεί να αναγκαστούν να μειώσουν τους πόρους για την προστασία των δασών. Στον αντίποδα, υπάρχουν και θετικές εξελίξεις, σε χώρες που έλαβαν μέτρα τα τελευταία χρόνια. Η αποψίλωση των δασών μειώθηκε στην Ινδονησία, η οποία για πρώτη φορά δεν είναι στις τρεις πρώτες χώρες με τις μεγαλύτερες απώλειες σε παρθένα δάση. Το 2020, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, καταγράφηκε υποχώρηση της αποψίλωσης των δασών στην Ινδονησία που το 2016, έπειτα από καταστροφικές φωτιές, αναγκάστηκε να αναστείλει τις κοπές δέντρων σε παρθένα δάση, ενώ περιόρισε τις άδειες που δίνονται σε φυτείες. Αλλά και στη Μαλαισία, που έχει χάσει περίπου το ένα τρίτο των παρθένων δασών της από το ‘70, μειώθηκε η αποψίλωση των δασών, χάρη στους αυστηρούς νόμους που υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπιση της παράνομης υλοτομίας. Από την άλλοι, οι πλουσιότερες χώρες δεν είναι «άτρωτες» απέναντι σε αυτή την απειλή. Για παράδειγμα, στη Γερμανία τριπλασιάστηκαν οι απώλειες δασικών εκτάσεων το 2020, σε σύγκριση με το 2018, ενώ η Αυστραλία έχει καταγράψει εννιαπλάσιες απώλειες τα τελευταία δύο χρόνια. Με πληροφορίες από Guardian View full είδηση

Φέτος, στις 21 Μαρτίου του 2021 γιορτάζουμε διπλή επέτειο. Την Παγκόσμια Ημέρα Δασών, αλλά και, λόγω της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821, τον ρόλο που διαδραμάτισαν τα Δάση ως κιβωτός του Ελληνισμού και ορμητήριο για τη ζωή και τη λευτεριά. Η χώρα μας είναι κυρίως ορεινή αφού όπου και αν ρίξει κάποιος το βλέμμα του αυτό θα σταματήσει σε κάποια υψηλή κορυφή. Τα βουνά και τα δάση με όλη την πολύπλευρη και πολύτιμη συμβολή τους στη ζωή των Ελλήνων, βοήθησαν και στη διαφύλαξη και συνέχιση της πλούσιας παράδοσης μας. Ο σκλαβωμένος λαός συγκινούνταν ιδιαίτερα από την ελεύθερη ζωή που ζούσαν οι αρματολοί και κλέφτες στα βουνά και τα δάση και την αποτύπωσε στα δημοτικά μας τραγούδια, αλλά και ποιήματα, τα οποία εξυμνούν και τους αγώνες τους για την Πατρίδα και τη λευτεριά. Η σημερινή ημέρα είναι μια ημέρα ενημέρωσης και υπενθύμισης στους λαούς για την μεγάλη προσφορά των Δασών σε υλικά και άυλα αγαθά και την ανάγκη προστασίας τους. Η ημέρα αυτή, που ημερολογιακά είναι η πρώτη ημέρα της Άνοιξης επιλέχθηκε ως σύμβολο ανανέωσης και ελπίδας για το μέλλον και ανακηρύχτηκε Παγκόσμια ημέρα Δασών τα τελευταία πενήντα χρόνια, από το 1971. Το Ελληνικό δάσος χαρακτηρίζεται από μια πολυλειτουργικότητα που συνδυάζει παραγωγή οικονομικών και προσφορά κοινωφελών αγαθών. Οι διάφορες κοινωφελείς λειτουργίες του αποκτούν με το χρόνο προβάδισμα έναντι του οικονομικού του ρόλου. Η οικολογική λειτουργία συντελεί στην προστασία του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούμε και δραστηριοποιούμαστε. Η προστατευτική λειτουργία, αντιδιαβρωτική και αντιπλημμυρική, συμβάλλει στην προστασία τόσο των δασικών εδαφών όσο και των πολύτιμων υποδομών και περιουσιών από την καταστροφή. Όσον αφορά τον υδρολογικό κύκλο, ο ρόλος του δάσους στην υδατική οικονομία αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας του νερού είναι καθοριστικός και έχει ήδη αρχίσει να απασχολεί τις περισσότερες χώρες. Ανεκτίμητης αξίας είναι και η αισθητική και αναψυχική επίδραση του αφού αποτελεί χώρο ηρεμίας και πνευματικής ανάτασης για τον σύγχρονο άνθρωπο. Τέλος τα δάση αποτέλεσαν και αποτελούν θύλακες πλούσιας βιοποικιλότητας, μια σημαντική κληρονομιά για τις επερχόμενες γενεές. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι σε όλα τα προγράμματα ανάπτυξης οφείλουμε να περιλαμβάνουμε τα δάση, στα οποία θα πρέπει να εφαρμόζεται ορθολογική διαχείριση ώστε να συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη όχι μόνον σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο Η Δασοπονία είναι ένας επιστημονικός κλάδος με κοινωνικό πρόσωπο και θα πρέπει να αξιοποιηθεί όχι μόνο από τους πολιτικούς και τους παράγοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και από τις τοπικές κοινωνίες. ώστε να δρομολογηθεί μια συνεργασία μεταξύ τους με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη. Όλοι μαζί, τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, οι Δασικές Υπηρεσίες καθώς και οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πρέπει να καταλήξουμε σε συγκεκριμένες προτάσεις και να συμβουλέψουμε σωστά την Ελληνική Πολιτεία. Αυτό που σήμερα ονομάζουμε ‘Ελληνική Δασοπονία’ και ‘Ελληνική Δασολογική Εκπαίδευση’, είναι η μετεξέλιξη της χρήσης και διαχείρισης των δασών της χώρας μας από τα χρόνια της Επανάστασης του 1821 έως σήμερα και αυτή η αποκτηθείσα γνώση και εμπειρία ΄μπορεί να αποτελέσει εφόδιο στην επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων του μέλλοντος, σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο φυσικό περιβάλλον. *Η Θέκλα Τσιτσώνη είναι Πρόεδρος του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ View full είδηση

Τρίτη 3 Αυγούστου 2021. Οι φλόγες περικυκλώνουν τη Βαρυμπόμπη. Οι κάτοικοι αρχίσουν έντρομοι να βάζουν όπως όπως λιγοστά πράγματα σε μια τσάντα. Φεύγουν με δάκρυα στα μάτια και ξέροντας πως όταν γυρίσουν τίποτα δεν θα είναι ίδιο. Ακολούθησαν και άλλες εκκενώσεις περιοχών και αρκετά 24ωρα με εκατοντάδες πυρκαγιές να ξεσπούν σε πολλά σημεία της χώρας όπως στη βόρεια Εύβοια που πάλεψε επί ημέρες με τις φλόγες. Ένα εκατομμύριο στρέμματα της Ελλάδας παραδόθηκαν στην πύρινη λαίλαπα. Δάση καταστράφηκαν, δέντρα έγιναν αποκαΐδια, ζώα άφησαν την τελευταία τους πνοή. Θα μπορέσουν άραγε οι απέραντες εκτάσεις των δασών που καταστράφηκαν από τη φωτιά να γίνουν ξανά όπως πριν; Θα αποκτήσουν και πάλι ζωή; Αυτή η μαύρη και αποκρουστική εικόνα θα αλλάζει χρώμα και θα γεμίσει με ζώα; /image/s320x/file/files/1/2021/08/kamena_6.jpg «Η φύση ξέρει τη δουλειά της και θα κάνει το έργο της… μόνη της, αρκεί να την αφήσουμε στην ησυχία της» επισημαίνει μιλώντας στο Newsbeast ο δασολόγος, πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Γιώργος Καρέτσος. Μπορούν τα δάση να αναγεννηθούν μετά από μία τέτοια καταστροφή; Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, Γιώργος Καρέτσος. «τα δάση που παραδόθηκαν στις φωτιές ήταν ώριμα και είχαν ικανή ποσότητα σπέρματος. Οπότε μπορεί το υλικό αυτό να αποτελέσει το πρώτο έναυσμα για την αναγέννησή τους». «Δεν ήταν δάση τα οποία είχαν διπλοκαεί ή να είχαν συχνότητα μικρότερη των δέκα χρόνων από πυρκαγιά σε πυρκαγιά, οπότε υπάρχει διαθεσιμότητα σπερμάτων» διευκρινίζει. Σύμφωνα με τον Γιώργο Καρέτσο η φύση μας λέει ότι σε πέντε χρόνια από τη φωτιά έχουμε την πλήρη σύνθεση της χλωρίδας που προϋπήρχε. «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό, αρκεί να την αφήσουμε στην ησυχία της. Να μην επέμβουμε δηλαδή με βοσκή, με δεύτερη φωτιά ή με άλλες δραστηριότητες στην περιοχή» σημειώνει. /image/s320x/file/files/1/2021/08/kamena_5.jpg Ο διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ αναφέρει όμως πως «θα πρέπει να περάσουν δύο χρόνια από τώρα για να εκτιμήσουμε αρχικά ποια ήταν η δυνατότητα της φύσης να καλύψει τις αναγεννητικές μας ανάγκες». «Μόλις περάσουν δύο χρόνια θα προβούμε σε λεπτομερή έλεγχο της περιοχής και θα έχουμε πλήρη εικόνα» λέει. Μπορεί η καταστροφή του 2021 να συγκριθεί με αυτή του 2007; Οι απώλειες και στις δύο περιπτώσεις ήταν μεγάλες υπογραμμίζει ο Γιώργος Καρέτσος. «Θα μπορούσε η καταστροφή του 2021 να συγκριθεί με αυτή του 2007 αλλά τότε είχαμε περισσότερη καμένη έκταση. Οι απώλειες φέτος από τις πρόσφατες πυρκαγιές προσεγγίζουν το 1 εκατ. στρέμματα σε όλη τη χώρα. Τα 100.000 στρέμματα βρίσκονται στην Αττική. Περίπου 70.000 στρέμματα από αυτά αντιστοιχούσαν στην εποπτεία του φορέα μας. Τα 42.000 στρέμματα αφορούν έκταση των πρώην βασιλικών κτημάτων και τα υπόλοιπα εκτάσεις δημόσιες και κοινοτικές» επισημαίνει εξηγώντας πως το 2007 καταστράφηκαν περίπου 1,5 εκατ. στρέμματα. Φωτιά