Αναζήτηση στην κοινότητα

Με την υπ’ αρ. 176/2023 απόφασή της η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας σε μείζονα σύνθεση έκρινε ότι τα εκτός σχεδίου ακίνητα, προκειμένου να είναι οικοδομήσιμα, πρέπει, μεταξύ άλλων, να έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο (δρόμο) νομίμως υφιστάμενο. Η προϋπόθεση αυτή δεν τέθηκε για πρώτη φορά με την ανωτέρω απόφαση του ΣτΕ ούτε θεσπίστηκε με τον ν. 3212/2003. Ισχύει από τη δεκαετία του 1970 και προβλέπεται ήδη με το άρθ. 1 παρ. 1 περ. α’ του Π.Δ. 24/31.5.1985 περί της εκτός σχεδίου δόμησης. Η απόφαση του ΣτΕ επιβεβαιώνει απλώς με τρόπο αδιαμφισβήτητο την ισχύ του επίμαχου όρου για την εκτός σχεδίου δόμηση σε ολόκληρη την Επικράτεια. Περαιτέρω, απορρίπτοντας τους σχετικούς λόγους ακυρώσεως που είχαν προβληθεί, διαπιστώνει ότι ο κανόνας, σύμφωνα με τον οποίο τα εκτός σχεδίου ακίνητα είναι δομήσιμα μόνο εφόσον διαθέτουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο, δεν αντίκειται στο άρθ. 17 του Συντάγματος ούτε στο άρθ. 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Εξάλλου, κρίνει ότι ο κανόνας αυτός δεν παραβιάζει τις αρχές της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου διότι, όπως αναφέρει επί λέξει η απόφαση, «πέραν του ότι έπρεπε να είναι γνωστή στις πολεοδομικές αρχές, οι οποίες οφείλουν να ακολουθούν τη νομολογία των αρμοδίων δικαστηρίων κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και ειδικώς κατά την έκδοση των οικοδομικών αδειών, ήταν προβλέψιμες και για τους επιμελείς αγοραστές και τους συναλλασσόμενους εν γένει, τους οποίους οι νομικοί παραστάτες και τεχνικοί σύμβουλοι οφείλουν να ενημερώνουν επί του ισχύοντος πολεοδομικού καθεστώτος των ακινήτων και των εφαρμοστέων όρων και περιορισμών δόμησης». Η ανωτέρω απόφαση του ΣτΕ εκδόθηκε μεν με αφορμή αίτηση ακυρώσεως που στρεφόταν κατά οικοδομικής άδειας στην Πάτμο, πλην όμως, όπως προκύπτει σαφώς από το σκεπτικό της, ερμηνεύει και εφαρμόζει το γενικό νομοθετικό καθεστώς για την εκτός σχεδίου δόμηση, το οποίο ισχύει σε ολόκληρη την Επικράτεια και το οποίο υποχρεούνται να ερμηνεύουν και να εφαρμόζουν σύμφωνα με τα κριθέντα και με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όλες οι πολεοδομικές αρχές της χώρας. Από τα παραπάνω προκύπτουν προδήλως τα εξής: α. Η έκδοση οικοδομικής άδειας σε ακίνητο που δεν τηρεί την προϋπόθεση να έχει πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο, νομίμως υφιστάμενο, απαγορεύεται και η αντίστοιχη οικοδομική άδεια είναι μη νόμιμη και ακυρωτέα. Ανεξάρτητα όμως αν η άδεια αυτή προσβληθεί στα δικαστήρια και ακυρωθεί ή αν διαφύγει τον ακυρωτικό έλεγχο, λ.χ. λόγω παρόδου της προθεσμίας, η πολεοδομική αρχή που την εξέδωσε έχει εν γνώσει της παραβιάσει τον νόμο και υπέχει για τον λόγο αυτό πειθαρχική και, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 259 του Ποινικού Κώδικα, ακόμα και ποινική ευθύνη για παράβαση καθήκοντος. β. Η έκδοση οικοδομικής αδείας κατά παράβαση της παραπάνω προϋπόθεσης γεννά ενδεχομένως και υποχρέωση του Δημοσίου ή του δήμου καθώς και του υπαιτίου υπαλλήλου προς αποζημίωση, σύμφωνα με τα άρθ. 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, τα οποία ορίζουν τα εξής: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. Μαζί με το δημόσιο ευθύνεται εις ολόκληρον και το υπαίτιο πρόσωπο, με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων για την ευθύνη των υπουργών» (άρθ. 105). «Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που βρίσκονται στην υπηρεσία τους» (άρθ. 106). Οποιοσδήποτε δηλαδή (ιδιοκτήτης γειτονικού ακινήτου ή επιχείρησης κ.λπ.) επικαλεστεί και αποδείξει ότι υπέστη ζημία από την έκδοση της παράνομης αυτής οικοδομικής άδειας, δικαιούται να ζητήσει αποζημίωση από τα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια. γ. Δεδομένου ότι η απαγόρευση οικοδόμησης σε εκτός σχεδίου ακίνητα που στερούνται πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο ισχύει τουλάχιστον από το 1985, έχει δε πλέον επιβεβαιωθεί και πανηγυρικά με την υπ’ αρ. 176/2023 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, η πολεοδομική αρχή δεν δύναται, προκειμένου να απαλλαγεί από τις ευθύνες της, να επικαλεστεί διαφορετική ερμηνεία ή άποψη ως προς την έννοια του νόμου, η οποία και σαφής είναι και έχει ερμηνευθεί με τρόπο αδιαμφισβήτητο από την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας. Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, άγνοια νόμου δεν συγχωρείται ούτε στον απλό πολίτη, πολλώ μάλλον στις αρμόδιες υπηρεσίες της Διοίκησης. δ. Η απαγόρευση έκδοσης οικοδομικής άδειας σε ακίνητο που δεν πληροί την επίμαχη προϋπόθεση (πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο), θεσπίζεται ευθέως με το ίδιο το Π.Δ. 24/31.5.1985 (άρθ. 1 παρ. 1 περ. α’). Ολες οι πολεοδομικές αρχές της χώρας είναι, επομένως, υποχρεωμένες να εφαρμόζουν τα σχετικά άρθρα της νομοθεσίας περί εκτός σχεδίου δόμησης σύμφωνα με το σαφές τους γράμμα και την ερμηνεία που έχει επιβεβαιώσει η προαναφερόμενη απόφαση του ΣτΕ. Για την εφαρμογή της απαγόρευσης όχι απλώς δεν απαιτείται να μεσολαβήσει οποιαδήποτε άλλη πράξη του οικείου δήμου ή του αρμόδιου υπουργού (λ.χ. εγκύκλιος, απόφαση αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών), αλλά τυχόν έκδοση οποιασδήποτε πράξης με αντίθετο περιεχόμενο, με τη μορφή λ.χ. απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου κ.λπ., θα αποτελούσε ευθεία παράβαση του νόμου και καταστρατήγηση της νομολογίας του ΣτΕ. *Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας ε.τ.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοινώνει, ότι πρόκειται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή για ψήφιση διάταξη, με την οποία θα επιλυθούν προβλήματα τα οποία έχουν δημιουργηθεί σε όλη τη χώρα και στους παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς, σχετικά με τις αλλαγές που έχει ήδη νομοθετήσει για την κατάργηση των παρεκκλίσεων στην εκτός σχεδίου δόμηση. Με την προς ψήφιση διάταξη δεν μεταβάλλεται η ημερομηνία ορόσημο της 9ης Δεκεμβρίου 2022 για τις παρεκκλίσεις δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές. Η επιλογή αυτή αποτελεί συμμόρφωση με τη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, ενώ παράλληλα εισάγει μια μεταρρύθμιση που άργησε πολύ και την οποία έχει ανάγκη η Ελλάδα, προς αποφυγή δραματικών αλλαγών στον χαρακτήρα του συνόλου του εξωαστικού χώρου και περαιτέρω δυσμενών επιπτώσεων στο φυσικό, οικιστικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας, ότι έχουν δημιουργηθεί πρακτικά προβλήματα από την εφαρμογή της, προωθούνται ρυθμίσεις που διευκολύνουν τους πολίτες, τους μηχανικούς και τη διοίκηση να ολοκληρώσουν το έργο τους και τους σχεδιασμούς τους. Ειδικότερα: Σύμφωνα με την ισχύουσα διάταξη για να διατηρήσουν την οικοδομησιμότητά τους, γήπεδα κατά παρέκκλιση άρτια θα έπρεπε μέχρι και την 9.12.2022 να έχει εκδοθεί προέγκριση οικοδομικής άδειας. Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις μεταβολές που έχουν επέλθει στην διαδικασία έκδοσης οικοδομικών αδειών, οι οποίες θεσμοθετήθηκαν μεταγενέστερα της ανωτέρω πρόβλεψης, όπως επί παραδείγματι της προαιρετικότητας της προέγκρισης οικοδομικών αδειών, όσο και του ιδιαίτερα αυξημένου φόρτου εργασιών που έχει επέλθει στις Υπηρεσίες Δόμησης της χώρας λόγω της σημαντικής αύξησης υποβολών προεγκρίσεων οικοδομικών αδειών, αναμένεται να προωθηθεί προς θεσμοθέτηση ρύθμιση προς διασφάλιση των ιδιοκτητών. Η προς θεσμοθέτηση νομοθετική ρύθμιση θα παρέχει τη δυνατότητα για τις περιπτώσεις γηπέδων κατά παρέκκλιση άρτιων στις εκτός σχεδίου περιοχές για τις οποίες έως και την 9η.12.2022 δεν έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια, να δύνανται να οικοδομηθούν, εάν οι πολίτες μέσω των μηχανικών τους έως και την 9η.12.2022: Είτε υποβάλουν αίτηση για έκδοση προέγκρισης οικοδομικής άδειας, εφόσον βεβαίως αυτή έχει πληρότητα ως προς τα υποβαλλόμενα δικαιολογητικά και μελέτες, ως αυτά εκ του νόμου καθορίζονται. Διευκρινίζεται ότι για την διάρκεια ισχύος της εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις ως ισχύουν. Είτε υποβάλουν αίτηση για έκδοση βεβαίωσης όρων δόμησης συνοδευόμενο από τα αναγκαία δικαιολογητικά. Η εναλλακτική αυτή δυνατότητα προβλέφθηκε δεδομένου, ότι πλέον η προέγκριση οικοδομικής άδειας έχει καταστεί προαιρετική. Ωστόσο για αυτές τις περιπτώσεις χρήση της βεβαίωσης όρων δόμησης που θα εκδοθεί, θα μπορεί να γίνει μόνο μέχρι και την 30.9.2023, καθώς έως και την ημερομηνία αυτή είτε θα πρέπει να υποβληθεί αίτημα για έκδοση οικοδομικής αδείας είτε προέγκρισης. Με βάση τα ανωτέρω, επισημαίνεται ότι δεν απαιτείται κατά το στάδιο της προέγκρισης η υποβολή καμίας έγκρισης φορέα, υπηρεσίας ή συλλογικού οργάνου, λόγω της θέσης του έργου, της φύσης του, της χρήσης του ή των τυχόν ειδικών χαρακτηριστικών του. Ομοίως, δεν απαιτείται η υποβολή εγκρίσεων φορέων, υπηρεσιών ή συλλογικών οργάνων για τη λήψη της βεβαίωσης όρων δόμησης. Το σύνολο των απαιτούμενων εγκρίσεων υποβάλλεται στο πληροφοριακό σύστημα αδειών κατά το στάδιο της έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Τονίζεται ότι σε κάθε περίπτωση συνεχίζουν να ισχύουν οι διατάξεις για τον χρόνο ισχύος των οικοδομικών αδειών και των προεγκρίσεων οικοδομικών αδειών του ν. 4495/2017, όπως ισχύει. Επίσης σημειώνεται ότι οι όλες οι διαδικασίες για την έκδοση των ως άνω πράξεων εκτελούνται, διεκπεραιώνονται και ελέγχονται ηλεκτρονικά μέσα από το σύστημα e–adeies. Τονίζεται ότι η κατάργηση της έννοιας της εκτός σχεδίου δόμησης αποτελεί στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη που υλοποιείται ήδη, μέσω: – Της κατάργησης των παρεκκλίσεων δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές με τις προβλέψεις του νόμου 4759/2020, με ημερομηνία ορόσημο την 9η Δεκεμβρίου 2022 – Της εφαρμογής για πρώτη φορά σε όλη σχεδόν τη χώρα ενός τεράστιου προγράμματος πολεοδομικού σχεδιασμού, του προγράμματος εκπόνησης Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», με την ολοκλήρωση του οποίου το 70% σχεδόν της χώρας θα αποκτήσει σχεδιασμό πρώτου επιπέδου με χρήσεις γης, καταργώντας πρακτικά την έννοια της εκτός σχεδίου περιοχής.

