Αναζήτηση στην κοινότητα

Οι παλαιοί Κυκλαδίτες το ήξεραν καλά. Μόλις έπιανε θύελλα, βουτούσαν στο νερό να βγάλουν έξω τις βάρκες χωρίς να λογαριάζουν σε ποιον ανήκαν. Σαν να επρόκειτο για κοινό περιουσιακό στοιχείο που όλοι μαζί πάλευαν να διασώσουν από τη μανία της φύσης. Με τον ίδιο τρόπο χτίζονταν και οι ξερολιθιές κάποτε. Δεν είχε σημασία σε ποιου το βιος έπρεπε να μπει η αναβαθμίδα. Το έκαναν όλοι μαζί γνωρίζοντας ότι το λιγοστό χώμα και νερό που θα κρατηθεί στη θέση του θα παραγάγει τροφή συνολικά για την κοινότητα. Αλλες εποχές, άλλα ήθη τότε. Και όπως τα περισσότερα καΐκια είναι καταδικασμένα εις θάνατον μιας και τα σπάνε μπουλντόζες για να παίρνουν οι ψαράδες τις αποζημιώσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να περιορίζεται, δήθεν, η αλιεία, έτσι και οι ξερολιθιές ρημάζουν σε όλο το Αιγαίο. Εργαστήρι και στο βάθος η Αμοργός. Αχτίδα φωτός μερικές προσπάθειες που κάνουν νέοι άνθρωποι να αναδείξουν την αξία τους και να ξαναθυμίσουν στις τοπικές κοινότητες πως οι αναμασιές, χαλάκια, λούροι, λιθοζώναρα και όπως αλλιώς τις ονόμαζαν σε κάθε νησί, είναι σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. Χθες, λ.χ., ολοκληρώθηκε στην Αμοργό μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση που οργάνωσε η ΜΚΟ «Το Μιτάτο της Αμοργού»–αποτελούμενη από την κοινωνική ανθρωπολόγο Μαρία Νομικού, την αρχιτέκτονα Σεμέλη Δρυμωνίτη και τον Γιώργο Γαβαλά, πρόεδρο της κοινότητας Αιγιάλης–εστιασμένη στις ξερολιθιές. Επρόκειτο για ένα εργαστήριο που έφερε κοντά τρεις παλιούς τεχνίτες, τους Μιχάλη και Δημοσθένη Θεολογίτη και τον Αντώνη Βλαβιανό, με ομάδες όπως το Μπουλούκι, που θέλουν να διατηρηθεί η τέχνη, και ειδικούς όπως η καθηγήτρια στο τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Θεοδώρα Πετανίδου, η οποία πρόσφατα εξέδωσε το βιβλίο «Αναβαθμίδες καλλιέργειας –μια περιήγηση στα χωράφια του πολιτισμού του Αιγαίου, της Μεσογείου». Κατασκευές εν ξηρώ, σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. «Οι αναβαθμίδες άρχισαν να φθίνουν όταν ο πληθυσμός των νησιών έπαψε να έχει γεωργούς και κτηνοτρόφους. Ηταν εκείνοι που ήξεραν, μαζί με τους ειδικούς μάστορες, πώς να φτιάχνουν αλλά και να επιδιορθώνουν τις ξερολιθιές που χαλούσαν από μπόρες, χειμάρρους κ.λπ» λέει στη στήλη η Αμοργιανή Μαρία Νομικού. Η Σεμέλη Δρυμωνίτη συμπληρώνει με τη σειρά της ότι η έλευση του τουρισμού στα νησιά ήταν αυτή που άλλαξε καθοριστικά την κατάσταση, αλλά ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει και ευεργετικά –αν έχει ήπια μορφή: «Βλέπουμε την αλλαγή στάσης των ανθρώπων σε ό,τι αφορά τα μονοπάτια. Προχθές που κάναμε το εργαστήρι στην Αμοργό πολλοί τουρίστες πέρασαν για να κάνουν την οδοιπορία τους. Αυτή η αγάπη των επισκεπτών ωθεί και τους ντόπιους να αναγνωρίζουν όσα ταπεινά απομεινάρια του παρελθόντος έχουν αξία» Οι δυο κοπέλες, πάντως, εύχονται ότι με τέτοιες πρωτοβουλίες μπαίνει ένα λιθαράκι (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στις ξερολιθιές, που ανήκουν πια στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO. Ταπεινά έργα τέχνης που πλέον ρημάζουν. View full είδηση

Συνάδελφοι θα ηθελα τα φωτα σας. Εχω μια πολλή απλή περίπτωση επισκευής περίφραξης από ξερολιθιά που έπεσε η οποία όμως συνορεύει με πολύ στενό και με μεγάλη κυκλοφορία δρόμο. Οι πέτρες που έφυγαν είναι στο έρεισμα του δρόμου το οποίο όμως δεν χρησιμοποιείται λογω πυκνής βλάστησης. Για να γίνουν εργασίες επισκευής είναι απαραίτητη η ρυθμιση της κυκλοφορίας αλλά και κατάληψη μισού μέτρου περίπου από το πλάτος του δρόμου (μόνο κατα τη διαρκεια των εργασιών). Το θέμα είναι ότι προκειται για πολύ μικρά τμηματα της περίφραξης με το μεγαλύτερο να μην ξεπερνά τα 2 τετραγωνικά. Υψος ξερολιθιάς 1,3 μετρα μειούμενη. Θέλω βα αποφύγω την έκδοση άδειας μικρής κλίμακας για δουλειά ουσιαστικά μιας μέρας. Μπορω να βγάλω άδεια για άρση επικινδυνότητας; Ή ισχύει μόνο για κτίρια; Μπορω να στηρίξω την επικινδυνότητα και λογω των λίθων που βρίσκονται στο έρεισμα αλλά και με το γεγονός ότι η παραμένουσα ξερολιθά που είναι κατα τμήματα κομμένη μπορεί ανά πάσα στιγμή να πέσει. ξέρετε ποσο χρονικό διάστημα έχω από τη στιγμή που θα πάρω την άδεια για τις επισκευές;