στη Βαρυμπόμπη: Γιατί παραδόθηκε στις φλόγες τόσο μεγάλη έκταση «Όταν το κύριο μέτωπο της φωτιάς είχε τεθεί υπό έλεγχο δημιουργήθηκε αναζωπύρωση πίσω, στα μετόπισθεν δηλαδή της γραμμής άμυνας που είχαν κάνει οι πυροσβεστικές δυνάμεις» τονίζει ο Γιώργος Καρέτσος και συμπληρώνει «αυτό ήταν το στοιχείο το οποίο δεν πρόλαβαν εκείνη την ώρα και έλαβε αυτές τις διαστάσεις καίγοντας πολύ μεγαλύτερη έκταση από αυτή που περιμέναμε». Τι πρέπει να κάνουμε ώστε να μην δούμε ανάλογες καταστροφές; Απαντώντας στη σχετική ερώτηση του Newsbeast αναφορικά με το πώς είναι εφικτό να αποφευχθούν τέτοιες καταστροφές στον φυσικό πλούτο της χώρας ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ αναφέρθηκε στην αποκαλούμενη επιτροπή Golddammer που στήθηκε μετά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι και στα συμπεράσματα τα οποία αυτή είχε καταλήξει. «Επικεφαλής της ήταν κ. Golddammer και σε αυτή συμμετείχαν επιφανείς επιστήμονες που ασχολούνται με τις πυρκαγιές. Μετά από έρευνες η επιτροπή κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα. Μην νομίζετε όμως πως ήταν πολύ διαφορετικά από αυτά που είχαμε πει και στο παρελθόν και από το πόρισμα της διακομματικής επιτροπής του 1993. Σύμφωνα τα συμπεράσματα της επιτροπής υπάρχουν τρεις διαστάσεις της δασοπυρόσβεσης: η πρόσληψη, η καταστολή και η αποκατάσταση» λέει ο Γιώργος Καρέτσος. «Η πρόληψη είναι ευθύνη της δασικής υπηρεσίας. Η δασική υπηρεσία όμως είναι αποδυναμωμένη και συστηματικά έχει υποστελεχωθεί εδώ και 30 χρόνια περίπου. Η δύναμή της έχει περιοριστεί στο ελάχιστο. Οι πόροι της έχουν εκμηδενιστεί και δεν μπορεί να επιτελέσει το έργο της. Λογικό είναι όλα αυτά τα οικοσυστήματα να έχουν αφεθεί στην τύχη τους, να έχει αναπτυχθεί η βλάστηση σε τόσο έντονο βαθμό, σε ποσότητα και σε δομή που να επιτρέπει πολύ εύκολα την έξαρση τέτοιων φαινομένων πυρκαγιάς» αναφέρει./image/s320x/file/files/1/2021/08/kamena_4.jpg «Οι γραμμές άμυνας θα πρέπει να είναι μέσα στο δάσος» «Σε σχέση με την καταστολή που αποτελεί το δεύτερο συμπέρασμα της επιτροπής αυτή μεταφέρθηκε από το 1998 στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Υπάρχει όμως μια γραμμή η οποία κατά τη γνώμη μου είναι λαθεμένη. Όταν θεωρείς ότι τη φωτιά πρέπει να την περιμένεις επάνω στα όρια του αστικού ιστού έρχεται με την πλήρη της έξαρση και δύναμη με αποτέλεσμα να μην μπορέσεις να περιφρουρήσεις ούτε και τους οικισμούς. Οι γραμμές άμυνας θα πρέπει να είναι μέσα στο δάσος και στη συνέχεια να φτάσουν οριακά στους οικισμούς» εξηγεί ο Γιώργος Καρέτσος. «Ξεκινήσαμε με την προοπτική να μην χαθούν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες, το καταλαβαίνω αλλά είναι μία μάχη και πάντα στη μάχη έχουμε και απώλειες και νίκες και ήττες. Αυτό πρέπει να το ξέρουμε κάθε φορά. Για να φτάσουμε όμως να αμυνθούμε αποτελεσματικά πρέπει να κάνουμε όλη τη σχετική προετοιμασία της διαχείρισης. Την πρόληψη δηλαδή για μην θρηνούμε και να μην υποφέρουμε με τόση οδύνη τις καταστροφικές συνέπειες της φωτιάς» σημειώνει ο δασολόγος. «Το τρίτο σκέλος που είναι η αποκατάσταση είναι και πάλι δουλειά της δασικής υπηρεσίας αλλά εμπλέκονται και άλλες υπηρεσίες γιατί πρόκειται για συνολική ανασυγκρότηση. Δεν είναι μόνο τα καμένα δάση. Έχουμε και καμένες γεωργικές εκτάσεις, καμένες κυψέλες, ποίμνια και πάει λέγοντας. Όλες οι υπηρεσίες, η τοπική αυτοδιοίκηση, η περιφέρεια, δασικές υπηρεσίες και άλλες τεχνικές υπηρεσίες όπως και η κυβέρνηση θα πρέπει να καθίσουν κάτω και να σχεδιάσουν το κομμάτι της αποκατάστασης» συμπληρώνει ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Τι πρέπει να γίνει και μάλιστα άμεσα στις κατεστραμμένες εκτάσεις των δασών «Η δασική υπηρεσία οφείλει σε πρώτη φάση να απομακρύνει όλο τον ξυλώδη όγκο. Θα πρέπει να γίνουν άμεσες υλοτομίες. Το ξύλο το οποίο είναι χρήσιμο να πάει στις ξυλοβιομηχανίες για να αξιοποιηθεί» δηλώνει ο διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ. «Μια μεγάλη ποσότητα να χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες των κατοίκων και μία άλλη ποσότητα για την κατασκευή των κορμοσειρών για τη σταθεροποίηση του εδάφους. Προφανώς θα περισσέψει πολύ μεγάλη βιομάζα σε κλαδιά. Θα χρειαστούν μεγάλοι θρυμματιστές για να θρυμματιστούν και να διασκορπιστεί η ποσότητά της θρυμματισμένης ύλης στην ευρύτερη καμένη έκταση καθώς με την αποσύνθεσή της θα αποτελέσει και θρεπτικό υλικό για τα ίδια τα φυτά που θα αναπτυχθούν στις περιοχές» εξηγεί. Ποιες είναι οι αρμοδιότητες του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας Κλείνοντας ο Γιώργος Καρέτσος αναφέρεται στον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας τονίζοντας πως το προσωπικό του είναι 23 άτομα. «Διοικείται από άμισθο διοικητικό συμβούλιο και συντονίζει τις δραστηριότητες όλων των υπηρεσιών που εμπλέκονται στη διαχείριση και εποπτεία του ορεινού όγκου» σημειώνει. View full είδηση

Η καθηγήτρια του Τμήματος Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Θέκλα Τσιτσώνη αριθμεί τις ενέργειες που πρέπει να περιλαμβάνει ένα αποτελεσματικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και των συνεπειών τους. — Όσον αφορά την Αττική, πόσο πράσινο έχουμε; Kαι πόσο χρειαζόμαστε; Η Αττική διαθέτει αρκετά δάση, τα οποία όμως χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας, γιατί στο μεγαλύτερο κομμάτι τους είναι μεσογειακά, με κύριο είδος τη χαλέπιο πεύκη και, όπως είναι γνωστό, τα δάση αυτά, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της μεγάλης ξηρής περιόδου που επικρατούν στις περιοχές αυτές, κινδυνεύουν από τις πυρκαγιές. Για τον λόγο αυτό έχουν αναπτύξει μηχανισμούς επιβίωσης, σπόρους που είναι ώριμοι το καλοκαίρι και κώνους που παραμένουν κλειστοί κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, οι οποίοι ανοίγουν όταν κρυώσουν και αφήνουν τους σπόρους να πέσουν στο έδαφος, όπου και παραμένουν, περιμένοντας τις βροχές του φθινοπώρου για να φυτρώσουν. — Από τις πυρκαγιές που αντιμετωπίζουμε κάθε χρόνο γνωρίζουμε πόσα δάση ξαναγίνονται; Όλα τα δάση που καίγονται μπαίνουν σε διαδικασία είτε φυσικής αναγέννησης είτε τεχνητής αναδάσωσης. Μέσα σε τριάντα μέρες από την πυρκαγιά οι καμένες εκτάσεις κηρύσσονται αναδασωτέες, σύμφωνα με το άρθρο 117 του Συντάγματος. Ακολουθεί η άμεση αποτύπωση, χαρτογράφηση και περιγραφή των καμένων εκτάσεων, πράγμα που προστατεύει τις καμένες δασικές εκτάσεις από την καταπάτηση. Στη μεσογειακή ζώνη τα οικοσυστήματα της χαλεπίου πεύκης, των αείφυλλων πλατύφυλλων αλλά και των θερμόβιων πλατύφυλλων (δρυοδασών) είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές και αναγεννώνται εύκολα μετά από αυτές. Συνεπώς, στη ζώνη αυτή δεν έχουμε κανένα πρόβλημα φυσικής αναγέννησης, αρκεί οι εκτάσεις να προστατευτούν από τη βόσκηση τουλάχιστον για πέντε χρόνια, να υπάρχουν δέντρα ηλικίας άνω των είκοσι ετών με ώριμα σπέρματα και οι καμένες επιφάνειες να μην έχουν ισχυρές κλίσεις (>50%). Στο μεγαλύτερο μέρος τα καμένα δάση χαλεπίου πεύκης αναμένεται να αποκατασταθούν φυσικά, τα μεν πεύκα με σπόρους, τα δε πλατύφυλλα είδη (φυλλοβόλα και αείφυλλα) με παραβλάστηση. Παρά τη φυσική αναγέννηση, η αναδάσωση είναι αναπόφευκτη, καθώς, εκτός από τις παραπάνω περιπτώσεις, προβλήματα αποκατάστασης υπάρχουν σε κάποια δασικά οικοσυστήματα, π.