Αναζήτηση στην κοινότητα

Με 19.954 Γιγαβατώρες, η καθαρή ενέργεια (ΑΠΕ και μεγάλα υδροηλεκτρικά μαζί) τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024 ήταν η υψηλότερη της δεκαετίας, αυξημένη κατά 20.9% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023 (16.505 GWh), όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Green Tank. Μάλιστα, ξεπέρασε κατά 1.269 GWh την ηλεκτροπαραγωγή από τα τρία ορυκτά καύσιμα μαζί (18.685 GWh), η οποία με τη σειρά της σημείωσε μικρότερη αύξηση κατά 16,8% σε σχέση με την ίδια χρονική περίοδο του 2023. Η διαφορά των 1.269 GWh υπέρ της καθαρής ενέργειας διευρύνθηκε το 2024 σε σχέση με το 2023, όταν η καθαρή ενέργεια είχε ξεπεράσει τα ορυκτά καύσιμα για πρώτη φορά κατά μόλις 505 GWh. Όσον αφορά ειδικά τις ΑΠΕ (χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά), η παραγωγή τους διαμορφώθηκε σε 17.284 GWh τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους. Ως συνέπεια, βρέθηκαν μεν στην πρώτη θέση, έμειναν όμως πίσω σε σχέση με την αθροιστική παραγωγή των τριών ορυκτών καυσίμων (ορυκτό αέριο, λιγνίτης και πετρέλαιο) κατά 1.401 GWh. Αυτό συνέβη κυρίως λόγω της αυξημένης συνεισφοράς του αερίου τους μήνες Ιούλιο-Αύγουστο, αναστρέφοντας έτσι την εικόνα του εξαμήνου όταν οι ΑΠΕ ξεπερνούσαν την αθροιστική παραγωγή των ορυκτών. Στη δεύτερη θέση βρέθηκε το ορυκτό αέριο (13.779 GWh), το οποίο επέστρεψε στα επίπεδα του 2022 και παρουσίασε αύξηση 32,6% σε σχέση με τους πρώτους οκτώ μήνες του 2023. Με 2.739 GWh το πετρέλαιο στα μη διασυνδεδεμένα νησιά βρέθηκε στην τρίτη θέση, εκτοπίζοντας τα μεγάλα υδροηλεκτρικά (2.670 GWh) που έπεσαν στην τέταρτη θέση. Ακολούθησε στην πέμπτη θέση (2.168 GWh) ο λιγνίτης, σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό παραγωγής τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους. Tη μικρότερη συνεισφορά στην κάλυψη της ζήτησης τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024 είχαν οι καθαρές εισαγωγές (526 GWh), οι οποίες ήταν οι χαμηλότερες της τελευταίας δεκαετίας για αυτή την περίοδο, με μεγάλη διαφορά από το προηγούμενο χαμηλό του 2022 (1.912 GWh). Η μεγάλη αύξηση του ορυκτού αερίου (+3.390 GWh) και των ΑΠΕ (+3.237 GWh), καθώς και οι πολύ μικρότερες του πετρελαίου (+229 GWh) και των μεγάλων υδροηλεκτρικών (+212 GWh) τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024, συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2023, αντιστάθμισαν την κατάρρευση των καθαρών εισαγωγών (-4.004 GWh), την περαιτέρω συρρίκνωση της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής (-934 GWh) και την αύξηση της ζήτησης (+2.128 GWh). Σε ποσοστιαία βάση, η συμμετοχή των ΑΠΕ αυξήθηκε κατά 23% στο πρώτο 8μηνο του 2024, συγκριτικά με την αντίστοιχη χρονική περίοδο του προηγούμενου έτους. Θετικό πρόσημο και για τα υδροηλεκτρικά (8,6%). Σημαντική άνοδο κατά 32,6% υπήρξε στο μερίδιο του φυσικού αερίου, με «βουτιά» 30,1% για τον λιγνίτη. Η ζήτηση κατέγραψε αύξηση κατά 5,7%. Η καθαρή ενέργεια κάλυψε τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους περισσότερη από τη μισή ζήτηση (50,9%), ενώ το μερίδιό της στην ηλεκτροπαραγωγή ήταν ακόμα μεγαλύτερο 51,6%. Οι ΑΠΕ (κυρίως αιολικά και φωτοβολταϊκά) κυριάρχησαν στην κάλυψη της ζήτησης με μερίδιο 44,1%, ενώ τα μεγάλα υδροηλεκτρικά είχαν μερίδιο 6,8%. Την πρωτοκαθεδρία στην κάλυψη της ζήτησης ανάμεσα στα ορυκτά καύσιμα είχε το ορυκτό αέριο με 35,2%, ενώ ακολούθησε το πετρέλαιο με 7% και τέλος ο λιγνίτης με 5,5%. Οι καθαρές εισαγωγές κάλυψαν μόλις το 1,3% της ζήτησης, το χαμηλότερο μερίδιο της δεκαετίας.