Έχοντας χρησιμοποιηθεί για αιώνες και χιλιετίες ως το αποτελεσματικότερο εργαλείο διαχείρισης της γης του νησιωτικού Αιγαίου, οι αναβαθμίδες όχι μόνον έκαναν δυνατή και διαχρονικά βιώσιμη την παραγωγική διαδικασία, πρωταρχικό στόχο, άλλωστε, για τον οποίον είχαν δημιουργηθεί, αλλά και παράλληλα λειτούργησαν προσδίδοντας στα φυσικά οικοσυστήματα ικανότητα προσαρμογής στις όποιες κλιματικές και άλλες περιβαλλοντικές αλλαγές. Ταυτόχρονα, αποτέλεσαν τη βάση για τη διατήρηση ενός συνεκτικού κοινωνικού ιστού και, συναφώς, για την ανάπτυξη του ανυπέρβλητου πολιτισμού του Αιγαίου. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου LIFETERRACESCAPE - Μετατροπή των εγκαταλειμμένων τοπίων αναβαθμίδων σε Πράσινες Υποδομές μέσω Συμμετοχικής Επιστασίας Γης για καλύτερη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή που, χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχε θέσει ως σκοπό τη λειτουργική αποκατάσταση μεγάλης έκτασης αναβαθμίδων της Νήσου Άνδρου, μέσω επανακαλλιέργειάς τους με την επικουρία του πρώτου Οργανισμού Συμμετοχικής Επιστασία Γης στη χώρα μας, δημιουργήθηκε η «Ξερολιθιά», ένα 30λεπτο ντοκιμαντέρ που φιλοδοξεί να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με τις ποικίλες αξίες του αναβαθμιδωμένου τοπίου μια υποδομή που σήμερα καταρρέει. Το ντοκιμαντέρ σκιαγραφεί τη διαχρονική σχέση των νησιωτών με το τοπίο του Αιγαίου, εστιάζοντας στη γένεση και καλλιέργεια των αναβαθμίδων, απόλυτα συνυφασμένων με τη νησιώτικη ζωή. Παρουσιάζεται το παρελθόν, παρόν και μέλλον της καλλιέργειας σε αναβαθμίδες, η πολιτιστική και οικολογική τους αξία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική σημασία τους, μέσα από τη διαχρονική λειτουργία τους ως Πράσινες Υποδομές που αποτελούν εργαλείο ανυπέρβλητο για την ανάσχεση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής που απειλούν σήμερα το Αιγαίο. Στο ντοκιμαντέρ αποτυπώνονται βιώματα της καθημερινής αγροτικής ζωής των κατοίκων της Άνδρου, προβάλλονται οι παραδοσιακές γεωργικές πρακτικές που εφαρμόσθηκαν διαχρονικά και αναδεικνύεται η τέχνη της ξερολιθιάς, η οποία το 2018 εντάχθηκε από την UNESCO στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας. Η πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ έγινε στις 10 Σεπτεμβρίου 2022 στην Άνδρο, κατά τα εγκαίνια της έκθεση Αναβαθμίδες του Aιγαίου: Εικόνες από το Παρελθόν έως το Μέλλον που πραγματοποιείται στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Χώρας (10.09.2022 - 31.01.2023). Τον Οκτώβριο, το ντοκιμαντέρ έλαβε το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ (Odysseus Awards) στο 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Επιδαύρου 2022, όπου διακρίθηκε μεταξύ πολλών ταινιών μεγάλου και μικρού μήκους. Η σκηνοθεσία είναι του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, επιστημονικώς υπεύθυνη η Θεοδώρα Πετανίδου, και η παραγωγή του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ψήγματα του ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμα στην ιστο - σελίδα του έργου: - http://www.lifeterracescape.aegean.gr/mia-progeysitou-ntokimanter-xerolithia--smileyontas-topia-stisaimasies-tou-aigaiou-n-76 - http://www.lifeterracescape.aegean.gr/to-2odemo-tou-eperxomenou-ntokimanter-xerolithia-smileyontas-topia-stis-aimasies-tou-aigaiou-n-95 - http://www.lifeterracescape.aegean.gr/mia-deyterimatia-sto-eperxomeno-ntokimanter-xerolithia-smileyontas-topia-stis-aimasies-tou-n-81 Συντελεστές: Σκηνοθεσία: Στέλιος Χαραλαμπόπουλος Επιστημονικώς υπεύθυνη: Θεοδώρα Πετανίδου Παραγωγή: Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πηγή video: LIFE TERRACESCAPE Πηγή: https://helecos.gr/el/publications/newsletter/Newsletter_HELECOS_January_2022.pdf Φώτο: https://www.lifeterracescape.aegean.gr/optikoakoustiko-yliko-w-31824 Άρθρο της Θεοδώρας Πετανίδου, Καθηγήτριας, Εργαστήριο Βιογεωγραφίας & Οικολογίας, Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Δημοσιεύτηκε στο ενημερωτικό δελτίο της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας ''HELECOS'' (τ. 15, 1/2023) View full είδηση