χ. της ελάτης, όπως συνέβη στην πυρκαγιά της Πάρνηθας το 2007, τα οποία δεν είναι προσαρμοσμένα στις πυρκαγιές, λόγω της ζώνης εξάπλωσής τους. Τα δασικά οικοσυστήματα της ελάτης, η οποία είναι σκιόφιλο είδος, παρουσιάζουν πρόβλημα στη φυσική αναγέννηση, διότι οι σπόροι της δεν φυτρώνουν σε απευθείας έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Σε περίπτωση πυρκαγιάς, επομένως, είναι απαραίτητη η αναδάσωση με υλικό που προέρχεται από σπόρους της ίδιας ή γειτονικής περιοχής. — Η Αθήνα θα υποφέρει από την υπερθέρμανση του πλανήτη; Είναι αλήθεια ότι είναι η πιο ζεστή μητρόπολη της Ευρώπης; Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός και η καταστροφή μεγάλων δασικών εκτάσεων από τις πυρκαγιές θα επηρεάσει την οικολογική ισορροπία της χώρας μας, κάνοντας σύντομα αισθητή την αλλαγή του κλίματος. Δημιουργείται, έτσι, με τις πυρκαγιές ένας φαύλος κύκλος, καθώς τα δάση είναι τεράστιες αποθηκευτικές δεξαμενές άνθρακα και, όταν καίγονται, μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή. Από την πυρκαγιά του 2007 στην Πάρνηθα κάηκαν 25.000 στρέμματα δάσους και πολλά ζώα που ανήκαν σε προστατευόμενα είδη. Η καταστροφή αυτής της τόσο μεγάλης δασικής έκτασης κοντά στην Αθήνα σημαίνει θερμότερα καλοκαίρια, παρατεταμένους καύσωνες και πλημμύρες τον χειμώνα. Η Πάρνηθα είναι το «φυσικό κλιματιστικό» της Αθήνας, λόγω της γειτνίασης με την πρωτεύουσα. Η Αθήνα εξελίσσεται στην πιο ζεστή μητρόπολη της Ευρώπης και λόγω του ότι είναι η νοτιότερη μεγαλούπολη της ηπείρου αλλά και λόγω των μεγάλων καμένων εκτάσεων που θα επηρεάσουν την οικολογική της ισορροπία. — Οι μεικτές ζώνες, όπου συνυπάρχει άναρχα δάσος με αστικό ιστό, είναι πλέον πραγματικότητα. Τι μέτρα χρειάζεται να παρθούν προκειμένου να μη συμβαίνουν τραγωδίες όπως αυτή στην ανατολική Αττική; Διαρκείς περιπολίες στις δασικές περιοχές για έγκαιρη πυρανίχνευση. Πολύτιμοι αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια μπορεί να είναι οι εθελοντικές οργανώσεις αλλά και η σύγχρονη τεχνολογία (drones). Επίσης, δημιουργία προστατευτικής ζώνης κενής βλαστήσεως, πλάτους 50+ μέτρων, πέριξ οικισμών που συνορεύουν με δασικά οικοσυστήματα, και δημιουργία απλού σχεδίου εκκένωσης του πληθυσμού σε περίπτωση ανάγκης (δηλαδή συγκέντρωση σε συγκεκριμένους χώρους –πλατείες και παραλίες– ασφαλείς από το θερμικό κύμα της πυρκαγιάς). Θέσπιση τετραψήφιου αριθμού ή εφαρμογής κινητής τηλεφωνίας αποκλειστικά για κάθε δήμο και έγκαιρη κοινοποίησή του στους πολίτες για άμεση ενημέρωσή τους σε περίπτωση πυρκαγιάς, ενημέρωση ιδιοκτητών εξοχικών κατοικιών για τον καθαρισμό των ιδιοκτησιών τους από εύφλεκτη βλάστηση και δημιουργία σημείων υδροληψίας, και συστηματική καλλιέργεια του παρακείμενου δάσους. Τέλος, κίνητρα για τη διατήρηση του μωσαϊκού των αγροδασικών συστημάτων και των παραδοσιακών χρήσεων γης (ρητινοκαλλιέργειες, μελισσοκομία κ.λπ.). — Οι φωτιές στην Αττική αλλά και γενικά στη χώρα μας έχουν επιφέρει μια τεράστια περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή. Τι απαιτείται να γίνει από δω και πέρα; Πρώτα απ’ όλα, σύνταξη μελέτης για την αποτροπή διαβρωτικών και πλημμυρικών φαινομένων. Χρόνος εκπόνησης; Έως τέλη Σεπτεμβρίου 2021. Πρέπει, επίσης, να υλοτομηθούν τα καμένα δέντρα, να αξιοποιηθεί το ξύλο και να διευθετηθούν κατάλληλα τα υπολείμματα υλοτομίας, όπου αυτό είναι εφικτό, για λόγους αισθητικής αλλά και καλύτερης πυροπροστασίας των μελλοντικών συστάδων. Τα δέντρα που πρέπει να κοπούν άμεσα είναι προς τα ανάντη, σε βάθος όσο το ύψος των υψηλοτέρων δέντρων, και προς τα κατάντη, μια σειρά δέντρων. Ακόμα, πρέπει να υλοποιηθούν τα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα, μια δράση που θα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει: α) δημιουργία κορμοδεμάτων σε περιοχές όπου η κλίση του εδάφους υπερβαίνει το 25%, β) κατασκευή κορμοφραγμάτων στα σημαντικότερα ρεύματα για τη συγκράτηση των φερτών υλικών, και γ) έλεγχο των κοιτών των μεγάλων ρεμάτων που διέρχονται από οικισμούς και λήψη των απαραίτητων μέτρων για πρόληψη δυσάρεστων καταστάσεων. Ο χρόνος υλοποίησης όλων αυτών πρέπει να είναι η περίοδος Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2021. Μια άλλη κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η σύνταξη μελέτης αποκατάστασης/αναδάσωσης των καμένων δασών, με χρόνο εκπόνησης έως τα τέλη Οκτωβρίου 2021. Η μελέτη αναδάσωσης θα έχει οριζόντια δομή και θα αφορά την καμένη έκταση στο σύνολό της. Θα εφαρμοστεί όμως μόνο στις εκτάσεις που χρήζουν αναδάσωσης (αποτυχία ή αδυναμία φυσικής αναγέννησης) καθώς και σε εκτάσεις στις οποίες για λόγους προστατευτικούς και αισθητικούς απαιτείται μια διαφορετική προσέγγιση (πέριξ οικισμών και λοιπών εκτάσεων με τουριστικό ή αναψυχικό ενδιαφέρον). Επιπλέον, καθώς η αναγέννηση της βλάστησης είναι ένα δυναμικό φαινόμενο που μπορεί να εμφανιστεί το δεύτερο και τρίτο έτος μετά την πυρκαγιά, η μελέτη θα είναι σπονδυλωτή και θα εκτελεστεί σε στάδια ή φάσεις που θα υλοποιούνται με χρονική αλληλουχία. Η επιλογή θα γίνεται με βάση την προτεραιότητα που θα τεθεί και θα σχετίζεται, πέραν της φυσικής αναγέννησης, με την ανάγκη προστασίας και αισθητικής αναβάθμισης, την ύπαρξη των αναγκαίων υδατικών πόρων για την εφαρμογή συντήρησης μετά τη φύτευση κ.ά. Χρόνος έναρξης της υλοποίησης της αναδάσωσης πρέπει να είναι η φυτευτική περίοδος Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2021. Λόγω της τεράστιας έκτασης των καταστροφών, θα χρειαστούν κι άλλες φυτευτικές περίοδοι για να ολοκληρωθεί το έργο της αναδάσωσης. Επειδή έχουμε δύο φυτευτικές περιόδους κατ’ έτος, με πενήντα ημέρες η καθεμία, θα απαιτηθούν περίπου δύο χρόνια για την κάλυψη του συνόλου της προς αναδάσωση έκτασης, αν καλύπτει το 25% της καμένης έκτασης. Η έρευνα για την επιτυχή αναδάσωση έδειξε ότι τα σπουδαιότερα προβλήματα που πρέπει να επιλύσει η δασική πράξη είναι αρχικά η επιλογή κατάλληλων φυτικών ειδών, δηλαδή αυτόχθονων ειδών, διότι υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης λόγω της μακρόχρονης διαδικασίας προσαρμογής τους. Επίσης, διατηρούνται ο οικολογικός χαρακτήρας και η οικολογική ισορροπία της περιοχής, δεν αλλοιώνεται η φυσιογνωμία της και διατηρείται η βιοποικιλότητα. Ακόμη, κρίνεται αναγκαίο να διασφαλιστεί η ποιότητα του φυτευτικού υλικού που θα χρειαστεί, καθώς πρέπει να παραχθεί από σπόρους της χώρας, τοπικής ή κοντινής προέλευσης. Συνεπώς, είναι σημαντικό από πού θα γίνει η προμήθεια αυτών των φυτωρίων, καθώς η εισαγωγή τους από το εξωτερικό είναι οικολογικά απαράδεκτη και θα έχει ως αποτέλεσμα την επιμόλυνση των γενετικών πόρων της χώρας. Είναι απαραίτητη η αναδημιουργία των δασικών φυτωρίων. Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τη χρήση στις αναδασώσεις, αντί των πεύκων, άλλων πλατύφυλλων ειδών, δέντρων και θάμνων όπως βελανιδιές, κουτσουπιές, χαρουπιές, τα οποία δεν μεταδίδουν τη φωτιά σε μεγάλη απόσταση, όπως συμβαίνει με τα κουκουνάρια των πεύκων. Κι αυτά όμως καίγονται. Δεν φταίνε τα πεύκα για τις πυρκαγιές, φταίει ο τρόπος αντιμετώπισής τους. Η πρόληψη μόνο μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή. Δεν υπάρχουν είδη που δεν καίγονται και όσον αφορά τα πλατύφυλλα έχουν πολύ μεγαλύτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά και νερό για να επιβιώσουν. Τα πεύκα, και δη η χαλέπιος πεύκη, είναι ολιγαρκή, ανθεκτικά στην ξηρασία και συνυφασμένα με το ελληνικό μεσογειακό τοπίο. Θα πρέπει, επίσης, να δούμε και την κοινωνική διάσταση των αναδασώσεων και να εξεταστεί σοβαρά το μέτρο της συμμετοχής του τοπικού πληθυσμού σε όλο το φάσμα εργασιών που σχετίζονται με την αναδάσωση. Είναι ένα κοινωνικό μέτρο δημιουργίας εισοδήματος που θα ανακουφίσει όσους επλήγησαν άμεσα ή έμμεσα από τις πυρκαγιές. Επείγει όλες οι ενέργειες να γίνουν ταχύτατα, να προσδιοριστούν άμεσα οι ευαίσθητες στη διάβρωση περιοχές (κυρίως περιοχές με μεγάλες κλίσεις) και να γίνουν τα αντιδιαβρωτικά έργα (κυρίως κορμοδέματα και κορμοφράγματα) μέχρι τις αρχές του χειμώνα, επειδή ο προϋπολογισμός εκτέλεσης των απαιτούμενων έργων θα είναι μεγάλος. Επείγει, επίσης, να προσδιοριστούν οι οικολογικά ευαίσθητες περιοχές (περιοχές με δυσκολία φυσικής αναγέννησης, όπως αναφέρθηκε παραπάνω), ώστε να γίνουν εντός του πρώτου χειμώνα (μέχρι νωρίς την άνοιξη) οι αναδασώσεις σε αυτές. Ακόμα, άμεσος πρέπει να είναι και ο προσδιορισμός των εκτάσεων με προστατευτικό χαρακτήρα, οι οποίες θα έχουν προτεραιότητα σε έργα αποτροπής της διάβρωσης και των πλημμυρικών φαινομένων αλλά και σε έργα αναδάσωσης. Γιάννης Πανταζόπουλος Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO και στο lifo.gr View full είδηση

