Αναζήτηση στην κοινότητα

Βασική προϋπόθεση για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Αθήνας αποτελεί η πλήρης καταγραφή της, η οποία δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα. Η MONUMENTA ξεκίνησε το 2013 το διετές πρόγραμμα «Καταγραφή και Ανάδειξη κτηρίων 19ου και 20ού αιώνα στην Αθήνα» με αποκλειστική δωρεά του ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ «ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ». Η MONUMENTA ιδρύθηκε το 2006 με σκοπό να συμβάλλει στην προστασία, στην ορθή διαχείριση και στην ανάδειξη του φυσικού και αρχιτεκτονικού πλούτου της Ελλάδας και της Κύπρου. Η ομάδα της MOnuMENΤA απαρτίζεται από περιβαλλοντολόγους, αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην αλλαγή της γενικότερης στάσης απέναντι στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών προκειμένου και αυτοί να λάβουν ενεργό ρόλο στην προστασία τους. Η φυσική και η αρχιτεκτονική κληρονομιά περιλαμβάνονται ενιαία και αδιαχώριστα στη λέξη ΜΝΗΜΕΙΑ/ΜΟnuMENTA. Βασικό εργαλείο της είναι το ομώνυμο ελεύθερης πρόσβασης ηλεκτρονικό περιοδικό, που ταξιδεύει από τον Μάρτιο του 2007 στο Διαδίκτυο. Το περιοδικό είναι ανοιχτό σε όλους όσοι ανησυχούν για την αλλοίωση και την καταστροφή της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και ζητά τη συμμετοχή, τη συνεργασία, τις προτάσεις, την κριτική, προκειμένου να φθάσει στο στόχο του. Ο λόγος του περιοδικού επιθυμούμε να διαδοθεί, και, μέσα από μια διανοητική και συναισθηματική πορεία, όχι μόνο να συμβάλλει στη διαφύλαξή των μνημείων αλλά και στην καθιέρωση της ουσιαστικής διαλεκτικής σχέσης που οφείλουμε να έχουμε με αυτό που είναι το ζωτικό μας περιβάλλον. Η Εταιρεία, πέραν της έκδοσης του περιοδικού, παρεμβαίνει σε περιπτώσεις καταστροφών κτηρίων και του φυσικού περιβάλλοντος και υλοποιεί προγράμματα που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της προστασίας. Εκδήλωση την Τρίτη 31 Δεκεμβρίου 2013: https://www.facebook.com/events/337236393064305/?ref=22 Περισσότερα: http://www.monumenta.org/

Σε όλη την Αθήνα υπάρχουν σήμερα καταγεγραμμένα πάνω από 10.500 κτίρια, από το 1830 ώς τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που στέκουν ακόμη, εκπροσωπώντας διάφορες τυπολογίες και αισθητικές σχολές. Είναι αυτό που θα λέγαμε η ανεπίσημη αρχιτεκτονική κληρονομιά της πρωτεύουσας και είναι τέτοια η ποικιλία, που, δικαίως, η Monumenta, η οποία επί τρία χρόνια καταγράφει τον κτιριολογικό πλούτο της πόλης, ισχυρίζεται πως «στην Αθήνα μπορείς να δεις τα πιο όμορφα κτίρια». Αυτός είναι ο τίτλος στην έκθεση φωτογραφίας που εγκαινιάζεται στις 17 Σεπτεμβρίου στο Κέντρο Επισκεπτών του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και η οποία έρχεται να επισφραγίσει την ολοκλήρωση της πιο οργανωμένης καταγραφής κτιρίων στην Αθήνα. Το πρόγραμμα «Καταγραφή