Την Απόφαση για την εκ νέου κατάταξη των έργων ηλεκτροπαραγωγής από αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθμούς στη στεριά στις κατηγορίες και υποκατηγορίες του ν. 4014/2011 υπέγραψε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Με την Απόφαση επανακαθορίζεται η κατάταξη των συγκεκριμένων έργων, η οποία είχε επιστρέψει σε ρυθμίσεις παλαιότερων ετών, μετά την απόφαση 1885/2023 του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ειδικότερα, με τη νέα απόφαση, οι Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), με ισχύ μεγαλύτερη των 50MW, κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α1, διότι τεκμηριώθηκε ότι πρέπει να εξετάζονται ως έργα με πολύ σημαντικές επιπτώσεις, με το όριο να μειώνεται στα 35MW εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000. Αντίθετα, έργα με μία ανεμογεννήτρια ως 8MW ή με ισχύ ως 5MW ανεξαρτήτως αριθμού ανεμογεννητριών κατατάσσονται στην κατηγορία Β, διότι τεκμηριώθηκε ότι πρέπει να εξετάζονται ως έργα με μικρές μόνο και μη σημαντικές επιπτώσεις. Οι ενδιάμεσες περιπτώσεις κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α2. Κατ’ αναλογία, οι Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΦΣΠΗΕ), με ισχύ μεγαλύτερη των 50MW, κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α1, ενώ αντίστοιχα όταν η ισχύς τέτοιων έργων είναι μεγαλύτερη του 1MW και έως 5MW κατατάσσονται στην κατηγορία Β με τα έργα ενδιάμεσης ισχύος να κατατάσσονται στην υποκατηγορία Α2. Οι γραμμές διασύνδεσης των έργων αυτών επηρεάζουν την κατάταξη μόνο εάν είναι εναέριες, ενθαρρύνοντας στην πράξη τους φορείς των έργων να προχωρούν στην υπογειοποίηση τους. Τέλος, η νέα απόφαση περιέχει ακόμη πιο σαφείς προβλέψεις, ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο κατάτμησης ενιαίων μεγάλων έργων σε μικρότερα, προκειμένου να υπαχθούν σε χαμηλότερη περιβαλλοντική κατηγορία. Η νέα κατάταξη έρχεται ως αποτέλεσμα αναλυτικής εισήγησης της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, μετά από λεπτομερή αξιολόγηση των τεχνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων που λειτουργούν, καθοριστικά, ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των χερσαίων ΑΣΠΗΕ και των χερσαίων ΦΣΠΗΕ. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας δήλωσε: «Με τις νέες ρυθμίσεις διασφαλίζεται, καλύτερα, η ορθή εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας κατά την προώθηση των επενδύσεων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας». * Επισυνάπτεται η Υπουργική Απόφαση

Μέσα στο καλοκαίρι προβλέπεται να τεθεί σε δοκιμαστική λειτουργία η νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο που αναπτύσσει κοινή εταιρεία της Μότορ Όιλ και της ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ στην ΒΙΠΕ Κομοτηνής, ενώ έως τις αρχές του φθινοπώρου αναμένεται η εμπορική λειτουργία της μονάδας, ανέφεραν πηγές της Μότορ Όιλ στο πλαίσιο της γενικής συνέλευσης των μετόχων, τονίζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Η νέα μονάδα, ισχύος 877 μεγαβάτ και επενδυτικού κόστους 375 εκατ. ευρώ και οι άλλες μονάδες φυσικού αερίου που αναπτύσσονται αφενός καλύπτουν το κενό των λιγνιτικών μονάδων που αποσύρονται και αφετέρου λειτουργούν συμπληρωματικά στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αναφερόμενες στις ΑΠΕ οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι η πλειονότητα των μονάδων που διαθέτει ο όμιλος (κυρίως αιολικά) έχουν συμβάσεις με εγγυημένη αποζημίωση, ενώ τα νέα φωτοβολταϊκά που αναπτύσσονται συνδέονται με συμφωνίες αγοράς «πράσινης» ενέργειας (PPA) και εξαιρούνται από τις περικοπές της ενέργειας που εγχέουν οι ΑΠΕ στο σύστημα σε περιόδους υπερβάλλουσας παραγωγής. Τόνισαν ακόμη ότι οι κινήσεις του ομίλου στις ΑΠΕ εφόσον δεν υπάρχουν αντίστοιχες εγγυήσεις είναι πολύ επιλεκτικές. Τέλος επισημαίνεται ότι θα προχωρήσει έως τις 6 Μαΐου 2025, όπως προβλέπει η σχετική συμφωνία, η πώληση του 7,5% περίπου των μετοχών της Ελλάκτωρ στην REGGEBORGH στην τιμή που είχε επίσης συμφωνηθεί(1,75 ευρώ ανά μετοχή) όπως και η επιστροφή κεφαλαίου 0,5 ευρώ ανά μετοχή στους μετόχους.

Συνολικά 21 ημέρες, συνεχόμενες, χωρίς λιγνίτη κλείνουν σήμερα το πρωί στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά στη χώρα μας, η ηλεκτροπαραγωγή των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ ήταν μηδενική για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, καταρρίπτοντας το προηγούμενο ρεκόρ των 235 ωρών χωρίς «κάρβουνο» (περίπου ένα δεκαήμερο) που είχαν καταγραφεί στις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με στοιχεία που είχε επεξεργαστεί το Green Tank, άλλες τέσσερις φορές στο παρελθόν είχε μηδενιστεί η λιγνιτική παραγωγή, αλλά ποτέ για τόσο μεγάλη περίοδο. Εντός του 2023 η χώρα είχε καλύψει τη ζήτηση χωρίς λιγνίτη για ένα οκταήμερο το διάστημα 26 Σεπτεμβρίου – 4 Οκτωβρίου, για 87 ώρες την περίοδο 1 - 5 Ιουλίου, για 64 ώρες από 7 έως 10 Ιουλίου και για 38 ώρες στις 20-21 Αυγούστου. Η πρώτη φορά που δεν είχε παρουσία στο ενεργειακό μείγμα της χώρας ήταν μεταξύ 8 και 9 Ιουνίου του 2020 για 38 ώρες.

