Αναζήτηση στην κοινότητα

Σε κάποιες περιοχές, οι δήμοι βρίσκονται «στα μαχαίρια». Σε άλλες, αναζητούν τρόπους συνεργασίας που κινούνται σε μια λεπτή γραμμή, στα όρια του νόμου. Κάποιοι δήμοι ετοιμάζονται να προσλάβουν ιδιώτες και άλλοι απλώς περιμένουν ένα θαύμα, καθώς τα περιθώριά τους είναι πολύ περιορισμένα. Για περισσότερο από μία δεκαετία η πολιτεία ζητάει από τους δήμους να αποκτήσουν δική τους υπηρεσία δόμησης (πολεοδομία), χωρίς όμως να επιτρέπει προσλήψεις, με αποτέλεσμα ελάχιστοι να τα έχουν καταφέρει. Το καλοκαίρι, μια νομοθετική ρύθμιση ήρθε με σκοπό να δώσει τέλος στην υπερδεκαετή «μεταβατική» περίοδο, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το 2010, οι πολεοδομικές αρμοδιότητες (έκδοση αδειών, έλεγχοι και επιβολή προστίμων για αυθαιρεσίες κ.λπ.) μεταφέρθηκαν στους δήμους. Ενα έτος αργότερα, ο «Καλλικράτης» προέβλεψε ότι κάθε δήμος έπρεπε να ιδρύσει τη δική του πολεοδομία (αργότερα ονομάστηκε υπηρεσία δόμησης ή ΥΔΟΜ). Οσοι δεν μπορούσαν, θα συνέχιζαν να εξυπηρετούνται από τις «μεγάλες» πολεοδομίες (τις παλιές νομαρχιακές). Ομως ακολούθησε η οικονομική κρίση και το «πάγωμα» των προσλήψεων. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), από το 2013 έως το 2021 μόλις 12 δήμοι κατάφεραν να δημιουργήσουν τη δική τους πολεοδομία. Ετσι η προθεσμία στους δήμους να ιδρύσουν υπηρεσία δόμησης έπαιρνε συνεχώς νέες παρατάσεις. Μέχρι το φετινό καλοκαίρι. Στον νόμο 4954/2022 προστέθηκε μία τροπολογία με την οποία η δυνατότητα ίδρυσης νέων πολεοδομιών σταματά από την 1η Ιανουαρίου 2023. Οσοι δήμοι εξακολουθούν να εξυπηρετούνται από γειτονικούς, θα παραμείνουν έτσι (προβλέπεται κάποια ενίσχυση των διαδημοτικών πολεοδομιών με προσωπικό). Ενώ ειδικά για τους δήμους της Αττικής, του βορείου και του νοτίου Αιγαίου, η ευθύνη μεταφέρεται στην (επίσης… τραγικά υποστελεχωμένη) Κεντρική Υπηρεσία Δόμησης του υπουργείου Περιβάλλοντος. Σκόπελος και Βόλος Η εξέλιξη αυτή ήρθε να περιπλέξει το τοπίο. Στη Μαγνησία, για παράδειγμα, ο Δήμος Σκοπέλου βρίσκεται σε σύγκρουση με τον Δήμο Βόλου, από την πολεοδομία του οποίου εξυπηρετείται. «Εμείς έχουμε μια υπηρεσία δόμησης με ένα μηχανικό. Από τον νόμο, είναι υποχρεωμένος ο Βόλος να μας συνδράμει», λέει ο δήμαρχος του νησιού Σταμάτης Περίσσης. «Ομως τους τελευταίους μήνες αρνούνταν να μας εξυπηρετήσει. Το αποτέλεσμα είναι να μη βγαίνουν νέες άδειες, να μην μπορούν κατοικίες ή επαγγελματικοί χώροι να συνδεθούν με το ρεύμα. Οπότε όλο το νησί έχει πέσει σε αδράνεια». «Η υπηρεσία μας έχει τρεις υπαλλήλους και πρέπει να εξυπηρετεί Σκόπελο, Αλόννησο, όλο το Πήλιο και το Βελεστίνο, πρακτικά όλη τη Μαγνησία εκτός από τον Αλμυρό και τη Σκιάθο. Φτάσαμε σε ένα σημείο που ο Βόλος δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τον Βόλο», λέει ο Θανάσης Σταυρίδης, αντιδήμαρχος πολεοδομίας στην πόλη. «Η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω του φόρτου εργασίας, αυτή τη στιγμή ανεγείρονται στην πόλη 40 πολυκατοικίες. Παρ’ όλα αυτά, δώσαμε εντολή η μία υπάλληλος να ασχοληθεί μόνο με τα δύο νησιά, ώστε να εγκριθούν οι παλιές άδειες. Αλλά πρέπει να βρεθεί μια μόνιμη λύση». Πολλοί δήμοι συγκρούονται με αφορμή τις «κοινές» υπηρεσίες δόμησης, είτε επειδή δεν εξυπηρετούνται είτε λόγω του φόρτου που αυτές φέρνουν. Στη Μύκονο, ο δήμος δεν διαθέτει υπηρεσία δόμησης αλλά τεχνική υπηρεσία και εξυπηρετείται σε μεγάλο βαθμό (από το 2018) από την πολεοδομία Σύρου. Η είδηση της επικείμενης μεταφοράς της αρμοδιότητας στην Αθήνα δεν είχε θετική ανταπόκριση. «Θα θέλαμε να έχουμε τη δική μας υπηρεσία, αλλά ο νόμος ζητάει υποχρεωτικά πέντε ειδικότητες μηχανικών. Χωρίς προσλήψεις, λοιπόν, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε», λέει ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Κουκάς. «Η Σύρος δεν διαμαρτύρεται γιατί “κερδίζει” σήμερα το 4% από το τέλος έκδοσης νέας άδειας, συν ότι εισπράττει τα πρόστιμα από πολεοδομικές αυθαιρεσίες, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο την εβδομάδα». Με άλλα λόγια, με τα έσοδα που «φέρνει» η πολεοδομία, ο δήμος θα μπορούσε να προσλάβει προσωπικό, αν του επιτρεπόταν. Στην περιφερειακή ενότητα Χανίων, η πολεοδομία του Δήμου Χανίων εξακολουθεί να εξυπηρετεί ακόμη έξι δήμους (Αποκορώνου, Γαύδου, Καντάνου – Σελίνου, Κισσάμου, Πλατανιά και Σφακίων). Επειδή όμως το προσωπικό είναι λίγο και ο φόρτος μεγάλος, οι επτά δήμοι αποφάσισαν να υπογράψουν μια σύμβαση διαδημοτικής συνεργασίας με το Δίκτυο Ελληνικών Πόλεων για την Ανάπτυξη (ΔΕΠΑΝ), με στόχο να προσλάβουν μέσω αυτού μηχανικούς που θα βοηθήσουν, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, την υπηρεσία δόμησης Χανίων. «Κάνουμε πατέντες για να απαντήσουμε στα προβλήματα», λέει ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδαράκης. «Η υπηρεσία δόμησης Χανίων είναι η τρίτη σε αριθμό έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών μετά τις αντίστοιχες Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Επειδή στις πολεοδομίες δεν έχει προσληφθεί άνθρωπος από το 2008, προσπαθούμε με συμπράξεις να προσλάβουμε ιδιώτες μηχανικούς, καθώς η οικοδομική δραστηριότητα έχει ανέβει και βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Δεν είναι η λύση που θα θέλαμε, όμως έχουμε ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Επιπλέον, την τελική απόφαση θα τη λαμβάνει πάντα η υπηρεσία δόμησης, οι ιδιώτες απλώς θα αναλάβουν να την αποφορτίσουν από τα διεκπεραιωτικά». Οι επτά δήμοι των Χανίων δεν είναι οι μόνοι που αναζητούν φόρμουλα για να προσλάβουν ιδιώτες. Σε ανάλογη κίνηση έχει προχωρήσει ο Δήμος Μαραθώνα (και άλλοι δήμοι αναζητούν τον τρόπο). Η ένωση των διπλωματούχων μηχανικών του Δημοσίου (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ) προσέφυγε σε νομικά μέσα για να ακυρώσει την απόφαση του Δήμου Μαραθώνα. «Η μεταφορά των πολεοδομιών στους δήμους απέτυχε. Οι υπηρεσίες συρρικνώθηκαν, τα προβλήματα διογκώθηκαν», λέει ο πρόεδρος της ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ Δημήτρης Πετρόπουλος. «Ομως η υποκατάσταση υπηρεσιών που βρίσκονται στον πυρήνα της λειτουργίας του κράτους από ιδιώτες είναι λανθασμένη και αντισυνταγματική. Υπάρχει μάλιστα και σχετική απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον Δήμο Χερσονήσου, που επιχείρησε κάτι ανάλογο για την οικονομική του υπηρεσία». Για την ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ, η λύση είναι η σωστή στελέχωση των υπηρεσιών. «Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι θα στείλει 650 μηχανικούς σε δήμους και περιφέρειες μέσω ΑΣΕΠ. Φοβάμαι όμως ότι ελάχιστοι θα καταλήξουν στις πολεοδομίες. Οι δήμαρχοι θα προτιμήσουν να στελεχώσουν τις τεχνικές τους υπηρεσίες, γιατί βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο και θέλουν να παρουσιάσουν έργα, πεζοδρόμια, πλατείες, αναπλάσεις. Κατόπιν το ΥΠΕΣ είπε ότι θα προσλάβει ακόμη 150 μηχανικούς ειδικά για τις πολεοδομίες. Να δούμε αν θα το πράξει, πάντως είμαστε πολύ κάτω από το όριο που ορίζει ο νόμος». Τι πρέπει να γίνει; «Για τους δήμους, οι τεχνικές υπηρεσίες τους έχουν μεγαλύτερη σημασία. Οι πολεοδομίες είναι πονοκέφαλος, ένας χώρος παραπόνων», σημειώνει ο Πάρις Χαρλαύτης, γενικός γραμματέας του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας (ΣΠΜΕ). «Τι θα πρέπει να γίνει; Υπάρχουν δύο απόψεις. Η μία λέει ότι το Δημόσιο πρέπει να ελέγχει και να έχει την ευθύνη και η άλλη ότι πρέπει να πάρει την ευθύνη ο ιδιώτης μηχανικός και να ελέγχεται δειγματοληπτικά ή έπειτα από καταγγελία. Εγώ κλίνω προς την πρώτη, πρέπει να υπάρχει έλεγχος από υπηρεσία του κράτους, που να βρίσκεται υπό την εποπτεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, για να είμαστε και εμείς οι ιδιώτες μηχανικοί νομικά κατοχυρωμένοι. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να υπάρξει ένα μεικτό σχήμα, με κάποιες πολεοδομίες να παραμείνουν σε μεγάλους δήμους ή νησιά και κάποιες να εξυπηρετούνται σε περιφερειακό επίπεδο, με κατάλληλη στελέχωση». Υποστελεχωμένες, χωρίς βασικές ειδικότητες Μόλις οι μισοί δήμοι της χώρας διαθέτουν σήμερα υπηρεσία δόμησης. Μάλιστα πολλοί είναι οι μεγάλοι δήμοι που δεν έχουν προχωρήσει σε ίδρυση πολεοδομίας, 16 από αυτούς άνω των 40.000 κατοίκων. Οι δε μεσαίοι και μικροί δήμοι είναι απόλυτα εξαρτημένοι από την υπηρεσία κάποιου μεγαλύτερου, με τα προβλήματα που αυτό δημιουργεί. Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα που πραγματοποίησε η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) το 2021. Οπως προκύπτει: • Περισσότερα από δέκα χρόνια μετά τον «Καλλικράτη», από τους 332 δήμους της χώρας, οι 168 (51%) διαθέτουν υπηρεσία δόμησης και οι 164 όχι (49%). • Στην Αττική, από τους 66 δήμους οι 34 δεν διαθέτουν πολεοδομία. Οι μεγαλύτερες πολεοδομίες εξακολουθούν να είναι του Δήμου Αθηναίων (εξυπηρετεί και τους δήμους Βύρωνα, Δάφνης – Υμηττού, Καισαριανής, Ζωγράφου, Ηλιούπολης και Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας) και Πειραιά (εξυπηρετεί και τους δήμους Κορυδαλλού, Περάματος, Αγκιστρίου, Αίγινας, Κυθήρων, Σπετσών, Υδρας και μερικώς τον Πόρο). Πολλούς δήμους εξυπηρετούν και οι πολεοδομίες Αγίας Παρασκευής (Βριλησσίων, Παπάγου – Χολαργού, Πεντέλης, Φιλοθέης – Ψυχικού και Χαλανδρίου), Νέας Ιωνίας (Γαλατσίου, Ηρακλείου, Λυκόβρυσης – Πεύκης και Μεταμόρφωσης) και Αιγάλεω (Αγίας Βαρβάρας, Αγίων Αναργύρων – Καματερού, Ιλίου και Πετρούπολης). • Στα νησιά η κατάσταση είναι απογοητευτική. Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, από τους 34 δήμους πολεοδομία διαθέτουν οι 12, στο Βόρειο Αιγαίο οι 7 από τους 11, στο Ιόνιο οι 5 από τους 11. Για παράδειγμα, η υπηρεσία δόμησης Θήρας εξυπηρετεί και την Ανάφη, την Ιο, τη Σίκινο και τη Φολέγανδρο, η υπηρεσία της Ρόδου το Καστελλόριζο, την Τήλο, τη Χάλκη και τη Σύμη, της Σύρου την Κέα, την Κύθνο και τη Μύκονο. Κανένας από τους 35 μικρούς νησιωτικούς δήμους (έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδομία. • Η έλλειψη υπηρεσίας δόμησης δεν είναι «πρόβλημα» μόνο των μικρών, ούτως ή άλλως υποστελεχωμένων δήμων. Για παράδειγμα, 23 από τους 47 δήμους μητροπολιτικών κέντρων (οι μισοί) είναι χωρίς πολεοδομία. Ομοίως, 33 δήμοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν ΥΔΟΜ, εκ των οποίων οι 16 είναι άνω των 40.000 κατοίκων. • Συνολικά στις υπηρεσίες δόμησης όλης της χώρας απασχολούνται 1.033 μηχανικοί όλων των κλάδων, πανεπιστημιακής και τεχνικής εκπαίδευσης. Ακόμη 99 άτομα άλλων ειδικοτήτων εργάζονται επίσης εκεί. • Η νομοθεσία απαιτεί την ύπαρξη πέντε μηχανικών από διαφορετικές ειδικότητες για να πιστοποιήσει την επάρκεια μιας πολεοδομίας. Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΕΤΑΑ, 28 πολεοδομίες απασχολούν μόνο ένα μηχανικό, 28 απασχολούν δύο μηχανικούς, 16 τρεις μηχανικούς, ενώ 22 δεν απασχολούν ούτε ένα μηχανικό πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. «Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα υποστελέχωσης και σημαντικό ποσοστό των ΥΔΟΜ δεν διαθέτει ορισμένες από τις βασικές ειδικότητες μηχανικών για την αποτελεσματική λειτουργία τους», καταλήγει η ΕΕΤΑΑ. Στην Αττική 32 δήµοι έχουν δική τους πολεοδοµία και 34 εξυπηρετούνται από άλλους δήµους. Στο Νότιο Αιγαίο η ίδια αναλογία είναι 12 έναντι 22. Στα Νησιά 20 νησιωτικοί δήµοι άνω των 3.500 κατοίκων διαθέτουν πολεοδοµία (οι 5 από αυτές δεν λειτουργούν πλήρως, δηλαδή έχουν εκχωρήσει µέρος των αρµοδιοτήτων τους) και 7 δεν διαθέτουν. 35 µικροί νησιωτικοί δήµοι (δηλαδή το σύνολο των νησιωτικών δήµων έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδοµία. Στην Υπολοιπη χωρα 33 δήµοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν δική τους πολεοδοµία. Από αυτούς, οι 16 έχουν πληθυσµό άνω των 40.000 κατοίκων.