Κατά 10% μειώνονται οι συντελεστές δόμησης για τις εκτός σχεδίου περιοχές, καταργώντας παράλληλα τις παρεκκλίσεις αρτιότητας σε οικόπεδα κάτω των 4 στρεμμάτων. Ωστόσο, όπως προκύπτει από τον χωροταξικό νόμο, όσοι ιδιοκτήτες θέλουν να χτίσουν με βάση το υπάρχον καθεστώς έχουν στη διάθεσή τους 6 χρόνια για να το κάνουν. Ειδικότερα, εντός της προβλεπόμενης μεταβατικής περιόδου των δύο ετών, οι ιδιοκτήτες οικοπέδων εκτός σχεδίου κάτω των 4 στρεμμάτων μπορούν να προχωρήσουν στην έκδοση οικοδομικής άδειας, χωρίς όμως να «μετράει» ο χρόνος που χρειάζεται για τις άδειες του Δασαρχείου ή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η δε οικοδομική άδεια ισχύει για 4 επιπλέον χρόνια. Από την άλλη, όσοι ιδιοκτήτες δεν βγάλουν οικοδομική άδεια κατά τη μεταβατική περίοδο θα μπορούν να χτίσουν βάσει των όσων θα ορίσουν τα Τοπικά ή Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια που θα εκπονηθούν τα επόμενα έτη. Επιτέλους, φρένο Μπορεί το χωροταξικό νομοσχέδιο κατά τη διαβούλευση και την ψήφισή του να έφερε αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τον τεχνικό κόσμο, ωστόσο πολλοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν πως μπαίνει πράγματι φρένο στην εκτός σχεδίου δόμηση και περιλαμβάνει διατάξεις οι οποίες είναι υπέρ των ιδιοκτητών. Ομως, τι σημαίνει αυτό στην πράξη για τους πολίτες; Τα σημαντικά του νόμου που αφορούν στις αλλαγές που έρχονται για τις κατοικίες στην εκτός σχεδίου δόμηση με τον χωροταξικό νόμο εξηγεί στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής η αγρονόμος – τοπογράφος – μηχανικός Γραμματή Μπακλατσή. Οπως επισημαίνει: 1 Στα γήπεδα που βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός οικισμών, οι οικοδομικές άδειες επιβαρύνονται με τέλος 5% επί του κόστους της οικοδομικής άδειας, το οποίο αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο, για τη χρηματοδότηση δράσεων στις εκτός σχεδίου περιοχές που αντισταθμίζουν την επιβάρυνση του περιβάλλοντος από το γεγονός ότι δομούνται περιοχές που καταρχήν δεν προορίζονται για δόμηση. 2 Δίνεται η δυνατότητα να παίρνουν μπόνους μέχρι 10% τα γήπεδα που βρίσκονται εκτός σχεδίου, που βρίσκονται όμως σε περιοχές με καθορισμένες χρήσεις γης, όρους και περιορισμούς δόμησης από εργαλεία πολεοδομικού σχεδιασμού (π.χ. Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου), επιτρέπεται η αρτιότητα και οι όροι δόμησης να είναι ευνοϊκότεροι από τους όρους δόμησης που ισχύουν για τις υπόλοιπες εκτός σχεδίου περιοχές που στερούνται χρήσεων γης. Ειδικά ο συντελεστής δόμησης, η κάλυψη, το ύψος και ο όγκος μπορούν να ορίζονται ευνοϊκότεροι για τη δόμηση από τους αντίστοιχους όρους στα εκτός σχεδίου γήπεδα μέχρι 10%. 3 Για τα γήπεδα που βρίσκονται εκτός σχεδίου ο μέγιστος συντελεστής δόμησης ανέρχεται καταρχήν σε 0,18, το μέγιστο ποσοστό κάλυψης σε 10%, ο μέγιστος αριθμός ορόφων σε 2 και το ανώτατο ύψος των κτισμάτων απαγορεύεται να υπερβαίνει τον υδροκρίτη. 4 Σε κτίρια κατοικίας η μέγιστη επιτρεπομένη επιφάνεια του κτιρίου ως και η συνολική επιφάνεια των ορόφων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει: α) Για γήπεδα εμβαδού μεγαλύτερου των 4.000 τ.μ. μέχρι και 8.000 τ.μ., για μεν τα πρώτα 4.000 τ.μ. τα 186 τ.μ., για δε τα λοιπά ίση με το γινόμενο του υπολοίπου εμβαδού του γηπέδου επί τον συντελεστή δόμησης 0,018. β) Για γήπεδα εμβαδού μεγαλύτερου των 8.000 τ.μ., για μεν τα 8.000 τ.μ. τα 258 τ.μ., για δε τα λοιπά ίση με το γινόμενο του υπολοίπου εμβαδού του γηπέδου επί τον συντελεστή δόμησης 0,009 μη δυναμένη σε καμία περίπτωση να υπερβεί τα τριακόσια εξήντα (360) τ.μ. Για γήπεδα με εμβαδόν πολλαπλάσιο του κανόνα αρτίου 4.000 τ.μ. για τα οποία συντρέχουν οι προϋποθέσεις κατάτμησης, η μέγιστη επιφάνεια κτιρίου ισούται με το άθροισμα του εμβαδού των κτιρίων που θα επιτρεπόταν να ανεγερθούν σε κάθε γήπεδο μετά την κατάτμηση, μειωμένη κατά 15%, και υπό τις προϋποθέσεις ότι: α) Θα ανεγερθεί μία οικοδομή. β) Το γήπεδο θα παραμείνει ενιαίο. Η δόμηση σε ακατοίκητα νησιά επιτρέπεται υπό όρους, που θα καθορίζονται κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό και εφόσον επιτρέπεται από την περιβαλλοντική νομοθεσία που ισχύει για τις προστατευόμενες περιοχές. Η ελάχιστη αρτιότητα δεν μπορεί να ορίζεται κατώτερη των 20 στρεμμάτων. Εάν εμβαδόν γηπέδου που υπερβαίνει τα 4.000 τ.μ. απομειώθηκε λόγω απαλλοτρίωσης, διάνοιξης διεθνούς, εθνικής, επαρχιακής ή δημοτικής οδού ή αναδασμού, το γήπεδο θεωρείται άρτιο, εάν το εμβαδόν του υπερβαίνει τα 2.000 τ.μ. και έχει πρόσωπο σε διεθνή, εθνική, επαρχιακή ή δημοτική οδό τουλάχιστον 25 μέτρα. Στις εκτός σχεδίου περιοχές επιτρέπεται η συνένωση ομόρων γηπέδων, υπό τις εξής προϋποθέσεις: α) Το νέο γήπεδο που προκύπτει μετά τη συνένωση έχει εμβαδόν τουλάχιστον 4.000 τ.μ. β) Τουλάχιστον ένα από τα γήπεδα που συνενώνονται είναι άρτιο και οικοδομήσιμο με τις διατάξεις που ίσχυαν μέχρι την έναρξη του παρόντος νόμου. Οι μεταβατικές διατάξεις για τα μικρά οικόπεδα Μεταβατικά ορίζεται ότι εάν, μέχρι την έγκριση Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου ή Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τα 2 έτη από την έναρξη ισχύος του παρόντος, χορηγηθεί προέγκριση οικοδομικής άδειας, μπορούν να οικοδομούνται ακίνητα, τα οποία κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος έχουν πρόσωπο σε διεθνείς, εθνικές, επαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές οδούς, καθώς και σε εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών και σε σιδηροδρομικές γραμμές και εφόσον έχουν: α. Τα γήπεδα που υπάρχουν τη 12-11-62 και έχουν ελάχιστο πρόσωπο: 10 μ., ελάχιστο βάθος: 15 μ., ελάχιστο εμβαδόν: 750 τ.μ. β. Τα γήπεδα που υπάρχουν τη 12-9-64 και έχουν ελάχιστο πρόσωπο: 20 μ., ελάχιστο βάθος: 35 μ., ελάχιστο εμβαδόν: 1.200 τ.μ. γ. Τα γήπεδα που υπάρχουν τη 17-10-78 και έχουν ελάχιστο πρόσωπο: 25 μ., ελάχιστο βάθος: 40 μ., ελάχιστο εμβαδόν: 2.000 τ.μ. δ. Τα γήπεδα που βρίσκονται εντός της ζώνης των πόλεων, κωμών και οικισμών και είχαν κατά την 24-04-77 ελάχιστο εμβαδόν: 2.000 τ.μ. ε. Είναι άρτια και οικοδομήσιμα και απομειούνται συνεπεία απαλλοτριώσεων ή διάνοιξης διεθνών, εθνικών ή επαρχιακών οδών, εφόσον μετά την απομείωση αυτή έχουν τα όρια αρτιότητας και τις υπόλοιπες προϋποθέσεις των γηπέδων της παραγράφου δ. στ. Σε περιπτώσεις αναδασμών τα γήπεδα που δημιουργούνται και δίνονται σε δικαιούχους σε ανταλλαγή άρτιων και οικοδομήσιμων γηπέδων θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα, εφόσον μετά τον αναδασμό αυτόν έχουν τα όρια αρτιότητας και τις προϋποθέσεις των γηπέδων της παραγράφου δ. ζ. Εχουν ελάχιστο εμβαδόν 4.000 τ.μ., όταν επ’ αυτών ανεγείρονται τουριστικές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, γίνεται κατανοητό ότι καταργείται η εκτός σχεδίου δόμηση για γήπεδα επιφανείας έως 2.000 τ.μ. και ότι δεν θίγεται η εκτός σχεδίου δόμηση για γήπεδα ελάχιστης επιφανείας 4.000 τ.μ. (4 στρεμμάτων). Βγήκε από τον «πάγο» η Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης Εκτός από την εκτός σχεδίου δόμηση, σημαντική τομή του χωροταξικού είναι και η ενεργοποίηση της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, ενός θεσμού που βρισκόταν επί δεκαετίες στον «πάγο». Πιο συγκεκριμένα, με τη ΜΣΔ θα έχουν πλέον τη δυνατότητα ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων να αξιοποιήσουν τον συντελεστή δόμησης. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας κοινόχρηστων χώρων σε χώρους που παραμένουν για χρόνια δεσμευμένοι, αλλά αναξιοποίητοι, κάνοντας πια εφικτή την αποζημίωση των ιδιοκτητών. Τα στοιχεία των ακινήτων προσφοράς και υποδοχής συντελεστή δόμησης καταχωρίζονται από τους ενδιαφερομένους ιδιοκτήτες τους. Ταυτόχρονα, μέσω της Τράπεζας Γης θα μπορεί ο δήμος να παρεμβαίνει σε εγκαταλελειμμένα ακίνητα, να τα δεσμεύει, να τα αποκαθιστά με χρηματοδότηση από ιδιώτες, που θα αναλαμβάνουν μέσα από διαγωνισμό την εκμετάλλευσή τους για κάποια χρόνια και μόλις αποσβένεται το κόστος αποκατάστασης, να τα επιστρέφει στους ιδιοκτήτες. Αν ενδιάμεσα ο ιδιοκτήτης εμφανιστεί και επιθυμεί να το εκμεταλλευθεί ο ίδιος, θα μπορεί να το κάνει καταβάλλοντας το κόστος αποκατάστασης. Η Ψηφιακή Τράπεζα Γης θα μπορεί, επίσης, να υλοποιεί ανταλλαγές εκτάσεων οικοδομικών συνεταιρισμών, οι οποίες είναι μπλοκαρισμένες είτε επειδή είναι δασικές είτε για άλλο λόγο και δεν είναι οικοδομήσιμες, με άλλες δημόσιες εκτάσεις οι οποίες είναι διαθέσιμες και μπορούν να οικοδομηθούν. Παράλληλα, θα επιτρέπει σε δήμους να πωλούν συντελεστή από δεσμευμένα αδόμητα ακίνητα, έτσι ώστε να αποκτούν πόρους για να απαλλοτριώσουν επιπλέον οικόπεδα, με σκοπό να κατασκευάσουν κοινόχρηστους χώρους. Υπενθυμίζεται ότι η ΜΣΔ καλύπτει ακίνητα για τα οποία ο ιδιοκτήτης δεν επιτρέπεται να αξιοποιήσει ολόκληρο τον συντελεστή που ισχύει στην περιοχή. Από αυτές τις κατηγορίες ακινήτων μπορεί να ζητήσει ο ιδιοκτήτης τους την έκδοση τίτλου Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, ο οποίος θα του δίνει το δικαίωμα να μεταφέρει τον υπόλοιπο συντελεστή του ακινήτου του. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, στη χώρα μας παραμένουν σε εκκρεμότητα συνολικά 3.837 Τίτλοι Δικαιώματος Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, οι οποίοι αντιστοιχούν σε 428.602 τ.μ. μεταφερόμενης επιφάνειας. Συνολικά έχουν εκδοθεί 19.763 Τίτλοι (έγκυροι και άκυροι). Η συνολική μεταφερόμενη επιφάνεια που αντιστοιχεί στους αρχικούς Τίτλους είναι 1.125.815 τ.μ.

Εμμένει το υπουργείο Περιβάλλοντος στον σχεδιασμό του για κατάργηση της δόμησης σε οικόπεδα κάτω των τεσσάρων στρεμμάτων. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως οι ιδιοκτήτες που διαθέτουν οικόπεδα 750, 1.200 και 2.000 τετραγωνικών μέτρων δεν θα μπορούν πλέον να βγάλουν οικοδομική άδεια έπειτα από δύο χρόνια από την ψήφιση του σχετικού νόμου. Ωστόσο, από το υπουργείο Περιβάλλοντος προχωρούν σε παραχωρήσεις-διευκολύνσεις αφήνοντας τους ιδιοκτήτες να καταθέσουν αίτηση για οικοδομική άδεια - μέσα στο προαναφερόμενο χρονικό διάστημα των δύο χρόνων - με λιγότερα δικαιολογητικά. Αυτή τη στιγμή, το σχέδιο νόμου για τον εκσυγχρονισμό της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας βρίσκεται για τις τελικές ρυθμίσεις στην Κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή (ΚΕΝΕ) της Βουλής. «ΤΑ ΝΕΑ», σε μια προσπάθεια να διευκολυνθούν οι ιδιοκτήτες ακινήτων όσο και οι επαγγελματίες (μηχανικοί, δικηγόροι, μεσίτες κ.ά.), παρουσιάζουν έναν οδηγό επιβίωσης στην εκτός σχεδίου δόμησης εστιάζοντας στις βασικές αλλαγές που έχουν - μέχρι στιγμής - καταγραφεί στο υπό επεξεργασία κείμενο σε σχέση με αυτό που είχε δοθεί για διαβούλευση. Η… διευκόλυνση Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα οικόπεδα που είναι μικρότερα από τέσσερα στρέμματα, προβλέπεται η δυνατότητα μέχρι την έγκριση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου, και για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τα δύο χρόνια από τη δημοσίευση του νέου νόμου, να μπορεί να υποβληθεί αίτηση για οικοδόμηση, ακόμη κι αν αυτή δεν συνοδεύεται από το σύνολο των δικαιολογητικών που απαιτούνται. Τέτοια δικαιολογητικά είναι, για παράδειγμα, οι βεβαιώσεις της αρχαιολογικής και της δασικής υπηρεσίας. Την ίδια ώρα, για την κατοικία, μειώνεται κατά 25% η μέγιστη επιτρεπόμενη επιφάνεια που μπορεί να κτιστεί στις εκτός σχεδίου περιοχές. Σήμερα, στα τέσσερα στρέμματα μπορείς να κτίσεις 200 τετραγωνικά μέτρα. Με το νέο καθεστώς η... μπίλια κάθεται στα 150 τετραγωνικά μέτρα (στη διαβούλευση η έκταση ήταν 180 τετραγωνικά μέτρα). Συγκεκριμένα, με το νομοσχέδιο μπαίνουν μέγιστα όρια: Για μέχρι τα τέσσερα στρέμματα η συνολική επιφάνεια κάλυψης είναι τα 186 τετραγωνικά και μέχρι τα οκτώ στρέμματα 258 τετραγωνικά μέτρα. Για μεγαλύτερες εκτάσεις, ο συντελεστής δόμησης μειώνεται στο μισό (0,009) και με ανώτατο όριο κάλυψης τα 360 τετραγωνικά μέτρα. Σε αυτή τη φάση - και μπροστά στις αντιδράσεις που προκλήθηκαν από μηχανικούς και ιδιοκτήτες - από το υπουργείο Περιβάλλοντος επέλεξαν να μην κάνουν τον πολεοδομικό σχεδιασμό των δρόμων με ξεχωριστά Προεδρικά Διατάγματα, αλλά αυτό να γίνει με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (κάθε περιοχής) όταν αυτά ολοκληρωθούν. Ρυθμίσεις Ετσι, στο μεσοδιάστημα των δύο χρόνων θα μπορεί κάποιος να κτίσει με ρυθμίσεις που θα είναι κοντά στις σημερινές. Σημειώνεται πως σήμερα, προκειμένου να κτίσει ένας ενδιαφερόμενος σε εκτός σχεδίου περιοχή, θα πρέπει το αγροτεμάχιό του, όταν αυτό υφίσταται από το 2004 και μετά, να έχει ελάχιστο εμβαδόν τέσσερα στρέμματα και ελάχιστο πρόσωπο 25 μέτρα σε κοινόχρηστο δρόμο. Ωστόσο, μέχρι τώρα, από το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν έχουν προχωρήσει στη θεσμοθέτηση της διαδικασίας καθορισμού ενός δρόμου ως κοινόχρηστου εκτός σχεδίου. Ολες οι νέες οικοδομικές άδειες στις εκτός σχεδίου περιοχές θα επιβαρύνονται με - επιπλέον - τέλος 5% επί του κόστους έκδοσης, το οποίο θα αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο, για τη χρηματοδότηση δράσεων σε περιοχές εκτός σχεδίου. Ωστόσο, στα εκτός σχεδίου γήπεδα (οικόπεδα) που θα βρίσκονται σε περιοχές που θα έχουν ολοκληρωθεί τα Τοπικά Χωροταξικά Σχέδια ή άλλα πολεοδομικά «εργαλεία», δηλαδή θα έχουν καθοριστεί για παράδειγμα χρήσεις γης, οι όροι δόμησης και ιδίως ο συντελεστής δόμησης μπορούν να είναι, κατά maximum, ευνοϊκότεροι για τη δόμηση μέχρι και 10%, από τα οικόπεδα εντός σχεδίου ή οικισμού. Στο μεταξύ, ο γενικός κανόνας σε ό,τι αφορά τον μέγιστο συντελεστή δόμησης - συμπεριλαμβανομένων και των τυχόν επιτρεπόμενων παρεκκλίσεων - είναι αυτός να ανέρχεται σε 0,18. Kαι υπάρχει μια διαβάθμιση για data centers, κέντρα ελέγχου οχημάτων (0,8), για νοσοκομεία και βιομηχανικές εγκαταστάσεις (0,6), για κτίρια εκπαίδευσης (0,27) κ.ά. Επιπλέον, με το νέο καθεστώς που διαμορφώνεται, επιτρέπεται να δημιουργούνται μικρά σύνθετα τουριστικά καταλύματα και εντός εγκαταλελειμμένων οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων σε συνδυασμό με την ανάπλαση τμήματος ή του συνόλου του οικισμού. Παράλληλα, σε βιομηχανικές περιοχές αλλά και σε μορφές Βιομηχανικών και Επιχειρηματικών Πάρκων (ΒΕΠΕ) επιτρέπεται η οικοδόμηση χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία πολεοδόμησής τους υπό τις εξής προϋποθέσεις: η οικοδόμηση να γίνει σε συνεχόμενα όμορα μεταξύ τους γήπεδα, σε έκταση που δεν υπερβαίνει αθροιστικά το 20% της έκτασης, για την οποία δεν υπάρχει συγκεκριμένη οικοδομική μελέτη.