Διαχρονική Μεταβολή Ηλεκτροπαραγωγής στον Πλανήτη μας (1980-2020). Αποτελεί η Ηλεκτρική Ενέργεια το δρόμο για μια πράσινη ενεργειακή λύση; 1. Εγκατεστημένη Ηλεκτρική Ισχύς σε Πλανητικό Επίπεδο Η ηλεκτρική ενέργεια θεωρείται ως η πιο εύχρηστη ενεργειακή μορφή που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος στη σύγχρονη εποχή. Αποτελεί άλλωστε ένα κοινωνικό κεκτημένο τουλάχιστον στις βιομηχανικές χώρες του πλανήτη μας, δεδομένου ότι υποστηρίζει το σύνολο των καθημερινών ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Σήμερα, η ηλεκτρική ισχύς των εγκατεστημένων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στον πλανήτη μας ξεπερνάει τα 7100GWe, ενώ η αντίστοιχη ετήσια ηλεκτροπαραγωγή υπερβαίνει τις 27.000TWhe, οδηγώντας σε μια μέση ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση που κυμαίνεται στα επίπεδα των 3500kWhe/έτος/cap. Σχήμα 1: Διαχρονική Μεταβολή της Εγκατεστημένης Πλανητικής Ηλεκτρικής Ισχύος Από τα διαθέσιμα στοιχεία, τα τελευταία σαράντα χρόνια παρατηρείται υπερτριπλασιασμός της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος, από 2000GWe το 1980 (Σχήμα 1), σε περίπου 7200GWe σήμερα, με κύριους άξονες αύξησης την Κίνα αλλά και τις υπόλοιπες αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας (ιδιαίτερα την τελευταία εικοσαετία) καθώς και τις ΗΠΑ. Πράγματι, στα τέλη του 2020 η εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύς στις χώρες της βόρειας Αμερικής (ΗΠΑ-Καναδάς) ξεπέρασε τα 1300GWe (Σχήμα 2), με την πλειοψηφία της οποίας ναι μεν να βασίζεται σε θερμικούς σταθμούς, εντούτοις τη συμμετοχή των ΑΠΕ να ξεπερνάει τα 400GWe, τιμή υπερτριπλάσια των 120GWe που καταγράφηκαν στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Ειδικότερα τα αιολικά πάρκα συμμετέχουν με περίπου 140GWe (το 2010 η αντίστοιχη τιμή ήταν μόλις 40GWe) υπερβαίνοντας από μόνα τους την εγκατεστημένη ισχύ των υφιστάμενων εν λειτουργία πυρηνικών σταθμών. Σχήμα 2: Διανομή της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος ανά περιοχή και καύσιμο, 2018 Αντίστοιχα στην Ευρώπη, η συνολικά εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύς ξεπέρασε τα 1200 GWe έναντι των 900 GWe που καταγράφηκε το 2010, ενώ σημαντική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι περισσότερο από το 50% των εν λειτουργία εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής προέρχεται από σταθμούς αξιοποίησης ΑΠΕ. Η μεγαλύτερη όμως με διαφορά αύξηση καταγράφεται στην ασιατική ήπειρο, δεδομένου ότι η εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύς (κυρίως της Κίνας, αλλά και της Ιαπωνίας, της Ινδίας και του Ιράν) αντιπροσωπεύει σχεδόν το 50% του συνόλου του πλανήτη μας, καθώς πλησιάζει τα 3300 GWe. Αν και η πλειοψηφία των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στην Ασία είναι θερμικοί σταθμοί (περίπου 2000 GWe), είναι σημαντικό ότι οι ανανεώσιμης προέλευσης σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή υπερβαίνουν τα 1100 GWe. Στην αντίπερα όχθη μπορεί κανείς να κατατάξει τις περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής και κυρίως την Αφρική, όπου τα εν λειτουργία εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής είναι περιορισμένα αναλογικά με τον πληθυσμό των συγκεκριμένων περιοχών. Ως μόνο θετικό θα μπορούσε επίσης κανείς να χαρακτηρίσει το γεγονός ότι οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής ανανεώσιμης προέλευσης αποτελούν την πλειοψηφία των σταθμών στις περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Σχήμα 3: Κατανομή πλανητικής ηλεκτρικής ισχύος ανά ενεργειακή πηγή (2008 & 2019) Συνοψίζοντας, σε πλανητικό επίπεδο το 58% της εγκατεστημένης (2019) πλανητικής ηλεκτρικής ισχύος αντιπροσωπεύει θερμικές μονάδες (άνθρακα, φυσικού αερίου και πετρελαίου), το 18% αντιστοιχεί σε υδροηλεκτρικά έργα, οι υπόλοιπες ΑΠΕ (κυρίως αιολικά και φωτοβολταϊκά) αντιπροσωπεύουν το 19% της εγκατεστημένης πλανητικής ισχύος, ενώ τα πυρηνικά εργοστάσια έχουν συρρικνωθεί στο ποσοστό του 5%, Σχήμα 3. 2. Ιστορική Εξέλιξη Ηλεκτρικής Παραγωγής Η αντίστοιχη συμμετοχή των επιμέρους ενεργειακών πηγών στην ετήσια ηλεκτροπαραγωγή την τελευταία τριακονταπενταετία (1985-2020) παρουσιάζεται στο Σχήμα 4. Ανάμεσα στα ενδιαφέροντα συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση των επίσημων στοιχείων είναι η αύξηση κατά περισσότερο από 150% της ηλεκτρικής παραγωγής σε διάστημα 35 ετών, η οποία πλησιάζει πλέον τις 30000 TWhe. Αναλύοντας περαιτέρω την προναφερθείσα τιμή μπορεί κανείς να παρατηρήσει την κυρίαρχη συμμετοχή των θερμικών σταθμών σε ποσοστό περίπου 60% στην κάλυψη της ηλεκτρικής ζήτησης, τη σταθερή συμμετοχή των πυρηνικών σταθμών καθώς και των υδροηλεκτρικών στο πλανητικό ισοζύγιο ηλεκτροπαραγωγής αλλά και τη διαρκώς αυξανόμενη συμβολή των λοιπών ΑΠΕ, η οποία μέχρι το 2000 ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη. Αξίζει να σημειωθεί επίσης αφενός η σταδιακά μειούμενη συμμετοχή του πετρελαίου και αφετέρου η διαρκώς ενισχυόμενη συμμετοχή του φυσικού αερίου στην πλανητική ηλεκτροπαραγωγή, ενώ παρά τις συνεχείς εκκλήσεις των ειδικών για ανακοπή της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής, ο άνθρακας εξακολουθεί να αποτελεί το κυρίαρχο καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, συνοδευόμενος από σημαντικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (περίπου 1kg CO2/kWhe). Σχήμα 4: Διαχρονική Μεταβολή της Πλανητικής Κατανάλωσης Ηλεκτρικής Ενέργειας Προσπαθώντας να εξηγήσουμε τη διαφορετική εικόνα που παρουσιάζουν τα Σχήματα 3 και 4 όσον αφορά τα ποσοστά της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος και της συμμετοχής στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας των διαφορετικών ενεργειακών πηγών είναι σημαντικό να τονισθεί ο διαφορετικός βαθμός χρήσης των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, όπως αυτός εκφράζεται μέσω του συντελεστή αξιοποίησης (Capacity Factor "CF") των εν λειτουργία μονάδων. Πράγματι, η αποδιδόμενη ηλεκτρική ενέργεια "Ε" σε χρονικό διάστημα "Δt" από οποιονδήποτε σταθμό ηλεκτροπαραγωγής εκφράζεται με τη βοήθεια της εξίσωσης (1): Ε=CF.Po.