Έρευνα για την καταγραφή των πόρων που δαπανά η χώρα για την πρόληψη αλλά και την καταστολή δασικών πυρκαγιών, υλοποιεί το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) με το WWF Greece στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund των EEA Grants στην οποίο παρουσιάζονται συγκριτικά πρακτικές διαχείρισης των οικονομικών των πυρκαγιών 11 χωρών που φέρουν ομοιότητες με την Ελλάδα και αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα καθώς όπως επισημαίνεται, απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της αποτελεσματικότητας των στρατηγικών αντιμετώπισης των πυρκαγιών είναι η διαφάνεια. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, στην Ελλάδα, μπορεί μεν η νομοθεσία να προβλέπει τη δημοσίευση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων σχετικά με τις δημόσιες πολιτικές, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις το είδος της πληροφορίας που παρέχεται δεν επαρκεί για την κατανόηση της ενδεχόμενης κακής διαχείρισης των πόρων που δαπανώνται για την πρόληψη και καταστολή των δασικών πυρκαγιών. Αλλά και τα οικονομικά στοιχεία δεν είναι σε πολλές περιπτώσεις δημόσια διαθέσιμα και η απόκτηση τους είναι από δύσκολη ως και αδύνατη, όπως στην περίπτωση των δαπανών για τα εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης. Ο ρόλος της διαφάνειας στη δασοπυροπροστασία Οι καταστροφικές πυρκαγιές που ξέσπασαν στην ελληνική επικράτεια το καλοκαίρι του 2021 θα καταλογογραφηθούν στο τέλος του έτους στο αρχείο συμβάντων για τις δασικές πυρκαγιές που τηρεί το Πυροσβεστικό Σώμα με την υποχρέωση του ν. 4305/2014. Το «ήπιο» 2020 καταγράφηκαν 11.799 συμβάντα δασικών πυρκαγιών σε όλη την επικράτεια, αφήνοντας πίσω τους 167.000 στρέμματα καμένων δασών και δασικών εκτάσεων. Μόνο μέσα σε μία εβδομάδα του φετινού Αυγούστου κάηκαν περισσότερα από 1.200.000 στρέμματα σε όλη τη χώρα… «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια, πρέπει και να φαίνεται τίμια». Πόσο όμως το καταφέρνουμε αυτό στη χώρα μας σε σύγκριση με άλλες χώρες όσον αφορά το κόστος πρόληψης και καταστολής δασικών πυρκαγιών; Tο Mεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) προσπαθεί να απαντήσει το παραπάνω ερώτημα ερευνώντας την καταγραφή των πόρων που δαπανά η χώρα για την πρόληψη αλλά και την καταστολή δασικών πυρκαγιών, και η οποία υλοποιείται με το WWF Ελλάς στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund των EEA Grants. Θα περίμενε κανείς ότι μετά από μεγάλες καταστροφές όπως το 2007 και το 2018 αλλά και τις φετινές, θα άλλαζε συνολικά ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τις δασικές πυρκαγιές και κυρίως ο τρόπος με τον οποίο δίνουμε σαφή εικόνα για τις αποφάσεις και τον τρόπο λήψης τους. Και τα οικονομικά στοιχεία παίζουν τεράστιο ρόλο σε αυτό. Η αποτελεσματική κατανομή και η διαθεσιμότητα των πόρων θα πρέπει επίσης να συμβαδίζει με το ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών, και ειδικά λόγω των προκλήσεων που προσθέτει η κλιματική αλλαγή. Καθώς οι κυβερνήσεις δεν έχουν απεριόριστους πόρους για τις δασικές πυρκαγιές θα πρέπει να εφαρμόσουν ένα σύστημα που θα πετύχει το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με το μικρότερο δυνατό κόστος. H ισορροπία μεταξύ κόστους και οφέλους αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα των δράσεων της διοίκησης και δημιουργεί ένα αίσθημα στους πολίτες ότι τα χρήματα τους δεν πάνε σε ένα βαρέλι δίχως πάτο. Η υποχρέωση τήρησης αρχείου συμβάντων πυρκαγιών και των εκτάσεων τους από το Πυροσβεστικό Σώμα βάσει του ν.4305/2014 είναι μόνο ένα ελάχιστο προαπαιτούμενο για τη διαμόρφωση και τη χρηματοδότηση των πολιτικών που εστιάζουν στην πρόληψη και την καταστολή τους, καθώς γίνεται ορατό το εύρος και η περιοδικότητα του φαινομένου. Η απλή παρουσίαση αποτελεσμάτων περιστατικών και καμένων εκτάσεων από μόνη της δεν αρκεί για να μετρήσουμε την αποτελεσματικότητα ενός συστήματος. Παγκοσμίως, παρατηρείται μία ανησυχητική τάση αύξησης της έντασης των περιστατικών δασικών πυρκαγιών, οφειλόμενη στις υψηλές θερμοκρασίες που επιφέρει η κλιματική αλλαγή και στην περίσσεια της καύσιμης ύλης που προκύπτει, μεταξύ άλλων, από τις σύγχρονες αγροτικές πρακτικές και τις αλλαγές χρήσεων γης. Έτσι στις Ηνωμένες Πολιτείες το κόστος της δασοπυροπροστασίας (πρόληψη και καταστολή) τη δεκαετία του 1990 ήταν μικρότερο του 1 δισ. δολαρίων ετησίως, για να ανέλθει από το 2002 και εξής σε περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια. Η αύξηση του προϋπολογισμού, αν και επιβεβλημένη, δεν είναι από μόνη της επαρκής λύση για τον περιορισμό των καταστροφικών πυρκαγιών. Η πολιτεία της Καλιφόρνια στις ΗΠΑ βρίσκεται εδώ και χρόνια αντιμέτωπη με μερικές από τις πιο φονικές και περιβαλλοντικά επιζήμιες δασικές πυρκαγιές στον πλανήτη. Η πύρινη κόλαση που κατέστρεψε την πόλη Paradise το 2018, αφήνοντας πίσω της 85 θύματα, αλλά και η φωτιά που κατέκαψε περισσότερο από 1 εκατομμύριο εκτάρια γης το 2020, καθώς και η φετινή πυρκαγιά “Caldor”, αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα των επικίνδυνων και επιζήμιων δασικών πυρκαγιών που καλούνται οι αρχές να καταστείλουν. Οι αποφάσεις για την πυροπροστασία επηρεάζονται από την κεντρική πολιτική των ΗΠΑ, που ορίζει ότι οι δράσεις πρόληψης και καταστολής δασικών πυρκαγιών χρηματοδοτούνται από την Ομοσπονδιακή Δασική Υπηρεσία με βάση το μέσο οικονομικό κόστος της προηγούμενης δεκαετίας. Βάσει αυτού συντάσσεται ο προϋπολογισμός από το Τμήμα Εσωτερικών και το Γραφείο Δασικών Πυρκαγιών της Πολιτείας της Καλιφόρνια. Η κυβέρνηση της Καλιφόρνια εκδίδει ετήσια αναφορά με τα στατιστικά των δασικών πυρκαγιών χωρίς να περιλαμβάνει οικονομική ανάλυση, αφού στην πολιτεία δεν υπάρχει σχετικό νομικά δεσμευτικό πλαίσιο διαφάνειας και λογοδοσίας. Τα αποτελέσματα της πολιτικής αυτής γίνονται ορατά, αφού η πολιτεία μοιάζει ανήμπορη να αντιμετωπίσει προς το παρόν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Για την περίπτωση των ΗΠΑ υπάρχει και Ομοσπονδιακή νομοθεσία αποκλειστικά για τα θέματα χρηματοδότησης δασικών πυρκαγιών (Wildfire Disaster Funding Act). Θεσπίστηκε προκειμένου να μην απομυζώνται πόροι από άλλες πηγές εις βάρος άλλων δράσεων δασικής και περιβαλλοντικής προστασίας. Πολλά μοντέλα υπολογισμού του μελλοντικού κόστους πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, όπως και το ελληνικό, βασίζονται κατά κύριο λόγο στα ιστορικά δεδομένα των πυρκαγιών και του κόστους την τελευταία δεκαετία ή την τελευταία χρονιά και δεν συμβαδίζουν με μελλοντικά σενάρια σχετικά με την επίδραση της κλιματικής αλλαγής και της αλλαγής συμπεριφοράς των δασικών πυρκαγιών. Στην Ελλάδα σήμερα, το συνολικό κόστος καταστολής (από όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία και φορείς) για το 2020 υπολογίζεται στα 169.000.000 ευρώ, ενώ της πρόληψης μόνο στα 72.000.000 ευρώ, τα οποία κατά κύριο λόγο αφορούν το κόστος της εμπλοκής του Πυροσβεστικού Σώματος και των Ενόπλων Δυνάμεων. Το αυξημένο κόστος της καταστολής σε σχέση με την πρόληψη, αποτελεί ένα πρώτο προβληματικό σημείο της οικονομικής διαχείρισης της δασοπυροπροστασίας. Όπως έχουμε ξαναγράψει, στρεβλά κριτήρια χρηματοδότησης έχουν ως αποτέλεσμα να δίνονται μεγαλύτερες οικονομικές ενισχύσεις για τη δασοπυροπροστασία σε δήμους που δεν έχουν στην επικράτειά τους μεγάλες δασικές εκτάσεις, εις βάρος άλλων που αντιμετωπίζουν αυξημένη επικινδυνότητα για καταστροφικές πυρκαγιές. Απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της