Νομοθετικές ρυθμίσεις πολεοδομικού χαρακτήρα προβλέπουν 2 τροπολογίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που κατατέθηκαν στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Οικονομικών “Κύρωση Σύμβασης Διανομής Ακινήτου – Σύστασης Δικαιώματος Επιφανείας Ακινήτου Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού-Αγίου Κοσμά και ρύθμιση συναφών θεμάτων”. Η πρώτη τροπολογία αφορά σε ρυθμίσεις που αντιμετωπίζουν ζητήματα επείγουσας φύσης λόγω των συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί από την πανδημία του κορωνοϊού και η δεύτερη αφορά στην αντιμετώπιση του θέματος των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων με τη σύσταση Ειδικής Επιτροπής Επικινδύνως Ετοιμόρροπων («Ε.ΕΠ.ΕΤ.»), ζήτημα συναρμοδιότητας με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ειδικότερα, με τις 2 τροπολογίες, μεταξύ άλλων,προβλέπεται: -Παράταση βεβαίωσης αυτοψίας μηχανικού Δεδομένης της υφιστάμενης κατάστασης λόγω COVID19 κρίνεται αναγκαία η παράταση έως και τις 30/06/2021 του χρόνου ισχύος των βεβαιώσεων μηχανικών, οι οποίες εκδίδονται με ημερομηνία αυτοψίας από 01/01/2021 έως τις 31/01/2021. Με την παράταση αυτή δίνεται το απαραίτητο χρονικό περιθώριο για την υπογραφή συμβολαίων μεταβιβάσεων ακινήτων για τα οποία έχει γίνει αυτοψία έως και εντός του Ιανουαρίου από μηχανικό, αλλά δεν έχει καταστεί δυνατόν να υπογραφεί το συμβόλαιο μεταβίβασης πριν από τη λήξη της βεβαίωσης. -Παράταση προθεσμίας ολοκλήρωσης σε Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) καθώς και Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη και είχαν προθεσμία ολοκλήρωσης έως τις 03/03/2021, λαμβάνουν παράταση έως και τις 31/12/2022. Με την εν λόγω ρύθμιση δίνεται η δυνατότητα σε ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ σε όλη τη χώρα να ολοκληρωθούνμε αποτέλεσμα πολλοί δήμοι να αποκτήσουν χωρικό, πολεοδομικό σχέδιο -και στρατηγικού και κανονιστικού χαρακτήρα- που θα παράσχει ασφάλεια προστασίας: α) στο περιβάλλον, β) στους πολίτες και γ) στις επενδύσεις. Οι Δήμοι -σε όσους υπάρχουν μελέτες που μπορούν να ολοκληρωθούν- με οργανωμένο τρόπο θα μπορούν να επιλύσουν εκκρεμότητες και προβλήματα ετών, προστατεύοντας το περιβάλλον και επιτρέποντας με ασφάλεια τις επενδύσεις. –Παράταση εκπόνησης Σ.Φ.Η.Ο. (Σταθμοί Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων) Παρατείνεται έως τις 30/06/2021 η καταληκτική ημερομηνία εκπόνησης ΣΦΗΟ, δεδομένου ότι αυτή λήγει στις 31/03/2021, αλλά για λόγους που σχετίζονται με την υφιστάμενη κατάσταση λόγω κορωνοϊού έχει σημειωθεί καθυστέρηση.Παράλληλα, παρέχεται εξουσιοδοτική στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκειμένου να αποφασίσει περαιτέρω παράταση αν υφίστανται λόγοι της αναγκαιότητας της. -Σύσταση Ειδικής Επιτροπής Επικινδύνως Ετοιμόρροπων (Ε.ΕΠ.ΕΤ.) Για το μείζον ζήτημα διαχείρισης των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων, όπως έχει προαναγγελθεί, θεσμοθετείται Ειδική Επιτροπή Επικινδύνως Ετοιμόρροπων Κτιρίων (Ε.ΕΠ.ΕΤ.) Μετά από συνεργασία και σε συνεννόηση με το συναρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, δημιουργείται με απόφαση του Συντονιστή εκάστης Αποκεντρωμένης Διοίκησης (στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης) από μία 7μελής Ειδική Επιτροπή. Αντικείμενο της Ειδικής Επιτροπής είναι να επιλαμβάνεται σε περιπτώσεις κτισμάτων, για τις οποίες υπάρχει συναρμοδιότητα ΥΠΕΝ – ΥΠΠΟΑ και που εκτιμώνται από την Υ.ΔΟΜ. ως επικινδύνως ετοιμόρροπα και είναι: – προγενέστερα των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών ή βρίσκονται – κοντά σε μνημείο – εντός αρχαιολογικού χώρου – εντός ιστορικού τόπου, – εντός τόπου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, ή – εντός Ζώνης Β’ προστασίας μνημείου. Μετά τη δημιουργία της Ειδικής Επιτροπής Επικινδύνως Ετοιμόρροπων για τις προαναφερόμενες περιπτώσεις κτιρίων, αντί: 1)της τριμελούς επιτροπής του αρ. 7§2 7 του π.δ. της 13.4.1929, 2) του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και 3) των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ,θα επιλαμβάνεται η Ειδική Επιτροπή Επικινδύνως Ετοιμόρροπων. Ειδικότερα: Εντός τριών ημερών η Ειδική Επιτροπή θα προβαίνει σε αυτοψίακαι η έκθεση θα συντάσσεται αυθημερόν. Εντός τριών ημερών από τη διενέργεια της αυτοψίας θα συνεδριάζει η Ειδική Επιτροπή. Εν το κτίριο κριθεί επικινδύνως ετοιμόρροπο, εντός τριών ημερών από τη συνεδρίαση θα πραγματοποιείται η κατεδάφισή του. Στόχος της ρύθμισης αυτής είναι να αποφευχθεί η εξέταση των επικινδύνως ετοιμόρροπων κτιρίων από πολλαπλές επιτροπές, συμβούλια και υπηρεσίες καθώς και η έκδοση αντιφατικών γνωμοδοτήσεων και εγκρίσεων που δημιουργεί καθυστερήσεις, θέτοντας εν τέλει σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών. -Πρόβλεψη για κατάρτιση δημοσίων συμβάσεων για λόγους δημοσίου συμφέροντος (ενεργειακή αναβάθμιση, προσβασιμότητα, συντήρηση κτιρίωνκλπ) Καταργείται η υποχρέωση συμπλήρωσης Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου όταν καταρτίζεται δημόσια σύμβαση -δεδομένης αναγκαιότητας για άμεση σύναψησυμβάσεων π.χ. συντήρησης κτιρίων. Η δε άμεση υποχρέωση για σύνταξη ταυτότητας πουπροέβλεπε η ισχύουσα διάταξη οδηγούσε σε δυσκολία κατάρτισης συμβάσεων άμεσηςαναγκαιότητας π.χ. για διαμορφώσεις προσβασιμότητας για άτομα με κινητικά προβλήματα, ενεργειακή αναβάθμιση κλπ. -Προβλέψεις για Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, οριοθέτηση οικισμών, Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή, αναγνώριση οδών. Προβλέπονται ζητήματα που αφορούν στην επιτάχυνση της εκπόνησης μελετών σχετικών με τα προγράμματα ΤΠΣ, ΕΠΣ, οριοθέτηση οικισμών, ΖΥΣ, αναγνώρισης οδών, καθώς και στελέχωσης και οργάνωσης της Τεχνικής Γραμματείας που επικουρεί τον Συντονιστή. -Διευκόλυνση πολιτών στην άρση απαλλοτριώσεων Η νέα ρύθμιση επιτρέπει στους πολίτες που είχαν υποβάλει αίτηση τροποποίησης εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου μετά από άρση ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης πριν τις 09.12.2020, να μπορούν να συνεχίζουν να εξετάζονται με το παλαιό καθεστώς και όχι με το νέο που θεσμοθετήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020, προς αποφυγή επανάληψης εγκρίσεων και περαιτέρω καθυστερήσεων. Σημειώνεται ότι για τις νέες αιτήσεις μετά τις 09/12/2020 εφαρμόζονται κανονικά οι σχετικές διατάξεις του ν.4759/2020. Σχετικά με τις προαναφερόμενες ρυθμίσεις, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Ταγαράς, δήλωσε: «Με απόλυτη συναίσθηση των ιδιαίτερων συνθηκών που έχει επιβάλει η πανδημία του κορωνοϊού, δίνουμε τον απαραίτητο χρόνο για να λειτουργήσει η αγορά ακινήτων, να «ξεμπλοκάρουν» οι πολεοδομικοί σχεδιασμοί των δήμων και να σχεδιαστούν σωστά οι δομές για την ηλεκτροκίνηση. Παράλληλα, μεριμνούμε για τη δημόσια ασφάλεια επιταχύνοντας σημαντικά τις κατεδαφίσεις των ετοιμόρροπων κτιρίων που εγκυμονούν κινδύνους. Λαμβάνουμε τώρα τις απαραίτητες αποφάσεις, για να επιστρέψει η χώρα μας γρήγορα στην ανάπτυξη».

Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 245/Α'/09.12.2020 ο Ν.4759/20 Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας και άλλες διατάξεις. Κατεβάστε το ΦΕΚ από εδώ: Ν.4759/20 Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας και άλλες διατάξεις ή από εδώ: Το διορθωμένο ΦΕΚ από εδώ: N.4759/20 (FEK 245/A'/09.12.2020) Ν. 4759-20 (ΦΕΚ-245 Α 9-12-20).pdf

Με επιπλέον 28 υπηρεσίες Πολεοδομίας που είναι διαθέσιμες με λίγα μόλις κλικ μέσω της πλατφόρμας ψηφιακών υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων, γίνονται 67 πλέον οι υπηρεσίες από όπου οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν αντίστοιχα πιστοποιητικά και βεβαιώσεις. Ενώ, πολλές από αυτές αξιοποιούνται ήδη και από άλλους Δήμους της χώρας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Δήμου Αθηναίων που κάνει την καθημερινότητα των πολιτών πιο εύκολη και ασφαλή, εξελίσσεται τους τελευταίους μήνες με ταχύτατους ρυθμούς, σε μία προσπάθεια να τους διευκολύνει ουσιαστικά στις συναλλαγές τους με τις υπηρεσίες του. Η πλατφόρμα ψηφιακών υπηρεσιών που αναπτύχθηκε και αναβαθμίζεται συνεχώς από τη ΔΑΕΜ Α.Ε., για εξυπηρέτηση με λίγα «κλικ» όσων ζητούν πιστοποιητικά, βεβαιώσεις και άλλες υπηρεσίες, από το σημείο που βρίσκονται, χωρίς αυτοπρόσωπη παρουσία στον Δήμο, έχει εντυπωσιακή ανταπόκριση από τους Αθηναίους. Σε διάστημα περίπου εννέα μηνών έχουν συνδεθεί στην πλατφόρμα περισσότεροι από 55.000 πολίτες για κάθε μορφής ηλεκτρονικές συναλλαγές με υπηρεσίες του Δήμου, κι έτσι γλίτωσαν από αναμονή, ουρές και άσκοπη ταλαιπωρία ενώ προστατεύτηκε η υγεία τους όπως και των υπαλλήλων, αφού αποφεύχθηκε ο κοινωνικός συγχρωτισμός. Τώρα, για πρώτη φορά ενσωματώνονται στην πλατφόρμα 28 νέες υπηρεσίες που αφορούν την εξαιρετικά νευραλγική Διεύθυνση Δόμησης – Πολεοδομίας στην οποία συγκεντρώνεται καθημερινά σωρεία αιτημάτων. Ενισχύεται έτσι σημαντικά η δυνατότητα ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης πολιτών, επιχειρήσεων αλλά και επαγγελματιών/μηχανικών που καθημερινά απευθύνονται στις συγκεκριμένες Διευθύνσεις του Δήμου Αθηναίων. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τις υπηρεσίες αυτές θα μπορούν να χρησιμοποιούν και οι ενδιαφερόμενοι για τους Δήμους Βύρωνα, Ηλιούπολης, Καισαριανής και Δάφνης-Υμηττού οι οποίοι εξυπηρετούνται από την Πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων. Οι 28 νέες υπηρεσίες που παρέχονται πλέον Εύρεση οικοδομικών αδειών χωρίς στοιχεία για τον Δήμο Αθηναίων Εύρεση οικοδομικών αδειών χωρίς στοιχεία εκτός Δήμου Αθηναίων Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 1961 έως 2019 (περιοχή Πλάκας) Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 1966 έως 1998 για τον Δήμο Αθηναίων Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 1998 έως 2011 Αίτηση στελεχών οικοδομικών αδειών από το έτος 1961 έως 1965 για τον Δήμο Αθηναίων Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το έτος 2012 έως και σήμερα Αίτηση στελεχών οικοδομικών αδειών πριν από το 1955 και έως το 1960 Αίτηση στελεχών και φακέλων οικοδομικών αδειών από το 1960 και έως το 2011 εκτός Δήμου Αθηναίων Αίτηση σχεδίων αδειών σε μικροφίλμ από το έτος 1961 έως 1965 για τον Δήμο Αθηναίων Χορήγηση βεβαίωσης διατηρητέου Παροχή πληροφοριών για το πολεοδομικό καθεστώς ή/και χορήγηση αντιγράφων πινακίδων, εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, τεχνικών εκθέσεων & όρων δόμησης Θεώρηση όρων δόμησης Θεώρηση οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών & όρων δόμησης Βεβαίωση υψομέτρου Χορήγηση όρων δόμησης Χορήγηση βεβαίωσης πλάτους οδού, πρασιάς, στοάς Σύνταξη διαγράμματος εφαρμογής Βεβαίωση ρυμοτομούμενης ιδιοκτησίας Χορήγηση βεβαίωσης χρήσης γης Χορήγηση βεβαίωσης διατηρητέου – εκτός Δήμου Αθηναίων Παροχή πληροφοριών για το πολεοδομικό καθεστώς ή/και χορήγηση αντιγράφων πινακίδων, εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, τεχνικών εκθέσεων & όρων δόμησης – εκτός Δήμου Αθηναίων Θεώρηση όρων δόμησης – εκτός Δήμου Αθηναίων Θεώρηση οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών – εκτός Δήμου Αθηναίων Χορήγηση όρων δόμησης – εκτός Δήμου Αθηναίων Χορήγηση βεβαίωσης πλάτους οδού, πρασιάς, στοάς – εκτός Δήμου Αθηναίων Βεβαίωση ρυμοτομούμενης ιδιοκτησίας – εκτός Δήμου Αθηναίων Χορήγηση βεβαίωσης χρήσης γης – εκτός Δήμου Αθηναίων Διαδικασία εκδόσεων Η διασύνδεση με την ηλεκτρονική πλατφόρμα γίνεται εύκολα με χρήση των κωδικών του taxisnet από τον υπολογιστή, το κινητό ή το τάμπλετ. Όλοι έχουν την δυνατότητα να υποβάλουν την αίτηση που επιθυμούν, να ενημερωθούν άμεσα και να λάβουν το πιστοποιητικό ή το έγγραφο που επιθυμούν μέσω του ψηφιακού τους αποθετηρίου, από όπου και αν βρίσκονται. Κάθε Δήμος μπορεί να ενεργοποιήσει την πλατφόρμα Παράλληλα, ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με την αναπτυξιακή του εταιρεία ΔΑΕΜ Α.Ε, έδωσε και συνεχίζει να δίνει την δυνατότητα σε κάθε έναν από τους Δήμους της χώρας, να αξιοποιήσει την ψηφιακή του πλατφόρμα δωρεάν για όλη την διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Ήδη δεκάδες Δήμοι έχουν ανταποκριθεί σε αυτή την ευκαιρία και παρέχουν με την συνδρομή του Δήμου Αθηναίων στους δημότες τους, μεγάλο αριθμό ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Για την ενεργοποίηση της ψηφιακής πλατφόρμας, κάθε ενδιαφερόμενος Δήμος μπορεί να στείλει ηλεκτρονικά στην ΔΑΕΜ Α.Ε αίτημα στην διεύθυνση [email protected] ή τηλεφωνικά στο 214 40 62 700.

Σε δημόσια διαβούλευση δόθηκε σήμερα το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για τον εκσυγχρονισμό της πολεοδομικής και χωροταξικής νομοθεσίας, το οποίο παρουσιάστηκε σε συνέντευξη τύπου από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστή Χατζηδάκη, τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Χωροταξίας κ. Δημήτρη Οικονόμου και τον Γενικό Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος κ. Ευθύμιο Μπακογιάννη. Για μεγάλη μεταρρύθμιση έκανε λόγο κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση ο κ . Χατζηδάκης, περιγράφοντας τα βασικά χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου: -Στηρίζει την εθνική προσπάθεια για ανάπτυξη και επενδύσεις, με μέτρα όπως ο εκσυγχρονισμός του καθεστώτος των χρήσεων γης και η ενθάρρυνση ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας σε οργανωμένα επιχειρηματικά πάρκα -Συνδυάζει τον προηγούμενο στόχο με την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς –μεταξύ άλλων- περιορίζει την εκτός σχεδίου δόμηση και διευκολύνει την απόδοση κοινόχρηστων χώρων στους πολίτες. -Προστατεύει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας με παρεμβάσεις όπως η μεταφορά του συντελεστή δόμησης και η διευκρίνιση του καθεστώτος των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων. -Επιταχύνει και εκσυγχρονίζει τον χωροταξικό σχεδιασμό με εργαλεία όπως οι πιστοποιημένοι ιδιώτες μηχανικοί για την αξιολόγηση των πολεοδομικών μελετών και η απόσυρση ορόφων σε κτίρια. -Δίνει την τελική ώθηση για την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης, με την επιβολή δίκαιων προστίμων σε όσους από αμέλεια παρεμποδίζουν την ολοκλήρωση του κτηματολογίου. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας στη συνέχεια ανέλυσε τις 11 σημαντικότερες αλλαγές που «φέρνει» το νομοσχέδιο ως εξής: 1.Επιταχύνουμε τον χωρικό σχεδιασμό και συγκεκριμένα την κατάρτιση των τοπικών και των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων, και μέσω αυτών τον καθορισμό χρήσεων γης. Προς αυτή την κατεύθυνση αξιοποιούμε πιστοποιημένους ιδιώτες μηχανικούς για την αξιολόγηση των πολεοδομικών μελετών. Έτσι επιταχύνουμε τον χρόνο εκπόνησης και έγκρισης των πολεοδομικών σχεδίων από 12-15 χρόνια σε περίπου 2,5 χρόνια. «Η αλλαγή αυτή αποτελεί και μια από τις προϋποθέσεις της επιτυχίας του μεγάλου προγράμματος του ΥΠΕΝ για την εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων σε όλη τη χώρα, μέσα σε μια δεκαετία»,, είπε χαρακτηριστικά. 2.Περιορίζουμε την εκτός σχεδίου δόμηση με στόχο να προστατεύσουμε το περιβάλλον και το φυσικό τοπίο. • Συγκεκριμένα, μειώνουμε κατά 10% (κατά μέσο όρο) τους συντελεστές δόμησης στην εκτός σχεδίου δόμηση. Ειδικά στη βιομηχανία, η μείωση αυτή ανέρχεται στο 33% • Αλλάζει το καθεστώς με τις παρεκκλίσεις αρτιότητας. Μέχρι την οριστική κατάργησή τους θα ισχύσουν μόνο για τα επόμενα δυο χρόνια, για λόγους αποφυγής αιφνιδιασμών. Εντός αυτού του διαστήματος οι ιδιοκτήτες οφείλουν να έχουν λάβει οικοδομική άδεια. • Ορίζουμε επίσης ότι για κάθε άδεια σε εκτός σχεδίου περιοχή, ένα ποσοστό 5% του κόστους της άδειας θα καταβάλλεται στο Πράσινο Ταμείο και θα προορίζεται για την αντιμετώπιση των παρενεργειών της άναρχης εκτός σχεδίου δόμησης. • Ο περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης, συνδυάζεται με σημαντική ενίσχυση της οργανωμένης χωροθέτησης. Τόσο στα επιχειρηματικά πάρκα για τη βιομηχανία όσο και στους οργανωμένους υποδοχείς που αφορούν άλλες δραστηριότητες (εφοδιαστική, τουρισμό κλπ.) αυξάνονται αισθητά οι συντελεστές δόμησης. Πρόκειται για μια πρακτική που εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο και δημιουργεί σημαντικές συνέργειες και προστιθέμενη αξία για την οικονομία, αλλά και περιβαλλοντικά οφέλη. 3.Στη Μύκονο και την Σαντορίνη αναστέλλεται η έκδοση οικοδομικών αδειών για τα τουριστικά καταλύματα –εκτός των οικισμών- μέχρι την έγκριση πολεοδομικών σχεδίων, δηλαδή για ένα διάστημα περίπου ενάμιση έτους. Στόχος είναι να μπει ένα φρένο στην οικοδομική δραστηριότητα αυτών των κορεσμένων περιοχών μέχρι να μπουν ξεκάθαροι κανόνες συμβατοί με τη φέρουσα ικανότητα. Οι κανόνες αυτοί θα μπουν με ειδικά πολεοδομικά σχέδια για τα δύο νησιά, που ανατίθενται στο άμεσο μέλλον από το ΥΠΕΝ. 4.Θέτουμε τις βάσεις για την απλοποίηση των χρήσεων γης, με στόχο την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και την ενίσχυση της ανάπτυξης. • Με Προεδρικό Διάταγμα που θα προωθηθεί αμέσως μετά την ψήφιση του νέου νόμου, μειώνουμε τις γενικές χρήσεις, ώστε το σύστημα να είναι πιο ευέλικτο, και να διευκολύνει τις μικτές χρήσεις γης, όπως γίνεται σε όλη την Ευρώπη. Στόχος είναι το νομοθετικό πλαίσιο για τις χρήσεις να γίνει πιο λειτουργικό και να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας. • Με το ίδιο ΠΔ καθιερώνουμε την Εθνική Ονοματολογία Χρήσεων Γης που θα εφαρμόζεται σε όλα τα είδη σχεδίων χρήσεων γης με ενιαίο τρόπο. • Αντιστοιχίζουμε τις χρήσεις γης με τους σχετικούς ΚΑΔ (Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας) και με τις κατηγορίες της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Στόχος είναι να υπάρχει μια ‘κοινή γλώσσα’ μεταξύ χωροταξίας, περιβαλλοντικής πολιτικής και οικονομίας, για να ξέρουν οι πολίτες και οι επενδυτές πού μπορούν να χτίσουν τι, χωρίς να χάνονται στο λαβύρινθο των διαφορετικών όρων και συστημάτων αδειοδότησης. 5.Ενεργοποιούμε τη μεταφορά συντελεστή δόμησης με εφαρμογή της σχετικής νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας. • Συγκεκριμένα, προσδιορίζουμε τις προϋποθέσεις για τη χωροθέτηση των Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ). Με άλλα λόγια, λέμε ότι η μεταφορά συντελεστή δόμησης δεν θα γίνεται άναρχα, αλλά μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές και με ξεκάθαρους κανόνες. Έτσι εξασφαλίζουμε ότι δεν αλλοιώνεται ο χαρακτήρας ολόκληρων περιοχών. Παράλληλα, αποκλείουμε τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων μέσω της μεταφοράς συντελεστή δόμησης. • Δημιουργούμε επίσης ένα μηχανισμό, την Ψηφιακή Τράπεζα Γης, που θα επιτρέπει την αποδοχή και προσφορά συντελεστή δόμησης ψηφιακά, γρήγορα και απρόσωπα, χωρίς αυτός να γίνεται αντικείμενο συναλλαγής. • Με τις ρυθμίσεις αυτού του νομοσχεδίου θα υλοποιηθεί επιτέλους η δυνατότητα αποζημίωσης των ιδιοκτητών διατηρητέων κτιρίων. Μέχρι σήμερα οι ιδιοκτήτες αυτοί επωμίζονται μονομερώς το αυξημένο κόστος συντήρησης αυτών των κτιρίων και ταυτόχρονα δεν μπορούν να επωφεληθούν από τους συντελεστές δόμησης που ισχύουν στις όμορες περιοχές. Με τη ρύθμιση που φέρνουμε προστατεύονται και η πολιτιστική κληρονομικά και η ιδιοκτησία, καθώς μέσω της Ψηφιακής Τράπεζας Γης οι ιδιοκτήτες διατηρητέων αποζημιώνονται της περιορισμούς στην αξιοποίηση της περιουσίας τους. • Με τα μέτρα επίσης αυτά επίσης τίθενται οι βάσεις για να δημιουργηθούν οι προβλεπόμενοι από τα πολεοδομικά σχέδια κοινόχρηστοι χώροι. Και τούτο διότι μέσω των προσφορών που θα προκύψουν από τις Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή μπορούν να εξευρεθούν πόροι για την αποζημίωση ιδιοκτητών δεσμευμένων και μη αξιοποιούμενων μέχρι σήμερα ιδιοκτησιών. • Έτσι, γίνεται πλέον δυνατή η υλοποίηση των προβλεπόμενων από τα πολεοδομικά σχέδια για τους κοινόχρηστους χώρους προς όφελος του αστικού περιβάλλοντος και χωρίς να δεσμεύεται για πολλά χρόνια η περιουσία των πολιτών στους οποίους ανήκουν σήμερα τα οικόπεδα στα οποία προβλέπονται οι εν λόγω χώροι. • Ορίζουμε, επίσης, ότι όποιος αγοράζει συντελεστή, θα οφείλει να καταβάλει στον δήμο ένα επιπλέον 5% που θα προορίζεται για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων. 6.