Δt ή Ey=CFy.Po.8760 (1) όπου "Po" είναι η ονομαστική ισχύς του σταθμού. Σε ετήσια βάση, οπότε Δt=8760h/year, προκύπτει η ετήσια ηλεκτροπαραγωγή "Ey", εφόσον χρησιμοποιηθεί και η αντίστοιχη τιμή του "CFy". Στο πλαίσιο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι η τιμή του συντελεστή αξιοποίησης διαφοροποιείται σημαντικά ανάμεσα στις επιμέρους ενεργειακές τεχνολογίες, καθώς τιμές του CF στα επίπεδα του 70%-90% καταγράφονται για τους μεγάλους σταθμούς άνθρακα και τα πυρηνικά εργοστάσια, ενώ αντίστοιχα οι τιμές του CF κυμαίνονται μεταξύ 15%-20% για φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις και 25%-35% για χερσαία και 30%-50% για υπεράκτια αιολικά πάρκα. Συνεπώς, π.χ. για την ίδια ετήσια παραγωγή ενός σταθμού άνθρακα απαιτείται η εγκατάσταση υπερτριπλάσιας (μέγιστης) ισχύος φωτοβολταϊκών πλαισίων. Σχήμα 5: Πρόβλεψη μεταβολής της πλανητικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ανά ενεργειακή πηγή για το χρονικό διάστημα 2018-2050 3. Μελλοντικές Τάσεις στην Ηλεκτρική Παραγωγή Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σημειωθεί ότι, παρόλο που αυτή τη στιγμή η ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται κυρίως από θερμικούς σταθμούς, οι ΑΠΕ αναμένεται να συνεχίσουν να είναι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες ενεργειακές μορφές σε ολόκληρο τον πλανήτη τα επόμενα χρόνια, υπερκαλύπτοντας το 2030 τις μονάδες που βασίζονται στην καύση του άνθρακα, Σχήμα 5. Πιο συγκεκριμένα, η πλανητική ηλεκτροπαραγωγή το 2050 εκτιμάται ότι θα διπλασιασθεί προσεγγίζοντας τις 45000 TWhe εκ των οποίων τουλάχιστον το 50% θα προέρχεται από ΑΠΕ. Σταθερή σε απόλυτα μεγέθη αλλά περιορισμένη σε ποσοστό αναμένεται η συμβολή της πυρηνικής ενέργειας, ενώ το φυσικό αέριο σύντομα θα συναγωνίζεται τα στερεά καύσιμα σε ποσοστό κάλυψης της πλανητικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαχρονική εξέλιξη της εγκατεστημένης ισχύος όλων των τεχνολογιών παραγωγής ενέργειας στην Ε.Ε. από το 1990 έως το 2018. Όπως προκύπτει από το Σχήμα 6, τα τελευταία δέκα χρόνια, η αιολική ενέργεια και τα φωτοβολταϊκά αποτελούν τις ταχύτερα αξιοποιούμενες τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε την περίοδο 1990-2010. Επιπλέον, την τελευταία δεκαετία καταγράφεται σημαντική απόσυρση ανθρακικών αλλά και πυρηνικών μονάδων. Σχήμα 6: Ετήσια μεταβολή εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος ανά ενεργειακή πηγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1991-2018) Ολοκληρώνοντας το Τρίτο Μέρος της ετήσιας Ενεργειακής Ανάλυσης του Πλανήτη μας, είναι σαφής η σημαντική στροφή του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής προς την αξιοποίηση των ΑΠΕ, κυρίως λόγω των προσπαθειών περιορισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στον τομέα αυτό πρωτοστατεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει θέσει ως στόχο την πλήρη απανθρακοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής το 2050. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο αποτελεί και η περιορισμένη πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια των κατοίκων της Αφρικής καθώς και της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Σε κάθε περίπτωση βέβαια τα τελευταία χρόνια καταγράφεται έντονη αύξηση των εγκατεστημένων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής κυρίως στην Κίνα αλλά και στις υπόλοιπες ισχυρές οικονομικά χώρες, ενώ η αύξηση στην πλανητική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ξεπερνά το 150% τα τελευταία τριάντα χρόνια. Απόσπασμα από τα Συμπεράσματα (Τρίτο Μέρος) της Ετήσιας Έκθεσης Εργαστηρίου Ήπιων Μορφών Ενέργειας & Προστασίας Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Τρίτο Μέρος Ετήσιας Έκθεσης Εργαστηρίου Ήπιων Μορφών Ενέργειας & Προστασίας Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Ιωάννης K. Καλδέλλης, Δέσποινα Μπουλογιώργου, Παναγιώτης Τριανταφύλλου Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Περιβάλλοντος, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής e-mail: [email protected]

Η παραγωγικότητα στην καύση λιγνίτη για την παραγωγή ενέργειας αυξήθηκε περαιτέρω το 2022 παρά τις δεσμεύσεις της διεθνούς κοινότητας για σταδιακή κατάργηση του ορυκτού καυσίμου, το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με έκθεση του Global Energy Monitor, ενός οργανισμού που παρακολουθεί μια ποικιλία ενεργειακών έργων σε όλο τον κόσμο. Η ποσότητα του καύσιμου λιγνίτη αυξήθηκε κατά 19,5 γιγαβάτ πέρυσι, αρκετή για την ηλεκτροδότηση περίπου 15 εκατομμυρίων σπιτιών, με το μεγαλύτερο μερίδιο παραγγελιών για τη δημιουργία νέων εργοστασίων λιγνίτη να αντιστοιχεί στην Κίνα, σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύθηκε χθες. Αυτή η αύξηση της τάξεως του 1% έρχεται σε μια στιγμή που ο κόσμος χρειάζεται οπωσδήποτε να αποσυρθεί σταδιακά από την ηλεκτροπαραγωγή λιγνίτη τουλάχιστον τεσσερισήμισι φορές γρηγορότερα προκειμένου να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι. Το 2021, χώρες σε όλο τον κόσμο υποσχέθηκαν να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση άνθρακα με στόχο να συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου για περιορισμό της πλανητικής υπερθέρμανσης στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. «Όσο περισσότερα νέα έργα λιγνίτη έρχονται στην επιφάνεια, τόσο πιο άμεσες πρέπει να είναι οι περικοπές και οι δεσμεύσεις στο μέλλον», δήλωσε η Flora