Αναζήτηση στην κοινότητα

Με στόχο την ολοκληρωμένη ανάδειξη και αξιοποίηση ενός σημαντικού τεχνικού έργου της ρωμαϊκής εποχής, του Αδριάνειου Υδραγωγείου, ξεκινάει συνεργασία της ΕΥΔΑΠ με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, την Περιφέρεια Αττικής και τους ενδιαφερόμενους Δήμους που θα αποκτήσουν σημαντικά πλεονεκτήματα όσον αφορά ην άρδευση της περιοχής αλλά και την διαμόρφωση χώρων ψυχαγωγίας και πολιτισμού. Σε τηλεδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε σήμερα με αντικείμενο το Αδριάνειο Υδραγωγείο συμμετείχαν η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, ο Περιφερειάρχης Αττικής κ. Γιώργος Πατούλης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ κ. Χάρης Σαχίνης και εκπρόσωποι των Δήμων Αθήνας, Αμαρουσίου, Αχαρνών, Ηρακλείου, Κηφισιάς, Μεταμόρφωσης, Φιλοθέης-Ψυχικού, Χαλανδρίου. Μεταξύ άλλων στη συνάντηση αποφασίστηκε οι επενδύσεις για την ολοκληρωμένη αξιοποίηση του έργου, να προταθούν για ένταξη στη νέα Προγραμματική Περίοδο του ΕΣΠΑ 2021-2027 προκειμένου να επωφεληθούν όλοι οι φορείς που συμμετέχουν στην προσπάθεια αλλά κυρίως οι δήμοι που βρίσκονται στην διαδρομή του υπόγειου υδραγωγείου από τις πηγές της Πάρνηθας έως το Κολωνάκι, συνολικού μήκους πάνω από 20 χιλιόμετρα. Το Αδριάνειο Υδραγωγείο αποτελεί μνημείο μοναδικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, το οποίο λειτουργεί περίπου 1900 χρόνια μετά την κατασκευή του. Η διαχείριση των υδάτων του βρίσκεται στη δικαιοδοσία της ΕΥΔΑΠ. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα οδηγούνται στη θάλασσα ετησίως τουλάχιστον 800.000 κμ. υπόγειου νερού της πόλης, που προέρχεται από το Αδριάνειο Υδραγωγείο. Αν αξιοποιηθεί το Υδραγωγείο, το νερό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μη πόσιμες χρήσεις καλύπτοντας σημαντικές ανάγκες των Δήμων από τους οποίους διέρχεται. Η ολοκληρωμένη αξιοποίηση υδάτινου πόρου και μνημείου που προτείνει η ΕΥΔΑΠ ανταποκρίνεται σε στόχους όπως: Η προστασία του μνημείου. Η ανάπλαση της ζώνης που διανύει το Αδριάνειο Υδραγωγείο με στόχο τη μείωση της μέσης θερμοκρασίας στην πόλη. Η αξιοποίηση του νερού για τις τοπικές ανάγκες άρδευσης και η διασύνδεση του μνημείου με έργα πνοής των περιοχών που διανύει. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης, μέσα από τη διασύνδεση του έργου με τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης κλπ. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χ. Σαχίνης δήλωσε: "Η υπόγεια υδάτινη διαδρομή από την Πάρνηθα έως το κέντρο της Αθήνας μπορεί να εξελιχθεί σε έναν αγωγό ανάπτυξης, πράσινου και οξυγόνου για όλους τους δήμους από τους οποίος διέρχεται. Η ΕΥΔΑΠ είναι έτοιμη να προσφέρει όσα χρειάζονται για την επιτυχία της κοινής προσπάθειας." Δήλωση Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη "Κύριε Σαχίνη, ευχαριστούμε πολύ για την πρωτοβουλία της σημερινής συνάντησης. Είχαμε την ευκαιρία πριν από κάποιο διάστημα να τα πούμε από κοντά για αυτή την πρωτοβουλία σας, της ανάδειξης του Αδριάνειου Υδραγωγείου που, όπως είπατε κι εσείς, είναι ίσως το μοναδικό παράδειγμα χρήσης ενός έργου που πραγματοποιήθηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται αδιαλείπτως για περίπου 2.000 χρόνια. Έχει λεχθεί ότι οι επόμενοι πόλεμοι στη γη θα γίνουν για το νερό. Αυτό καθιστά ακόμα πιο σημαντική την πρωτοβουλία της ΕΥΔΑΠ, διότι δεν διασώζουμε απλώς ένα τεχνικό έργο της αρχαιότητας, ένα μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, που συνδέεται με την παρουσία του αυτοκράτορα Αδριανού στην Αθήνα, αλλά διασώζουμε και αξιοποιούμε εξαιρετικά μεγάλο όγκο ύδατος. Το γεγονός ότι θέλετε να σώσετε και το νερό, αυτό το τεράστιο αγαθό, που πηγαίνει στη θάλασσα, καθιστά το έργο σας και την πρωτοβουλία σας ό,τι πιο σημαντικό. Ένα πολύ σημαντικό τεχνικό έργο της αρχαιότητας διασχίζει την Αττική, περνά από οκτώ δήμους, περίπου όπως συνέβαινε και στην αρχαιότητα. Το Αδριάνειο Υδραγωγείο δεν υδροδοτούσε μόνο την Αθήνα, το άστυ, αλλά υδροδοτούσε και αττικούς δήμους. Τα αρχαιολογικά κατάλοιπα είναι εμφανή σε πολλά σημεία της διαδρομής του Υδραγωγείου και προφανώς το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δια των υπηρεσιών του είναι πολύ πρόθυμο να συνεργαστεί μαζί σας για την ανάδειξη αυτού του έργου. Παράλληλα, σε συνεργασία με τους Δήμους μπορούμε να κηρύξουμε –άρα να προστατεύσουμε δυνάμει των διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου- νεότερες κατασκευές, έργα μετά το 1830, που κρίνονται σημαντικές και χρήζουν προστασίας και αποκατάστασης. Ένα σημείο που θα ήθελα να τονίσω είναι η ανάγκη το έργο αυτό να αποκτήσει και ψηφιακά χαρακτηριστικά και να αναδείξει έργα αντίστοιχης τεχνικής και τεχνολογίας που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την ελληνική επικράτεια. Το Υδραγωγείο της Νικόπολης, για παράδειγμα, ή της Μυτιλήνης, που χρονολογούνται στην αντίστοιχη εποχή με το Αδριάνειο Υδραγωγείο. Παράλληλα, υπάρχουν όλα τα δεδομένα για να χρησιμοποιηθεί το έργο του Αδριανείου ως εργαλείο εξωστρέφειας, προκειμένου να προβάλλει την Αττική και τους οικείους Δήμους, διασυνδέοντας τους με πόλεις και Περιφέρειες άλλων ευρωπαϊκών χωρών που διαθέτουν ανάλογα μνημεία και μάλιστα αντίστοιχης ιστορικής περιόδου. Έτσι το εγχείρημα θα αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία". View full είδηση