και Ανάδειξη Κτηρίων 19ου και 20ού αιώνα στην Αθήνα» πραγματοποιήθηκε με αποκλειστική δωρεά από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, και με την ολοκλήρωσή του κληροδοτεί μια εξαιρετικά χρήσιμη τράπεζα δεδομένων. «Για τη Monumenta», λέει η Ειρήνη Γρατσία, αρχαιολόγος και ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε και οργάνωσε αυτή την πρωτοβουλία, «έπειτα από εννέα χρόνια δράσης, έχει έρθει η ώρα να προχωρήσει σε ένα επόμενο στάδιο». Η καταγραφή των κτιρίων, που έγινε με επιστημονική μεθοδολογία και τη συνδρομή 300 εθελοντών, είναι το πρώτο στάδιο χαρτογράφησης και μια μοναδική ευκαιρία επαναξιολόγησης του κτιριακού δυναμικού. «Οπως λένε οι σύμβουλοι αρχιτέκτονες», λέει η Ειρήνη Γρατσία, «μπορεί να εμπλουτίσουμε τη “γραμματολογία0 της πόλης και με την επεξεργασία του υλικού να προκύψουν έτσι ενδιαφέρουσες στυλιστικές οικογένειες κτιρίων». Αυτό που προέχει, πλέον, σύμφωνα με την Ειρήνη Γρατσία, είναι η επόμενη μέρα. «Αφήνουμε μια παρακαταθήκη, αλλά σημασία έχει αυτή να ενισχυθεί θεσμικά όπως σημαντικό είναι να εξασφαλίσουμε κίνητρα για τους ιδιοκτήτες». Η έκθεση στο Κέντρο Επισκεπτών στο Δέλτα Φαλήρου (διάρκεια έως 30/9) διοργανώνεται γύρω από έναν πυρήνα 85 φωτογραφιών, όπως προέκυψαν από την καταγραφή. Η εμπειρία αυτών των τριών ετών της έρευνας, σε όλα τα διαμερίσματα του Δήμου Αθηναίων, υπήρξε σημαντική όχι μόνο γιατί εκπαίδευσε έναν μεγάλο αριθμό συνεργατών αλλά γιατί περιέλαβε διαφορετικούς τύπους μεθοδολογίας, όπως τις προφορικές συνεντεύξεις με μνήμες και διηγήσεις ή τον εντοπισμό και εξακρίβωση ιστορικών στοιχείων. Οι προφορικές συνεντεύξεις, βιντεοσκοπημένες όλες, εμπλουτίζουν την «καρτέλα» πολλών κτιρίων με πρωτογενές υλικό. Παρότι τα περισσότερα από τα κτίρια που εντοπίστηκαν και καταγράφηκαν είναι σε κακή κατάσταση συντήρησης, η ποιότητα του κτιριακού αποθέματος της περιόδου 1830-1940 αποτιμάται από ενδιαφέρουσα έως εξαιρετική, με πολλές εκπλήξεις και σημαντικά ευρήματα. Η λεγόμενη ανώνυμη συνοικιακή αρχιτεκτονική, όπως μας λέει η Ειρήνη Γρατσία, αποκαλύπτει, ύστερα από έρευνα και διασταύρωση στοιχείων, την εμπλοκή σημαντικών μηχανικών που έχτιζαν προπολεμικά στην Αθήνα. Μεγάλος αριθμός των διασωζόμενων κτιρίων ανήκουν στον Μεσοπόλεμο και, παρά τις αθρόες κατεδαφίσεις των τελευταίων δεκαετιών, πολλά κτίρια διασώθηκαν. Στο 5ο Διαμέρισμα (Αγ. Ελευθέριος, Ανω Πατήσια, Ριζούπολη), π.χ., που έχει σχετικά χαμηλή πυκνότητα αξιόλογων κτιρίων, μετρήθηκαν 636 ενδιαφέροντα κτίσματα. Υπερπολλαπλάσιος είναι ο αριθμός σε πιο κεντρικές περιοχές. Η εμπειρία της καταγραφής, που προήλθε από την ερευνητική ομάδα γι’ αυτόν τον σκοπό (Ειρήνη Γρατσία, Στέλιος Λεκάκης, Γεωργία Γκουμοπούλου, Γιώργος Νίνος, Φωτεινή Μπέλλιου, Ζαννής Πιττακίδης), έχει δημιουργήσει πλέον ένα προηγούμενο. Ηδη, έχει ξεκινήσει η έρευνα για αντίστοιχη καταγραφή στη Θεσσαλονίκη. Περισσότερα: http://www.monumenta.org/ Πηγή: http://www.kathimerini.gr/830914/article/politismos/polh/h-arxitektonikh-klhronomia-ths-a8hnas