Επιταχύνουμε την έκδοση οικοδομικών αδειών και ενισχύουμε την ηλεκτρονική διαδικασία έκδοσης. Πλέον το σύνολο των οικοδομικών αδειών εκδίδεται αυτόματα ύστερα από την ηλεκτρονική υποβολή του φακέλου με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τις αναγκαίες εγκρίσεις. • Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση των οικοδομικών αδειών κατηγορίας 1 και 2 θεσμοθετούμε ελαφριά διαδικασία υποχρεωτικής προέγκρισης. Κατά τη διαδικασία αυτή η υπηρεσία ελέγχει κάποια βασικά στοιχεία της άδειας και στη συνέχεια η άδεια εκδίδεται –με ευθύνη φυσικά του μηχανικού- με το πάτημα ενός κουμπιού. • Πρόκειται για ψηφιακή τομή που εξοικονομεί στους πολίτες χρόνο και χρήματα. Επιπλέον, διασφαλίζεται περαιτέρω η διαφάνεια καθώς περιορίζεται σημαντικά η επαφή με τη δημόσια διοίκηση. 7. Εισάγουμε καινοτόμα πολεοδομικά εργαλεία στο πλαίσιο του νέου Οικοδομικού Κανονισμού. Συγκεκριμένα, δίνουμε στους ιδιοκτήτες κίνητρα για «απόσυρση» κτιρίων προκειμένου να ανανεωθεί το κτιριακό δυναμικό, ενώ το κράτος αποκτά τη δυνατότητα απαλλοτρίωσης ορόφων. Πρόκειται για μέτρα που θα οδηγήσουν, για παράδειγμα, στο «χαμήλωμα» κτιρίων σε ευαίσθητες περιοχές, χωρίς κόστος για το δημόσιο και με δίκαιη αποζημίωση των ιδιοκτητών. 8. Εξορθολογίζουμε το σύστημα ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων, με στόχο την προστασία της περιουσίας των πολιτών που παραμένει σήμερα όμηρος της γραφειοκρατίας. • Συγκεκριμένα, προβλέπουμε την αυτοδίκαιη άρση των ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων εάν παρέλθει μεγάλο διάστημα από την υποβολή τους. • Ορίζουμε επίσης ότι μια ρυμοτομική απαλλοτρίωση μπορεί να επανεπιβληθεί μόνο μία φορά. • Έτσι απελευθερώνουμε τους ιδιοκτήτες που παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια ατέρμονη διαδικασία επανεπιβολής ρυμοτομικών απαλλοτριώσεων της περιουσίας τους. 9. Κτίρια που κατασκευάζονται με υψηλές προδιαγραφές ενεργειακής απόδοσης θα δικαιούνται επιπλέον συντελεστή δόμησης. Η παρέμβαση αυτή συνδυάζεται με άλλες πρωτοβουλίες του ΥΠΕΝ που προωθούν την πρόληψη της κλιματικής αλλαγής και την ενεργειακή εξοικονόμηση. 10. Ορίζουμε ότι το πρόστιμο που θα πληρώνει κάποιος για εκπρόθεσμη δήλωση ακινήτου στο Κτηματολόγιο θα εξαρτάται πλέον όχι μόνο από την αξία του ακινήτου, αλλά και από το χρόνο της καθυστέρησης. Το ύψος του εν λόγω προστίμου θα κυμαίνεται από τα 300 στα 2000 ευρώ ανάλογα με την αξία του ακινήτου και θα προσαυξάνεται ανάλογα με τη χρονική καθυστέρηση της δήλωσης. Είναι ένα μέτρο για να ολοκληρωθεί επιτέλους η κτηματογράφηση στη χώρα μας. 11. Τέλος, δίνουμε κίνητρα για ενίσχυση της προσβασιμότητας των κτιρίων για τους συνανθρώπους μας με αναπηρίες. Σε αυτό το πλαίσιο προβλέπουμε τη δυνατότητα εγκατάστασης κατασκευών, όπως ειδικές ράμπες εκτός της ρυμοτομικής γραμμής, αλλά και την προσθήκη ανελκυστήρων σε κτίρια, όπου δεν υπήρχε σχετική πρόβλεψη στην αρχική οικοδομική άδεια. Ακόμη, κατασκευές που εξυπηρετούν άτομα με ειδικές ανάγκες (πλατύσκαλα, ανελκυστήρες) δεν προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης. Αυτές οι ρυθμίσεις εντάσσονται στη γενικότερη προσπάθεια του ΥΠΕΝ να καλύψει η χώρα μας το χαμένο έδαφος σε αυτόν τον τομέα και να εξασφαλίσει ότι κανένας συμπολίτης μας δεν θα νιώθει αποκλεισμένος στην καθημερινότητά του. Ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Χωροταξίας κ. Δημήτρης Οικονόμου ανέφερε ότι: «Με τον εκσυγχρονισμό της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας, επιχειρείται η επιτάχυνση και βελτίωση του χωρικού σχεδιασμού. Δεν πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που θα μείνει στα χαρτιά, όπως μέχρι σήμερα έχει συμβεί με πλήθος παλαιότερων διατάξεων της πολεοδομικής νομοθεσίας. Είμαστε έτοιμοι με την ψήφισή του να βάλουμε αμέσως μπροστά. Στο πλαίσιο της βελτίωσης του σχεδιασμού, τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια εμπλουτίζονται με νέα αντικείμενα, προσαρμόζοντας την ελληνική νομοθεσία σε βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε κεντρικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης, όπως η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και η πρόβλεψη και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Επιπλέον, καθιερώνεται ένα ενιαίο καθεστώς οριοθέτησης των οικισμών με απλούστερη από τη σημερινή διαδικασία και με όλα τα θεσμικά και περιβαλλοντικά εχέγγυα. Βασικές προβλέψεις του νομοσχεδίου θα ενεργοποιηθούν άμεσα, μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα, που έχουν ήδη διαμορφωθεί και έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση. Πέρα από το πρόγραμμα εκπόνησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, που έχει ήδη ανακοινωθεί, θα τρέξει ένα πρόγραμμα ταχύρρυθμου καθορισμού ορίων οικισμών, καθώς κι ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για δημοτικούς δρόμους. Ως σημαντικό εργαλείο επιτάχυνσης, εισάγεται ο θεσμός του μητρώου πιστοποιημένων ιδιωτών αξιολογητών των πολεοδομικών και χωροταξικών σχεδίων, που θα μειώσει κατακόρυφα τους τεράστιους χρόνους που απαιτούνται σήμερα, φτάνοντας τα 12-15 χρόνια και καθιστώντας τελικά τα σχέδια ανεπίκαιρα. Για πρώτη φορά μετά από 60 χρόνια, βάζουμε φρένο στην εκτός σχεδίου δόμηση. Σήμερα, δίνεται δυνατότητα οικοδόμησης σε περιοχές χωρίς σχέδια χρήσεων γης και με συντελεστές συχνά πιο ευνοϊκούς από ότι συμβαίνει στα σχέδια πόλης και τις άλλες οργανωμένες μορφές ανάπτυξης. Η κατάργηση όλων ανεξαιρέτως των παρεκκλίσεων, μετά από μεταβατική περίοδο 2 ετών, και η άμεση μείωση των συντελεστών δόμηση αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες τομές στην ελληνική πολεοδομία, αντιστρέφοντας τη φαύλη ελκυστικότητα της εκτός σχεδίου δόμησης έναντι της οργανωμένης». Ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης υπογράμμισε ότι: «Με το χωροταξικό / πολεοδομικό νομοσχέδιο αναμορφώνεται ο τρόπος έκδοσης οικοδομικών αδειών με στόχο την επίσπευση της διαδικασίας, ενώ το σύνολο των οικοδομικών αδειών θα εκδίδεται σχεδόν αυτόματα. Παράλληλα όμως θα διενεργούνται υποχρεωτικά δειγματοληπτικοί έλεγχοι της νομιμότητας των υποβαλλόμενων μελετών και στοιχείων, σε ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) των οικοδομικών αδειών. Επιπλέον, με την απλοποίηση και τον εξορθολογισμό του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού συγκεκριμενοποιούνται και αντιμετωπίζονται προβλήματα διερμηνειών που έχουν ανακύψει με αντιφατικά έγγραφα μεταξύ των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ) και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η ασφάλεια δικαίου στις διοικητικές πράξεις που θα εκδίδουν, ενώ οι πολίτες να αντιμετωπίζονται με τους ίδιους κανόνες και χωρίς παρερμηνείες, σε όλη την επικράτεια. Τέλος, δίνονται σημαντικά κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής με απομείωση καθ' ύψος υφιστάμενων κτιρίων, επίσπευση των διαδικασιών απαλλοτριώσεις για κοινόχρηστους και κοινωφελής χώρους, ενώ ενισχύεται η προσβασιμότητα χωρίς φραγμούς για τα άτομα με αναπηρία και τα εμποδιζόμενα άτομα με την καθιέρωση ειδικών διατάξεων για την «κάθετη» μετακίνηση δηλαδή την πρόσβαση αρχικά στο ισόγειο και εν συνεχεία στους ορόφους των κτηρίων.

Το πρόγραμμα εκπόνησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) ανακοίνωσαν σήμερα ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Δημήτρης Οικονόμου και ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμης Μπακογιάννης. Κατά την παρουσίαση του εν λόγω προγράμματος ο κ. Οικονόμου σημείωσε τα παρακάτω: "Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά άμεσα στην εφαρμογή Προγράμματος Εκπόνησης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) υλοποιώντας τη δέσμευσή του για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στη χώρα. Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια αποτελούν το κύριο εργαλείο σχεδιασμού στην Ελλάδα με το οποίο καθορίζονται χρήσεις γης, όροι δόμησης, και περιοχές προς πολεοδόμηση (επεκτάσεις σχεδίων ή νέες αναπτύξεις). Επιπλέον, τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια περιλαμβάνουν και άλλες συνιστώσες, όπως η χωροθέτηση μεγάλων επενδύσεων, η οριοθέτηση οικισμών χωρίς όρια και ο χαρακτηρισμός των τοπικών δρόμων (και στα δύο αυτά πεδία, υπάρχουν σήμερα πολύ σοβαρές εκκρεμότητες, μετά από αποφάσεις του ΣτΕ που ακυρώνουν παλαιότερα σχέδια ή μη νόμιμα χαρακτηρισμένους δρόμους), το τοπικό σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και το τοπικό σχέδιο διαχείρισης καταστροφών και κινδύνων. Τα ΤΠΣ συνοδεύονται από στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, γεωλογική μελέτη και μελέτη οριοθέτησης υδατορεμάτων και εγκρίνονται με προεδρικό διάταγμα, έχουν δηλαδή ενισχυμένο θεσμικό κύρος. Όπου δεν υπάρχουν, ή είναι παρωχημένα, τέτοια ή αντίστοιχα σχέδια, καθυστερούν οι επενδύσεις, παρεμποδίζονται οι αναγκαίες επεκτάσεις των πόλεων και οικισμών, δυσχεραίνεται η νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα (και υποθάλπεται η αυθαίρετη δόμηση), και εξαπλώνονται άναρχα οι διάφορες δραστηριότητες στο χώρο μέσω της εκτός σχεδίου δόμησης, χωρίς σχεδιασμό. Με δεδομένο αυτό το σημείο, έχει προφανή σημασία το γεγονός ότι, σήμερα, μετά από 45 χρόνια προσπαθειών (!), μόνο στο 20% των δημοτικών ενοτήτων της χώρας έχουν εγκριθεί σχέδια τέτοιου τύπου — μακράν το μικρότερο ποσοστό σε όλη την ΕΕ — και περίπου τα μισά από αυτά είναι παρωχημένα και χρήζουν επικαιροποίησης. Συνεπώς, με το Πρόγραμμα των ΤΠΣ, ουσιαστικά, πρέπει να καλυφθούν 9 στις 10 δημοτικές ενότητες με νέο ή επικαιροποιημένο σχέδιο. Στόχος του Προγράμματος είναι σε λιγότερο από 8 χρόνια να έχει καλυφθεί με ΤΠΣ και χρήσεις γης το 100% της χώρας. Η υλοποίησή του προγράμματος θα είναι σταδιακή και θα προωθηθεί κατά φάσεις, καθεμία από τις οποίες θα περιλαμβάνει περίπου 200 μελέτες, έως ότου καλυφθούν όλες οι Δημοτικές Ενότητες της χώρας. Οι διαγωνισμοί για τις μελέτες της πρώτης φάσης αναμένεται να προκηρυχθούν τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και θα καλύπτουν περίπου το 18% της χώρας. Περίπου οι μισές μελέτες θα αφορούν νέα σχέδια (δημοτικές ενότητες που σήμερα στερούνται ΤΠΣ ή ανάλογου σχεδίου) και οι υπόλοιπες θα είναι αναθεωρήσεις υπαρχόντων, παρωχημένων σχεδίων (ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ κλπ.). Συνεπώς, με την έγκριση των μελετών αυτών, σε χρόνο που εκτιμάται σε 2,5 χρόνια από την ανάθεσή τους, η κάλυψη της χώρας με πολεοδομικές χρήσεις γης θα φθάσει περίπου το 30% (το 10% του μεγέθους αυτού θα προκύψει από τις νέες μελέτες, το 8% από την αναθεώρηση υφιστάμενων παρωχημένων σχεδίων, και το 12% από διατηρούμενα προς το παρόν υφιστάμενα σχέδια). Η πρώτη φάση αποτελεί μόνο την αρχή στο όλο εγχείρημα, αφού ανά 6μηνο θα υπάρχουν αντίστοιχες προκηρύξεις, ούτως ώστε σε λίγα χρόνια να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός σε όλους τους δήμους. Σκοπός του προγράμματος είναι, μέσα σε μια 6ετία, να αποκτήσουν επίκαιρο τοπικό πολεοδομικό σχέδιο όλοι οι δήμοι και οι δημοτικές ενότητες της Ελλάδας, κάτι που αποτελεί μια από τις προϋποθέσεις για την επιτάχυνση της πορείας της χώρας στην κατεύθυνση της πράσινης και ταχύρρυθμης ανάπτυξης. Το πρώτο βήμα της εκκίνησης του προγράμματος γίνεται με πρόσκληση που θα αποσταλεί προς όλους τους δήμους της χώρας για να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους και να προσδιορίσουν τη σειρά προτεραιότητας των Δημοτικών τους Ενοτήτων, έως τις 10 Ιουλίου 2020. Η επιλογή της σειράς με την οποία θα αρχίζουν να εκπονούνται ΤΠΣ στις δημοτικές ενότητες θα βασιστεί στις προτάσεις των δήμων, σε συνδυασμό με μια σειρά κριτηρίων που έχει θέσει το ΥΠΕΝ, των εξής: · αναπτυξιακές πιέσεις, είτε με την έννοια της ύπαρξης έντονου επενδυτικού ενδιαφέροντος είτε με αυτήν της ύπαρξης σημαντικών αναξιοποίητων ακόμα αναπτυξιακών πόρων, σε όλους τους παραγωγικούς κλάδους. · περιβαλλοντικά προβλήματα, ιδίως συνδεόμενα με το αστικό περιβάλλον (δεδομένου ότι ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη πρόγραμμα κάλυψης των περιοχών που υπάγονται στο δίκτυο Natura 2000 με άλλες μελέτες, οι οποίες θα ενσωματωθούν στα ΤΠΣ). Τέτοια προβλήματα είναι, π.