Champenois, επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης και υπεύθυνη έργου για το Global Coal Plant Tracker της GEM. Τον τελευταίο χρόνο πάντως εγκαταστάθηκαν νέες μονάδες άνθρακα σε 14 χώρες, ενώ οχτώ χώρες ανακοίνωσαν νέα έργα άνθρακα. Η Κίνα, η Ινδία, η Ινδονησία, η Τουρκία και η Ζιμπάμπουε ήταν οι χώρες που εγκατέστησαν νέα εργοστάσια άνθρακα και ανακοίνωσαν νέα έργα. Η Κίνα, συγκεκριμένα, αντιπροσωπεύει το 92% όλων των ανακοινωμένων νέων έργων άνθρακα. Η Κίνα και η Δύση Η Κίνα ευθύνεται για την παραγωγή ενέργειας ακόμη 26,8 γιγαβάτ και η Ινδία περίπου για 3,5 γιγαβάτ. Η Κίνα έδωσε επίσης άδεια για νέα εργοστάσια και έργα που θα παράγουν περίπου σχεδόν 100 γιγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας με την κατασκευή τους πιθανότατα να ξεκινήσει φέτος. Αλλά «η μακροπρόθεσμη πορεία εξακολουθεί να είναι προς την καθαρή ενέργεια», δήλωσε ο Shantanu Srivastava, ενεργειακός αναλυτής στο Ινστιτούτο Ενεργειακής Οικονομίας και Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης που εδρεύει στο Νέο Δελχί. Ο Srivastava είπε ότι η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησαν προσωρινά ορισμένα έθνη να στραφούν προς τα ορυκτά καύσιμα. Στην Ευρώπη, όπου η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εγκαινίασε έναν αγώνα για εναλλακτικές πηγές ενέργειας και η ξηρασία έπληξε την υδροηλεκτρική ενέργεια, η ήπειρος σημείωσε παρόλα αυτα πολύ μικρή αύξηση στη χρήση λιγνίτη. Άλλοι ακολούθησαν στον άλλο δρόμο. Σημαντικές διακοπές λειτουργίας εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής λιγνίτη σημειώθηκαν στις ΗΠΑ, όπου αποσύρθηκαν 13,5 γιγαβάτ ενέργειας τέτοιου τύπου. Παραδόξως, οι ΗΠΑ είναι μία από τις 17 χώρες που έκλεισαν εργοστάσια τον περασμένο χρόνο. Με σχεδόν 2.500 εργοστάσια σε όλο τον κόσμο, ο λιγνίτης αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο της συνολικής ποσότητας ενεργειακής εγκατάστασης παγκοσμίως. Άλλα ορυκτά καύσιμα, πυρηνική ενέργεια και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καταλαμβάνουν το εναπομείναν ποσοστό. Για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι που τέθηκαν στη Συμφωνία του Παρισιού του 2015, τα εργοστάσια άνθρακα σε πλούσιες χώρες πρέπει να αποσυρθούν έως το 2030 και τα εργοστάσια άνθρακα στις αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να κλείσουν έως το 2040, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 117 γιγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας από εργοστάσια λιγνίτη πρέπει να αποσύρονται κάθε χρόνο, αλλά μόνο 26 γιγαβάτ αποσύρθηκαν το 2022. «Με αυτόν τον ρυθμό, η μετάβαση από τον υπάρχοντα και τον νέο άνθρακα δεν συμβαίνει αρκετά γρήγορα για να αποφευχθεί το κλιματικό χάος», είπε ο Champenois. Ο Srivastava πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε ότι τα εκατομμύρια που δαπανώνται σε λιγνίτη και άλλες ρυπογόνες βιομηχανίες δεν θα μείνουν πίσω κατά τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, αν και αυτό γίνεται πιο δύσκολο όσο δρομολογούνται περισσότερα έργα άνθρακα. «Κάθε μέρα καθυστερούμε τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια», είπε ο Srivastava, και αυτό «όχι μόνο δυσκολεύει την επίτευξη των κλιματικών στόχων, αλλά καθιστά επίσης τη μετάβαση πιο ακριβή».

Ψαλίδι δίχως τέλος στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας βάζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Σύμφωνα με το μηνιαίο δελτίο ενέργειας του ΑΔΜΗΕ για τον Ιούνιο η συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κινήθηκε για 13ο συνεχόμενο μήνα με αρνητικό πρόσημο υποχωρώντας έναντι του αντίστοιχου περσινού μήνα κατά 10,60%. Στο πρώτο εξάμηνο της χρονιάς η συνολική ζήτηση μειώθηκε κατά 8,84% σε σύγκριση με της ίδια περίοδο του 2023. Μικροί και μεγάλοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας έχουν προσαρμόσει τη συμπεριφορά τους μετά το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης διατηρώντας την τάση για εξοικονόμηση ενέργειας. Έτσι τον Ιούνιο η μεγαλύτερη βουτιά στη ζήτηση ρεύματος καταγράφηκε στο δίκτυο διανομής (-11,2%) και ακολούθησε η υψηλή τάση (-7,4%). Συνολικά τον περασμένο μήνα η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας έκλεισε στις 3.866 GWh από 4.312 GWh τον Ιούνιο του 2022. Αποτέλεσμα της μεγάλης πτώσης της συνολικής ζήτησης τον Ιούνιο ήταν και η βουτιά στην ηλεκτροπαραγωγή. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ μειώθηκε κατά 15,10% κλείνοντας στις 3,541 GWh. Στο μίγμα της ηλεκτροπαραγωγής κυριάρχησαν οι ΑΠΕ και οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί. Αθροιστικά έδωσαν το 54,37% των ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάστηκαν για την κατανάλωση. Η συμμετοχή των ΑΠΕ ήταν στο 43,89% και των νερών στο 10,48%. Οι θερμικές μονάδες αντιστοιχούσαν στο 45,63% του συνολικού μίγματος ηλεκτροπαραγωγής για τον Ιούνιο. Στο πρώτο εξάμηνο της χρονιάς, η συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έπεσε κατά 12,83%, με το μερίδιο της θερμικής παραγωγής να βουτά έναντι του αντίστοιχου περσινού διαστήματος κατά 26,30%. Οι ΑΠΕ ήταν αυξημένες κατά 6,12% σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2022. Στη μάχη των μεριδίων των παρόχων, η εικόνα παρέμεινε αμετάβλητη τον Ιούνιο σε σχέση με τον Μάιο. Η ΔΕΗ εκπροσωπούσε το 55,38% των φορτίων κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, ο ΗΡΩΝ το 10,37%, η Mytilineos το 8,01%, η Elpedison το 6%, η NRG το 5,22%, η Watt & Volt το 4,61%, η Φυσικό Αέριο Ελλάδος το 3,11%, η ΖΕΝΙΘ το 2,36%, η Volterra το 2,09% και οι υπόλοιποι το 2,84%.