αποτελεσματικότητας των υπαρχουσών στρατηγικών αντιμετώπισης των πυρκαγιών είναι η διαφάνεια. Έτσι επιχειρήσαμε να συγκρίνουμε πρακτικές διαχείρισης των οικονομικών των πυρκαγιών, χωρών που φέρουν ομοιότητες με την Ελλάδα και αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Οι τομείς σύγκρισης μεταξύ έντεκα κρατών (Αυστραλία, Βολιβία, Βουλγαρία, Πολιτεία της Καλιφόρνια/ΗΠΑ, Κύπρος, Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Τουρκία) αφορούσαν σε πρακτικές που σχετίζονται με τη δημοσίευση εθνικών αναφορών που αφορούν την ανάλυση των οικονομικών της δασοπυροπροστασίας ως προς την πρόληψη και την καταστολή, αλλά και την κουλτούρα διαφάνειας και λογοδοσίας που υπάρχει στις υπό εξέταση χώρες. Η Ισπανία φαίνεται πως είναι η χώρα που συγκεντρώνει τις περισσότερες βέλτιστες πρακτικές στον τομέα, καθώς δημοσιεύει στον ιστότοπο του Υπουργείου Οικολογικής Μετάβασης την αναλυτική ετήσια αναφορά για τα οικονομικά των δασικών πυρκαγιών που περιλαμβάνει νομικές, επιχειρησιακές και οικονομικές παραμέτρους, ενώ είναι δημόσια και εύκολα προσβάσιμη στο κοινό. Περιλαμβάνει επίσης στατιστικές αναλύσεις και επικαιροποιημένες εκθέσεις τοπικών φορέων. Η αναφορά αυτή πληροί τα κριτήρια της έρευνας: 1. να εκδίδεται σε ετήσια βάση, 2. να είναι δημόσια και εύκολα προσβάσιμη στο κοινό και 3. να περιλαμβάνει συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία και αναλύσεις για τα οικονομικά της πρόληψης και καταστολής δασικών πυρκαγιών. Στη σωστή κατεύθυνση και η Τουρκία που -παρά το συνολικότερο έλλειμμα διαφάνειας- φαίνεται πως δημοσιεύει στοιχεία για εσωτερική, διοικητική χρήση των εμπλεκόμενων φορέων στη δασοπυροπροστασία καθώς δεσμεύεται για αυτό από την εσωτερική της νομοθεσία. Η γενική αυτή υποχρέωση περιλαμβάνει και απολογισμό για τον προϋπολογισμό και τον σχεδιασμό για την πρόληψη και καταστολή δασικών πυρκαγιών. Στην Ελλάδα, η νομοθεσία (ειδικά μετά την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/37) ενθαρρύνει τη διαφάνεια προβλέποντας τη δημοσίευση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων σχετικά με τις δημόσιες πολιτικές. Δεν διευκρινίζεται ωστόσο το είδος των πληροφοριών που είναι κάθε φορά κρίσιμες για έναν τομέα. Έτσι, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι φορείς συμμορφώνονται τυπικά με τις κείμενες διατάξεις, το είδος της πληροφορίας που παρέχεται δεν επαρκεί για την κατανόηση της ενδεχόμενης κακής διαχείρισης των πόρων που δαπανώνται για την πρόληψη και καταστολή των δασικών πυρκαγιών. Τα οικονομικά στοιχεία δεν είναι σε πολλές περιπτώσεις δημόσια διαθέσιμα και η απόκτηση τους είναι από δύσκολη ως και αδύνατη ακόμα και με συγκεκριμένα αιτήματα πληροφοριών. Την απουσία αυτών των δεδομένων διαπιστώνει άλλωστε και η Έκθεση Goldhammer (που ολοκληρώθηκε μετά την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι το 2018) όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: «Δεν έχει υπάρξει μια ολοκληρωμένη μελέτη -με βάση το υπάρχον σύστημα- που να καθορίζει το ελάχιστο, το ιδανικό και το μέγιστο επίπεδο προϋπολογισμού, που αξιοποιούμενος κατάλληλα θα μπορεί να επιτύχει ένα καθορισμένο επίπεδο αποτελέσματος (π.χ. ετήσια μέση καιγόμενη έκταση). Σε συνέχεια της ανωτέρω έλλειψης, οι διατιθέμενες πιστώσεις για τη διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου ορίζονται ως προς το συνολικό ύψος και κατανέμονται χωρίς σαφή αντικειμενικά κριτήρια, με βάση υποκειμενικές προσεγγίσεις/αντιλήψεις πολιτικών στελεχών, συγκυρίες όπως πολιτικές πιέσεις για προσλήψεις με κοινωνικά κριτήρια, πίεση προερχόμενη από καταστροφές, συσχετισμοί δυνάμεων και επιρροής φορέων, οικονομική δυσπραγία του κράτους, κ.λπ.» Από τις χώρες του δείγματος προκύπτει ότι η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα με έλλειψη στοχευμένης πληροφόρησης του κοινού. Εθνική αναφορά σχετικά με τα οικονομικά της δασοπυροπροστασίας και δασοπυρόσβεσης δημοσιεύουν μόνο η Ισπανία και η Τουρκία, ενώ στατιστικά των πυρκαγιών και κάποια γενικά οικονομικά στοιχεία είναι διαθέσιμα για ορισμένες χώρες μέσω του Ευρωπαϊκού Πληροφοριακού συστήματος για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS). Μόνο η Τουρκία και σε περιορισμένο βαθμό η Γαλλία προχωρούν και σε περαιτέρω ανάλυση της σχέσης κόστους-οφέλους σχετικά με τον τρόπο που δαπανώνται οι διατιθέμενοι πόροι, ενώ η Βουλγαρία, η Ισπανία και η Κύπρος έχουν νομική υποχρέωση να το πράττουν, άρα προφανώς παραβαίνουν την ίδια τη νομοθεσία τους. Αν και για τις περισσότερες χώρες ο γλωσσικός περιορισμός δεν επιτρέπει την ανάλυση στοιχείων που είναι δημόσια διαθέσιμα, η περίπτωση της Κύπρου προσφέρεται για σύντομη ανασκόπηση: σε αυτό το μικρό ευρωπαϊκό κράτος σημειώθηκαν τη διετία 2018-2019 συνολικά 230 δασικές πυρκαγιές, ενώ τόσο πέρυσι όσο και φέτος μεγάλες φωτιές έχουν καταφέρει να πληγώσουν τους δασικούς πνεύμονες του νησιού. Η Κυπριακή κυβέρνηση λαμβάνει σοβαρά υπόψη της την απειλή των πυρκαγιών και μέσω του Τμήματος Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Ανάπτυξης Υπαίθρου και Περιβάλλοντος χαράσσει τον στρατηγικό σχεδιασμό πρόληψης, που ρίχνει σημαντικό βάρος στις δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των κατοίκων της χώρας. Η σύνταξη ετήσιου προϋπολογισμού πρόληψης και καταστολής και η διαμόρφωση ετήσιας οικονομικής αναφοράς πραγματοποιείται βάσει αυτού του σχεδιασμού από το Τμήμα Δασών, αλλά και συγκεκριμένων λογιστικών οδηγιών από το Κυπριακό Λογιστήριο του Κράτους, χωρίς ωστόσο να περιλαμβάνει κάποια ανάλυση κόστους-οφέλους που να βοηθά στην εκτίμηση της αποτελεσματικότητας των πόρων, ενώ απουσιάζουν και νομικά δεσμευτικοί κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας. Παρόλα αυτά, τα κριτήρια που διαμορφώνουν την κατανομή των πόρων προκύπτουν μέσα από μία διαδικασία που συμπεριλαμβάνει την εθνική ηγεσία της χώρας, αφού απαιτείται η έγκριση του ετήσιου οικονομικού σχεδιασμού από το Υπουργικό Συμβούλιο και η ψήφιση από το Κυπριακό Κοινοβούλιο. Για τον σχεδιασμό του Τμήματος Δασών προετοιμάζεται κάθε χρόνο μία μελέτη σκοπιμότητας που περιλαμβάνει τους στόχους για τη διαχείριση των πυρκαγιών. Οι προκαθορισμένοι στόχοι μπορεί να μην καθιστούν εύκολη την προσαρμογή σε πιθανές έκτακτες καταστάσεις, ωστόσο η εκπόνηση της μελέτης σκοπιμότητας μοιάζει να συμβάλει στην ορθή διαχείριση της πρόληψης και της καταστολής, καθώς και την αποτελεσματική σύνδεση του σχεδιασμού με την πράξη στο πεδίο, που πολλές φορές είναι το κρίσιμο ζητούμενο. Από την έρευνα προκύπτει επίσης ότι τα υπό εξέταση κράτη έχουν διαφορετικές νομοθετικές προσεγγίσεις όσον αφορά την υποχρέωση σε διαφάνεια και λογοδοσία σχετικά με τα ζητήματα των δασικών πυρκαγιών. Γενικό συμπέρασμα είναι πως η (κακή) πρακτική προκύπτει από το νομοθετικό κενό. Για τις περισσότερες υπό εξέταση χώρες, το νομικό κενό για τη διαφάνεια και τη λογοδοσία αποτελεί τη βάση για τη μη εδραίωση καλών πρακτικών. Η σημασία της πρόληψης Η ανάγκη για καλές πρακτικές διαφάνειας και λογοδοσίας δεν υπογραμμίζεται μόνο για να ικανοποιηθεί το αίτημα των πολιτών να γνωρίζουν πού πηγαίνουν τα χρήματά τους -για να το πούμε με απλά λόγια. Η δημοσίευση στοιχείων που αφορούν κυρίως τις στρατηγικές πρόληψης και καταστολής και τη χρηματοδότηση των σχετιζόμενων ενεργειών είναι το πρώτο βήμα για να καταλάβουμε τι πηγαίνει προοδευτικά λάθος με τις πυρκαγιές. Το ΜΙΙR αναζήτησε πληροφορίες για τις μεθόδους πρόληψης και καταστολής σε χώρες που έχουν κοινά στοιχεία με την Ελλάδα, παρόμοιες περιβαλλοντικές συνθήκες ή αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς για άλλους λόγους. Χώρες όπως η Κροατία, το Ισραήλ, η Χιλή και η Νότιος Αφρική έρχονται ολοένα και περισσότερο αντιμέτωπες με καταστροφικές πυρκαγιές για τα οικοσυστήματά τους αλλά για και την ανθρώπινη διαβίωση και δραστηριότητα στις ζώνες μίξης δασών και οικισμών (Wildland Urban Interface). Στα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία για τις χώρες αυτές γίνεται φανερή η έλλειψη επάρκειας δεδομένων για τη χάραξη αποτελεσματικότερων στρατηγικών πρόληψης (Ισραήλ), ο συνεπακόλουθος μικρός βαθμός ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των τοπικών κοινωνιών (Χιλή) και η ανάγκη για μελέτη και εδραίωση πρόσθετων πρακτικών πρόληψης, όπως η χρήση προδιαγεγραμμένου πυρός (Νότιος Αφρική). Γίνεται ευρέως αποδεκτό από το σύνολο των στοιχείων που μελετήσαμε για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, πως το στοίχημα είναι η ανάπτυξη δράσεων πρόληψης. Η καταστολή αποτελεί το τελευταίο χαρτί στη μάχη με τη φωτιά και μπορεί συχνά να γίνει το προκάλυμμα για την εξυπηρέτηση άλλων οικονομικών συμφερόντων (π.