Την έντονη αντίδραση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος για τις προωθούμενες αλλαγές στο ζήτημα των εκτός σχεδίου περιοχών στο υπό κατάρτιση χωροταξικό και πολεοδομικό νομοσχέδιο υπογραμμίζει η διοίκηση του ΤΕΕ. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, το ΤΕΕ , παγίως, δεν τοποθετείται κατά το στάδιο της ηλεκτρονικής δημόσιας διαβούλευσης αλλά εκφράζει τις επιστημονικές και θεσμικές του απόψεις με κάθε τρόπο και σε κάθε χρόνο, ενώ τοποθετείται και στις διαδικασίες της Βουλής, όταν καλείται, η ΔΕ ΤΕΕ, μετά από συνεχείς συνεδριάσεις, εκτεταμένο διάλογο και πολύωρες συζητήσεις, λόγω της βαρύτητας και της σημασίας του θέματος, στο πλαίσιο του θεσμικού ρόλου του Επιμελητηρίου, σημειώνει με έμφαση προς την Πολιτεία τα εξής: Για το μείζον ζήτημα της εκτός σχεδίου δόμησης, ενόψει του χωροταξικού – πολεοδομικού νομοσχεδίου, η ΔΕ ΤΕΕ επαναλαμβάνει ότι με βάση το Σύνταγμα και την επιστήμη οι περιοχές εκτός σχεδίου δεν προσφέρονται, κατ’ αρχήν, για οικοδομικές αναπτύξεις, αλλά ταυτόχρονα τονίζει ότι αποτελεί όνειδος για την Ελληνική Πολιτεία ότι επί 45 χρόνια, από τη Μεταπολίτευση και μετά, δεν έχει καταφέρει το κράτος να ολοκληρώσει τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Το ΤΕΕ, ως επίσημος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας, έχει καταθέσει σε όλες ανεξαιρέτως τις κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, αναλυτικές και συγκεκριμένες προτάσεις, με βάση τις συνθήκες κάθε περιόδου, προκειμένου η Πολιτεία να επιτελέσει τον βασικό της ρόλο απέναντι στους πολίτες: επιτέλους να σχεδιάσει. Η κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης με νέες απαγορεύσεις και σύνθετες διαδικασίες δεν μπορεί να γίνεται «έτσι χωρίς πρόγραμμα», χωρίς αντικειμενικά και επαληθεύσιμα στοιχεία, χωρίς διάλογο αφενός με τις τοπικές κοινωνίες και αφετέρου με όλους τους σχετικούς επιστημονικούς φορείς. Δεν είναι επιστημονικά ορθό να έρχονται νέες οριζόντιες ρυθμίσεις που αντιμετωπίζουν ενιαία τον νησιωτικό, τον περιαστικό και τον ορεινό χώρο, καθώς αυτό ακριβώς είναι το αντικείμενο του σχεδιασμού τοπικού επιπέδου. Ειδικά σήμερα, αποτελεί χρέος της Πολιτείας, πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε συζήτηση για νέα ειδικά μέτρα με απαγορεύσεις στις εκτός σχεδίου περιοχές, να ολοκληρώσει τις αυτονόητες και επιστημονικά, τεχνικά, οικονομικά και κοινωνικά απαραίτητες υποχρεώσεις της: τους Δασικούς Χάρτες και το Δασολόγιο, την χάραξη των Αιγιαλών, το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο, την οριοθέτηση των Υδατορεμάτων, την αποτύπωση του οδικού δικτύου, την οριοθέτηση όλων των οικισμών και εν τέλει, το σπουδαιότερο, τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια. Και ακόμη, να προχωρήσει επιτέλους αποτελεσματικά σε σαφή και κωδικοποιημένη πολεοδομική και χωροταξική νομοθεσία. Σημειώνεται ότι η Πολιτεία έχει ήδη αποδεχθεί τη σημασία της ψηφιακής αποτύπωσης όλων των θεσμικών γραμμών της πολεοδομικής νομοθεσίας με γεωχωρικά δεδομένα και της πρόσβασης των πολιτών και των ενδιαφερομένων σε αυτά, μέσα από τον Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη που ανέθεσε στον ΤΕΕ και σύντομα ξεκινά. Αυτός είναι ο μόνος σωστός επιστημονικά τρόπος, πλέον, να υπάρξει και να ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός στη χώρα, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση ώστε να συζητηθούν μετά ακραία μέτρα όπως η πρακτική απαγόρευση της δόμησης σε ολόκληρες περιοχές, όπως είναι οι εκτός σχεδίου. Το νομοσχέδιο, όπως δόθηκε στη δημοσιότητα κατά το στάδιο της διαβούλευσης, στο πεδίο των διατάξεων για τις εκτός σχεδίου περιοχές, μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει χωρίς να προσφέρει ουσιαστικό περιβαλλοντικό, οικονομικό, αναπτυξιακό ή άλλο όφελος στην Ελληνική κοινωνία συνολικά. Οι διατάξεις αυτές θα ήταν καλύτερα να αποσυρθούν και να συνδυαστούν με το πρόγραμμα εκπόνησης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και την ολοκλήρωση των θεσμικών γραμμών εντός ευλόγου, συντόμου χρονικού διαστήματος. Αντιθέτως, οι διατάξεις που επιταχύνουν τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό πρέπει να κατατεθούν στην Βουλή, με τις εύλογες διορθώσεις που απαιτούνται και να θεσμοθετηθούν το συντομότερο δυνατό. Επιπλέον, πρέπει η Πολιτεία να αντιληφθεί ότι με τις ρυθμίσεις που προτείνονται για την εκτός σχεδίου δόμηση επέρχονται σοβαρές ανατροπές στην περιουσιακή κατάσταση όσων έχουν εκτάσεις σε τέτοιες περιοχές. Και προκύπτει καταφανής άνιση μεταχείριση μεταξύ μικρών και μεγάλων ιδιοκτησιών. Αυτό θα έχει τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Με τις ρυθμίσεις που προωθούνται απομειώνεται ή μηδενίζεται στην πράξη η περιουσία των πολιτών, μέσα από την υποτίμηση της αξίας των μικρών εκτάσεων γης και σε πολλές περιπτώσεις – λόγω των διατάξεων του συγκεκριμένου νομοσχεδίου – θα οδηγούνται οι μικροϊδιοκτήτες σε εκποίηση της γης σε εξαιρετικά μειωμένες τιμές, προς όφελος γειτνιαζόντων μεγάλων ιδιοκτησιών. Και αυτό διότι είναι σαφής, από τις διατάξεις (μέσα από κίνητρα, ειδικές προβλέψεις, εξαιρέσεις και απαγορεύσεις) η κατεύθυνση υπερσυγκέντρωσης γης σε τουριστικούς, βιομηχανικούς και άλλης χρήσης οργανωμένους υποδοχείς δραστηριοτήτων ή μεγαλοϊδιοκτησίες. Όμως καμία συζήτηση για κατάργηση δικαιωμάτων δόμησης και αξιοποίησης των μικρών ιδιοκτησιών δεν μπορεί να σταθεί αν προηγουμένως η Πολιτεία δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της με την ολοκλήρωση των αυτονόητων προϋποθέσεων που και το Σύνταγμα θέτει στην κρατική διοίκηση. Ακόμη, πρέπει να επισημανθεί μία άλλη οικονομική συνέπεια των διατάξεων που προτείνονται. Στην πράξη, οδηγούνται όλοι οι μικροϊδιοκτήτες να αφιερώσουν χρήμα και χρόνο άμεσα, εντός 2+4 ετών, για να σώσουν την αξία των γεωτεμαχίων τους, με την έκδοση οικοδομικών αδειών και στη συνέχεια τη δόμησή τους. Θα ήταν ευχής έργο να μας πληροφορήσει η Πολιτεία με ποια μελέτη έχει θεωρήσει ότι οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι από αποταμίευση και δανεισμό πρέπει να κατευθυνθούν τα επόμενα δύο (συν τέσσερα) χρόνια στην αγορά οικοδομικών έργων μόνον και όχι σε άλλους αναγκαίους τομείς – και αν έχει υπολογίσει ποιοι είναι αυτοί οι πόροι ακριβώς, το κόστος και την ωφέλεια τους, σε οικονομικούς όρους. Επίσης, και μόνο αυτή η συνέπεια θα έπρεπε να προβληματίσει τους εμπνευστές της ρύθμισης, καθώς φέρνει προ τετελεσμένων άμεσα τον πολεοδομικό σχεδιασμό που θα ολοκληρωθεί μετά την έκδοση των διοικητικών πράξεων στις εκτός σχεδίου περιοχές, ανατρέποντας κάθε πρόθεση ορθής επιστημονικής προσέγγισης του χώρου και εν τέλει περιβαλλοντικής προστασίας. Επιπλέον, η Πολιτεία πρέπει να κατανοήσει ότι δημιουργούνται και σοβαρά, συστημικά, οικονομικά προβλήματα από μια τέτοια επιλογή. Η μοιραία μείωση των αξιών σε γεωτεμάχια σε εκτός σχεδίου περιοχές ανατρέπει το σύνολο σχεδόν των προϋπολογισμών και των αποτιμήσεων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, σε κάθε φάσμα της οικονομικής ζωής. Ειδικότερα, στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα, δημιουργεί αστάθεια και περιττά προβλήματα, καθώς ακίνητα που μέχρι σήμερα ήταν άρτια και οικοδομήσιμα, με την αντίστοιχη αποτίμηση, έχουν παρασχεθεί ως εγγυήσεις για δανειοδοτήσεις σε ολόκληρο το εύρος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Η ΔΕ ΤΕΕ επαναλαμβάνει ότι: · Η απόδοση χρήσεων γης και όρων δόμησης στο σύνολο της χώρας, οι επεκτάσεις των σχεδίων πόλεως σε κάθε τους μορφή, όπως και τα νέα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, είναι πεδίο ενός χωρικού και εντέλει αναπτυξιακού σχεδιασμού που λαμβάνει υπόψιν τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. · Είναι πολιτικό ζήτημα η διεξαγωγή εκτεταμένου διαλόγου και η σύνθεση απόψεων με τις τοπικές κοινωνίες ειδικά για τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό που αποτελεί αρμοδιότητα του στενού, επιτελικού, πυρήνα του κράτους αλλά δεν μπορεί να γίνεται ξεκομμένα από την κοινωνία. · Ειδικά σήμερα που η χώρα βρίσκεται μπροστά σε ένα σύνθετο αλλά αναγκαίο σχέδιο ανασυγκρότησης, με μοναδικούς στην ιστορία διαθέσιμους ευρωπαϊκούς και άλλους πόρους, οφείλει να προχωρήσει σε δομημένο διάλογο με περιφερειακή διάρθρωση και τοπική συμμετοχή, με στόχο τη βέλτιστη επίτευξη των εθνικών προτεραιοτήτων και την χωρική, οικονομική και κοινωνική συνοχή. Οι αλλαγές στην εκτός σχεδίου δόμηση είναι απαραίτητες, αλλά όχι με τέτοιον τρόπο – και προϋπόθεση για αυτές αποτελεί η ολοκλήρωση του σχεδιασμού. Απαιτείται δηλαδή η αντίστροφη από την ακολουθούμενη πορεία: πρώτα θεσμικές γραμμές και Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια και μετά απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης. Το ΤΕΕ, λόγω της μακρόχρονης, θεσμικής, τεχνογνωσίας του και της επιστημοσύνης των μελών του, μπορεί να συμβάλλει τόσο στον αναγκαίο διάλογο με την κοινωνία όσο και στη δυναμική υλοποίηση του προγράμματος εκπόνησης, επίβλεψης, έγκρισης και υλοποίησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και των απαραίτητων θεσμικών γραμμών. Το ΤΕΕ είναι στη διάθεση της Πολιτείας ώστε να γίνουν σε πολύ σύντομο χρόνο όλες οι απαραίτητες διαδικασίες, με ορθό επιστημονικά τρόπο και ψηφιακά, για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού.