Μετά από 19 αιώνες το Αδριάνειο Υδραγωγείο “ζωντανεύει” στον δήμο Χαλανδρίου ως νέο αρδευτικό δίκτυο μη πόσιμου νερού. Το Αδριάνειο Υδραγωγείο κατασκευάστηκε τον 2ο μ.Χ. αιώνα από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, με στόχο την ύδρευση της πόλης των Αθηνών από τα βρόχινα νερά της Πεντέλης (και της Πάρνηθας σε άλλα σημεία του λεκανοπεδίου). Μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος Cultural Hidrant πραγματοποιείται στην πόλη μεγάλο έργο ανάπλασης, το οποίο θα θέσει και πάλι σε λειτουργία το αρχαίο υδραγωγείο για επανάχρησή του, με σημαντικά περιβαλλοντικά αποτελέσματα, καθώς θα υπάρχει μεγάλο όφελος εξοικονόμησης υδάτων. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου, ο δήμος Χαλανδρίου και η ΕΥΔΑΠ δημιουργούν το πρώτο δίκτυο συνολικού μήκους 4 χλμ., που θα κάνει προσβάσιμο στους κατοίκους το νερό του Αδριάνειου. Το δίκτυο θα αξιοποιήσει το ανεκμετάλλευτο νερό του υδραγωγείου, το οποίο προέρχεται από υδρομάστευση και θα το θέσει σε χρήση για ποτιστικές και άλλες ανάγκες. Οι κάτοικοι του Χαλανδρίου θα μπορούν να προμηθευτούν το νερό, είτε με απευθείας σύνδεση με το υπόγειο δίκτυο, είτε μέσω των υδροφόρων του δήμου, στις γειτονιές της πόλης που δεν βρίσκονται κοντά στο δίκτυο νερού. Μάλιστα μεθαύριο Τετάρτη (7/12, 18:30) στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου η ομάδα έργου και ο Σύλλογος Προστασίας Ρεματιάς, θα παρουσιάσουν σε κοινή εκδήλωση-συζήτηση, τα οφέλη από τη συμμετοχή στην κοινότητα νερού του Αδριάνειου Υδραγωγείου. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ Δείτε αναφορικά με το Αδριάνειο υδραγωγείο: View full είδηση

Η ερευνητική ομάδα της Urban Speleo Engineering κατέθεσε πρόταση στον Δήμο Αθηναίων ζητώντας να καταδυθεί και να το χαρτογραφήσει πλήρως για πρώτη φορά στην ιστορία του. Οι εργάτες που είχαν αναλάβει τις τεχνικές εργασίες για τον Δήμο Αθηναίων το καλοκαίρι του 1889, κατέβαιναν έκπληκτοι την ημέρα εκείνη στα έγκατα της γης, για να διερευνήσουν το απρόσμενο εύρημά τους: Ενα πηγάδι που είχαν εντοπίσει τυχαία στο Γουδί οδηγούσε σε μια υπόγεια σήραγγα, που είχε σκαφτεί στον βράχο κατά την αρχαιότητα, με ύψος έξι μέτρων και πλάτος 60 εκατοστών. Στο εσωτερικό της εντυπωσιακής στοάς, στα 10 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, έρεε άφθονο, κρύο και διαυγές νερό προερχόμενο από τον Υμηττό. Αρχαία λυχνάρια και αγγεία βρίσκονταν ξεχασμένα εκεί, ενώ μια πέτρινη πλάκα έφερε χαραγμένο στην πίσω της όψη το αττικό όνομα «ΦΙΛΑΓΡΟΣ ΑΛΕΞΙΔΟΣ ΜΕΛΙΤΕΥΣ». Ενα από τα μηχανικά θαύματα της αρχαιότητας, το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο, είχε μόλις ανακαλυφθεί. Σήμερα, σχεδόν 2.500 χρόνια μετά τον θάνατο του Πεισίστρατου, το υδραγωγείο εξακολουθεί να λειτουργεί και χρησιμοποιείται μόνιμα και αποκλειστικά για την άρδευση του Εθνικού Κήπου. Τα δεκάδες μυστικά που κρύβει είναι έτοιμα να αποκαλυφθούν στο κοινό, καθώς ειδική ερευνητική ομάδα κατέθεσε πρόσφατα πρόταση στον Δήμο