Δεν θα χρειασθούν στην Ελλάδα επιπλέον εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη ενδεχόμενης αύξησης της ζήτησης κατά τη διάρκεια του φετινού χειμώνα. Η εγχώρια παραγωγή ηλεκτρισμού και το ικανοποιητικό επίπεδο υδροηλεκτρικής παραγωγής διασφαλίζουν την επάρκεια, αλλά και την ευστάθεια του ελληνικού διασυνδεδεμένου συστήματος, χωρίς να διαγράφεται κίνδυνος ελλείμματος ούτε σε κανονικές, ούτε σε έκτακτες κλιματολογικές συνθήκες. Αυτό είναι το κύριο συμπέρασμα της μελέτης για τις προοπτικές κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης κατά το φετινό χειμώνα 2014-2015, που έδωσε χθες στη δημοσιότητα ο ENTSO- E. Το ίδιο θα συμβεί σε γενικές γραμμές και για όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια, όπου υπάρχει επαρκής παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για να ανταποκριθεί τόσο σε κανονικές, όσο και σε έκτακτες κλιματολογικές συνθήκες. Ωστόσο, ορισμένα κράτη θα χρειασθεί να προσφύγουν σε εισαγωγές για να καλύψουν την αυξημένη εσωτερική ζήτηση και σε αυτήν την περίπτωση ο ENTSO- E εκτιμά ότι η επαρκής διασυνοριακή δυναμικότητα θα τα διευκολύνει. Το ελληνικό σύστημα ηλεκτρισμού θα χαρακτηρίζεται από εξισορρόπηση κατά το φετινό χειμώνα, χάρη στην εγχώρια παραγωγή. Για την Ελλάδα οι πιο κρίσιμες περίοδοι αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας θεωρούνται, το δεύτερο 15μερο του Δεκεμβρίου και ο Ιανουάριος. Οι εισαγωγές αναμένεται να κινηθούν σε λογικά επίπεδα, με βάση το συνήθη προγραμματισμό. Σε ό,τι αφορά τη συμβολή των διασυνδέσεων μας, χαρακτηρίζεται όχι ιδιαίτερα σημαντική, εξαιτίας της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα, η Ελλάδα διευκολύνει την Ιταλία, στο πλαίσιο συμφωνίας ( Mutual Emergency Assistant Service), σε περιόδους αύξησης, στη γειτονική χώρα, της παραγωγής από ΑΠΕ. Κάτω από έκτακτες κλιματολογικές συνθήκες, οι χώρες που θα χρειασθεί να προσφύγουν σε εισαγωγές είναι, η Αλβανία, η Δανία, η Φιλανδία, η Ουγγαρία, η Λεττονία, η Fyrom, η Πολωνία, η Σερβία και η Σουηδία. Να σημειωθεί ότι η συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζει να αυξάνεται κατά τα τελευταία χρόνια σε όλη την επικράτεια της Ευρώπης, λόγω της μεγάλης διείσδυσης των ΑΠΕ, που εισέρχονται στο Σύστημα. Αντίθετα με αυτό, καταγράφεται η αυξανόμενη τάση συμβατικές μονάδες παραγωγής να βγαίνουν εκτός λειτουργίας, εξαιτίας της μεγάλης παραγωγής από ΑΠΕ. Αυτή η εξέλιξη, υπογραμμίζει ο ENTSO- E, υποδηλώνει μια θεαματική και ριζική αλλαγή στον τρόπο που θα λειτουργεί στο μέλλον το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, ισχυροποιώντας έτσι την ανάγκη επέκτασης των δικτύων με ευθύνη των καθ’ ύλη αρμόδιων Διαχειριστών. Έκλειψη ηλίου Στις 20 Μαρτίου 2015 θα πραγματοποιηθεί έκλειψη ηλίου πάνω από τον Ατλαντικό, μεταξύ 8.40 και 12.50, κεντρική ώρα Ευρώπης. Η έκλειψη αυτή θα είναι ορατή σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο. Η μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας θα επηρεάσει άμεσα την παραγωγή ηλεκτρισμού από φωτοβολταϊκά και για πρώτη φορά αναμένεται να υπάρξει σοβαρό πρόβλημα στην ασφαλή λειτουργία του ευρωπαϊκού ηλεκτρικού συστήματος. Ήδη, ο ENTSO- E έχει δημιουργήσει task force, προκειμένου να διερευνηθούν τα πιθανά προληπτικά δεσμευτικά μέτρα που θα χρειασθεί να ληφθούν, είτε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε σε εθνικό επίπεδο. Πηγή: http://www.energia.gr/article.asp?art_id=88057

Στην ΕΕ η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές αυξήθηκε σχεδόν κατά 5%, σε απόλυτους αριθμούς, από το 2020 έως το 2021, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. Το 2021, η αιολική και η υδροηλεκτρική ενέργεια αντιπροσώπευαν πάνω από τα δύο τρίτα της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές (37% και 32%, αντίστοιχα). Το υπόλοιπο ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειας προερχόταν από ηλιακή ενέργεια (15%), στερεά βιοκαύσιμα (7%) και άλλες ανανεώσιμες πηγές (8%). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η ηλιακή ενέργεια είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή ενέργειας, καθώς το 2008 αντιπροσώπευε μόνο το 1% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώθηκε στην ΕΕ. Το 2021, τα κράτη-μέλη με τα υψηλότερα ποσοστά ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγονται από ανανεώσιμες πηγές ήταν η Αυστρία (76,2%, βασιζόμενη κυρίως σε υδροηλεκτρική ενέργεια) και η Σουηδία (75,7%, κυρίως υδροηλεκτρική και αιολική). Ακολουθούν η Δανία (62,6%, κυρίως αιολική), η Πορτογαλία (58,4%, αιολική και υδροηλεκτρική) και η Κροατία (53,5%, κυρίως υδροηλεκτρική). Στην άλλη άκρη της κλίμακας, τα χαμηλότερα μερίδια ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σημειώθηκαν στη Μάλτα (9,7%), στην Ουγγαρία (13,7%), στο Λουξεμβούργο (14,2%), στην Τσεχία (14,5%) και στην Κύπρο (14,8%). Στην Ελλάδα το μερίδιο ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές το 2021 ήταν λίγο χαμηλότερο από το μέσο όρο στην ΕΕ, δηλαδή περίπου στο 36%.