«Ανένδοτο» στην εκτός σχεδίου δόμηση και στην κατά παρέκκλιση ανέγερση κτισμάτων, μέθοδος, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις έχει μετατραπεί στον κανόνα με την ανοχή της Πολιτείας, θέλει να κηρύξει το υπουργείο Περιβάλλοντος με το υπό κατάρτιση χωροταξικό νομοσχέδιο, το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί τις προσεχείς μέρες και θα περιλαμβανει κίνητρα ανοικοδόμησης σε εντός σχεδίου περιοχές και αντίστοιχα αντικίνητρα για τις εκτός σχεδίου. Παράλληλα με το ίδιο σχέδιο νόμου θα επιχειρηθεί για ακόμα μία φορά το «ξεκλείδωμα» του εργαλείου της μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, το οποίο αναμένουν εδώ και δεκαετίες πολλοί ιδιοκτήτες τόσο διατηρητέων όσο και κτισμάτων με μεγάλες αυθαιρεσίες προκειμένου να ξεμπλοκάρουν τις ιδιοκτησίες τους. Συγκεκριμένα, αναφορικά με την εκτός σχεδίου δόμησης, η οποία από τη δεκαετία του ΄60 σχεδόν... πριμοδοτείται από την πολεοδομική πολιτική με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις να είναι πιο ελκυστική, από οικονομική και επενδυτική άποψη από ό,τι η οικοδόμηση εντός πόλεων, προβλέπονται ριζικές αλλαγές. Κύρια αλλαγή θα είναι αυτή του δραστικού περιορισμού της κατά παρέκκλισης δόμησης στις δύο περπτώσεις που θεωρούνται «ακραίες», και βάσει των οποίων με πολλαπλές παρεκκλίσεις έχουν ανεγερθεί κτίσματα σε εκτός σχεδίου περιοχές ακόμα και σε αγροτεμάχια 1.200 ή και 750 τετραγωνικών μέτρων αντί των 4 στρεμμάτων της «κατά κανόνα αρτιότητας» και μάλιστα με υψηλούς συντελεστές δόμησης. Βεβαίως αυτές δεν είναι οι μοναδικές παρεκκλίσεις που έχουν καταγραφεί. Ωστόσο επειδή ακόμα και γι΄αυτές αναμένονται σφοδρές αντιδράσεις, το υπουργείο επέλεξε να προχωρήσει σταδιακά. Η κατά παρέκλιση εκτός σχεδίου δόμηση, όπως επισημαίνουν στο υπουργείο Περιβάλλοντος, έχει οδηγήσει στην άναρχη διάχυση κτισμάτων σε όλη την επικράτεια χωρίς σχεδιασμό, χωρίς υποδομές, με καταστροφή του τοπίου, και με ρύπανση του περιβάλλοντος. Επιπλέον «κατηγορείται» σε μεγάλο βαθμό και για την έκρηξη της αυθαίρετης δόμησης, που είναι πολύ πιο εύκολη σε απομακρυσμένες, δύσκολα ελεγχόμενες περιοχές μακριά από τα οικιστικά κέντρα: «Με το σχέδιο νόμου επιχειρείται μια αντιστροφή της πάγιας αυτής πολιτικής, με αύξηση της ελκυστικότητας των οργανωμένων αναπτύξεων και μείωση, για πρώτη φορά, έστω και λίγο, των πλεονεκτημάτων της άναρχης, εκτός σχεδίου, δόμησης» επισημαίνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Δημήτρης Οικονόμου. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η αυστηροποιημένη διάταξη που αφορά την ανέγερση ξενοδοχείων σε εκτός σχεδίου περιοχές, στις οποίες θα διπλασιαστεί από τα 4 στα 8 στρέμματα η έκταση για την αρτιότητα ενός οικοπέδου ώστε να είναι οικοδομήσιμο. Ουσιαστικά θα αλλάξει ριζικά η χωρική οργάνωση του τουρισμού, η οποία έως σήμερα στηρίζεται κυρίως στην εκτός σχεδίου δόμηση, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι υπάρχει μόνο μια πραγματική οργανωμένη τουριστική περιοχή (ΠΟΤΑ Μεσσηνίας) και μικρός αριθμός άλλων οργανωμένων τουριστικών αναπτύξεων. Ειδικά σε ό,τι αφορά τον τουρισμό πέραν του διπλασιασμού της έκτασης οικοπέδου για την αρτιότητα, προβλέπεται, μεταξύ άλλων, μικρή μείωση του συντελεστή δόμησης για ξενοδοχεία εκτός σχεδίου (που σήμερα είναι ίση με αυτή των ΠΟΤΑ, δηλ. 0,2 παρά το πολύ μεγαλύτερο κόστος των τελευταίων), και (μεγαλύτερη) για τη μεταποίηση εκτός σχεδίου (η τελευταία φθάνει τυπικά το 0,9 αλλά πρακτικά, μέσω εύκολων παρεκκλίσεων, το 1,2, δηλ. επίπεδο που προσιδιάζουν σε πολεοδομημένο χώρο). Το σχέδιο νόμου προβλέπει επίσης ενίσχυση των διαφόρων μορφών οργανωμένης ανάπτυξης για όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες (βιομηχανία, εφοδιαστική, κλπ.). Μεταξύ αυτών, είναι η αύξηση του συντελεστή δόμησης από 0,2 (περίπτωση επιχειρηματικών πάρκων) σε 0,3, καθώς και η βελτίωση άλλων όρων δόμησης όπως ο συντελεστής κατ' όγκον εκμετάλλευσης και το επιτρεπόμενο ύψος. Μέχρι σήμερα οι οργανωμένες μορφές ανάπτυξης στην Ελλάδα είναι ελάχιστα αναπτυγμένες, κυρίως εξαιτίας του «αθέμιτου» ανταγωνισμού από την εκτός σχεδίου δόμηση, που προσφέρει συγκρίσιμα οικοδομικά μεγέθη, με πολύ μικρότερο κόστος και χωρίς τους ελέγχους που εξ αντικειμένου υπάρχουν στους οργανωμένους υποδοχείς. Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο η βιομηχανική δραστηριότητα στις οργανωμένες Βιομηχανικές Περιοχές, δεν ξεπερνά το 1/10 των αντίστοιχων στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Μεταφορά συντελεστή δόμησης – Ψηφιακή Τράπεζα Γης Με τον fast track καθορισμό Ζωνων Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ) σκοπεύει το υπουργείο να «ξεπαγώσει» και το πολεοδομικό εργαλείο της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, η οποία ουσιαστικά αποτελεί ένα θεσμό-φάντασμα, αφού αν και είχε θεσμοθετηθεί για πρώτη φορά το 1979, οι σχετικές νομοθετικές παρεμβάσεις έχουν ακυρωθεί και πρακτικά δεν εφαρμόζεται. «Οχημα» για την ενεργοποίηση της μεταφοράς συντελεστή θα είναι η Ψηφιακή Τράπεζα Γης, μία ηλεκτρονική πλατφόρμα, η οποία θα αποτελεί ουσιαστικά μια αγορά δικαιωμάτων δόμησης συγκεκριμένης χρηματικής αξίας, δίνοντας λύση σε περιπτώσεις διατηρητέων κτισμάτων ή άλλων βαρών στην αξιοποίηση της ιδιωτικής περιουσίας καθώς θα προβλέπει το ενδεχόμενο μεταφοράς συντελεστή δόμησης σε «περιοχές υποδοχής». Χαρακτηριστικά τέτοια παραδείγματα, πλην των διατηρητέων κτιρίων, είναι οι δημόσιες εκτάσεις προς απόσυρση, οι εγκαταλελειμμένες βιομηχανίες και τα ξενοδοχεία, καθώς και τα ακίνητα κοινωφελών χρήσεων, τα οποία έχουν δεσμευθεί. Στόχος του υπουργείου είναι να δώσει λύση και στα αυθαίρετα με βαριές αυθαιρεσίες, αλλά προυπόθεση για την ενσωμάτωση σχετικής διάταξης είναι να ανάψει το πράσινο φως το Συμβούλιο της Επικρατείας. Τα δηλωμένα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 ξεπερνούν σήμερα τις 400.000, αντιστοιχούν στο 35% των δηλώσεων και αφορούν σε περισσότερα από 35 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα αυθαίρετης δόμησης. Γα την κυβέρνηση η ενεργοποίηση της ΜΣΔ θεωρείται ζήτημα προτεραιότητας, καθώς, σύμφωνα με τον κ. Οικονόμου «θα επιτρέψει τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων στις πυκνοδομημένες πόλεις με μικρό κόστος, θα απελευθερώσει δεκάδες χιλιάδες ιδιόκτητων δεσμευμένων οικοπέδων ή διατηρητέων κτηρίων, και θα δώσει νέα ώθηση στην οικοδομική δραστηριότητα και στις επενδύσεις». Βασική προυπόθεση για την ενεργοποίηση της είναι ο καθορισμός Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή. Στόχος είναι αυτό να γίνει φέτος με ένα πρόγραμμα ταχείας οριοθέτησης, βάσει του οποίου θα οριστεί επαρκής αριθμός ΖΥΣ σε δήμους στους οποίους εκτιμάται ότι πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις (ζήτηση δόμησης και περιοχές που μπορούν να την υποδεχθούν χωρίς τη δημιουργία προβλημάτων πολεοδομικού χαρακτήρα). Το πρόγραμμα έχει ήδη σχεδιαστεί από το υπουργείο, έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση και οι σχετικές μελέτες θα προκηρυχθούν σε περίπου δύο μήνες. Στη συνέχεια με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια που θα εκπονηθούν μέσα σε μια εξαετία για το σύνολο της χώρας, θα καθορίζονται ΖΥΣ και σε άλλες περιοχές. Προκειμένου να ενεργοποιηθεί η ΜΣΔ θα λειτουργήσει η Ψηφιακή Τράπεζα Γης, στην οποία θα καταχωρούνται οι Τίτλοι μεταφοράς συντελεστή δόμησης (Μ.Σ.Δ.) που έχουν ήδη εκδοθεί ή θα εκδίδονται μελλοντικά. Η Ψηφιακή Τράπεζα, την οποία θα λειτουργεί το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, δε θα αρχειοθετεί απλά τους τίτλους αλλά με απρόσωπη ηλεκτρονική διαδικασία θα αντιστοιχίζει προσφορά Τίτλων ΜΣΔ (δηλ. μεταφερόμενα δικαιώματα από υποψήφιους πωλητές) με ζήτηση για τέτοια δικαιώματα (δηλ. με υποψήφιους αγοραστές). Μέσω της ΨΤΓ, θα προβλέπεται η μεταφορά τίτλων και η δυνατότητα αποζημίωσης των ιδιοκτητών. Να σημειωθεί ότι κατά το παρελθόν έχουν εκδοθεί τίτλοι µεταφοράς συντελεστή δόμησης από διατηρητέα, µνηµεία και ρυµοτοµούµενα ακίνητα που έχουν χορηγηθεί σε ιδιοκτήτες, οι οποίοι μέσω αυτών παραχώρησαν δικαιώματα δόμησης, αλλά δεν μπορούν να αξιοποιηθούν επειδή το συνολικό σύστημα είναι ανενεργό. Αποτέλεσμα είναι να παραμένουν σε εκκρεμότητα συνολικά 3.837 Τίτλοι Δικαιώματος Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, οι οποίοι αντιστοιχούν σε 428.602 τ.μ. μεταφερόμενης επιφάνειας, η αξία της οποίας υπολογίζεται σε περίπου 185 εκατομμύρια ευρώ. Συνολικά έχουν εκδοθεί 19.763 Τίτλοι (έγκυροι και άκυροι). Η συνολική μεταφερόμενη επιφάνεια που αντιστοιχεί στους αρχικούς Τίτλους είναι 1.125.815 τ.μ. Μαρία Λιλιοπούλου