Αθηναίων ζητώντας να καταδυθεί στο Πεισιστράτειο και να το χαρτογραφήσει πλήρως για πρώτη φορά στην ιστορία του. Η υπόγεια αποτύπωση του εσωτερικού του υδραγωγείου μπορεί να παράσχει σημαντικές πληροφορίες: Σε ποια κατάσταση βρίσκονται οι σήραγγές του. Ποια διαδρομή ακολουθούν οι διακλαδώσεις του. Και από πού ακριβώς πηγάζει, κάτι που παραμένει άγνωστο επί αιώνες. Τμήματα και πηγάδια του Πεισιστρατείου είχε αποτυπώσει εξωτερικά και ο Ερνέστος Τσίλερ, ο οποίος είχε βρει υπολείμματά του στα θεμέλια οικοδομών που κατασκεύαζε στην Αθήνα. Ερευνες Το υπόγειο τούνελ διασχίζει την Αττική σε μια έκταση τουλάχιστον έξι χιλιομέτρων, ενώ είναι λαξευμένο στο υπέδαφος σε βάθος έως και 13 μέτρων. Ξεκινά από τη Μονή του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου στου Παπάγου και καταλήγει στον Εθνικό Κήπο ακολουθώντας παράλληλη πορεία με την κοίτη του Ιλισού, ενώ κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και μέχρι το 1870 ήταν αυτό που υδροδοτούσε την πόλη της Αθήνας. «Το Πεισιστράτειο υδραγωγείο είναι ένα υπόγειο τούνελ περίπου 2.500 ετών, ένα από τα αρχαιότερα τεκμηριωμένα υδραγωγεία, που εξακολουθεί να δίνει νερό χωρίς να ξέρει κανείς την ακριβή κατάστασή του σήμερα. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι γνώσεις μας γι’ αυτό περιορίζονταν σε μικρά αποσπασματικά σημεία του δικτύου διανομής. Μόνο σε ένα τμήμα του είναι γνωστό, στο Γουδί, κι αυτό μετά από δική μας κατάβαση το 2016 και το 2018», λέει στα «ΝΕΑ» ο Πάνος Δευτεραίος, πολιτικός μηχανικός και σπηλαιολόγος με μεγάλη εμπειρία, επικεφαλής της Urban Speleo Engineering που κατέθεσε την πρόταση στον Δήμο Αθηναίων και συνεχίζει: «Κατά τις ανασκαφικές έρευνες για τα έργα του μετρό ανακαλύφθηκαν τμήματα του υδραγωγείου κοντά στην αρχαία πόλη, στον σταθμό του Ευαγγελισμού, και εκτεταμένα δίκτυα διανομής στον σταθμό Συντάγματος. Ομως ο κύριος, εκτός πόλης κορμός της πρώτης φάσης της κατασκευής του, δηλαδή του 6ου αιώνα π.Χ., παραμένει άγνωστος. Ακόμη και η μεταγενέστερη σήραγγα, του 4ου αιώνα π.Χ. που λειτουργεί σήμερα, παρότι έχει επιβεβαιωθεί η θέση κάποιων τμημάτων της, δεν έχει ακόμη εξερευνηθεί. Προτείνουμε λοιπόν να προσπαθήσουμε να εξερευνήσουμε όλο του το μήκος, περίπου 5-6 χιλιόμετρα, ψάχνοντας σημεία πρόσβασης μέσα στην πόλη τα οποία παραμένουν άγνωστα επί αιώνες». Αλλωστε, όπως εξηγεί, «μια εσωτερική αποτύπωση που θα εντοπίσει προβλήματα και θα προτείνει επισκευές ή καθαρισμό – όπως έκαναν οι δήμαρχοι του 19ου αιώνα στα αρχαία υδραγωγεία αυξάνοντας την παροχή τους – θα σιγουρέψει το νερό από το οποίο ζει τον Κήπο καθημερινά. Ταυτόχρονα θα γίνει ακριβής αποτύπωση της στοάς και τοποθέτησή της στον χάρτη». Η λειτουργία Το νερό του υδραγωγείου φτάνει στον Εθνικό Κήπο με σωληνώσεις που ξεκινούν από