Διανύουμε μια περίοδο που έχουν διαμορφωθεί περίεργες συνθήκες στον ενεργειακό κλάδο, με τα σενάρια να δίνουν και να παίρνουν. Παράλληλα οι αρμόδιοι φορείς προετοιμάζονται με κάθε τρόπο για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας καθώς το επόμενο διάστημα είναι αβέβαιο και ουδείς μπορεί να γνωρίζει τι εξελίξεις θα υπάρξουν. Σε μια τέτοια χρονική περίοδο έρχονται να προστεθούν στο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας μας δύο μονάδες γίγαντες, για να θωρακίσουν περαιτέρω το σύστημα. Οι δύο υποδομές χαρακτηρίζονται ως οι πλέον σύγχρονες του τομέα τους και συνολικά θα αποδίδουν πάνω από 1.440 MW ισχύος. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως με την λειτουργία τους οι δύο μονάδες ηλεκτροπαραγωγής θα προσφέρουν έξτρα ασπίδα στο σύστημα , σε μια περίοδο που η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί ένα από τα κυριότερα ζητήματα στην “ημερήσια διάταξη”. Πρόκειται για τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής που κατασκευάζει η Mytilineos στην περιοχή Άγιος Νικόλαος στη Βοιωτία , και τη μονάδα της ΔΕΗ Πτολεμαΐδα 5 , που βρίσκεται περί τα 10 χλμ από την πόλη της Πτολεμαΐδας. Θα μπορούσε να πει κανείς πως τα δύο έργα έρχονται να προστεθούν στο σύστημα την καταλληλότερη στιγμή ! Με τη λειτουργία τους θα εμπλουτίσουν το οπλοστάσιο της ηλεκτροπαραγωγής. Παράλληλα αναμένεται να αποτελέσουν μια επιπλέον ασφαλιστική δικλείδα για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Μονάδα Άγιος Νικόλαος Βοιωτίας Πρώτη στο σύστημα αναμένεται να προστεθεί η μονάδα ηλεκτροπαραγωγής που κατασκευάζει η Mytilineos. Σύμφωνα με ανθρώπους που βρίσκονται κοντά στο έργο και μίλησαν στο ypodomes.com, οι εργασίες εξελίσσονται βάσει χρονοδιαγράμματος και το έργο μένει ανεπηρέαστο από τις ευρύτερες συγκυρίες. Το σχέδιο προβλέπει πως μέχρι τον Μάιο θα έχει ολοκληρωθεί η δοκιμαστική λειτουργία και μέσα στο καλοκαίρι θα τεθεί σε κανονική λειτουργία. Η μονάδα έχει τη δυνατότητα να αποδίδει 826MW , καθιστώντας τη, το πιο ισχυρό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα και έναν από τους μεγαλύτερους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη. Ο προϋπολογισμός του έργου άγγιξε τα 300 εκατομμύρια ευρώ. Με την επένδυση αυτή, η Mytilineos γίνεται η πρώτη ιδιωτική εταιρεία που συνεισφέρει στο εθνικό ενεργειακό σύστημα με μία μονάδα τελευταίας τεχνολογίας, ενόψει της ενεργειακής μετάβασης της χώρας. Το καύσιμο της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής θα είναι το φυσικό αέριο. Πτολεμαΐδα 5 Η δεύτερη μονάδα που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία εντός του 2022 είναι η Πτολεμαΐδα 5. Το πολυσυζητημένο έργο κατασκευάστηκε από την ΤΕΡΝΑ για λογαριασμό της ΔΕΗ και ο προϋπολογισμός του ανήλθε στο 1,5 δισ. ευρώ. Η συγκεκριμένη υποδομή βρέθηκε πολλές φορές στο επίκεντρο των συζητήσεων , είτε για το κόστος της, είτε για το χρόνο κατασκευής , είτε για το καύσιμο της, σε μια περίοδο που ελήφθησαν αποφάσεις για μια μεγάλη “ενεργειακή στροφή”. Να υπενθυμίσουμε πως η υποδομή σχεδιάστηκε να λειτουργεί με καύσιμο τον λιγνίτη και σε δεύτερη φάση θα υπάρξει η μετατροπή της σε μονάδα με καύσιμο το φυσικό αέριο. Ωστόσο παρά το όσα προηγήθηκαν και αυτή η μονάδα αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία την κατάλληλη στιγμή. Βάσει χρονοδιαγράμματος η Πτολεμαΐδα 5 αναμένεται να ξεκινήσει τη δοκιμαστική λειτουργία της το ερχόμενο φθινόπωρο και εφόσον όλα κυλήσουν ομαλά θα τεθεί σε εμπορική λειτουργία προς τα τέλη του έτους. Η μονάδα είναι σχεδιασμένη να αποδίδει 615 MW. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος ισχύος των δύο μονάδων αρκεί να αναλογιστούμε πως η ισχύς τους είναι ικανή να παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα για περισσότερα από 240.000 νοικοκυριά. Ο κλάδος της ενέργειας βρίσκεται σε μια κομβική στιγμή λόγω των διεθνών εξελίξεων, τις αυξήσεις των τιμών και των αποφάσεων για ενεργειακή μετάβαση. Δεδομένων όλων αυτών η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί ζητούμενο και τέτοιες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την ομαλή λειτουργία του ενεργειακού οικοδομήματος.

Τις κρίσιμες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, δηλαδή εκείνες για τις οποίες η Ελλάδα είχε πετύχει ευρωπαϊκή εξαίρεση από τον υπολογισμό της μείωσης κατά 15% στην κατανάλωση φυσικού αερίου, έχει προσδιορίσει η ΡΑΕ στη Μελέτη Εκτίμησης Επικινδυνότητας. Η ιδιαίτερα σημαντική και αυξανόμενη συμμετοχή του φυσικού αερίου στο ισοζύγιο πρωτογενούς ενέργειας του τομέα ηλεκτροπαραγωγής, καθιστά αναγκαία τη θέσπιση περαιτέρω κανόνων και υποχρεώσεων ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια εφοδιασμού. Η σημασία υποστήριξης των κρίσιμων μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο το αέριο (critical gas-fired power plants) προβλέπεται και στον Κανονισμό 2017/1938. Η έλλειψη καύσιμου στις "κρίσιμες" μονάδες για τη χώρα ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος της χώρας, να επηρεάσει τη μεταφορά του αερίου και την τροφοδοσία με φυσικό αέριο οικιακών καταναλωτών και μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, καθότι για τη λειτουργία των συστημάτων θέρμανσης χώρων ή ζεστού νερού είναι οπωσδήποτε απαραίτητη η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας. Στη λίστα με τις «κρίσιμες» μονάδες για τη χώρα περιλαμβάνονται οι μονάδες παραγωγής «Αλιβέρι V» (εγκατεστημένης ισχύος 426,9 MW), «Λαύριο V» (385,2 MW), «Μεγαλόπολη V» (500 MW), «Ηρων ΙΙ» (432 MW), Αγ. Θεοδώρων (Korinthos power - 436,6 MW), Αγ. Νικολάου (Protergia - 444,5 MW), Αλουμίνιο (3 μονάδες – 334 MW), ADG IV (Protergia, 826 MW η οποία βρίσκεται σε δοκιμαστική λειτουργία). Επίσης, περιλαμβάνονται και όσες έχουν τη δυνατότητα εναλλαγής καυσίμου, υπό συγκεκριμένες συνθήκες (π.χ. περιορισμοί στη διάρκεια λειτουργίας με diesel) που είναι η μονάδα της ΔΕΗ στην Κομοτηνή (484,6 MW και διαθέσιμη ισχύς με εναλλακτικό καύσιμο 483 MW) και η «Λαύριο IV» (560 MW και 530 MW με ντίζελ), ΕΝΘΕΣ Elpedison (408,4 MW και 355,53 MW με ντίζελ), Θίσβης Elpedison (421,6 MW και 288,42 MW με ντίζελ) και Ήρων (3 μονάδες, συνολικής ισχύος 148,5 MW και με εναλλακτικό καύσιμο στα 137,67 MW). Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης της ΡΑΕ, ο τελικός χαρακτηρισμός τους ως «κρίσιμες» θα προκύπτει σε ημερήσια βάση κατά τη διάρκεια των κρίσεων, ως αποτέλεσμα ad hoc βραχυχρόνιων αναλύσεων υδραυλικής ευστάθειας και επάρκειας ηλεκτρικού συστήματος των Διαχειριστών του ΕΣΦΑ και ΕΣΜΗΕ (δηλαδή του ΔΕΣΦΑ και του ΑΔΜΗΕ), λαμβάνοντας υπόψη κάθε φορά τις τρέχουσες συνθήκες.