χ. δημόσιες συμβάσεις για εξοπλισμό). Οι αιτίες πρόκλησης πυρκαγιών (η διαθέσιμη καύσιμη ύλη, το κλίμα) έχουν καταγραφεί από όλες τις χώρες, μαζί με τους ανθρώπινους παράγοντες (την ακούσια, την εκούσια και την πρόκληση πυρκαγιάς λόγω αμέλειας) και οι λύσεις που έχουν διατυπωθεί συμπεριλαμβάνουν την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών με καλύτερη πληροφόρηση και ανάληψη δράσης, αλλά και ένα σύνολο ενεργειών από την Πολιτεία, όπως η δασική διαχείριση, η χρήση δορυφορικών συστημάτων και τεχνολογίας για έγκαιρη προειδοποίηση, η συστηματική παρουσία εκπαιδευμένου προσωπικού (εθελοντών και μη) σε δασικές περιοχές κ.α. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι: κατά πόσο αυτά ήδη εφαρμόζονται; Πόσα χρήματα θα εξοικονομούνταν εάν αυτά ήταν παγιωμένες πρακτικές που ενθαρρύνει η Πολιτεία; Δεν θα ήταν ορθότερο να επενδύσουμε στην πρόληψη δημιουργώντας παράλληλα και νέες οικονομικές δραστηριότητας παρά να δίνουμε το βάρος στην καταστολή και εν τέλει να πληρώνουμε τεράστια ποσά στην αποκατάσταση φυσικού περιβάλλοντος και περιουσιών; Η συχνότητα και η σφοδρότητα των πυρκαγιών πλέον, δεν δημιουργούν περιθώρια για περισυλλογή και ανασύνταξη, κάνοντας επιτακτική την ανάγκη να μπορούμε όλοι να έχουμε πρόσβαση σε μία αναλυτική εθνική αναφορά για τα οικονομικά των δασικών πυρκαγιών. H συνολική οικονομοτεχνική ανάλυση των αναγκών πρόληψης και καταστολής, η τεκμηρίωση τους και η αιτιολόγηση τους σε βάθος χρόνου είναι ο μόνος δρόμος για την ορθολογική κατανομή των πόρων και βασικός πυλώνας για την βελτίωση τους συστήματος δασοπυροπροστασίας. Το έργο με τίτλο «Ενίσχυση της διαφάνειας και λογοδοσίας στη χρηματοδότηση της πρόληψης και της καταστολής των δασικών πυρκαγιών με τη συμβολή της κοινωνίας των πολιτών» υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης το WWF Ελλάς και εταίρο το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR). To Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) To Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2019 με στόχο να ενισχύσει τη δημοσιογραφική έρευνα που έχει ως αντικείμενο τον έλεγχο της εξουσίας και την προάσπιση του κοινωνικού συμφέροντος. Η ομάδα του φιλοδοξεί μέσα σε ένα περιβάλλον κρίσης και απαξίωσης της δημοσιογραφίας, να συμβάλλει στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος ερευνητών στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Στον πυρήνα της φιλοσοφίας του βρίσκονται οι αρχές της ανεξάρτητης, μαχητικής δημοσιογραφίας, η διαφάνεια, η συνεργασία και η αλληλεπίδραση, η διαρκής εκπαίδευση δημοσιογράφων και κοινού. Το δημοσιογραφικό περιεχόμενο του MIIR παρέχεται δωρεάν στους αναγνώστες, ενώ ο οργανισμός δεν δέχεται οποιουδήποτε είδους διαφήμιση και δημοσιεύει τις πηγές των οικονομικών του πόρων. View full είδηση

Κάπου στην Αχαΐα, στην παραλία Καλογριάς 45 χιλιόμετρα από την Πάτρα, βρίσκεται ένας οικολογικός παράδεισος. Είναι το δάσος της Στροφυλιάς, το μεγαλύτερο δάσος κουκουναριάς στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια εκτεταμένη, παράκτια δασική λωρίδα πλάτους περίπου 1.250 μέτρων κατά μέσο όρο. Από ψηλά το θέαμα είναι εντυπωσιακό: μια γραμμή καταπράσινη από τα δέντρα, που διακόπτεται από διάκενα και ξέφωτα εδώ κι εκεί, από λιμνάζοντα νερά και κανάλια, φυσικά ή τεχνητά. Σε αυτή την ποικιλία σχηματισμών που παίρνει εδώ το υγρό στοιχείο οφείλεται η ανάπτυξη του σπάνιου και μεγάλης βιοποικιλότητας οικοσυστήματος του δάσους της Στροφυλιάς. Στο δάσος αυτό, ένα από τα μεγαλύτερα του είδους του στην Ευρώπη, ευδοκιμούν τρία είδη δέντρων: η κουκουναριά, η χαλέπιος πεύκη και η ήμερη βελανιδιά. Τα δέντρα που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα, κυρίως του είδους της χαλέπιου πεύκης, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο θέαμα έτσι όπως στέκουν κατά μήκους της αμμώδους παραλίας. Παραμέσα, πίσω από αυτά που φυτρώνουν μέχρι τη θάλασσα, βρίσκονται οι ηλικίας 100 έως 200 ετών κουκουναριές. Οι πρώτες προστατεύουν τις δεύτερες από τους ισχυρούς ανέμους και το αλάτι. Άλλα είδη που φιλοξενεί το δάσος είναι η γκορτσιά, το πουρνάρι, ο φράξος και η τσικουδιά. Διάκενα, ξέφωτα και κανάλια διακόπτουν το βαθύ πράσινο του δάσους/Photo: Shutterstock Το δάσος της Στροφυλιάς δεν στέκει μόνο στην ολοζώντανη αυτή μυτούλα της Πελοποννήσου. Μαζί με τη λίμνη Προκόπου και την λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, συνιστούν ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον, ένα σύμπλεγμα λιμνών, λιμνοθαλασσών, ελών και δασών. Πρόκειται για το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς, το οποίο καταλαμβάνει 22.000 στρέμματα και είναι τεράστιας οικολογικής αξίας· γι’ αυτό και προστατεύεται από τη Συνθήκη Ραμσάρ και το Δίκτυο Natura. Εκτός από την πλούσια βλάστηση, το πάρκο έχει κι άλλους ενοίκους. Κατοικείται από πλούσια πανίδα, αφού συνιστά καταφύγιο άγριας ζωής. Εδώ συναντάμε χελώνες, αλεπούδες, νυφίτσες και δενδροποντικούς, ενώ το ξύλο των δέντρων δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για να ζουν και να αναπαράγονται σημαντικές ποικιλίες εντόμων και μανιταριών. Όσο για πουλιά; Το Κοτύχι είναι κατεξοχήν στάση για πολλά αποδημητικά πουλιά, αφού βρίσκεται πάνω στο δυτικό διάδρομο που παίρνουν όταν έρχεται αυτή η εποχή του χρόνου. Όσοι αγαπούν την παρατήρηση θα χαρούν να θαυμάσουν ερωδιούς, τσαλαπετεινούς, τρυγόνια, γλαρόνια, χαλκόκοτες και χελιδόνια, χρησιμοποιώντας κιάλια ή τηλεσκόπιο. Η λίμνη Προκόπου/Photo: Shutterstock Ανατολή ή ηλιοβασίλεμα; Η μαγεία της λίμνης Προκόπου/Photo: Shutterstock Μέσα στην ομορφιά και την οικολογική αξία της, η Στροφυλιά είναι και πεζοπορικός και ποδηλατικός προορισμός. Εκείνοι που αγαπούν τη φύση και τις εξωτερικές δραστηριότητες μπορούν να περπατήσουν σε όλη την έκταση του πάρκου, ανάμεσα στα δέντρα, τα νερά και τους αμμόλοφους. Το έδαφος είναι ομαλό και εύκολο στη διάσχιση. Παράλληλα, και τα 22.000 στρέμματα είναι φιλικά στον ποδηλάτη, ο οποίος μπορεί να τα καλύψει εύκολα ακολουθώντας τους δασικούς δρόμους. Συνολικά προτείνονται οκτώ σηματοδοτημένες πεζοπορικές διαδρομές και τέσσερις ποδηλατικές, όλες χαμηλής έως μέτριας δυσκολίας. Το δάσος Στροφυλιάς/Photo: Shutterstock Εκτός των άλλων, η περιοχή είναι κατάλληλη και για φωτογράφηση, είτε πρόκειται για το φυσικό τοπίο είτε για πορτραίτα άγριων ζώων. Και βέβαια ας μην ξεχνάμε την κολύμβηση στα νερά του Ιονίου και τη χαλάρωση σε μια αμμώδη παραλία 15 χιλιομέτρων. View full είδηση