Εν μέσω κορονοϊού η κυβέρνηση προχωρεί τον σχεδιασμό της για την επόμενη μέρα, η οποία θα είναι και δύσκολη. Ενας από τους στόχους της είναι να κερδίσει η Ελλάδα το στοίχημα της πανδημίας με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και να την καταστήσει ασφαλή χώρα, για την προσέλκυση τουριστών και κυρίως επενδύσεων. Βασική προϋπόθεση όμως, για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου αποτελεί η θεσμοθέτηση χρήσεων γης και ο καθορισμός πολεοδομικών και περιβαλλοντικών κανόνων, που θα επιτρέπουν την υλοποίηση των επενδύσεων με ασφάλεια δικαίου στο πλαίσιο της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Σήμερα μόλις το 20% της χώρας διαθέτει πολεοδομικά σχέδια, με βάση την παλαιά νομοθεσία. Για τον λόγο αυτό το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επισπεύδει την έγκριση του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τον Τουρισμό, το οποίο επεξεργάζεται. Ποια είναι τα μέτρα που προβλέπονται; Καθορισμός χρήσεων γης σε όλη τη χώρα μέσα στα επόμενα 6 χρόνια. Περιορισμός και εντέλει την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, αρχής γενομένης από τις περιοχές που δέχονται μεγάλες αναπτυξιακές πιέσεις. Στροφή στην πράσινη τουριστική ανάπτυξη με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και την προώθηση της ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας. Έμφαση στην αγροδιατροφή, σε συνδυασμό με την ανέγερση μικρών μονάδων σε μη τουριστικές περιοχές, που θα βοηθήσουν στην παραμονή του πληθυσμού στην περιφέρεια και την απορρόφηση των τοπικών προϊόντων. Επιτάχυνση των περιβαλλοντικών και άλλων αδειοδοτήσεων που επηρεάζουν τις επενδύσεις Τι νέο προβλέπεται για τα τουριστικά καταλύματα; Προβλέπεται η δημιουργία μιας νέας κατηγορίας σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων, τα οποία θα περιλαμβάνουν ξενοδοχεία, τουριστικές κατοικίες αλλά και μια σειρά από συναφείς εγκαταστάσεις όπως : συνεδριακά κέντρα, μαρίνες, κέντρα θαλασσοθεραπείας, μονάδες ιαματικού τουρισμού, κέντρα αναζωογόνησης και άλλα. Τι αλλάζει σε αρτιότητα και δόμηση; Μειώνεται η αρτιότητα για τη νέα κατηγορία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων μικρής κλίμακας, για τα οποία προτείνεται να ισχύσει αρτιότητα 25 έως 30 στρέμματα, με μεικτό συντελεστή δόμησης 0,2 και μέγιστο ποσοστό κατοικίας 10%. Για τον περιορισμό της άναρχης εκτός σχεδίου δόμησης, δίνονται επιπλέον κίνητρα για επενδύσεις εντός περιοχής με εγκεκριμένη πολεοδομική μελέτη μέσω Ειδικού Χωρικού Σχεδίου, με αυξημένο Συντελεστής Δόμησης, με πιθανό σενάριο να είναι ΣΔ=0,3. Για εγκαταστάσεις, εξαιρουμένων των μεγάλων σύνθετων καταλυμάτων που θα γίνονται σε μη πολεοδομούμενες περιοχές, με βάση τις πολεοδομικές διατάξεις για την εκτός σχεδίου δόμησης, προβλέπεται αύξηση της ισχύουσας δόμησης από 10% (το ήπιο σενάριο) έως 30% (ενισχυμένο σενάριο). Τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα θα συνεχίσουν με το ισχύον πλαίσιο και τα καταλύματα μικρής έκτασης με Σ.Δ. = 0,2. Για τα υπόλοιπα τουριστικά καταλύματα για τις κορεσμένες περιοχές, τις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες περιοχές εκτός σχεδίου η αρτιότητα καθορίζεται στα 10 στρέμματα και στα 6 στρέμματα στον υπόλοιπο χώρο Ανταμοιβές θα υπάρχουν για την επανάχρηση αξιόλογων κτιρίων και τη μετατροπή τους σε παραδοσιακές ξενοδοχειακές μονάδες, αλλά και για την απόσυρση απαξιωμένων ή εγκαταλελειμμένων παλαιών μονάδων, π.χ. με χορήγηση νέων αδειών. Προσαυξημένος θα είναι και ο συντελεστής δόμησης σε μονάδες, για τη δημιουργία κοινοχρήστων χώρων και ειδικών τουριστικών υποδομών χωρίς να υπάρχει όμως αύξηση του αριθμού των κλινών. Αυξημένος Συντελεστή Δόμησης θα δίνεται και σε όσες υποδομές κατασκευάζονται με περιβαλλοντικά κριτήρια. Τι κίνητρα θα δοθούν για την αναβάθμιση των υπαρχόντων τουριστικών εγκαταστάσεων; Με βάση το νέο χωροταξικό σχέδιο θα δίνονται μπόνους προς δύο κατευθύνσεις: α)σε όσους αναβαθμίζουν το τουριστικό τους προϊόν και β) σε εκείνους που ακολουθούν πρότυπες πρακτικές όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Για όσους συνδυάζουν ποιότητα και αειφορία η ανταμοιβή θα είναι μεγαλύτερη. Ανάλογα κίνητρα θα ισχύουν και για όσους κατασκευάζουν νέες, περιβαλλοντικά φιλικές τουριστικές εγκαταστάσεις, οι οποίες για παράδειγμα θα διαθέτουν υποδομές ανακύκλωσης απορριμμάτων και λυμάτων, θα είναι ενεργειακά αυτόνομες ή θα ακολουθούν πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας κ.λπ. Πώς θα δίνεται το περιβαλλοντικό «μπόνους»; Με κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Τουρισμού θα προσδιοριστεί το σύστημα κατάταξης σε κατηγορίες και πιστοποίησης καταλυμάτων με κριτήριο το χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα με βάση την ποιότητα των κατασκευών, την κατανάλωση ενέργειας και τους υδατικούς πόρους. Τι είναι το «πράσινο τέλος»; Σύμφωνα με το προτεινόμενο χωροταξικό σχέδιο προβλέπεται η καταβολή ενός ειδικού τέλους επιβάρυνσης του περιβάλλοντος «πράσινου τέλους», που θα αφορά σε όλα τα καταλύματα συμπεριλαμβανομένου και τον καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, γνωστά ως Airbnb. Το ποσό αυτό θα συγκεντρώνεται θα πηγαίνει στο πράσινο ταμείο για την χρηματοδότηση αναπλάσεων και έργων που θα στηρίζουν το τουρισμό. Πώς θα γίνεται η απόσυρση παλιών καταλυμάτων; Η απόσυρση θα εφαρμοστεί σε περιοχές με φθίνουσα ζήτηση σε τουριστικά καταλύματα. Τα κτίρια που θα αποσύρονται θα επιστρέφονται στους Δήμους για να αξιοποιηθούν για άλλες κοινωφελείς δραστηριότητες. Σε αντάλλαγμα θα δίνεται στον ιδιοκτήτη αυξημένος συντελεστής δόμησης κατά 20% για την ανέγερση νέων καταλυμάτων, με την προϋπόθεση αυτά να ανεγερθούν εντός της ίδιας Δημοτικής Ενότητας. Συγκεκριμένα προβλέπεται για τα καταλύματα 5 αστέρων η αύξηση του ΣΔ να είναι κατά 20%, ενώ για καταλύματα 4 αστέρων η αύξηση του ΣΔ να είναι κατά 10%. Τι θα επιτρέπεται στις περιοχές Natura; Για τις προστατευόμενες περιοχές Natura, η ανάπτυξη των τουριστικών υποδομών θα επιτρέπεται μόνο μετά την εκπόνηση των σχεδίων διαχείρισης των περιοχών αυτών. Τι προβλέπει για τα νησιά; Χωρίζει τα νησιά σε τρεις ομάδες Ομάδα Ι: Αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα νησιά Επιτρέπεται η χωροθέτηση οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων. Βασική κατεύθυνση για τους οργανωμένους υποδοχείς και τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα αυτής της κατηγορίας είναι να συνδέονται λειτουργικά με εγκαταστάσεις και υποδομές ανάδειξης και αξιοποίησης περιβαλλοντικών, γεωλογικών, γεωμορφολογικών, αρχιτεκτονικών, ιστορικών, θρησκευτικών ή πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής, οι οποίες βρίσκονται είτε στο γήπεδο εκμετάλλευσης του υποδοχέα ή σύνθετου τουριστικού καταλύματος είτε και στην ευρύτερη περιοχή αυτών. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Τουρισμού νησιά ή τμήματα των νησιών της Ομάδας Ι μπορούν να χαρακτηρίζονται βάσει κριτηρίων ως Περιοχές Ενεργητικής Παρέμβασης και Ανάπλασης και να τίθενται περιορισμοί στην τουριστική ανάπτυξη. Σε κάθε περίπτωση όλες οι νέες εγκαταστάσεις πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στα μορφολογικά πρότυπα και την κλίμακα των οικισμών. Ομάδα ΙΙ: Λοιπά κατοικημένα νησιά Προτεραιότητα δίνεται στη βελτίωση της προσβασιμότητας, τη διαφύλαξη φυσικών, ιστορικών, αρχιτεκτονικών τόπων και κτιρίων. Στον αγροτουρισμό και άλλες εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Στην βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό υφισταμένων τουριστικών μονάδων και την χωροθέτηση οργανωμένων κατασκηνώσεων (camping) και οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων Ομάδα III: Βραχονησίδες και ακατοίκητα νησιά Η Ομάδα ΙΙΙ περιλαμβάνει δύο υπο-ομάδες, με βάση τα ιδιαίτερα φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά τους, το μέγεθος και την εγγύτητα τους με κατοικημένες περιοχές. Στην πρώτη υποομάδα περιλαμβάνονται: Οι βραχονησίδες, Νησιά με έκταση μικρότερη των 300 στρεμμάτων. Νησιά, τα οποία ευρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 ναυτικών μιλίων από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας. Απομονωμένα, από άποψη θέσης, νησιά (απόσταση από παράκτιες περιοχές του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας ή από νησιά με λιμάνι, μέσω του οποίου μπορεί να υπάρχει ακτοπλοϊκή πρόσβαση στο νησί, μεγαλύτερη των 5 ναυτικών μιλίων). Νησιά, τα οποία εμπίπτουν σε ζώνες απολύτου προστασίας της φύσης του προστασίας της φύσης, προστασίας της φύσης και εθνικά πάρκα. προτεραιότητας. Στη δεύτερη υποομάδα περιλαμβάνονται όλα τα ακατοίκητα νησιά (μηδενικός πληθυσμός κατά την εκάστοτε τελευταία απογραφή) Στα νησιά της πρώτης υποκατηγορίας απαγορεύεται η δημιουργία τουριστικών εγκαταστάσεων πλην του glamping που είναι τροχόσπιτα στο κύμα, μετά από σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων και την Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Τουρισμού. Στα νησιά της δεύτερης υποκατηγορίας επιτρέπεται η ήπια τουριστική ανάπτυξη. Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου - πολεοδόμου μηχανικού, [email protected] Εδώ η διαβούλευση: http://www.opengov.gr/tourism/?p=1886

Πολίτης διαμαρτυρήθηκε στον Συνήγορο του Πολίτη ότι o Δήμος Μυλοποτάμου καταλογίζει δημοτικά τέλη για επιχείρηση που διατηρεί σε εκτός σχεδίου πόλεως περιοχή, χωρίς να παρέχονται σχετικές υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να ελλείπει το στοιχείο της απαιτούμενης ανταποδοτικότητας. Ο Συνήγορος, σε έγγραφό του προς το Δήμο, επικαλέστηκε σχετική νομολογία με βάση την οποία τέλη καθαριότητος και φωτισμού μπορούν να επιβάλλονται με κανονιστική απόφαση και σε βάρος όσων χρησιμοποιούν ακίνητα που βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως, εφόσον συντρέχει πραγματική δημόσια ανάγκη για επέκταση παροχής των υπηρεσιών καθαριότητας και φωτισμού και στη συγκεκριμένη περιοχή και οι υπηρεσίες αυτές του Δήμου έχουν οργανωθεί κατάλληλα και παρέχονται πράγματι. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να προκύπτουν κατά τρόπο σαφή και επαρκώς τεκμηριωμένο από τη σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Όπως δε επισημάνθηκε στο έγγραφο του Συνηγόρου, στην κανονιστική απόφαση του συγκεκριμένου Δήμου, όχι μόνο δεν περιλαμβάνεται οποιαδήποτε αιτιολογία που να δικαιολογεί την ανάγκη επέκτασης των συγκεκριμένων υπηρεσιών στα ακίνητα που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου πόλεως περιοχές, αλλά δεν γίνεται και οποιαδήποτε μνεία περί της επιβολής του τέλους στα συγκεκριμένα ακίνητα. Στη συνέχεια, ο Δήμος πληροφόρησε την Ανεξάρτητη Αρχή πως δεδομένου ότι στη συγκεκριμένη επιχείρηση δεν παρέχονται μέχρι σήμερα υπηρεσίες καθαριότητας και φωτισμού, αναστέλλεται η σε βάρος της χρέωση δημοτικών τελών, μέχρι την εγκατάσταση φωτιστικών σωμάτων και την τοποθέτηση κάδων απορριμμάτων και ανακυκλώσιμων υλικών. Δόθηκε επίσης η δυνατότητα, κατόπιν υποβολής σχετικής αιτήσεως προς τον Δήμο, να επιστραφούν τα ποσά που είχαν μέχρι σήμερα καταβληθεί.