την οδό Παπαδιαμαντοπούλου και γεμίζει τη λίμνη που βρίσκεται στην είσοδο της Βασιλίσσης Σοφίας. Εκεί βρίσκεται και το ψηλότερο σημείο του κήπου από όπου με φυσική ροή το νερό κατευθύνεται προς τα υπόλοιπα σημεία, μέσω επιφανειακού συστήματος υδραυλάκων. «Εντυπωσιακή επιβεβαίωση της μέχρι σήμερα λειτουργίας του αρχαίου υπόγειου έργου προέκυψε το 2003, όταν τα έργα θεμελίωσης μεγάλου υπόγειου γκαράζ απέναντι από το νοσοκομείο Παίδων Αγία Σοφία, απέκοψαν το τούνελ σε βάθος 12 μέτρων», προσθέτει ο Πάνος Δευτεραίος. «Τότε παρατηρήθηκε απρόσμενη διακοπή της παροχής του νερού στον Εθνικό Κήπο, ενώ τα υπόγεια έργα που βρίσκονταν σε εξέλιξη πλημμύριζαν! Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, έπειτα από μια περίοδο ξηρασίας του κήπου, μετά από προσπάθειες για ανεύρεση εναλλακτικών πηγών άρδευσης και κατόπιν διαμαρτυριών, η βλάβη αποκαταστάθηκε με επισκευαστικές εργασίες στην κατεστραμμένη αρχαία σήραγγα. Ετσι το νερό επανήλθε στον προορισμό του και διαπιστώθηκε – χωρίς αμφιβολία πλέον – ότι ο κήπος συνεχίζει να ποτίζεται από το αρχαίο υδραγωγείο». Εξερευνήσεις Το Πεισιστράτειο κουβαλά ιστορίες εξερευνήσεων αλλά και ευτράπελα όπως αυτό που είχε διηγηθεί στο βιβλίο του ο επί σειρά ετών διευθυντής του Εθνικού Κήπου, Νίκος Ταμβάκης, σύμφωνα με τον οποίο το αρχαίο δίκτυο ανέβλυσε κάποια στιγμή… πετρέλαιο. «Το 1980 άρχισε ξαφνικά να διοχετεύεται στη λίμνη της Βασιλίσσης Σοφίας μαζί με το νερό και μικρή ποσότητα πετρελαίου. Το γεγονός προκάλεσε μάλιστα και σκωπτικά σχόλια, καθώς συνδέθηκε τότε με την ανακάλυψη φανταστικής πετρελαιοπηγής! Επειτα από έρευνα, όμως, διαπιστώθηκε ότι ένα συνεργείο-πλυντήριο στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Γουδί, ανατολικά από το νοσοκομείο Παίδων Αγία Σοφία, άδειαζε τα υπολείμματα πετρελαίου από τα ρεζερβουάρ των φορτηγών σε ένα φρεάτιο αερισμού του υδραγωγείου, που είχαν ανακαλύψει τυχαία οι φαντάροι λίγο πιο κάτω, στη δεξιά όχθη του Ιλισού (…). Το σφράγισμα του φρεατίου σταμάτησε ευτυχώς την τροφοδοσία της αυτοσχέδιας πετρελαιοπηγής, αλλά ταυτόχρονα επιβεβαίωσε την ακρίβεια της διαδρομής του αγωγού, που είχε επισημάνει και σχεδιάσει ο Τσίλερ το 1877», ανέφερε. Σημειώνεται πως η ομάδα της Urban Speleo Engineering είναι εκείνη που εκτέλεσε το μεγάλο έργο της εξερεύνησης του Αδριάνειου Υδραγωγείου της Αθήνας για λογαριασμό του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και της ΕΥΔΑΠ ενώ έχει αναλάβει και μικρότερης έκτασης εργασίες σε άλλα αρχαία υδραγωγεία. Το 2016 και το 2018 μέλη της πραγματοποίησαν σύντομες αυτοψίες εντός τμημάτων του Πεισιστράτειου υδραγωγείου εξερευνώντας πλήρως ολόκληρο το βατό μήκος των σηράγγων του από την τοποθεσία του Αγίου Θωμά, μέχρι και το τέλος της ενεργής γαλαρίας στην οδό Παπαδιαμαντοπούλου σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών. Κατά τη διάρκεια εκείνων των εργασιών είχαν μάλιστα εντοπιστεί δύο τοπικοί κλάδοι του υδραγωγείου, οι οποίοι δεν είχαν αποτυπωθεί ποτέ κατά το παρελθόν. Οπως φαίνεται, η γνώση υπάρχει. Πλέον, ο Δήμος Αθηναίων μπορεί, εφόσον το θελήσει, να ξεκλειδώσει τα άγνωστα μυστικά της πόλης, ηλικίας 2.500 ετών. View full είδηση