Η αποψίλωση του τροπικού δάσους του Αμαζονίου στη Βραζιλία αυξήθηκε κατά 22% μεταξύ του Αυγούστου του 2020 και του Ιουλίου του 2021 σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη, ποσοστό που είναι το υψηλότερο της τελευταίας δεκαπενταετίας, αποκαλύπτει επίσημη εκτίμηση που δημοσιοποιήθηκε χθες Πέμπτη. Οι δασικές εκμεταλλεύσεις στο μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο επεκτάθηκαν κατά 13.235 τετραγωνικά χιλιόμετρα την περίοδο 2020-2021, έκταση που είναι η μεγαλύτερη από την περίοδο 2005-2006 (14.286 τετραγωνικά χιλιόμετρα), σύμφωνα με τα δεδομένα του συστήματος παρακολούθησης της αποψίλωσης των δασών PRODES του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας (INPE) της Βραζιλίας. Πρόκειται για έκταση δεκαπταπλάσια από αυτήν της πόλης της Νέας Υόρκης. Πρόκειται για την τρίτη αύξηση σε ετήσια βάση αφότου ανέλαβε την προεδρία της Βραζιλίας ο Ζαΐχ Μπολσονάρου. Ο πρόεδρος επικρίνεται με σφοδρότητα σε διεθνές επίπεδο διότι εξασθένισε την επιτήρηση του οικοσυστήματος του τροπικού δάσους στον Αμαζόνιο και υπερασπίζεται την εκμετάλλευση τομέων θεωρητικά προστατευόμενων περιοχών. Οι αριθμοί αυτοί αποτελούν «πρόκληση για μας και πρέπει να είμαστε πιο αυστηροί έναντι των αδικημάτων σε βάρος του περιβάλλοντος», αναγνώρισε ο βραζιλιάνος υπουργός Περιβάλλοντος Ζοακίμ Λέιτς κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Μπραζίλια λίγη ώρα μετά τη δημοσιοποίηση του εγγράφου του PRODES. Ωστόσο αποπειράθηκε να σχετικοποιήσει την κατάσταση, διαβεβαιώνοντας πως τα δεδομένα «δεν αντανακλούν επακριβώς την πραγματικότητα των τελευταίων μηνών». Η βραζιλιάνικη κυβέρνηση διατείνεται ότι έχει εντατικοποιήσει τις προσπάθειές της για να καταπολεμήσει την παράνομη αποψίλωση του δάσους, αναπτύσσοντας μονάδες του στρατού στο πεδίο. Μολαταύτα ο πρόεδρος, ακροδεξιός πρώην λοχαγός, συνεχίζει να εγκρίνει γεωργικές εκμεταλλεύσεις και το άνοιγμα μεταλλείων και ορυχείων σε τμήματα του τροπικού δάσους. Μεταξύ του Αυγούστου του 2019 και του Ιουλίου του 2020, η επιφάνεια που αποψιλώθηκε έφθασε τα 10.851 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κατά τη διάρκεια της COP26, της διεθνούς συνόδου του ΟΗΕ για το κλίμα, η Βραζιλία δεσμεύθηκε να επισπεύσει κατά δύο χρόνια, από το 2030 στο 2028, την προθεσμία που έχει τεθεί για την πλήρη εξάλειψη της παράνομης αποψίλωσης δασικών εκτάσεων στην επικράτειά της, όπου βρίσκεται το 60% του δάσους του Αμαζονίου. Για τον Μαουρίτσιο Βοϊβοντίτς, εκτελεστικό διευθυντή του παραρτήματος της οικολογικής οργάνωσης Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) στη Βραζιλία, οι αριθμοί που δημοσιοποιήθηκαν χθες παρουσιάζουν απογυμνωμένη «την πραγματικότητα» που η κυβέρνηση υπό τον Μπολσονάρου «προσπαθεί να αποκρύψει με ευφάνταστες ομιλίες και προβάλλοντας οικολογικό προσωπείο στο εξωτερικό: η πραγματικότητα είναι ότι επιτάχυνε την πορεία προς την καταστροφή του τροπικού δάσους του Αμαζονίου». View full είδηση

Στον οριζόντιο αποχαρακτηρισμό περίπου 6,9 εκατ. στρεμμάτων, που ήταν κάποτε αγροτικά και σήμερα έχουν καλυφθεί από δασική βλάστηση, πρόκειται να προχωρήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ). Πρόθεση του υπουργείου είναι να υπάρξει χωριστή μεταχείριση για τις εκτάσεις ανάλογα με τη βλάστηση που έχουν σήμερα, εξαρτώντας από αυτή τη δυνατότητα του ιδιοκτήτη τους να τις χρησιμοποιήσει στο μέλλον. Πίσω από την κίνηση αυτή βρίσκονται οι δύο πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους δασικούς χάρτες, οι οποίες κατά την εκτίμηση του υπουργείου «ξεκλειδώνουν» τον αποχαρακτηρισμό της συγκεκριμένης κατηγορίας εκτάσεων. Στους δασικούς χάρτες, οι δασωθέντες αγροί είναι μια ξεχωριστή κατηγορία γης. Πρόκειται για εκτάσεις που εμφανίζονται στις ιστορικές αεροφωτογραφίες (του 1945 ή 1960) ως αγροτικές και στις νεότερες να καλύπτονται από δάσος ή δασική βλάστηση. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, οι εκτάσεις αυτές καταλαμβάνουν έκταση 6.889.985 στρεμμάτων, ήτοι το 5,54% των αναρτημένων δασικών χαρτών. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (ν. 998/1979, άρθρο 67) οι εκτάσεις αυτές αντιμετωπίζονται ως δασικές, εκτός από κάποιες περιπτώσεις που επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για αγροτική καλλιέργεια. Με δεδομένα τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν σε πολλές περιοχές από τα μεγάλα ποσοστά δασωμένων αγρών (λ.χ. στη Λευκάδα, στις Κυκλάδες, στην Πελοπόννησο), το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε ουσιαστικά να καταργήσει την εν λόγω κατηγορία. «Οι δασωθέντες αγροί, δηλαδή αγροτικά χωράφια που καλλιεργούνταν για δεκαετίες, όπως αποδεικνύεται από τις αεροφωτογραφίες του 1945, αλλά εγκαταλείφθηκαν κυρίως λόγω εσωτερικής μετανάστευσης και “δασώθηκαν”, καλύπτουν μια έκταση περίπου 6,9 εκατ. στρεμμάτων συνολικά στην επικράτεια», εξηγεί στην «Κ» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς. «Με τη νομοθετική ρύθμιση που ετοιμάζουμε στο ΥΠΕΝ, πάντοτε σε απόλυτη αρμονία με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, στόχο έχουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στον κόσμο να καλλιεργήσει τη γη που κληρονόμησε. Επιδιώκουμε να δώσουμε κίνητρα σε νέους αγρότες να αξιοποιήσουν αυτά τα κομμάτια γης με έξυπνες καλλιέργειες μεγάλης υπεραξίας, όπως τα αρωματικά βότανα και φυτά. Η ρύθμιση για τους δασωθέντες αγρούς θα ορίζει διαδικασίες που θα διευκολύνουν τους πολίτες και θα ξεπερνούν τη γραφειοκρατία, αίροντας εμπόδια, όπως άλλωστε κάναμε με τους ασπαλάθους και τη φρυγανώδη βλάστηση». Η σχετική νομοθετική ρύθμιση αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή πριν από το τέλος του έτους. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Το υπουργείο επικαλείται τις δύο πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους δασικούς χάρτες. • Η αγροτική χρήση στο παρελθόν θα πρέπει να αποδεικνύεται πέραν πάσης αμφιβολίας από τις αεροφωτογραφίες και ενδεχομένως (δεν έχει ακόμα αποφασιστεί) να πρέπει να συνοδεύεται από κάποιου είδους απόδειξη. Τέτοια θα μπορούσαν να είναι τα «ίχνη» παλαιάς αγροτικής χρήσης, όπως οι αναβαθμίδες, οι ξερολιθιές, παλαιά κτίσματα κ.ο.κ. • Η μελλοντική χρήση των εκτάσεων θα εξαρτάται από τη σημερινή τους κατάσταση. Αν η έκταση σήμερα είναι δάσος, τότε θα επιτρέπεται στο εξής (μετά την αποψίλωσή της) μόνο η γεωργική της χρήση. Μάλιστα εξετάζεται το ενδεχόμενο να τεθεί περιορισμός στην έκταση που θα μπορεί να αλλάξει χρήση (ένα σενάριο μιλάει για ανώτατο όριο στα 30 στρέμματα). Αν η έκταση είναι δασική (η νομοθεσία ορίζει πότε η βλάστηση θεωρείται ότι συνιστά δάσος και πότε δασική έκταση, ανάλογα με τα είδη των φυτών, την πυκνότητά τους κ.ο.κ.), τότε δεν θα υπάρχει περιορισμός στη μελλοντική της χρήση. Στην περίπτωση αυτή ο ιδιοκτήτης θα μπορεί και να χτίσει, με βάση τα εκάστοτε ισχύοντα για την εκτός σχεδίου δόμηση. Η νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος έχει τη βάση της στις δύο πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για τους δασικούς χάρτες (1364, 1365/21), με τις οποίες κρίθηκε το ζήτημα της συνταγματικότητας των κριτηρίων που έθεσε ο ν. 4685/20 για την κατάρτιση των δασικών χαρτών. Σύμφωνα λοιπόν με τις αποφάσεις αυτές, «η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων απαγορεύεται, εκτός αν προέχει για την εθνική οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη χρήση τους, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον», ενώ «η γεωργία αποτελεί κατ’ εξοχήν παράδειγμα θεμιτής μεταβολής και του προορισμού ακόμη των δασικού χαρακτήρα εκτάσεων». Το ΣτΕ μάλιστα ανέφερε ότι είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα «οι ενέργειες των καλλιεργητών για να διατηρηθεί ο αγροτικός χαρακτήρας των εκτάσεων αυτών και ιδίως να ανακόπτεται η φυσική τάση της γης να καλύπτεται από άγρια φυτά τα οποία θα παρεμπόδιζαν την καλλιέργεια και, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, θα δημιουργούσαν προοπτικώς τις κατάλληλες συνθήκες για δάσωση, αναπόδραστη συνέπεια της εγκατάλειψης της γης». Από την άλλη πλευρά, το ΣτΕ επισημαίνει (ως επιχείρημα υπέρ της συνταγματικότητας των ρυθμίσεων) ότι η «αποσύνδεση» γεωργικών εκτάσεων από τη δασική νομοθεσία σύμφωνα με τον ν. 4685/20 συνοδεύεται από την προϋπόθεση της διασφάλισης της συγκεκριμένης