Πριν από την έκδοση οικοδομικής άδειας ή άδειας λειτουργίας επιχείρησης, επιβάλλεται η χορήγηση βεβαίωσης των επιτρεπόμενων χρήσεων γης από την πολεοδομία, όπως αυτές καθορίζονται από το Προεδρικό Διάταγμα 59/2018 σε συνδυασμό με τα εκάστοτε θεσμοθετημένα πολεοδομικά σχέδια της κάθε περιοχής. Οι προβλεπόμενες γενικές κατηγορίες χρήσεων καθορίζονται σε 13 και καλύπτουν τον αστικό και εξωαστικό χώρο, σε αντιστοιχία με το πεδίο εφαρμογής των πολεοδομικών σχεδίων. Εκτός από τις περιοχές κατοικίας (αμιγούς και γενικής), οι νέες γενικές κατηγορίες χρήσεων γης περιλαμβάνουν υποδοχείς για την εγκατάσταση παραγωγικών δραστηριοτήτων, περιοχές συγκέντρωσης αστικών υποδομών και άλλων ιδιαίτερων χρήσεων, καθώς και περιοχές άσκησης αγροτικών δραστηριοτήτων. Κάθε μία από τις 13 γενικές κατηγορίες περιλαμβάνει συγκεκριμένες ειδικές χρήσεις, οι οποίες έχουν εμπλουτιστεί, σε σχέση με το προηγούμενο ΠΔ του 1987, ώστε να αποτυπωθεί το εύρος τόσο των αλλαγών στο σύγχρονο τρόπο ζωής, όσο και των κοινωνικο-οικονομικών δραστηριοτήτων, που ο αστικός και εξωαστικός χώρος καλούνται να ικανοποιήσουν. Οι νέες θεσμοθετήσεις χρήσεων γης, αποβλέπουν στην εγκατάσταση επαγγελματικών δραστηριοτήτων προκειμένου να τρέξουν οι επενδύσεις, χωρίς εμπλοκές και δικαστικές προσφυγές από κατοίκους, περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλους φορείς, λόγω σύγκρουσης με άλλες δραστηριότητες κυρίως σε εντός σχεδίου περιοχές και οικισμούς με χρήση κατοικίας. Το πρόβλημα είναι σημαντικό, διότι το κέντρο των πόλεων αλλάζει και παύει να αποτελεί επί το πλείστο χώρο κατοικίας. Έτσι, για την προστασία των περιοχών κατοικίας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος καθόρισε ανώτατα επιτρεπόμενα μεγέθη, για τις επιμέρους ειδικές χρήσεις με στόχο τον περιορισμό όχλησης (λ.χ. υπεραγορές με μέγιστη συνολική επιφάνεια δόμησης 1500.τμ. σε περιοχές γενικής κατοικίας κ.λπ.). Ωστόσο, το πρόβλημα της έλλειψης θεσμοθετημένων χρήσεων γης στις εκτός σχεδίου περιοχές στο 70% της έκτασης της χώρας, παραμένει, αφού στερείται πολεοδομικού σχεδιασμού και εκτιμάται ότι θα λυθεί στα επόμενα πέντε χρόνια με την ολοκλήρωση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων που θα ξεκινήσουν σταδιακά να συντάσσονται από τις αρχές του 2022. Πού και σε ποια μεγέθη μπορεί να εγκατασταθεί δραστηριότητα ή επαγγελματική χρήση; Με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (ΠΔ 59/2018) καθορίζονται 13 γενικές κατηγορίες χρήσεων γης, οι οποίες καλύπτουν τον αστικό και αγροτικό χώρο, σε αντιστοιχία με τα ισχύοντα πολεοδομικά σχέδια της κάθε περιοχής. Επίσης ορίζονται και οι νέες 47 ειδικές κατηγορίες χρήσεων (με τις υποκατηγορίες τους), που καλύπτουν όλες τις γνωστές παραγωγικές δραστηριότητες, αλλά και σύγχρονες όπως: ανακύκλωση, εγκαταστάσεις εφοδιαστικών αλυσίδων, τεχνολογικά πάρκα κ.α. Στις ειδικές χρήσεις συμπεριλαμβάνονται και όλες οι απαιτούμενες λειτουργίες της πόλης όπως: πολιτιστικοί - αθλητικοί – θρησκευτικοί χώροι και άλλες ιδιαίτερες χρήσεις γης. Ποιες είναι οι γενικές κατηγορίες; Αμιγής κατοικία. Γενική κατοικία. Πολεοδομικό κέντρο - κεντρικές λειτουργίες πόλης - τοπικό κέντρο συνοικίας-γειτονιάς. Τουρισμός - αναψυχή. Κοινωφελείς λειτουργίες. Ελεύθεροι χώροι - Αστικό Πράσινο. Παραγωγικές δραστηριότητες χαμηλής και μέσης όχλησης. Χονδρεμπόριο. Τεχνόπολις - Τεχνολογικό Πάρκο. Παραγωγικές δραστηριότητες υψηλής όχλησης. Εγκαταστάσεις Αστικών Υποδομών Κοινής Ωφέλειας. Ειδικές χρήσεις. Αγροτική χρήση. Ποιες δραστηριότητες επιτρέπονται στην κατηγορία 12: «Ειδικές Χρήσεις»; Είκοσι πέντε (25) Ειδικές Κατηγορίες επιτρέπονται στην κατηγορία ειδικών χρήσεων και είναι: «Πλυντήρια – λιπαντήρια αυτοκινήτων», «Συνεργεία», «Εγκαταστάσεις Εφοδιαστικής» στην οποία εντάσσονται οι αποθήκες χονδρικού εμπορίου, «Επαγγελματικά Εργαστήρια», «Εξορυκτικές δραστηριότητες», «Κ.Τ.Ε.Ο.», «Σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων», «Εγκαταστάσεις ανακύκλωσης συσκευασιών και υλικών», «Γωνίες ανακύκλωσης και πράσινα σημεία», «Χώροι επεξεργασίας, αποθήκευσης και διάθεσης στερεών αποβλήτων και τοξικών αποβλήτων», «Χώροι επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων», «Εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών, φυσικού αερίου και συναφείς εγκαταστάσεις» «εγκαταστάσεις Α.Π.Ε.», «Πάρκα κεραιών», «Στρατιωτικές εγκαταστάσεις», «Εγκαταστάσεις οχημάτων τέλους κύκλου ζωής», «Κοιμητήρια», «Κέντρα αποτέφρωσης νεκρών και οστών», «Σωφρονιστικά καταστήματα- φυλακές – κέντρα κράτησης», «Εγκαταστάσεις προσωρινής υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών/προσφύγων και ευάλωτων ομάδων», «Ιππόδρομος», «Πίστες αγώνων αυτοκινήτων και μοτοποδηλάτων», «Καζίνο», «Χώροι διεξαγωγής τεχνικών-ψυχαγωγικών και τυχερών παιγνίων», «Αστική γεωργία» και «Κατασκηνώσεις – Παιδικές εξοχές». Τι είναι αμιγής κατοικία και ποιες χρήσεις επιτρέπονται; Η κατηγορία αυτή είναι η πιο αυστηρή από τις άλλες κατηγορίες χρήσεων γης. Περιλαμβάνει κυρίως κατοικία και διάφορες άλλες χρήσεις τοπικής σημασίας. Στις περιοχές αμιγούς κατοικίας επιτρέπεται εκτός από τη χρήση Κατοικίας και Χώροι Κοινωνικής πρόνοιας, Εκπαίδευσης, Αθλητικές Εγκαταστάσεις, Θρησκευτικοί χώροι, Πολιτιστικές εγκαταστάσεις (μέχρι 200 τ.μ.) και Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης. Επιτρέπονται τα Εμπορικά καταστήματα και Καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών, με μέγιστη συνολική επιφάνεια καταστημάτων ανά οικόπεδο 150 τμ. Τουριστικά καταλύματα μέχρι 30 κλίνες. Στάθμευση αυτοκινήτων μέχρι 3,5 τόνους κοινής χρήσης, μοτοσικλετών και μοτοποδηλάτων, με καθορισμό θέσης από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο Από τα επαγγελματικά εργαστήρια επιτρέπονται μόνο φούρνοι έως 150 τ.μ. συνολικής επιφάνειας δόμησης. Επίσης επιτρέπονται Γωνιές Ανακύκλωσης και Αστική γεωργία - λαχανόκηποι. Ποια είναι η περιοχή γενικής κατοικίας και ποιες χρήσεις επιτρέπονται; Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει εκτός από κατοικία και άλλες κατηγορίες χρήσεων που καλύπτουν τοπικές και υπερτοπικές εγκαταστάσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα καθώς και επιχειρήσεις χαμηλής όχλησης, συνεργεία κλπ. Ειδικότερα οι περιορισμοί σε εμβαδό ανά χρήση, που τίθενται στην κατηγορία αυτή, είναι οι εξής: Για κτίρια ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέχρι 1.500 τμ. Για πολιτιστικές εγκαταστάσεις μέχρι 1200τμ. Για ιδιωτικές κλινικές μέχρι 100 κλίνες Για εμπορικά καταστήματα, Καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών και Υπεραγορές τροφίμων μέχρι 1.500 τμ. Για καταστήματα Εστίασης μέχρι 300 τ.μ. Για αναψυκτήρια μέχρι 200 τ.μ. Για τουριστικά καταλύματα μέχρι 150 κλίνες Για στάθμευση (κτίρια-γήπεδα) αυτοκινήτων μέχρι 3,5 τόνους Για συνεργεία επισκευής αυτοκινήτων μέχρι 3,5 τόνους μικτού φορτίου ή δυνατότητα μεταφοράς μέχρι 9 ατόμων εκτός φανοποιείων και βαφείων. Για αποθήκες χαμηλής όχλησης μέχρι 400 τ.μ. Για φαρμακαποθήκες μέχρι 1.500 τ.μ. Για αποθήκες χονδρικού εμπορίου χαμηλής όχλησης μέχρι 400 τ.