Υπόγεια χαρτογράφηση σε ένα υδρευτικό δίκτυο 25 χιλιομέτρων, που άρχισε να φτιάχνεται το 125 μ.Χ. και που όπως φαίνεται μεταφέρει ακόμη νερό κάτω από την Αττική, 1.877 χρόνια μετά την κατασκευή του... Μια γοητευτική εξερεύνηση κάτω από τα πόδια των Αθηναίων, με οδηγό αρχαίες σήραγγες, βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και λίγους μήνες. Η ΕΥΔΑΠ και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο πραγματοποιούν για πρώτη φορά εκτεταμένη εξερεύνηση του Αδριάνειου Υδραγωγείου. Ο σκοπός του εγχειρήματος είναι εντυπωσιακός: να εκτιμηθεί η παροχετευτικότητα του δικτύου και η ποιότητα του νερού του, ώστε να αξιοποιηθεί για την άρδευση δημόσιων εκτάσεων στην Αθήνα. Ενα φιλόδοξο σχέδιο που θα ξαναβγάλει στο προσκήνιο το Υδραγωγείο που δημιουργήθηκε με εντολή του αυτοκράτορα Αδριανού λόγω της ξηρασίας που είχε χτυπήσει την πόλη και που τέθηκε για πρώτη φορά σε λειτουργία το 140 μ.Χ. Οι εργασίες άρχισαν τον περασμένο Ιούλιο, ενώ στις 19 Οκτωβρίου έγινε η πρώτη δοκιμή άντλησης υδάτων από πλημμυρισμένο τμήμα του, κάτι που δεν είχε γίνει ποτέ στην ιστορία του Υδραγωγείου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η έρευνα αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον ώς τα Χριστούγεννα, ενώ οι αρμόδιοι περιμένουν ήδη με αγωνία τα αποτελέσματα. Στις σήραγγες Με τη βοήθεια ειδικών μηχανημάτων και εξοπλισμού, οι επιστήμονες του ΕΜΠ και τα συνεργεία της ΕΥΔΑΠ καταδύονται στις σήραγγες του Αδριάνειου, φωτογραφίζουν, βιντεοσκοπούν και λαμβάνουν δείγματα νερού. Σε αυτήν τη φάση η υπόγεια εξέταση γίνεται σε επιλεγμένα σημεία από τα οποία διέρχεται το δίκτυο, στη Μεταμόρφωση, στο Νέο Ηράκλειο, στο Μαρούσι, στο Χαλάνδρι, στο Νέο Ψυχικό, στους Αμπελοκήπους. Αξίζει να αναφερθεί ότι η τελευταία αυτοψία στο σύνολο του Υδραγωγείου είχε πραγματοποιηθεί στις αρχές του περασμένου αιώνα από την Ούλεν. Κατά τη διάρκειά της είχαν χαρτογραφηθεί οι στοές και τα πηγάδια του, είχαν επισκευαστεί τμήματά του και το Αδριάνειο είχε λειτουργήσει για τελευταία φορά. Από τη δεκαετία του ’30 απέμεινε απλώς ως μια υπόμνηση του παρελθόντος. Την περίοδο 2013-2014 άρχισε για πρώτη φορά η εξερεύνηση του Υδραγωγείου – και συγκεκριμένα φρεατίων του στις περιοχές Αχαρνών και Κηφισιάς – υπό την έγκριση και παρακολούθηση της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, με τη συνεργασία