χρήσης για πάντα. Η αναφορά αυτή ενδέχεται να δημιουργήσει πρόβλημα στην κυοφορούμενη ρύθμιση, τουλάχιστον στον βαθμό που αφορά την ελεύθερη χρήση των ιδιοκτησιών στο μέλλον. Μετά τη νομοθετική ρύθμιση για τους δασωμένους αγρούς, το υπουργείο Περιβάλλοντος σκοπεύει να επεξεργαστεί ανάλογη ρύθμιση για τις παράνομα εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις. Για να υποστηρίξει το επιχείρημα ότι η γεωργική εκμετάλλευση των περιοχών αυτών συμβάλλει στην εθνική οικονομία (τόσο ώστε να μπορεί να υπερκεραστεί το γεγονός ότι η δασική έκταση καταστράφηκε παράνομα), το υπουργείο επιχειρεί εκτιμήσεις ανά περιοχή με βάση τις επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ. Η δεύτερη ρύθμιση δεν θα πρέπει να αναμένεται μέσα στο 2021. Ισχυρές πιέσεις από τοπικούς παράγοντες Για ποιο λόγο επιθυμεί το ΥΠΕΝ να αποχαρακτηρίσει τόσο μεγάλες εκτάσεις; Από τις εξελίξεις του τελευταίου έτους είναι μάλλον προφανές ότι αιτία είναι διάφορες πιέσεις που δέχεται το υπουργείο Περιβάλλοντος από τοπικούς παράγοντες, που ζητούν να μπορούν να χρησιμοποιήσουν κατά το δοκούν τις εκτάσεις που τους «δεσμεύτηκαν» ως δασωμένες. Είναι μάλλον αμφίβολο ότι ειδικά στα νησιά όπου ο τουρισμός είναι μονοκαλλιέργεια υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον για την αναβίωση της αγροτικής παραγωγής σε εγκαταλελειμμένους εδώ και δεκαετίες αγρούς. Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο είναι τα χωράφια να μπορούν να λογίζονται ως δυνάμει οικόπεδα, δηλαδή αξιοποιήσιμα με όποιον τρόπο ο ιδιοκτήτης τους επιθυμεί. Από την πλευρά του, το υπουργείο θα πιάσει «μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια», καθώς όχι μόνο θα ικανοποιήσει τα αιτήματα που έχουν τεθεί, αλλά ταυτόχρονα θα μειώσει κατά χιλιάδες και τις αντιρρήσεις που έχουν υποβληθεί κατά την ανάρτηση των δασικών χαρτών, άρα θα επισπεύσει την ολοκλήρωσή τους. View full είδηση

Οι μεγάλες επικόρυφες πυρκαγιές προκαλούν πλήρη νέκρωση μεγάλου αριθμού δέντρων και η διαχείριση του ξύλου τους αποτελεί κρίσιμη παράμετρο στον σχεδιασμό της αποκατάστασής τους. Το ξύλο των καμένων δέντρων έχει συχνά μεγάλη οικονομική αξία, αλλά ταυτόχρονα, ως υλικό είναι κρίσιμο για την άμεση προστασία του εδάφους. Σπύρος Κατσίποδας/Δασαρχείο Καλαμάτας Είναι επίσης απαραίτητο για την επανεγκατάσταση ειδών που θα συμβάλλουν αρχικά στην αποκατάσταση και στη συνέχεια στην αύξηση και ανάπτυξη του δάσους. Η διευθέτηση αυτών των από πρώτης άποψης ανταγωνιστικών μεταξύ τους χρήσεων είναι συχνά δυσχερής, αλλά απολύτως απαραίτητη. Σε αυτή την κατεύθυνση και με αφορμή τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2021, η Δασική Υπηρεσία και ο αρμόδιος υφυπουργός κ. Αμυράς εξέδωσαν την εγκύκλιο ΥΠΕΝ/ΔΔΔ/117627/3873 «Γενικές Οδηγίες – Κατευθύνσεις για τη διαχείριση και αξιοποίηση της ξυλείας των καμένων δασών». Η εγκύκλιος, εκτός από τα θέματα αξιοποίησης του ξύλου ως υλικού και τις οδηγίες για την αποκατάσταση του δάσους, θέτει και μία σειρά ειδικών όρων και περιορισμών για την προστασία του εδάφους, των υδατικών πόρων και της βιοποικιλότητας. Λαμβάνοντας υπόψη τις γνώσεις και την εμπειρία του προσωπικού της Δασικής Υπηρεσίας, παρέχει ειδικότερες κατευθύνσεις για τις θέσεις από όπου μπορεί να εξαχθεί ξυλεία, τις μεθόδους απόληψης, τη διαχείριση των υπολειμμάτων των υλοτομιών κ.ά. Σημαντικές είναι και οι προβλέψεις για τη μη διάνοιξη νέων οδών ή τρακτερόδρομων για την απόληψη του ξύλου και για την απόλυτη προτεραιότητα της προστασίας του εδάφους και της φυσικής αναγέννησης. Σε ό,τι αφορά τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, η εγκύκλιος περιλαμβάνει δύο πολύ συγκεκριμένες οδηγίες. Η πρώτη αφορά τα τμήματα της καμένης περιοχής που βρίσκονται εντός περιοχής Natura 2000, για τα οποία επισημαίνεται η υποχρέωση συνεκτίμησης, στη λήψη των όποιων αποφάσεων, των αναγκών διατήρησης και αποκατάστασης των τύπων οικοτόπων και των ειδών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Η δεύτερη οδηγία αφορά στην υποχρέωση διατήρησης τουλάχιστον 15 ιστάμενων καμένων δέντρων ανά εκτάριο, μέτρο ιδιαίτερα σημαντικό για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ενώ γίνεται και υπενθύμιση της σχετικής με το θέμα ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/12 που αφορά ειδικότερα μέτρα για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας στις περιοχές Natura 2000 που είναι Ζώνες Ειδικής Προστασίας. Το θέμα της διαχείρισης του ξύλου σε καμένες δασικές εκτάσεις είναι μεγάλο και πολλά ερωτήματα δεν έχουν απαντηθεί, ακόμη και σε διεθνές επίπεδο, παρότι σημειώνεται σημαντική πρόοδος. Ενδεικτικές είναι οι ακόλουθες δημοσιεύσεις που περιλαμβάνουν ευρεία ανασκόπηση του θέματος, διατυπώνουν προτάσεις και παρουσιάζουν καλές πρακτικές. Mauri E & Pons P (2019) Handbook of good practices in post-wildfire management. 2nd edition. Anifog Project, CGL2014-54094-R, Universitat de Girona. 169 pp. ISBN 978-84-8458-564-0. https://anifog.wixsite.com/anifog/blank Nemens, Deborah G.; Varner, J. Morgan; Johnson, Morris C. 2019. Environmental effects of postfire logging: an updated literature review and annotated bibliography. Gen. Tech. Rep. PNW-GTR-975. Portland, OR: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Pacific Northwest Research Station. 35 p. https://doi.org/10.2737/PNW-GTR-975 Moreira, F., M. Arianoutsou, P. Corona and J. de Las Heras (eds) 2012. Post-Fire Management and Restoration of Southern European Forests. Springer, Dordrecht Φυσική αναγέννηση μαύρης πεύκης δίπλα σε πεσμένο καμένο κορμό στον Πάρνωνα. Φυσική και τεχνητή αναγέννηση μαύρης πεύκης μετά την απομάκρυνση των δέντρων στον Ταΰγετο. Προστασία εδάφους σε πλαγιά από καμένους και πεσμένους κορμούς στον Πάρνωνα. View full είδηση

Μια από τις προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι ως αντίμετρο στην κλιματική αλλαγή είναι η μαζική φύτευση νέων δέντρων. Την λύση αυτή χρησιμοποιούν πολλές μεγάλες εταιρείες που ρυπαίνουν το περιβάλλον ως ένα είδος αντιστάθμισης της ζημίας που προκαλούν αλλά μέχρι στιγμής αυτά τα προγράμματα δενδροφύτευσης έχουν αποτύχει για διαφόρους λόγους. Επιπλέον η μαζική δεντροφύτευση με στόχο να απορροφούν τα δέντρα τις μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες μια προβληματική λύση επειδή θα πρέπει να σταματήσουμε να εκπέμπουμε βλάβερά αέρια και όχι να τα ΄παράγουμε και μετά να ψάχνουμε τρόπους απορρόφησης τους. Επιπλέον εγείρονται και ζητήματα παράπλευρων οικολογικών επιπτώσεων από την μαζική δενδροφύτευση. Όμως μελέτη επιστημόνων του φημισμένου Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Ζυρίχης (ETH) στηρίζει την πρόταση μαζικής δενδροφύτευσης. Η μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Geoscience» αναφέρει ότι η μαζική δενδροφύτευση ειδικά στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα προκαλέσει την αύξηση των βροχοπτώσεων οι οποίες θα βοηθήσουν στον περιορισμό των επιπέδων ξηρότητας που αναμένεται να κάνουν την εμφάνιση τους εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Η νέα μελέτη ερευνά τις επιπτώσεις που θα έχει η μετατροπή περιοχών αγροτικής καλλιέργειας σε μόνιμες δασικές εκτάσεις. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι αν υπάρξει 20% αύξηση των δασικών εκτάσεων στην Ευρώπη με ομοιόμορφο τρόπο τότε θα υπάρξει αύξηση των βροχοπτώσεων τόσο τον χειμώνα αλλά και το καλοκαίρι με τις καλοκαιρινές βροχές να πέφτουν στις παράκτιες και νοτιότερες περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου. Αυτό σημαίνει ότι θα «ανακουφίζονται» από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής οι μεσογειακές περιοχές που είναι και αυτές που θεωρητικά θα δεχτούν την μεγαλύτερη πίεση της αύξησης της θερμοκρασίας και των ξηρών συνθηκών σε σχέση με άλλες περιοχές της Ευρώπης. View full είδηση