Νέα αιολική ισχύ 14,7 γιγαβάτ πρόσθεσε το 2020 η Ευρώπη με πτώση 6% σε σύγκριση με το 2019, όπως αναφέρει ο σύνδεσμος WindEurope στην ετήσια επισκόπηση που εξέδωσε. Το 80% της νέας ισχύος ήταν χερσαία, ενώ η αιολική ενέργεια ανήλθε στο 16% της ευρωπαϊκής ηλεκτροπαραγωγής και η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ξεπέρασε πλέον τα 220 γιγαβάτ. Η Ελλάδα ήταν η 12η χώρα στον κατάλογο με τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις πέρυσι τη στιγμή που η Ολλανδία κατέκτησε την πρώτη θέση με σχεδόν 2 γιγαβάτ και η Γερμανία βρέθηκε στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2010. Στην Ελλάδα προστέθηκαν 517 μεγαβάτ το 2020 με το σύνολο να φτάνει τα 4,1 γιγαβάτ και η παραγωγή τους κάλυψε το 15% της ζήτησης για ηλεκτρισμό, μερίδιο που τοποθετεί την χώρα μας στην όγδοη θέση. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η Ελλάδα ήταν 6η στον αριθμό ανεμογεννητριών που εγκαταστάθηκαν πέρυσι με περίπου 200. Όπως τονίζει ο σύνδεσμος, κατά την περίοδο 2021-25 αναμένεται να εγκατασταθούν άλλα 105 γιγαβάτ αιολικών πανευρωπαϊκά και 15 γιγαβάτ ετησίως στις χώρες της Ε.Ε. έναντι 18 γιγαβάτ που εκτιμάται ότι χρειάζονται για τα εθνικά σχέδια ενέργειας. Τονίζεται, πάντως, ότι αν δεν βελτιωθεί η αδειοδοτική διαδικασία και το repowering, τότε οι ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις θα περιοριστούν σε 79 γιγαβάτ. Τέλος, για τη χώρα μας ο σύνδεσμος αναμένει εγκαταστάσεις 1,5 γιγαβάτ ως το 2025. Αξίζει να σημειωθεί, όπως αναφέρουν πληροφορίες, η νέα συμφωνία της WindEurope με την χημική βιομηχανία και την βιομηχανία χάλυβα, όπου και οι δύο πλέον ζητούν περισσότερη αιολική ενέργεια. Όπως υπογραμμίζεται, αυτή είναι μια εξαιρετική εξέλιξη για τον κλάδο μιας και οι τομείς αυτοί αποδοκίμαζαν καθολικά τις ΑΠΕ μέχρι πριν μερικά χρόνια. Υποστήριζαν ότι οι ΑΠΕ χαρακτηρίζονται από στοχαστικότητα και οι βιομηχανίες δεν μπορούν να βασιστούν στην ευαίσθητη παραγωγή τους. Ειδικά για τα αιολικά, υποστήριζαν ότι είναι παρά πολύ ακριβά. Όπως αναφέρει η WindEurope, πλέον δεν ισχύουν τα παραπάνω αλλά οι ενργοβόρες βιομηχανίες ζητούν περισσότερες ΑΠΕ και ταχύτερη διείσδυση της αιολικής τεχνολογίας. «Cefic και EUROFER είναι πολύ δυνατοί σύμμαχοι για την διαμόρφωση ευρωπαϊκών πολιτικών σχετικά με την Πράσινη συμφωνία και είμαστε πολύ χαρούμενοι που η βιομηχανία αναγνωρίζει τέτοιες προοπτικές». Με ανάρτησή του στα social media ο γενικός διευθυντής της ΕΛΕΤΑΕΝ Παναγιώτης Παπασταματίου αναφέρει: H Ελλάδα με 15% είχε το έβδομο (7ο) μεγαλύτερο μερίδιο συμμετοχής χερσαίας αιολικής ενέργειας στην κατανάλωση ηλεκτρισμού το 2020, στην Ευρώπη. Το 8ο μεγαλύτερο αν ληφθεί υπόψη και η παραγωγή από θαλάσσια αιολικά στις άλλες χώρες. Δείτε την ετήσια ευρωπαϊκή στατιστική που ανακοίνωσε η @WindEurope . H Ευρώπη εγκατέστησε 14,6 GW νέας αιολικής ισχύος το 2020. Η αιολική ενέργεια είναι πλέον το 16% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης. Απαιτείται όμως πιο γρήγορη ανάπτυξη. Οι βασικές μεταποιητικές βιομηχανίες της Ευρώπης προσβλέπουν στην αιολική ενέργεια για να πετύχουν τους στόχους τους για εγκατάλειψη του άνθρακα. Ο χάλυβας και τα χημικά είναι δύο κλάδοι έντασης ενέργειας που και οι δύο θέλουν περισσότερα αιολικά πάρκα, για να βοηθήσουν στην ηλεκτροδότηση των διεργασιών τους ή για να τις τροφοδοτήσουν με ανανεώσιμο υδρογόνο. Η ανταγωνιστικότητά τους εξαρτάται από επαρκείς ποσότητες φθηνής αιολικής ενέργειας, λένε οι Γενικοί Διευθυντές της του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χημικής Βιομηχανίας CEFICC και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χάλυβα EUROFERR. WindEurope - European Stats - Final