χ. το πολύ μικρό ποσοστό ελεύθερων χώρων, οι αστικές θερμικές νησίδες, η τρωτότητα στην κλιματική αλλαγή (άνοδος στάθμης θάλασσας κλπ.) και σε άλλους κινδύνους. · κοινωνικά προβλήματα γεωγραφικά εστιασμένα, όπως π.χ. η συγκέντρωση ευάλωτων (άτομα με αναπηρίες, εξαρτημένα άτομα…) και ειδικών (πχ. άνεργοι, κάτοικοι απομακρυσμένων ορεινών και νησιωτικών περιοχών, άτομα με γλωσσικές ή πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, μετανάστες…). · ωριμότητα του πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτου επιπέδου (δηλ. ύπαρξη σχεδίων ανάλογων με τα ΤΠΣ, ο βαθμός της επικαιρότητάς τους, καθώς και η ύπαρξη μελετών σε εξέλιξη για τέτοια σχέδια). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, όπως προαναφέρθηκε, μέσα στη δεκαετία θα καλυφθεί το σύνολο των δήμων και των περίπου 1.140 δημοτικών ενοτήτων τους, και συνεπώς η "προτεραιοποίηση" των δημοτικών ενοτήτων έχει μόνο βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα. Το Πρόγραμμα θα συγχρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), χωρίς να αποκλείονται και άλλες πηγές. Με τα σημερινά δεδομένα το πρόγραμμα θα κοστίσει συνολικά περίπου 200 εκατ. ευρώ. Η όποια επιβάρυνση αφορά αποκλειστικά το ΥΠΕΝ (οι δήμοι δεν θα κληθούν να διαθέσουν ίδιους πόρους). Το μέγεθος του Προγράμματος (κατά πολύ το μεγαλύτερο πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού που έχει προωθηθεί ποτέ στην Ελλάδα) καθιστά απολύτως αναγκαία μια συνολική διαχείριση με τη χρήση ενός κεντρικού μηχανισμού στο ΥΠΕΝ, αλλά προφανώς οι δήμοι θα συμμετάσχουν ενεργά στην καθοδήγηση και παρακολούθησης των μελετών, ενώ γενικότερα οι ενδιαφερόμενοι φορείς και ομάδες θα μπορούν να ενημερώνονται, και να παρεμβαίνουν, μέσω των διαδικασιών διαβούλευσης". Από την πλευρά του ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμης Μπακογιάννης, ανέφερε τα ακόλουθα: "Με το πρόγραμμα αυτό ξεκινάει και μια συζήτηση στη χώρα. Αυτή η συζήτηση θα γίνει σε κάθε δήμο. Το ενδιαφέρον είναι κυρίως για όλους τους δήμους και πρέπει να είναι προτεραιότητα για τους δήμους με τα τόσα προβλήματα που έχουν. Όμως θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό γιατί έρχεται να συζητήσει σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή τι πόλεις θέλουμε. Άρα στις τοπικές κοινωνίες, με αφορμή και το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο, θα πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση για το ποια θα είναι αυτή η πόλη του μέλλοντος που θα μας οδηγήσει το 2050 στις αρχές που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την κλιματική ουδετερότητα, για το Green Deal, για τις βιώσιμες μεταφορές, για πόλεις οι οποίες έχουν μικρό ενεργειακό αποτύπωμα, είναι οικονομικά βιώσιμες. Όλα αυτά λοιπόν τα ζητήματα, τα οποία καθόλου φιλοσοφικά δεν είναι, αλλά επιστημονικά έχουν απασχολήσει την ελληνική κοινότητα, είναι ζητήματα τα οποία θα κληθούν οι τοπικές κοινωνίες να τα συζητήσουν. Επίσης, πολύ σημαντικός, εκτός από τα μελετητικά γραφεία και το δυναμικό αυτών, είναι ο ρόλος των φορέων, που καθορίζει σε κάθε τοπική κοινωνία ποιο θα είναι το μέλλον της πόλης. Και μιλάω για τους Εμπορικούς Συλλόγους, τους φορείς της πόλης, τα Πανεπιστήμια, όλους αυτούς δηλαδή που εμπλέκονται στο σχεδιασμό. Αυτές οι μελέτες δεν είναι αμιγώς μελέτες μηχανικών. Συγκεντρώνουν μία διεπιστημονικότητα γιατί η πολεοδομία είναι μία ανθρωποκεντρική επιστήμη, άρα σχεδιάζει με γνώμονα τον άνθρωπο και επομένως ο συνδυασμός των ειδικοτήτων που θα απαιτηθούν εκτός από τον κορμό των τριών βασικών μελετητών που είπε ο υφυπουργός, είναι ότι θα χρειαστούν μια σειρά από ειδικότητες που θα στελεχώσουν τα μελετητικά γραφεία προκειμένου να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερα το σχέδιο. Το επόμενο σημείο που θα ήθελα να πω είναι ότι θα τεθούν διάφορα θέματα και επιστημονικά στις πόλεις που ακόμα δεν έχουν λυθεί και σε επίπεδο της πόλης που θα θέλαμε στο μέλλον να έχουμε. Δηλαδή μιλάμε μέχρι σήμερα για την συμπαγή πόλη. Ήρθε ο κορωνοϊός και είδαμε τελικά ότι η συμπαγής πόλη έχει διάφορα ζητήματα με τις συγκεντρώσεις, με τις συναθροίσεις. Θέλουμε τη συμπαγή πόλη; Θέλουμε την διάχυτη πόλη; Είναι ζητήματα τα οποία κι εμείς εδώ ως υπουργείο θα δώσουμε κάποιες βασικές κατευθύνσεις με τα σταθερότυπα που θα βγάλουμε προκειμένου να γίνει ενιαίος ο σχεδιασμός για όλη την Ελλάδα. Ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις ζώνες οικιστικού ελέγχου είναι πάρα πολύ σημαντικά όπως και για τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες που θα τεθούν στο τραπέζι. Άφησα για το τέλος την δεσμευτικότητά που έχει το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο που είναι προεδρικό διάταγμα. Άρα έρχεται ως ομπρέλα να αγκαλιάσει όλο το σχεδιασμό της πόλης και όλες τις από κάτω μελέτες που γίνονται είτε σε επίπεδο κυκλοφοριακού σχεδιασμού (βλ. τα ΣΒΑΚ) όμως το ΤΠΣ καθορίζει ιεράρχηση, άρα Δεν μπορεί οποιαδήποτε παρέμβαση στην πόλη να μην ακολουθήσει την ιεράρχηση που δίνει το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο. Σκεφτείτε λοιπόν την σημαντικότητα σε όλα τα επίπεδα του πολεοδομικού σχεδιασμού, των υποδομών, της χωροθέτησης των διαφόρων χρήσεων των κοινοχρήστων πόσο καθοριστική είναι και πώς αντίστοιχα έρχεται και κουμπώνει με τα συστήματα μεταφορών. Νομίζω ότι είμαστε στην αρχή μίας πολύ μεγάλης συζήτησης που έχει θέση της πόλης και θα πρέπει να είμαστε όλοι και θα πρέπει να είμαστε όλοι αντάξιοι αυτής της προσπάθειας και να σταθούμε δίπλα σε αυτό το μεγάλο πρόγραμμα, ώστε να έχουμε στην επόμενη τετραετία ολοκληρώσει έναν μεγάλο σχεδιασμό για τη χώρα".

Στην συνεδρίαση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ υπό την Προεδρία του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, κ. Ευθύμιου Μπακογιάννη, συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν σημαντικές επενδύσεις όπως: • Η έγκριση του Πολεοδομικού Σχεδίου Εφαρμογής (ΠΣΕ) του Εκθεσιακού Κέντρου Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ). • Η προέγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την επέκταση των εγκαταστάσεων της εταιρείας «ΤΑΤΟΙ CLUB TC LIMITED» και του σωματείου «ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΤΑΤΟΙΟΥ» στο Δήμο Αχαρνών. • Η προέγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την επένδυση της εταιρείας «ISOMAT ΑΒΕΕ» στη Δημοτική Ενότητα Αγίου Αθανασίου του Δήμου Χαλκηδόνας. • Η προέγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την ξενοδοχειακή επένδυση στη θέση Καστελλάκια πλησίον του παραλιακού οικισμού Πλατύ Γιαλός του Δήμου Μυκόνου. Επιπλέον, συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν τα παρακάτω πολεοδομικά θέματα: • Η εφαρμογή του Μέσου Συντελεστή Δόμησης του εγκεκριμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Δημοτική Ενότητα Πατρέων στο Ιστορικό Κέντρο της Πάτρας του Δήμου Πατρέων. • Η έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου στην εκτός σχεδίου περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Εορδαίας Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης για τη μετεγκατάσταση του οικισμού Μαυροπηγής λόγω αναπτυξιακών έργων της ΔΕΗ. • H προέγκριση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου για τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του νέου Δικαστικού Σωφρονιστικού Συγκροτήματος Αθηνών (ΔΣΣΑ) σε τμήμα του Δημοσίου Ακινήτου στο Δήμο Ασπρόπυργου Αττικής.

Οι αστικές περιοχές θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής με τα ακραία φαινόμενα αλλά και να ανασχεδιαστούν για να αντεπεξέλθουν σε συνθήκες πανδημίας. «Ουδέν κακόν αμιγές καλού». Ρητό που συχνά επιβεβαιώνεται, συνδυαστικά με ένα άλλο: «Συν Αθηνά και χείρα κίνει». Οπως στην περίπτωση προσαρμογής του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού σε ακραία καιρικά γεγονότα, τα οποία πυροδότησε τα τελευταία χρόνια η κλιματική αλλαγή, αλλά και στις πρωτόγνωρες συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία. Η Ιστορία έχει δείξει ότι η κοινωνία και η πολιτεία μπορούν να απαντήσουν στην πρόκληση μιας καταστροφής, ή στην αντιμετώπιση των συνεπειών της, δημιουργώντας πόλεις ανθεκτικές σε νέες καταστροφές, θωρακισμένες έναντι σεισμών, πλημμυρικών φαινομένων, ακραίων θερμοκρασιών και πυρκαγιών, με κτίρια χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου – με μηδενική ενεργειακή κατανάλωση ή με ιδιοκατανάλωση – και αστικές περιοχές με ζωτικούς ελεύθερους χώρους. Προληπτική οχύρωση Στους σεισμούς, τις τελευταίες δεκαετίες, προστέθηκαν και άλλες καταστροφές – πλημμύρες, καύσωνες, πυρκαγιές – που συνδέονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ετσι, έπειτα από την τραγωδία στο Μάτι εκπονήθηκε Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) που περιλαμβάνει μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και υποστηρικτικά της αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών και διαχείρισης συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών. Αντίστοιχα θα ακολουθήσει η υλοποίηση άλλων οκτώ μελετών ΕΠΣ για άλλες πολύπαθες περιοχές, όπως η Χαλκιδική, το παραλιακό μέτωπο της Ηπείρου κ.ά., προκειμένου να αντιμετωπιστούν ειδικά ή έκτακτα κρίσιμα χωρικά προβλήματα, αλλά και να υιοθετηθεί μια προληπτική οχύρωση των πόλεων – κτιρίων και υποδομών – και κατ’ επέκταση της κοινωνίας και της οικονομίας απέναντι σε ακραία φαινόμενα. Νέα οργάνωση Αλλά και η πανδημία, η οποία επίσης συσχετίζεται, ως έναν βαθμό, με τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο περιβάλλον, ανέδειξε την ανάγκη νέας οργάνωσης, ειδικά των πυκνοδομημένων, πολυπληθών πόλεων, όσον αφορά τους κοινόχρηστους χώρους και την κινητικότητα. Ετσι ώστε όταν προκύπτουν ανάγκες περιορισμού, ο κόσμος μας να μη συρρικνώνεται στο μέγεθος των σπιτιών μας. Και ειδικά στους δύο μεγάλους αστικούς πυρήνες της χώρας, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου, σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή του 2011, σε μονοκατοικίες άνω των 90 τ.μ. ζει μόλις το 8% των κατοίκων, ενώ το 12% του πληθυσμού τους κατοικεί σε υπόγεια και ισόγεια διαμερίσματα πολυκατοικιών. Μάλιστα οι χώροι πρασίνου ανά κάτοικο περιορίζονται στα 0,96 τ.μ. στην πρωτεύουσα και στα 1,6 τ.μ. στη Θεσσαλονίκη. Ανατροπές Οι σύγχρονες πόλεις δεν σχεδιάστηκαν για να αντεπεξέλθουν σε συνθήκες πανδημίας. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου τα μεγάλα αστικά κέντρα διαμορφώθηκαν από την προσφυγική εγκατάσταση μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, την εσωτερική μετανάστευση από τη δεκαετία του ’50 και έπειτα, και την αντιπαροχή που ήρθε ως απάντηση στο πρόβλημα της στέγασης. Την προ COVID εποχή, πόλεις όπως η Αθήνα, με τα εκατομμύρια των πολιτών και τουριστών να μετακινούνται καθημερινά, κατάφερναν να λειτουργούν, με τις όποιες δυσλειτουργίες τους. Oλα όμως φαίνεται ότι ανατρέπονται βάσει της σύγχρονης επιδημιολογικής ιστορίας – γρίπη των πτηνών, γρίπη των χοίρων, SARS, MERS, Ebola, COVID-19 –, η οποία καταδεικνύει πως οι αστικές περιοχές θα πρέπει να ανασχεδιαστούν και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Ηδη από τους πρώτους μήνες που ξέσπασε η πανδημία έγιναν σημαντικές κινήσεις για τη βελτίωση των ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων σε πολλές πόλεις του πλανήτη.