Παρά τη λαίλαπα του '70, που σάρωσε πλήθος από πανέμορφες μονοκατοικίες σε διάφορες γειτονιές, η Αθήνα διαθέτει ένα καταπληκτικό αρχιτεκτονικό απόθεμα, σύμφωνα με τους ανθρώπους της Monumenta που συνεχίζουν την «Καταγραφή και ανάδειξη κτηρίων 19ου και 20ού αιώνα στην Αθήνα». Σε διάστημα εννέα μηνών και με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», ολοκλήρωσαν την καταγραφή των κτηρίων του 5ου Διαμερίσματος (Κυπριάδου, Ανω Πατήσια, Αγιος Ελευθέριος, Προμπονάς κ.λπ.) και το μεγαλύτερο τμήμα του 6ου Διαμερίσματος (Κυψέλη, Αγιος Νικόλαος, πλατεία Αμερικής). Πάνω από 1.000 κτήρια του 19ου και του πρώτου μισού του 20ού αιώνα έχουν καταγραφεί. Η εγκατάλειψη βέβαια είναι πολύ μεγάλη και η δυνατότητα αποκατάστασής τους μικρή, όπως μπορεί κάποιος να δει στις φωτογραφικές αποτυπώσεις των παλιών κτηρίων και στις συνεντεύξεις που τις συνοδεύουν. Οι προφορικές μαρτυρίες που έχουν συγκεντρωθεί από ιδιοκτήτες κτηρίων και αρχιτέκτονες δίνουν έναν ιδιαίτερο τόνο σε αυτή την κατά τα άλλα τυπική εργασία. Γιατί με την ευκαιρία αυτή ζωντανεύουν μνήμες. Παλαιοί κάτοικοι διηγούνται την ιστορία της πόλης, ιστορίες για τον πόλεμο, για κτήρια που χρησιμοποιήθηκαν ως καταφύγια, για δραματικά γεγονότα που συνέβησαν μέσα και έξω από αυτά, για τη μεγάλη ανοικοδόμηση στις δεκαετίες του '60 και '70 -τότε που οι μονοκατοικίες κατεδαφίζονταν σωρηδόν-, για τα σχολεία που φοίτησαν, για ανθρώπους της γειτονιάς κ.ά. Η ομάδα που ασχολείται με το έργο αυτό αποτελείται από τους εξής: Γεωργία Γκουμοπούλου, Ειρήνη Γρατσία, Στέλιο Λεκάκη, Φωτεινή Μπέλλιου, Γιώργο Νίνο και Ζαννή Πιττακίδη. Οι επιστημονικοί σύμβουλοι του προγράμματος είναι οι Ελ. Μαΐστρου (καθηγήτρια ΕΜΠ), Α. Συμεών (αρχιτέκτονας-πολεοδόμος), Γ. Τζιρτζιλάκης (καθηγητής Αρχιτεκτονικής Σχολής Πανεπιστημίου Βόλου) και Π. Τουρνικιώτης (καθηγητής ΕΜΠ). Συμμετέχουν επίσης εθελοντές συνεργάτες αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, τοπογράφων, αρχαιολόγων, φωτογράφων, όπως επίσης φοιτητές και πτυχιούχοι που επιθυμούν να γνωρίσουν τον αρχιτεκτονικό πλούτο της πρωτεύουσας. Το πρόγραμμα είναι διετές και ξεκίνησε στις αρχές του 2013 με σκοπό την έρευνα και καταγραφή όλων των κτηρίων της περιόδου 1830-1940 με απώτερο στόχο τη διάσωση και ανάδειξή τους. Σχέδια, φωτογραφικό υλικό αλλά και μαρτυρίες συγκεντρώνονται ακόμη και για τα κατεδαφισμένα κτήρια. Στόχος όλης αυτής της προσπάθειας είναι επίσης να ενταχθούν στην καθημερινή ζωή των κατοίκων και επισκεπτών της πόλης τα ιστορικά κτήρια με μια σειρά εκδηλώσεων (εκπαιδευτικά προγράμματα, ημερίδες, ξεναγήσεις, ποδηλατοδιαδρομές, ενημέρωση μέσα από ιστοσελίδα, ιστολόγιο και ενημερωτικά έντυπα).