μ. Για επαγγελματικά εργαστήρια μέχρι 400τ.μ. Για εγκαταστάσεις προσωρινής υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών - προσφύγων και ευάλωτων ομάδων μέχρι 300 ατόμων. Τι επιτρέπεται στο Πολεοδομικό Κέντρο; Η κατηγορία του Πολεοδομικού Κέντρου αναφέρεται στις κεντρικές λειτουργίες της πόλης και επιτρέπει εκτός από την κατοικία την εγκατάσταση κτιρίων με χρήση πολυκαταστήματα, γραφεία, διοίκηση, νοσοκομεία, εμπόριο, χώρους συνάθροισης κοινού/Συνεδριακά κέντρα, επαγγελματικά εργαστήρια μέχρι 500 τ.μ. χώρους διεξαγωγής τεχνικών-ψυχαγωγικών και τυχερών παιγνίων κ.α. Ποιοι είναι οι περιορισμοί στα Τοπικά Κέντρα Συνοικίας; Τα τοπικά κέντρα εξυπηρετούν κυρίως τη λειτουργία της γειτονιάς και επιτρέπονται μόνο οι ακόλουθες ειδικές κατηγορίες χρήσεων όπως αυτές εξειδικεύονται από τον πολεοδομικό σχεδιασμό: Κατοικία, Ειδική Εκπαίδευση, Πολιτιστικές εγκαταστάσεις μέχρι 500 τ.μ., Διοίκηση τοπικής κλίμακας, Εργαστήρια φυσικοθεραπείας, Εμπορικά καταστήματα, Καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών, Εστίαση μέχρι 200 τ.μ., Τουριστικά καταλύματα μέχρι 50 κλίνες και Θρησκευτικοί χώροι. Τι επιτρέπεται στις περιοχές με Αγροτική Χρήση; Ως περιοχές με αγροτική χρήση νοούνται περιοχές που περιλαμβάνουν εκτάσεις γεωργικής γης στις οποίες επιτρέπονται οι παρακάτω ειδικές χρήσεις: Κατοικία για την εξυπηρέτηση της αγροτικής χρήσης, Τουριστικά καταλύματα μέχρι 30 κλίνες, Βιομηχανικές και Βιοτεχνικές εγκαταστάσεις χαμηλής και μέσης όχλησης, συσκευασίας και μεταποίησης τοπικά παραγόμενων αγροτικών προϊόντων, Αγροτικές εκμεταλλεύσεις – εγκαταστάσεις, Γωνιές ανακύκλωσης και μικρά πράσινα σημεία, Εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Προσοχή! Σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας δεν επιτρέπονται άλλες χρήσεις πλην της αγροτικής εκμετάλλευσης - αγροτικής δραστηριότητας, εκτός αν προβλέπονται από ειδική διάταξη νόμου και είναι σύμφωνες με τις κατευθύνσεις του χωροταξικού σχεδιασμού. Τι ισχύει για τους Οικισμούς; Στις περιοχές εντός των οριοθετημένων οικισμών με πληθυσμό μικρότερο από 2.000 κατοίκους στους οποίους δεν έχει ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός και ο καθορισμός χρήσεων γης, επιτρέπονται οι παρακάτω χρήσεις: Κατοικία, Κοινωνική πρόνοια, Εκπαίδευση (Νηπιαγωγεία, Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια και Ειδική εκπαίδευση), Μικρές αθλητικές εγκαταστάσεις, Θρησκευτικοί χώροι,Πολιτιστικές εγκαταστάσεις μέχρι 600 τμ., Διοίκηση τοπικής κλίμακας,Πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας Εμπορικά καταστήματα και Καταστήματα παροχής προσωπικών υπηρεσιών μέχρι 150 τ.μ. και υπεραγορές μέχρι 300 τ.μ. και Γραφεία μέχρι 300 τ.μ. Εστιατόρια μέχρι 300 τ.μ., Αναψυκτήρια μέχρι 150 τ.μ., Τουριστικά καταλύματα μέχρι 100 κλίνες Στάθμευση αυτοκινήτων μέχρι 3,5 τόνους, Πρατήρια παροχής καυσίμων και ενέργειας, Πλυντήρια, λιπαντήρια αυτοκινήτων, Συνεργεία επισκευής αυτοκινήτων Αποθήκες χαμηλής όχλησης μέχρι 300 τ.μ., Επαγγελματικά εργαστήρια για γεωργικές, δασικές, κτηνοτροφικές, αλιευτικές και λοιπές εγκαταστάσεις αγροτικού τομέα Εγκαταστάσεις Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, Γωνιές ανακύκλωσης και μικρά πράσινα σημεία, Εγκαταστάσεις ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά) Εγκαταστάσεις προσωρινής υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών- προσφύγων μέχρι 100 άτομα. Προσοχή! Στους προϋφιστάμενους οικισμούς του 1923 και τους παραδοσιακούς οικισμούς, οι χρήσεις γης μέχρι την έγκριση του πολεοδομικού σχεδίου καθορίζονται σύμφωνα με τις σχετικές για τους οικισμούς αυτούς διατάξεις.

Δυνατότητα έκδοσης οικοδομικών αδειών για οικόπεδα εκτός σχεδίου μικρότερα των τεσσάρων στρεμμάτων, με κατά παρέκκλιση αρτιότητα δόμησης, παρέχει τροπολογία που κατατέθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση και τη διαχείριση των απορριμμάτων και το οποίο αναμένεται να ψηφισθεί την Πέμπτη. Με μια άλλη σημαντική τροπολογία ρυθμίζονται προβλήματα που έχουν εμφανιστεί με τους δασικούς χάρτες και την ιδιοκτησία του Δημοσίου σε μια σειρά από περιοχές της χώρας. Στο ίδιο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ κατατέθηκαν αρκετές τροπολογίες, με αποτέλεσμα την αντίδραση της αντιπολίτευσης, με την κυβέρνηση να απαντά πως πρόκειται για επίλυση επειγόντων προβλημάτων που απασχολούν την κοινωνία. Σύμφωνα με την κατατεθείσα τροπολογία, σε οικόπεδα μικρότερα των τεσσάρων στρεμμάτων καθορίζεται πλέον με μαθηματικό τύπο η ανώτατη επιτρεπόμενη δόμηση. Συγκεκριμένα, η μέγιστη επιτρεπόμενη επιφάνεια δόμησης για την κατά παρέκκλιση δόμηση σε εκτός σχεδίου οικόπεδα υπολογίζεται ως εξής: • Για οικόπεδα επιφάνειας 2.000 τ.μ. η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση για κατοικία είναι έως 186 μέτρα. • Για οικόπεδα από 1.200 τ.μ. και έως 2.000 τ.μ. η επιτρεπόμενη δόμηση περιορίζεται στα 136 τ.μ., από 150 τ.μ. • Σε οικόπεδα από 750 τ.μ. έως 1.200 τ.μ. η δόμηση διαμορφώνεται σε 86 τ.μ., από 100 τ.μ. Επιπλέον, επανακαθορίζεται το τέλος με το οποίο επιβαρύνονται οι οικοδομικές άδειες σε εκτός σχεδίου περιοχές, που στερούνται ρυμοτομικού σχεδίου και στις οποίες έχουν καθοριστεί χρήσεις γης, όροι και περιορισμοί δόμησης. Το τέλος αυτό καθορίζεται σε 5% του συμβατικού προϋπολογισμού του έργου ή 5 τοις χιλίοις στην περίπτωση που γίνεται χρήση αναλυτικού προϋπολογισμού. Το τέλος αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο για τη χρηματοδότηση δράσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές λόγω περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και μπαίνουν όρια, κατ’ ελάχιστον 250 ευρώ και κατά μέγιστο 5.000 ευρώ. Ας σημειωθεί πως ο νόμος 4759/2020 (Δεκέμβριος 2020) έθεσε για την κατά παρέκκλιση δόμηση σε οικόπεδα μικρότερα των τεσσάρων στρεμμάτων περιορισμούς δόμησης και μεταβατική διετία έως το 2022, που πρέπει να καταργηθεί οριστικά. Στις τροπολογίες προβλέπεται επίσης η ανέγερση τουριστικών καταλυμάτων έως 150 κλινών σε περιοχές γενικής κατοικίας που καθορίζονται από τον υφιστάμενο πολεοδομικό σχεδιασμό, ακόμη και αν η περιοχή έχει πολεοδομηθεί. Οσον αφορά το θέμα των δασικών εκτάσεων, άλλη τροπολογία προβλέπει πως για τις περιοχές που δεν ισχύει το τεκμήριο της κυριότητας του ελληνικού Δημοσίου επί δασών και δασικών εκτάσεων (Ιόνια, Κρήτη, Λέσβος, Σάμος, Χίος, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα και Μάνη) «το ελληνικό Δημόσιο δεν ασκεί ένδικα μέσα κατά αποφάσεων του κτηματολογικού δικαστή με τις οποίες αναγνωρίζεται η κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των ανωτέρω εκτάσεων, εφόσον δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του. Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που εκδόθηκαν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος και αναφέρονται στις παραπάνω εκτάσεις ανακαλούνται από τότε που εκδόθηκαν». Με άλλη διάταξη, πάλι στις ίδιες περιοχές, αναγνωρίζονται σε ιδιώτες συμβόλαια ή τίτλοι ιδιοκτησίας 20ετίας (ακόμα κι εάν έχουν μεταγραφεί στο ενδιάμεσο).