Λίστα με 36 ακίνητα εις βάρος των οποίων υπάρχουν καταγγελίες για αυθαιρεσίες εξέτασε το κλιμάκιο της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας που βρέθηκε στη Σύρο πριν από λίγες ημέρες, σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr. Τα μέλη του κλιμακίου πέρασαν την πόρτα της Πολεοδομίας Σύρου, προκειμένου να ερευνήσουν αν οι καταγγελίες για τα ακίνητα έχουν ελεγχθεί από τους υπαλλήλους της Πολεοδομίας, αν έχουν επιβληθεί τα ανάλογα πρόστιμα κι αν έχουν τηρηθεί κατά γράμμα οι σύννομες διαδικασίες. Όμως αναφέρει το protothema.gr, η επίσκεψη του κλιμακίου της Αρχής Διαφάνειας στην Πολεοδομία της Σύρου έγινε με αφορμή την καταγγελία που έχει υποβάλει εδώ κι ένα χρόνο περίπου προς όλες τις αρμόδιες Αρχές, γνωστός μεσίτης του νησιού, ο οποίος είχε ισχυριστεί ότι οι πολεοδομικές υπηρεσίες σε Σύρο και Μύκονο, κάνουν τα στραβά μάτια σε εξόφθαλμες παραβάσεις, υποστηρίζοντας ότι υπάρχει κύκλωμα και μάλιστα πολύ καλά οργανωμένο που βρίσκεται πίσω απ’ όλες σχεδόν τις παράνομες οικοδομές. Σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, από την αρχή του έτους έως σήμερα, έχουν εντοπιστεί στη Μύκονο 180 αυθαίρετα στους ιδιοκτήτες των οποίων έχουν επιβληθεί τα ανάλογα πρόστιμα. Ωστόσο, όσοι επιδίδονται σε παράνομες ενέργειες στο κυκλαδίτικο νησί δεν πτοούνται και προχωρούν σε ενστάσεις στα Συμβούλια Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων ( ΣΥΠΟΘΑ) τα οποία έχουν την αρμοδιότητα να εξετάζουν προσφυγές κατά των πορισμάτων των ελεγκτών δόμησης. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις καταφέρνουν και δικαιώνονται. Όπως λένε καλά γνωρίζοντες στο protothema, αν η Αρχή Διαφάνειας και κάθε άλλη αρμόδια υπηρεσία, θέλει να βάλει ένα οριστικό τέλος στην αυθαίρετη δόμηση, θα πρέπει να ξεκινήσει την έρευνα της από το ΣΥΠΟΘΑ και από τα σκεπτικά των αποφάσεων που δίνουν «συγχωροχάρτι» στους αυθεραιτούντες.

Μια αναδρομή 168 ετών στους νόμους που στόχευαν στο πολεοδομικό συμμάζεμα της χώρας, με αρχή τη ρύθμιση του 1855 για τα Αναφιώτικα – Ο ρόλος του Προσφυγικού το 1922, τα ήξεις αφήξεις με τις κατεδαφίσεις και το διαχρονικό παιχνίδι με τους ψηφοφόρους Το «όργιο» ασυδαοσίας με την αυθαίρετη δόμηση ανά την ελληνική επικράτεια είναι σχεδόν… συνομήλικο με το νεοελληνικό κράτος. Είναι αξιοσημείωτο ότι και η νομιμοποίηση αυθαιρέτων ξεκίνησε αντίστοιχα (έστω και με αποσπασματικό τρόπο) από τα χρόνια του Οθωνα, όταν το 1855 τακτοποιήθηκε ο οικισμός Αναφιώτικα κάτω από την Ακρόπολη και παράνομα κτίσματα στο κέντρο της Αθήνας. Οσον αφορά το σύνολο της επικράτειας, εδώ και έναν αιώνα οι ρυθμίσεις τακτοποίησης του χώρου διαδέχονται η μία την άλλη, επιτήδειοι ανακαλύπτουν κάθε φορά νέα κόλπα για να τις παρακάμπτουν, λίγο μετά εμφανίζονται «παράθυρα» για τη νομιμοποίηση πολεοδομικών παρανομιών, με τη διοίκηση πάντα να αποποιείται τις ευθύνες της. Οσο για τις τελεσίδικες αποφάσεις κατεδάφισης αυθαιρέτων, παραμένουν ανεκτέλεστες, με μικρές εξαιρέσεις για τα… μάτια του κόσμου, οι οποίες συνήθως αφορούν φράχτες και παραπήγματα. Το επόμενο διάστημα αναμένεται από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) να προωθηθεί στη Βουλή η νέα νομοθετική πρωτοβουλία για την επαναφορά της δυνατότητας τακτοποίησης των μεγάλων αυθαιρέτων της λεγόμενης «Κατηγορίας 5», δηλαδή των κτιρίων με υπερβάσεις άνω του 40% των πολεοδομικών μεγεθών κάλυψης και δόμησης και άνω του 20% του επιτρεπόμενου ύψους ή δίχως οικοδομική άδεια. 1923-1926 Οι πρώτες απόπειρες Η ρύθμιση έρχεται μια εκατονταετία έπειτα από την πρώτη προσπάθεια «τακτοποίησης» της άναρχης ανάπτυξης του χώρου με το νομοθετικό διάταγμα «Περί σχεδίων πόλεων, κωμών και συνοικιών του κράτους και οικοδομής αυτών» (ΦΕΚ 228/Α/1923, 16.8.1923) και ύστερα από περίπου 150 ρυθμίσεις νομιμοποίησης αυθαιρέτων. Του διατάγματος είχε προηγηθεί η άναρχη εγκατάσταση στα αστικά κέντρα των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Τρία χρόνια αργότερα, το 1926, εκδίδεται το προεδρικό διάταγμα «Περί αυθαιρέτων κατασκευών και διώξεως των παραβατών κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών», με το οποίο επιδιώκεται ο διαχωρισμός του χώρου σε εντός και εκτός σχεδίου περιοχές και ο έλεγχος των οικοδομικών εργασιών με την παροχή οικοδομικής άδειας. Μάλιστα, προέβλεπε κατεδάφιση για όσες οικοδομές εκτελούνταν χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβασή της και δεν ανταποκρίνονταν στους όρους των σχεδίων πόλεως. Ωστόσο, οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν περιόρισαν το πρόβλημα, καθώς ελάχιστα εφαρμόστηκαν. Ηταν άλλωστε η φτώχεια που ωθούσε εκείνα τα χρόνια τους πολίτες στην αυθαιρεσία. Το επισημαίνει σε άρθρο του στα «Τεχνικά Χρονικά», την 1η Νοεμβρίου 1937, ο τότε επιθεωρητής δημοσίων έργων Αν. Δημητρακόπουλος: «Σήμερον, λόγω νεωτέρων συνθηκών, η κατάστασις είναι βέβαια περισσότερον έντονος. Και αυτή ακόμη η τάσις ανεγέρσεως αυθαιρέτων οικίσκων εκτός σχεδίου, η οποία και εις το παρελθόν υπήρχεν, είχε και έχει ως βαρύτεραν πρωταρχικήν αιτίαν την οικονομικήν ανεπάρκειαν μεγάλου μέρους των κατοίκων και έπειτα έρχονται όλα τα άλλα (προσπάθεια κτήσεως ιδιοκτήτου οικίας, κερδοσκοπία, αστυνομική ανεπάρκεια, κρίσις της στέγης, ταχέα μέσα συγκοινωνίας, αστάθεια του νομίσματος κ.λπ.)». 1953-1957 Κριτική για τις κατεδαφίσεις Μάλιστα, μια δεκαπενταετία αργότερα, το 1953, ο μηχανικός ο Γ. Φ. Φωτόπουλος επικρίνει σε άρθρο του στα «Τεχνικά Χρονικά» το γκρέμισμα στις φτωχογειτονιές: «Το Σχέδιον Πόλεως κατεδάφισε και άλλα φτωχόσπιτα εις το Δουργούτι ή εις την Κοκκινιά ή εις κάποιαν άλλη ακραίαν λαϊκήν συνοικίαν των Αθηνών. Είναι ζήτημα αν κανείς εσκέφθη πόσα δράματα κρύπτονται πίσω από την δημοσιογραφικήν αυτήν είδησιν. Ενα δράμα είναι ότι το Σχέδιον Πόλεων, δηλαδή οι τεχνικοί που έρχονται εις επαφήν περισσότερον με τον απλόν κόσμον, υποχρεώνονται, αντί ν’ απασχολούνται αποκλειστικώς με την ανοικοδόμησιν, ν’ απασχολούνται με την κατεδάφισιν». Το μέγεθος του προβλήματος αποτυπώνεται το 1956 στη «Στατιστική Επετηρίδα». Από τις 57.524 νέες κατοικίες που ανεγέρθηκαν στην Ελλάδα εκείνη τη χρονιά οι 15.558 ήταν αυθαίρετες. Εναν χρόνο αργότερα, το 1957, ο μηχανικός Γεώργιος Μάρκου, σχολιάζοντας την κατάργηση του νόμου που ίσχυε έως τότε και απαγόρευε την κατεδάφιση αυθαιρέτων των οποίων η στέγη είχε ολοκληρωθεί (γι’ αυτό χτίζονταν αυθαίρετα εν μία νυκτί), υπογραμμίζει ότι δεν έφερε αποτέλεσμα. «Ο νόμος τα κατεδαφίζει, πολλά όμως σώζονται, και όποιος εξέλθη ολίγον πέραν της περιοχής της πόλεως θα ευρεθή προ θεάματος χιλιάδων και δεκάδων χιλιάδων τοιούτων αυθαιρέτων οικοδομών. Ο νόμος δεν έφερεν αποτέλεσμα, προκάλεσε δάκρυα, δυστυχία, αγανάκτησιν, εχθρούς του καθεστώτος, αλλά δεν ωφέλησεν» σημειώνει. 1968 Εξαίρεση με κυρώσεις Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, έως και το τέλος της χούντας, οι κυβερνήσεις υιοθέτησαν για τους αυθαιρετούχους την τακτική του… καρότου και του μαστιγίου. Οι ρυθμίσεις διαδέχονταν η μία την άλλη, αφενός δίνοντας προνόμια και παροχές για τους μικροϊδιοκτήτες και ανοίγοντας «παράθυρα» νομιμοποίησης αυθαιρέτων και αφετέρου νομοθετώντας νόμους με αυστηρές ποινές για τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες. Ο αναγκαστικός νόμος 410/1968 προέβλεπε την εξαίρεση από την κατεδάφιση όλων των αυθαίρετων κατασκευών εντός σχεδίου πόλεως, με δήλωση στην Εφορία για επιβολή ειδικής εισφοράς και ποινικές κυρώσεις σε βάρος των ιδιοκτητών τους. Ακολουθούν το 1973 το νομοθετικό διάταγμα (ΝΔ) 8/73 «Περί Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ)» ορίζοντας πρόστιμο ίσο με την αξία του αυθαιρέτου και επιβάλλοντας εκ νέου πρόστιμο πενταπλάσιο του αρχικού εάν ξαναχτιζόταν κατεδαφιστέο κτίσμα. Εναν χρόνο αργότερα δημοσιεύεται το ΝΔ 349/1974 «Περί κατεδαφίσεως αυθαιρέτως ανεγειρόμενων κτισμάτων και επιβολής κυρώσεων εις τους άνευ αδείας οικοδομούντας» με ρυθμίσεις για την άμεση κατεδάφιση των κτισμάτων, την επιβολή προστίμων, ακόμη και ποινές φυλάκισης. Την κατάσταση περιγράφει το 1976 ο τότε γενικός γραμματέας του τοπικού τμήματος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) στην Κεντρική Μακεδονία, κ. Σωτήρης Κούβελας. «Ο,τι κακό δεν έγινε στα δύσκολα χρόνια του 1923, που πίεζαν ο χρόνος για την αποκατάσταση των προσφύγων και η φτώχεια μας, γίνεται σήμερα στην εποχή που τα οικονομικά μας είναι πολύ καλύτερα από τότε». Οπως αναφέρει σε άρθρο του στα «Τεχνικά Χρονικά», η Θεσσαλονίκη ήταν ζωσμένη από αυθαίρετα σπίτια, καθώς μόνο στο δεύτερο εξάμηνο του 1975 ξεφύτρωσαν 6.000 κτίσματα κάθε είδους, «από παράγκες μέχρι τετραώροφες οικοδομές με σκελετό μπετόν αρμέ». Σύμφωνα με τον ίδιο, πολλά από αυτά «ήταν χτίσματα σε οικόπεδα του Δημοσίου ή των δήμων, που έχουν καταληφθεί επίσης αυθαίρετα», όσο για τα αυθαίρετα εκτός σχεδίου, «καλύπτουν σε έκταση όσο το 1/3 της πόλης που έχει σχέδιο». 1977 Δημεύσεις και μηχανημάτων Η κατάσταση ενισχύθηκε από τις δηλώσεις στελεχών τής τότε κυβέρνησης που υπόσχονταν ότι όλα τα αυθαίρετα θα μπουν στο σχέδιο πόλεως. Παράλληλα, δήλωναν ότι θα τακτοποιούσαν όσους ζούσαν σε αυθαίρετα στις πολυκατοικίες που θα έχτιζε το κράτος, δίνοντάς τους από ένα διαμέρισμα. Ετσι, όσοι δεν είχαν χτίσει έως τότε αυθαίρετο έσπευσαν να το κάνουν «ποντάροντας» στην επικείμενη ένταξή του στο σχέδιο ή – εάν κρινόταν κατεδαφιστέο – στην απόκτηση ενός ολοκαίνουργιου διαμερίσματος. Από το 1977 και μετά διαιωνίζεται η κατ’ εξακολούθηση νομοθέτηση τακτοποίησης αυθαιρέτων, συνήθως ατελέσφορη, με στόχο, πέρα από τον εισπρακτικό, να μπει ένα τέλος στην πολεοδομική παρανομία. Με τον νόμο 651/1977, μεταξύ άλλων, επιβάλλονται ποινές σε ιδιοκτήτες αυθαιρέτων, εργολάβους και επιβλέποντες μηχανικούς, δημεύονται μηχανήματα και οχήματα που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή αυθαιρέτων και απαγορεύεται η ύδρευση και η ηλεκτροδότηση νέων αυθαιρέτων. Παράλληλα, εξαιρούνται από την κατεδάφιση αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν μετά την ισχύ του ΓΟΚ του 1955 και έως την έναρξη ισχύος του ΝΔ 8/73. Τον ίδιο χρόνο, με τον νόμο 720/1977 δίνεται δυνατότητα γενικής εξαίρεσης από την κατεδάφιση, αλλά αυτή τη φορά όχι μόνο εντός σχεδίου (όπως με τον 410/1968) αλλά και εκτός σχεδίου πόλεως, με εξαίρεση αυθαίρετα σε αιγιαλό και δασικές εκτάσεις. Η ρύθμιση κρίθηκε αντισυνταγματική το 1980, καθώς παραβίαζε τη συνταγματική αρχή της ισότητας και του κράτους δικαίου και το άρθρο 24 του Συντάγματος. 