της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Ανάπτυξης της ΕΥΔΑΠ, στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής του Παναγιώτη Δευτεραίου με θέμα «Προσομοίωση λειτουργίας αρχαίων υδραυλικών έργων και ειδικότερα των υπόγειων υδραγωγείων της Αττικής» στον Τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ. Ο Παναγιώτης Δευτεραίος έχει σημαντική εμπειρία στο συγκεκριμένο θέμα, ενώ παράλληλα έχει ιδρύσει την Αστική Σπηλαιολογία, η οποία ασχολείται με αυτοψίες, επιθεωρήσεις, ελέγχους, αποτυπώσεις αρχαίων, παλαιών και σύγχρονων υπόγειων δυσπρόσιτων τεχνικών έργων και πηγαδιών έως και πολύ μεγάλα βάθη. Η έρευνα σταμάτησε λόγω γραφειοκρατικών κωλυμάτων, ενώ τον περασμένο Ιούλιο άρχισε πάλι με τη συνεργασία της ΕΥΔΑΠ και του Πολυτεχνείου – το οποίο εκπροσωπείται από τον Παναγιώτη Δευτεραίο -, διανύοντας πλέον το τελικό της στάδιο. Εικόνες από το παρελθόν Μια καταβύθιση στο παρελθόν με κοινωνικές προεκτάσεις για το παρόν έχει ήδη ξεκινήσει. Οι πρώτες εικόνες είναι εντυπωσιακές. Σε ορισμένα σημεία το νερό σχηματίζει καταρράκτες, σε άλλα λιμνάζει λόγω της κατολίσθησης βράχων, αλλού ρέει. Στη Δεξαμενή υπάρχουν ακόμη υπόγειοι ρωμαϊκοί θόλοι, ενώ στην είσοδό της μπορεί κάποιος να δει επιγραφές που χαράχτηκαν πριν από εκατοντάδες χρόνια. Το Αδριάνειο αποτελεί το σπουδαιότερο υδρευτικό σύστημα που είχε η Αθήνα κατά την αρχαιότητα. Οι σήραγγές του ξεκινούν από τους πρόποδες της Πάρνηθας και της Πεντέλης και καταλήγουν στους πρόποδες του Λυκαβηττού, στη Δεξαμενή του Κολωνακίου. Μολονότι χρονολογείται τον 2ο αιώνα μ.Χ., θεωρείται σπουδαίο τεχνικό έργο διότι έχει κατασκευαστεί με κεκλιμένη διαδρομή ελεγχόμενης κλίσης, ενώ περνάει κάτω από τον ποταμό Κηφισό με ένα σύνθετο ελιγμό. Σε σημαντικό τμήμα του το δίκτυο αναπτύσσεται σε μεγάλα βάθη – μεγαλύτερα των 20 μέτρων -, με αποτέλεσμα να αξιοποιεί την υπόγεια υδροφορία και από άλλες περιοχές της διαδρομής του όταν ο υδροφόρος ορίζοντας βρίσκεται ψηλότερα. Τούτο το επιτυγχάνει μέσω των φρεατίων του αλλά και της ίδιας της σήραγγας. Κατά την κατασκευή του έργου διανοίχτηκαν συνολικά 465 πηγάδια, τα οποία απείχαν περίπου 35 μέτρα το ένα από το άλλο. Με το πέρασμα των χρόνων και επειδή ήταν εκτεθειμένα σε δολιοφθορές, κάποια σφραγίστηκαν ενώ άλλα γκρεμίστηκαν. Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ούλεν κατέγραψε 299 φρεάτια. Σήμερα παραμένουν ορατά περίπου 130. Οπως επισημαίνει η ΕΥΔΑΠ, «το Αδριάνειο Υδραγωγείο και η Δεξαμενή λειτούργησαν υδροδοτώντας την περιοχή της Αθήνας μέχρι την εποχή της Τουρκοκρατίας. Τότε πια το Υδραγωγείο εγκαταλείφθηκε, με αποτέλεσμα να πέσουν τα σαθρά τοιχώματά του. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, την περίοδο εκείνη οι Αθηναίοι στράφηκαν στην κατασκευή πηγαδιών στα σπίτια τους». Κατά τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές στις υδροδοτικές υποδομές της Αθήνας, με αποτέλεσμα η πόλη να έρθει αντιμέτωπη με ένα οξύτατο πρόβλημα ύδρευσης. «Με πρωτοβουλία της εκάστοτε δημοτικής Αρχής έγιναν σημαντικά έργα, όπως επισκευές και καθαρισμοί του Αδριάνειου Υδραγωγείου, το οποίο τέθηκε και πάλι σε λειτουργία λίγο μετά το 1840. Το 1870 ανακαλύφθηκε και η Αδριάνειος Δεξαμενή, η οποία ανακατασκευάστηκε και λειτούργησε πάλι» επισημαίνει η ΕΥΔΑΠ. Σύμφωνα με τον Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, αρχιμηχανικό του Δήμου Αθηναίων κατά τον 19ο αιώνα, όταν υποστυλώθηκε το δίκτυο, η συνολική παροχή του Υδραγωγείου έφτανε τους θερινούς μήνες τα 7.000 κ.μ. ημερησίως. Ο ίδιος, την περίοδο 1903-1905, κατασκεύασε μια σειρά πηγαδιών πετυχαίνοντας αύξηση της παροχετευτικότητας του Αδριάνειου κατά 750 κ.μ. την ημέρα. Παρ’ όλ’ αυτά, οι ανάγκες καλύπτονταν μετά δυσκολίας. Το πρόβλημα έγινε ακόμη οξύτερο με τη Μικρασιατική Καταστροφή, εξαιτίας της οποίας ο πληθυσμός της Αθήνας πολλαπλασιάστηκε από τους 150.000 κατοίκους στους 800.000. Οι νερουλάδες από την Κηφισιά και το Μαρούσι που άρχισαν να προμηθεύουν με νερό τους Αθηναίους έκαναν πλέον «χρυσές δουλειές». Προσπάθεια αξιοποίησης Σήμερα, σχεδόν έναν αιώνα από όταν το Αδριάνειο σταμάτησε να χρησιμοποιείται, οι εμπλεκόμενοι εκτιμούν ότι κάποια τμήματα του δικτύου δεν συνδέονται μεν μεταξύ τους λόγω κατολισθήσεων, όμως σε άλλα σημεία μεταφέρεται ακόμη νερό, το οποίο παραμένει αναξιοποίητο. Τη δεκαετία του ’70, όπως είχε επισημάνει παλαιότερα σε άρθρο της στο www.urbanspeleology.blogspot.gr η Εφη Νεστορίδη, τότε διευθύντρια Σχεδιασμού και Ανάπτυξης της ΕΥΔΑΠ, είχε επιχειρηθεί η άρδευση του Εθνικού Κήπου και του Πεδίου του Αρεως από το Αδριάνειο Υδραγωγείο λόγω λειψυδρίας. Το σχέδιο εγκαταλείφθηκε σχεδόν αμέσως διότι κιτρίνιζαν τα φύλλα των φυτών. «Σήμερα όμως», συνέχιζε η Εφη Νεστορίδη, «το δίκτυο αποχέτευσης έχει επεκταθεί και οι βόθροι στο Λεκανοπέδιο έχουν μειωθεί κατά πολύ. Η εταιρεία Αττικό Μετρό, κατά την κατασκευή του σταθμού Πανόρμου, όπου αναγκάστηκε να διακόψει το Υδραγωγείο, μέτρησε μέση ωριαία παροχή της τάξεως των 480 κ.μ. και παρατήρησε ότι το νερό είχε ιδιαίτερη διαύγεια. Δειγματοληψίες του νερού που διενήργησε η ΕΥΔΑΠ κατά την περίοδο αυτή έδειξαν ότι το νερό έχει επανέλθει σε καλά επίπεδα, αλλά λόγω των πολλών πιθανών παράνομων συνδέσεων κατά μήκος της διαδρομής δεν κρίθηκε απόλυτα ασφαλής η εκμετάλλευσή του για πόσιμο νερό. Παρ’ όλ’ αυτά, λειτουργεί ακόμα…». Τα νεότερα μυστικά του αρχαίου αυτού μνημείου αναμένεται να αποκαλύψει σε λίγο καιρό η ενδιαφέρουσα έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη. Πηγή: http://sekes-eydap.gr/κατάδυση-στο-αδριάνειο-υδραγωγείο-απ/ View full είδηση