1983-1985 Πολεοδομία σε νέες βάσεις Ακολουθεί η δεκαετία του 1980, οπότε η αυθαιρεσία γίνεται συνώνυμη της νομιμότητας στη δόμηση, με την ανάπτυξη της παραθεριστικής κατοικίας και την άνθηση των χωριών αυθαιρέτων, ακόμη και μέσα σε δάση, αυτά που αργότερα (κατά τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) θα πάρουν την ονομασία «οικιστικές πυκνώσεις» και θα επιχειρηθεί η νομιμοποίησή τους, η οποία επίσης ακυρώθηκε από το ΣτΕ. Ακολούθησε ο νόμος 1337/1983 που έθετε σε νέες βάσεις το πολεοδομικό δίκαιο και όριζε τη νομιμοποίηση μεμονωμένων αυθαιρέτων με την εξαίρεσή τους από την κατεδάφιση και τη συλλογική νομιμοποίηση με την ένταξη ολόκληρων περιοχών αυθαιρέτων σε πολεοδομικό σχέδιο. Ο νόμος συμπληρώθηκε από τον 1512/1985 με τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων διευκολύνσεων, εξαίρεσης από την κατεδάφιση και νέων κατασκευών με μικρές παραβάσεις. Ωστόσο το ΣτΕ περιόρισε την ισχύ της ρύθμισης στα αυθαίρετα που είχαν ανεγερθεί πριν από το 1983. Το 1985 εκδόθηκε και η υπουργική απόφαση για την εξειδίκευση κοινωνικών λόγων για άδεια αποπερατώσεως αυθαίρετων κτισμάτων που είχαν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση. 1993 Το… ΣΑΠΟ και το ΣτΕ Στη δεκαετία του ’90 διάφορες τροποποιήσεις και προσθήκες στον 1337/83, οι οποίες ενσωματώθηκαν σε διάφορους άσχετους νόμους, έκαναν… λάστιχο τις διαδικασίες εξαίρεσης από την κατεδάφιση. Μεταξύ άλλων, μια προσπάθεια το 1993 μαζικής ένταξης περιοχών με αυθαίρετες παραθεριστικές κατοικίες σε σχέδια πόλης, μέσω ενός νέου «εργαλείου», του Σχεδίου Αμεσης Πολεοδομικής Οργάνωσης (ΣΑΠΟ), ανατράπηκε από το ΣτΕ. Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο ακύρωσε αρκετά χρόνια αργότερα και τους νόμους 3044/2002 και 3775/2009 (ο οποίος προέβλεπε νομιμοποίηση της μετατροπής ημιυπαίθριων χώρων σε κλειστούς κύριων χρήσεων έναντι χρηματικής εισφοράς), όχι όμως τον 3212/2003 και την εφαρμοστική ΚΥΑ (9732/2004) για τον καθορισμό προστίμων ανέγερσης και διατήρησης των αυθαίρετων κατασκευών, όταν παραβιάζεται η άδεια δόμησης. Ο τελευταίος προέβλεπε για αυθαίρετα σε ρέματα, βιοτόπους, παραλιακά δημόσια κτήματα, αρχαιολογικούς χώρους, δάση και αναδασωτέες εκτάσεις ποινή φυλάκισης και χρηματική ποινή έως 100.000 ευρώ. 2010-2013 Για το δημόσιο συμφέρον Ακολούθησε ο νόμος Τ. Μπιρμπίλη (3840/2010) που κρίθηκε από το ΣτΕ ως συνταγματικός, ο οποίος «τακτοποιούσε» παρανομίες εντός του νόμιμου περιγράμματος των κτιρίων (ημιυπαίθριους κ.λπ.). Ακολούθησαν ο νόμος Γ. Παπακωνσταντίνου 4014/11 που προέβλεψε ένα γενικό σύστημα εξαίρεσης από την κατεδάφιση αυθαίρετων και ακυρώθηκε από το ΣτΕ. Ακολούθησε ο νόμος Στ. Καλαφάτη 4178/13, με την Ολομέλεια του ΣτΕ που κλήθηκε να τον κρίνει το 2015 να δέχεται για πρώτη φορά ότι η αθρόα νομιμοποίηση αυθαίρετων χρήσεων και κατασκευών είναι κατ’ εξαίρεση επιτρεπτή, εφόσον τεκμηριώνεται ότι επιβάλλεται από σπουδαίο δημόσιο συμφέρον και λαμβάνονται μέτρα για την αποτροπή επανάληψης της αυθαιρεσίας και τον περιορισμό της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος και των όρων διαβίωσης. 2017-2020 Παράταση στις προθεσμίες Στη συνέχεια ήρθε ο νόμος Γ. Σταθάκη 4495/2017, ενώ το 2020 ο τότε υπουργός Κωστής Χατζηδάκης έδωσε παράταση στην προθεσμία νομιμοποίησης όλων των αυθαιρέτων μέσω της «Ταυτότητας Κτιρίων» έως το 2025, με εξαίρεση τα μεγάλα αυθαίρετα της «Κατηγορίας 5». Για αυτά τα αυθαίρετα αναμένεται ρύθμιση που θα επιτρέπει και πάλι την «τακτοποίησή» τους, η οποία θα εισαχθεί ως τροπολογία είτε έως το τέλος Ιανουαρίου σε κάποιο άσχετο νομοσχέδιο είτε στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για τις αστικές αναπλάσεις, το οποίο θα προωθηθεί προς ψήφιση στη Βουλή πριν από τις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, ύστερα από έναν αιώνα συστηματικών προσπαθειών «τακτοποίησης» της αυθαίρετης δόμησης, το συμπέρασμα είναι ότι έπειτα από κάθε ρύθμιση νομιμοποίησης πολεοδομικών παρανομιών εμφανίζεται μια νέα γενιά αυθαιρέτων. 1,9 εκατ.αυθαίρετα έχουν δηλωθεί από το 2011 – σύμφωνα με τα τελευταία επεξεργασμένα στοιχεία του ΤΕΕ (έως 31.10.2021) – και το ίδιο διάστημα έχουν εισπραχθεί 2,5 δισ. ευρώ από πρόστιμα νομιμοποίησης αυθαιρέτων, από τα περίπου 4,5 δισ. ευρώ που έχουν συνολικά βεβαιωθεί και αποπληρώνονται σε δόσεις.1,16 εκατ.αυθαίρετα δηλώθηκαν μετά τον νόμο 4495/2017, ενώ βεβαιώθηκαν πρόστιμα 2,5 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 262.000 ανήκουν στην «κατηγορία 5» των μεγάλων αυθαιρέτων και τα υπόλοιπα 900.000 στις «μικρότερες» κατηγορίες.705.307 δηλώσεις υπαγωγής σε ρύθμιση τακτοποίησης είχαν υποβληθεί μετά τους νόμους 4014/2011 και 4178/2013, για τις οποίες έχουν βεβαιωθεί πρόστιμα περίπου 2 δισ. ευρώ.

Από τους Δήμους Μεγίστης, Ιθάκης, Καρπάθου-Κάσου, Σύρου-Ερμούπολης, Γρεβενών, Γρεβενών (2), Πάτμου, Λειχών, Λέρου, Αγαθονησίου, Καλυμνίων, Μάνδρας - Ειδυλλίας, Κεντρικών Τζουμέρκων, Αιγιαλείας Ήλιδας, Αγκίστρι-Αίγινας ξεκινά η εκπόνηση των πρώτων 12 Τοπικών Πολεοδομιών Σχεδίων της χώρας Η πρώτη προκήρυξη αφορά σε 12 Μελέτες, 45 Δημοτικές Ενότητες, προϋπολογισμού 14.352.660,98 ευρώ. Οι εν λόγω 12 Μελέτες χαρακτηρίζονται ως πιλοτικές και θα αποτελέσουν οδηγό για τους επόμενους κύκλους προκήρυξης διότι αφορούν σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από ποικιλία γνωρισμάτων (πχ νησιωτικές περιοχές, αστικές και περιαστικές, ορεινές, εθνικής σημασίας όπως η Μεγίστη κα). Ο συνολικός πολεοδομικός σχεδιασμός προϋπολογισμού €400 εκατ. θα καλύψει το 70% της επικράτειας, και περιλαμβάνει τοπικά πολεοδομικά σχέδια, ειδικά πολεοδομικά σχέδια, ζώνες υποδοχής συντελεστή, οριοθέτηση οικισμών, και χαρακτηρισμούς δημοτικών οδών. Μέχρι το 2025 θα λάβουν χώρα 4 κύκλοι αναθέσεων, οι οποίοι αναμένεται να καλύψουν συνολικά (χωρικά / γεωγραφικά) 768 Δημοτικές Ενότητες. Τα ΤΠΣ καθορίζουν χρήσεις γης, ορίζουν όρους δόμησης, οριοθετούν οικισμούς, οριοθετούν σχέδια πόλης, περιοχές προς πολεοδόμηση, προστατευόμενες περιοχές, περιοχές ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, περιοχές ειδικών αστικών κινήτρων, οδικό δίκτυο, μεταφορές, κατασκευές και περιβαλλοντικά δίκτυα. Επιπλέον περιλαμβάνουν μέτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, μέτρα για την υποστήριξη καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και διαχείριση των συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και προϋποθέσεις ή περιορισμούς που απαιτούνται για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της περιοχής μελέτης. Τα ΤΠΣ θα ολοκληρωθούν σε τέσσερις κύκλους και κάθε μελέτη ΤΠΣ θα περιλαμβάνει τις εξής τέσσερις μελέτες: Την κύρια μελέτη, τη στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τη μελέτη εκτίμησης γεωλογικών κινδύνων, αλλά και γεωλογικής καταλληλότητας και την οριοθέτηση των ρεμάτων. Επιπλέον, περιλαμβάνονται κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, συνέπειες από φυσικές καταστροφές και τεχνολογικές καταστροφές. Η αξιολόγηση της προτεραιοποίησης των Δημοτικών Ενοτήτων που θα ενταχθούν σε κάθε φάση υλοποίησης του προγράμματος έχει γίνει από επιτροπή που συστάθηκε από το ΥΠΕΝ τον περασμένο Μάρτιο και έχει γίνει βάσει των παρακάτω κριτηρίων: αναπτυξιακά χαρακτηριστικά και πιέσεις της Δημοτικής Ενότητας, όπως π.χ.: επενδυτικό ενδιαφέρον από ιδιώτες, προγραμματισμένη μεγάλη δημόσια επένδυση, ύπαρξη ή σχεδιασμός ολοκληρωμένης εδαφικής στρατηγικής / επένδυσης, έντονη οικοδομική δραστηριότητα κλπ. περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της Δημοτικής Ενότητας, από άποψη φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, όπως π.χ.: περιοχές εντός σχεδίου με πολύ υψηλές πυκνότητες, μεγάλες ελλείψεις σε κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους, σημαντικές συγκεντρώσεις κτισμάτων, κατοικίας ή άλλων δραστηριοτήτων στις εκτός σχεδίου περιοχές, μεγάλος αριθμός αυθαίρετων κτισμάτων στις εντός και εκτός σχεδίου περιοχές, σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι ή μνημεία μέσα στον οικιστικό ιστό, πολύ αξιόλογα τοπία ή στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που χρήζουν προστασίας και για τα οποία δεν υπάρχει σχετικό καθεστώς κλπ. κοινωνικά χαρακτηριστικά της Δημοτικής Ενότητας, όπως π.χ.: συγκεντρώσεις μειονοτικών ή/και ειδικών ομάδων πληθυσμού σε συγκεκριμένες περιοχές, οικιστικοί θύλακες με ομάδες πληθυσμού που εμφανίζουν / χαρακτηρίζονται από υψηλό ποσοστό ανεργίας και πολύ χαμηλά εισοδήματα, περιοχές υποδοχής προσφυγικών ροών κλπ. Κάθε ανάθεση ΤΠΣ θα περιλαμβάνει: α) Την κύρια μελέτη β) Τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) γ) Τη Μελέτη Εκτίμησης Γεωλογικών Κινδύνων και Γεωλογικής Καταλληλόλητας και δ)Τη Μελέτη Οριοθέτησης των Υδατορεμάτων Υπογραμμίζεται ότι στόχος του ΥΠΕΝ είναι η ολοκλήρωση μελετών με έκδοση βεβαίωσης ολοκλήρωσης και αξιολόγηση (ορόσημο RRF) για το 100% των αναθέσεων έως Δεκέμβριο 2025.

Ενας πολίτης καταγγέλλει σε ένα πολεοδομικό γραφείο των Κυκλάδων την ανέγερση ενός αυθαιρέτου. Η αυτοψία πραγματοποιείται, ωστόσο δεν οριστικοποιείται ποτέ. Η αιτία, σύμφωνα με την πολεοδομία, είναι ένα πρόβλημα στο ηλεκτρονικό σύστημα πρωτοκόλλησης εγγράφων. Ο πολίτης θεωρεί ότι το πολεοδομικό γραφείο τον παραπλανεί σκοπίμως και έτσι απευθύνεται σε ελεγκτικές αρχές στην Αθήνα. Και η κίνηση αυτή γίνεται η αφορμή για να έρθει στο φως μια δυσάρεστη αλήθεια: το ηλεκτρονικό σύστημα στο οποίο βασίζεται η λειτουργία όχι μόνο των πολεοδομιών, αλλά και ακόμα τεσσάρων κομβικών τομέων υπηρεσιών του Δημοσίου δεν "υποστηρίζεται" τεχνικά. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το "ΟΠΣΝΑ" (Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων) είναι ένα ηλεκτρονικό σύστημα- ομπρέλα, που δημιουργήθηκε με σκοπό να ψηφιοποιήσει μια σειρά από υπηρεσίες των (τότε) νομαρχιών (σήμερα στους δήμους και τις Περιφέρειες). Το πρόγραμμα είχε φορέα υλοποίησης την Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ Α.Ε.), κύριο του έργου το τότε υπουργείο Εσωτερικών και φορείς λειτουργίας τις νομαρχίες. Χρηματοδοτήθηκε δε από το Γ΄ ΚΠΣ με 2,5 εκατ. ευρώ. Τι περιελάμβανε το ηλεκτρονικό σύστημα; Τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή για πέντε βασικές "λειτουργικές περιοχές", με σκοπό την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη: ανάμεσα σε αυτές οι τομείς Εμπορίου και Ανωνύμων Εταιρειών (αρμοδιότητας υπουργείου Ανάπτυξης), ο τομέας Μεταφορών (αρμοδιότητας υπουργείου Μεταφορών), ο τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας (υπουργείο Υγείας), ο τομέας Πολεοδομίας (υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ) και όλη η διαχείριση των οικονομικών, λογιστικών, πρωτοκολλήσεων εγγράφων των τότε νομαρχιών - σήμερα των Περιφερειών (αρμοδιότητας του υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης). Ετσι σήμερα το ΟΠΣΝΑ είναι απολύτως απαραίτητο για τη λειτουργία κομβικών δημοσίων υπηρεσιών. Για παράδειγμα το σύστημα e-poleodomia καλύπτει όλη την καθημερινότητα των πολεοδομιών, από το πρωτόκολλο και διαχείριση οικοδομικών αδειών, έως τη διαχείριση αυθαιρέτων. Το σύστημα παραλήφθηκε οριστικά στις 12/8/2009 από την ΚτΠ Α.Ε. Κατόπιν θα έπρεπε να το αναλάβει το υπουργείο Εσωτερικών, ως κύριος του έργου, προβλέποντας παράλληλα τη συντήρηση των μηχανημάτων, την υποστήριξη της λειτουργίας του και τη διαρκή ενημέρωση και βελτίωσή του. Ομως αυτό δεν έγινε ποτέ. Ετσι η κεντρική βάση δεδομένων...ξέμεινε στην ΚτΠ, η οποία έως και σήμερα φροντίζει με περιορισμένα μέσα για τη λειτουργία του. Χαρακτηριστικό είναι ότι το σύστημα e-poleodomia, που έχει ως χρήστες χιλιάδες υπαλλήλους πολεοδομιών σε όλη τη χώρα,υποστηρίζεται από έναν (!) υπάλληλο... Η «Κ» απευθύνθηκε στην ΚτΠ Α.Ε., η οποία επιβεβαίωσε την κατάσταση. "Επί του παρόντος δεν έχουν λυθεί ζητήματα οικονομικής, τεχνικής και διοικητικής φύσεως και το σύστημα παραμένει σε λειτουργία στους χώρους της ΚτΠ Α.Ε.", λέει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Γιώργος Τσακογιάννης. "Καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε το σύστημα να παραμένει λειτουργικό και να παρέχεται κάποια βασική υποστήριξη στους τελικούς χρήστες, μέχρι τη μεταφορά του συστήματος στον κατά περίπτωση αρμόδιο φορέα". Η υπόθεση έχει σοβαρές διαστάσεις. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της ΚτΠ, το σύστημα παρουσιάζει συχνά προβλήματα. Αν τα μηχανήματα (του 2006) υποστούν μια βλάβη, τότε θα σταματήσει για άγνωστο διάστημα λ.χ. η έκδοση οικοδομικών αδειών ή αδειών οδήγησης. Αν ο ένας ή οι δύο υπάλληλοι της ΚτΠ που χειρίζονται ολόκληρους τομείς απουσιάσουν, τότε η λειτουργία των υπηρεσιών μένει "στον αέρα". Η λύση του προβλήματος είναι περίπλοκη, καθώς περιλαμβάνει την ανάληψη μιας κεντρικής ευθύνης για το έργο, την ανάθεση της συντήρησης και λειτουργίας του και μια σειρά από εργασίες που σήμερα...κανείς δεν δείχνει διατεθειμένος να κάνει. Πηγή: http://www.kathimerini.gr/811876/article/oikonomia/epixeirhseis/pws-to-systhma-e-poleodomia-emeine-kai-ayto-apo-yposthri3h

Σε ερώτηση προς τους υπουργούς ΥΠΕΝ και Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης με θέμα "την αδικαιολόγητη ολιγωρία στην έκδοση ΚΥΑ για την πραγματοποίηση της Ηλεκτρονικής Πολεοδομίας" προχώρησε ο Αριστείδης Φωκάς βουλευτής Β' Περιφέρειας Θεσσαλονίκης της Ένωσης Κεντρώων. 'Οπως αναφέρεται στην ερώτηση "ήδη από τον Ιανουάριο του 2015 είχε συνταχθεί η σχετική ΚΥΑ που προέβλεπε την κατάργηση της υποχρέωσης έντυπης υποβολής αιτήσεων και φακέλου για την έκδοση και αναθεώρηση αδειών δόμησης και αντικατάστασής τους από ένα αποτελεσματικό πληροφοριακό σύστημα. Σύμφωνα με την ΚΥΑ, από τις 24 Φεβρουαρίου 2015, πολίτες, μηχανικοί και υπάλληλοι των αρμοδίων υπηρεσιών θα πραγματοποιούσαν ηλεκτρονικά τη διαδικασία υποβολής, έγκρισης και αρχιοθέτησης των αιτήσεων για την έκδοση αδειών δόμησης. Ωστόσο, εδώ και 13 μήνες δεν έχει προχωρήσει η υπογραφή της ανωτέρω απόφασης από τα συναρμόδια Υπουργεία Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρόλο που το σύστημα έκδοσης των ηλεκτρονικών αδειών είναι έτοιμο, το υλοποίησε το ΤΕΕ αξιοποιώντας πρόγραμμα της Κοινωνίας της Πληροφορίας, με χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ. Σημειώτεον, ότι εφόσον τεθεί σε λειτουργία το ηλεκτρονικό σύστημα υποβολής δικαιολογητικών και έκδοσης αδιειών δεν θα υπάρχει καμία συνδιαλλαγή με υπαλλήλους των πολεοδομικών γραφείων και οι μηχανικοί θα ελέγχουν τη διαδικασία από το γραφείο τους μέσω του υπολογιστή τους. Η πολεοδομία θα ελέγχει δικτυακά όλα τα στοιχεία, καθώς και τη θέση του ακινήτου στο χάρτη και θα χορηγεί την έγκρισή της ή θα γνωστοποιεί ηλεκτρονικά της παρατηρήσεις της στον υπεύθυνο μηχανικό για τις απαραίτητες διορθώσεις. Από τα ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες της Πολεοδομίας θα οδηγήσουν στην μείωση της γραφιοκρατίας, της αντιμετώπισης φαινομένων διαφθοράς και της καλύτερης εξυπηρέτησης των πολιτών". Κατόπιν των ανωτέρω ερωτώνται οι συναρμόδιοι Υπουργοί: "-Είναι στις άμεσες προθέσεις σας η υπογραφή ΚΥΑ σχετικά με την εφαρμογή του πληροφοριακού συστήματος της "Ηλεκτρονικής Πολεοδομίας;". Πηγή: http://www.buildnet.gr/default.asp?pid=235&catid=213&artid=18005

Να μη δοθούν άλλες παρατάσεις πλέον του 2016 στους δήμους που δεν διαθέτουν δική τους πολεοδομία και οφείλουν να την ιδρύσουν ζητεί ο Συνήγορος του Πολίτη. Μάλιστα ο Συνήγορος προτείνει να θεσπιστούν αυστηρές κυρώσεις για όσους δήμους παραβούν την προθεσμία, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη να ενισχυθούν άμεσα με προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή από το κράτος. Αφορμή για την παρέμβαση του Συνηγόρου είναι οι δεκάδες καταγγελίες και τα παράπονα πολιτών για την ανεπάρκεια των «μεγάλων» πολεοδομιών, αυτών που μέχρι πριν από τον «Καλλικράτη» ανήκαν στις νομαρχίες και εξακολουθούν να εξυπηρετούν αρκετούς δήμους. Μάλιστα τα περισσότερα παράπονα αφορούν την πολεοδομία του δήμου Αθηναίων, που εξυπηρετεί περιοχές όπως η Δάφνη και η Καισαριανή. Μετά την κατάργηση των νομαρχιών, οι δήμοι είχαν μια προθεσμία δύο ετών για να ιδρύσουν τις δικές τους υπηρεσίες δόμησης. Η προθεσμία αυτή παρατάθηκε δύο φορές, με αποτέλεσμα να έχει φθάσει πλέον στο τέλος του 2016. Ως αποτέλεσμα, παρατηρεί ο Συνήγορος του Πολίτη, δημιουργήθηκαν «ακραία προβλήματα κακοδιοίκησης»: Σοβαρές καθυστερήσεις εξέτασης και διεκπεραίωσης πολεοδομικών ζητημάτων (λόγω του σωρευμένου όγκου παλαιότερων, αδιεκπεραίωτων φακέλων). «Επίσης εξόχως ανησυχητική κρίνεται η πραγματική κατάσταση αδυναμίας ελέγχου των αυθαίρετων κατασκευών, η οποία φανερά συντείνει στην επέκταση των παραβατικών φαινομένων μέσω της ατιμωρησίας τους» αναφέρει. «Σοβαρό ζήτημα με πολλές προεκτάσεις είναι και αυτό της καθυστέρησης έκδοσης οικοδομικών αδειών, που έχει επιπτώσεις τόσο στο αναφαίρετο δικαίωμα της κατοικίας, όσο και στην οικοδομική δραστηριότητα». Ο Συνήγορος ζητεί να μη δοθεί άλλη παράταση στους δήμους, καθώς «η κατάσταση διοικητικής αδυναμίας που περιγράφεται στα έγγραφα των υπηρεσιών δεν διαφαίνεται ότι θα καταστεί εύκολα αναστρέψιμη ούτε μετά το 2016, αν δεν πραγματοποιηθούν ουσιαστικές αλλαγές και δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, όπως η επαρκής στελέχωση των δήμων». Αντίθετα προτείνει να επιβληθούν αυστηρές κυρώσεις και πρόστιμα στους δήμους που δεν θα συμμορφωθούν. Ως προϋπόθεση, όμως, θέτει την άμεση υποστήριξη με κατάλληλο προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή τόσο των δήμων που έχουν «μεγάλες» πολεοδομίες, όσο εκείνων που εξακολουθούν να μην έχουν πολεοδομία και πρέπει να αποκτήσουν. Τέλος, προκειμένου να γίνει εκτίμηση της κατάστασης προτείνει τη δημιουργία βάσης δεδομένων στο υπουργείο Εσωτερικών. «Η σημερινή κατάσταση της σοβαρής διοικητικής ανεπάρκειας, που καταλήγει σε ορισμένες περιοχές στο σημείο της ουσιαστικής κατάργησης των πολεοδομικών υπηρεσιών, δεν συνάδει με τις αρχές ευνομούμενου κράτους», καταλήγει. Πηγή: http://www.kathimerini.gr/848367/article/epikairothta/ellada/akraia-kakodioikhsh-se-poleodomies-dhmwn